”Утааны эсрэг ээжүүд” холбооноос санаачлан өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 26-ны өдөр жагсссан. Уг жагсаалаар эцэг, эхчүүд утааны эсрэг яаралтай арга хэмжээ авахыг төр засгаас шаардсан 900 хүний өргөдөл цуглуулж Өргөдлийн байнгын хороонд хүргүүлээд байгаа юм. Гэвч тэдний шаардлагад хариу ирүүлээгүй тул уг холбооны санаачлагаар дахин жагсаал зохион байгууулахаар болсон билээ.

Жагсаал энэ сарын 28-ны бямба гарагт 12.00 цагт Сүхбаатарын талбайд болно. Тэд энэ удаад жагсаалаа “Боож үхлээ” хэмээн нэрлэж, утаанаас болж эрүүл мэндээрээ хохирч буй хэн бүхнийг энэхүү жагсаалд оролцохыг уриалав.

Мөн энэхүү жагсаалд урлагийнхан нэгдэж ая дуугаа өргөхөөр болсон бөгөөд нэгдэх санаачлагыг хөгжмийн зохиолч Л.Чинбат, Никитон хамтлагийн дуучин Б.Батчулуун нар гарган бусдыгаа уриалан жагсаал дээр дуулахаар болсон.

Түүнчлэн Б.Батчулуун, Л.Чинбат нар Утааны тухай дуу гаргаж клип хийхээр төлөвлөж байсныгаа хурдасгаж энэ сарын 28-нд болох жагсаал дээр дууныхаа нээлтийг хийх юм байна.

Мөн жагсаалыг сэтгүүлч Г.Алтантүрүү хөтлөж, Лемонс хамтлаг, жазз дуучин Ц.Хулан, Mr.Dogs хамтлаг ая дуугаа өргөж, хөлбөмбөгийн тайлбарлагч Б.Батзаяа жагсагчидтай флашмоб хөдөлгөөн хийх зэргээр оролцох юм байна.

1-р сарын 28-нд буюу нөгөөдөр нутгийн зүүн хагаст цас орж, цасан шуурга шуурч, ихэнх нутгаар хүйтний эрч чангарч, хүчтэй салхи шуургатай байхыг онцгойлон анхааруулж байна.

28-нд нутгийн зүүн хагаст, 29-нд зүүн аймгуудын нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи 28-нд ихэнх нутгаар секундэд 18-20 метр, 29-нд говь, талын нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. 28-нд ихэнх нутгаар хүйтэрч, Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 37-42 градус, өдөртөө 25-30 градус, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Хүрэн бэлчир, Орхон-Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр шөнөдөө 33-38 градус, өдөртөө 21-26 градус, Их нууруудын хотгор, Монгол Алтайн нурууны өвөр хэсэг, Хэнтэйн уулархаг нутгаар шөнөдөө 26-31 градус, өдөртөө 15-20 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 16-21 градус, өдөртөө 7-12 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 21-26 градус, өдөртөө 11-16 градус хүйтэн байна. Иймд цас, шуурганд зам, даваа хаагдах, харагдац муудах, осгох хөлдөх цаг агаарын нөхцөл бүрдэж байгааг анхааруулж байна.

...Учир нь алтан зулын оронд металл алт, цалин мөнгө, түүний дотор төрөл бүрийн ашигт малтмал байсан ч ялгаагүй “хөгийн өвчин” тусгадагт асуудлын мөн чанар оршино. Ингээд өмнө нь хэсэг хэсгээр нь орчуулан хүргэж байсан мөнөөх номын нэгэн бүлгээс танилцуулж байна…

...36 төрөл зүйлтэй гэр бүлийн аз жаргалыг хамгаалан, дээдсийн уур хилэнг намжаадаг гэх эртний домтой мана хөөргөөр “Макс” группийн Ерөнхийлөгч Д.Ганбаатар, “Мон-Уран” компанийн захирал Б.Наранхүү, “Алтай констракшн”-ы Х.Бат-Эрдэнэ нарын эрхмүүд нэг ээлжиндээ гангардаг.

2017.1.28, БЯМБА ГАРАГ / БИЛГИЙН ТООЛЛЫН: 1

ӨВЛИЙН АДАГ ЦАГААГЧИН ҮХЭР САР
НЭГ ЦАГААН МЭНГЭТЭЙ ХӨХӨГЧИН ТУУЛАЙ ӨДӨР

Аргын тооллын: 2017.1.28, Бямба гараг
Наран ургах шингэх: 08.25-17.46
Үс засуулбал: Нас ахар болно
Барилдлага: Шид
Шүтэн барилдлага: Мунхрахуй
Тухайн өдөр үхэр, бар, туулай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба гахай, хулгана жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр аливаа үйлс сэтгэлчлэн бүтнэ. Шүтээн босгох, хот балгадыг барих, тариа тарих, худалдаа наймаа хийх, шид бүтээл үйлдэх тарни тоолох болон дэлгэрүүлэх үйл бүхнээ сайн болой. Нүд татваас эцэг эхэд аюул болох, баруун чих хангинавал эхнэртэй учрах, зүүн нь бол идээ ундаа олдох, нохой уливал гэнэт зочид ирэх болой. Энэ өдөр өндөр язгуурт хүний хэл ам болох, тагнай загатнавал их хүн ирэх, бие татвал хэрүүл тэмцэл болох, хөл татвал сайн болой. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой.

МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирлыг шалгаруулах сонгон шалгаруулалт журмын дагуу явагдаж Үндэсний зөвлөл өнөөдөр шийдвэрээ гаргалаа. Олон нийтийн дунд нээлттэй зарлан явуулсан сонгох шалгаруулалтад есөн нэр дэвшигч өрсөлдсөнөөс Лувсандашийн Нинжжамц олонхийн саналыг авч Ерөнхий захирлаар томилогдлоо.

Үндэсний зөвлөлд битүүмжлэн ирүүлсэн есөн нэр дэвшигчийн материалтай ажлын хэсэг танилцаж, сонгон шалгаруулалтыг явуулжээ. Эхний шатны сонгон шалгаруулалтаас Б.Ундраа, сэтгүүлч Д.Цондовдорж, Ерөнхий захирлын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Л.Нинжжамц нар тунаж үлдсэн юм. Эдгээр хүмүүс дээр нууцаар санал хураалт явуулж, ерөнхий захирлыг шалгаруулсан байна.

Лувсандашийн Нинжжамц нь хууль зүйн ухааны магистр, Гадаадын орнуудад олон нийттэй харилцах чиглэлээр сурч төгссөн, Монголын хэвлэл мэдээллийн салбарт 20 жил ажилласан туршлагатай. 1996-1998 онд “Толь” сонины Ерөнхий редактор, 1998-2006, 2007-2009 онд Монголын сонины холбооны гүйцэтгэх захирал, 2006-2007 онд МҮОНРТ-ийн Тамгын газрын дарга, 2009-2010 онд Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын Хэвлэл мэдээллийн албаны дарга, 2010-2011 онд Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны даргын зөвлөх, 2011-2016 оны зургаадугаар сар хүртэл “Өглөөний сонин”-ы ерөнхий эрхлэгчээр тус тус ажиллаж байв.

БАРУУН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө нутгийн хойд хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Өдөртөө цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, шөнөдөө нутгийн өмнөд хэсгээр секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Хүйтэрч Увс нуурын хотгор, Хүрэн бэлчир, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 36-41 градус, өдөртөө 26-31 градус, Монгол Алтайн нурууны өвөр хэсгээр шөнөдөө 30-35 градус, өдөртөө 17-22 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 22-27 градус, өдөртөө 12-17 градус хүйтэн байна.

ТӨВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө ихэнх нутгаар, өдөртөө нутгийн зүүн хэсгээр цас орно. Салхи хойноос секундэд 7-12 метр, зарим газраар секундэд 16-18 метр хүрч цасан шуурга шуурна. Хүйтэрч Дархадын хотгор, Ерөө голын хөндийгөөр шөнөдөө 35-40 градус, өдөртөө 25-30 градус, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Орхон-Сэлэнгэ, Эг, Хараа, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 28-33 градус, өдөртөө 21-26 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 21-26 градус, өдөртөө 17-22 градус хүйтэн байна.

ЗҮҮН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө нутгийн хойд хэсгээр, өдөртөө ихэнх нутгаар цас орно. Салхи баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 6-11 метр, өдөртөө ихэнх нутгаар секундэд 16-18 метр хүрч цасан шуурга шуурна. Хүйтэрч Хэрлэн, Онон голын хөндийгөөр шөнөдөө 25-30 градус, өдөртөө 22-27 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 17-22 градус, өдөртөө 13-18 градус хүйтэн байна.

ОТРЫН НУТАГ ХЭРЛЭНБАЯН-УЛААН ОРЧМООР: Үүлшинэ. Шөнөдөө цас орж, цасан шуурга шуурна. Өдөртөө үүл багасаж цас орохгүй. Салхи зүүн хойноос секундэд 7-12 метр. Шөнөдөө 24-26 градус, өдөртөө 17-19 градус хүйтэн байна.

ГОВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө нутгийн хойд хэсгээр, өдөртөө нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 6-11 метр, шөнөдөө нутгийн баруун хэсгээр, өдөртөө ихэнх нутгаар секундэд 18-20 метр, зарим үед секундэд 24 метр хүрч ширүүснэ. Хүйтэрч Дундговийн нутгаар шөнөдөө 20-25 градус, өдөртөө 18-23 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 15-20 градус, өдөртөө 11-16 градус хүйтэн байна.

УЛААНБААТАР ХОТ: Үүлшинэ. Шөнөдөө цас орно. Өдөртөө цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, зарим үед секундэд 12-14 метр хүрч цасан шуурга шуурна. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор 30-32 градус, бусад хэсгээр 23-25 градус, өдөртөө хүйтэрч 21-23 градус хүйтэн байна.

Агентлагийн дарга нарын сургалт болов

Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөл, Удирдлагын академитэй хамтран төрийн албаны удирдах албан тушаалтнуудын манлайлан удирдах ур чадварыг хөгжүүлэх зорилгоор яамдын Төрийн нарийн бичгийн дарга болон агентлагийн дарга нар, төрийн жинхэнэ албаны удирдах ажилтнуудад зориулсан ”Төрийн захиргааны удирдлага, манлайлал” сургалтыг үе шаттайгаар зохион байгуулахаар төлөвлөжээ.

”Төрийн захиргааны удирдлага, манлайлал” сургалтад Төрийн албаны зөвлөлөөс зохион байгуулсан удирдах ажилтны сонгон шалгаруулалтад орж, Төрийн албаны зөвлөлийн дүгнэлт, саналаар томилогдон ажиллаж байгаа бүх төрийн жинхэнэ албаны удирдах ажилтнууд хамрагдах аж. Өнөөдрийн сургалтад 23 агентлагийн дарга нар хамрагджээ.



”Төрийн захиргааны удирдлага, манлайлал” сургалтын нээлтэд Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн дарга Б.Цогоо, Төрийн албаны зөвлөлийн орон тооны гишүүн Б.Баатарзориг, С.Цэдэндамба, Удирдлагын академийн дэд захирал Д.Цэдэв нар оролцлоо.


Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн дарга Б.Цогоо агентлагийн дарга нарт зориулсан сургалтыг нээж хэлсэн үгэндээ Зөвлөлийн хуралдаанаар Удирдлагын акакдемийн сургалт эрдэм шинжилгээний ажлын жилийн төлөвлөгөөг хэлэлцэх үед уг сургалтыг зохион байгуулахаар шийдвэрлэсэн юм. Цаашид Удирдлагын академи болон төрийн бусад байгууллагуудтай хамтран жил бүр зохион байгуулна гэдгээ тэмдэглээд, сургалтаар олж авсан мэдлэг, мэдээллээ өөрсдөө баяжуулж, задлан дүн шинжилгээ хийж, бүтээлчээр ашиглаж ажиллахыг зөвлөв.
Сургалтаар ”Орчин үеийн агентлаг” ”Төрийн байгууллагын стратеги төлөвлөлт”, ”Төрийн албаны хүний нөөцийн удирдлага”, ”Дипломат ёс, албан харилцааны арга барил” зэрэг сэдвээр Удирдлагын академийн дэд захирал Д.Цэдэв, багш Т.Түмэнцогтоо, Д.Байгал, ГХЯ-ны Дипломат ёслолын газрын захирал Ц.Мөнх-Өлзий нар лекц уншив.





Төрийн албаны зөвлөлийн удирдлагууд сургалтын дараа төрийн албаны хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, төрийн албаны стандартын удирдлага болон цаг үеийн асуудлаар удирдах ажилтнуудтай санал солилцож, зөвлөгөө чиглэл өгчээ.

МХЕГ-аас санаачлан согтууруулах ундааны үйлдвэрлэл эрхлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн удирдлага, менежерүүдтэй зөвлөлдөх уулзалт зохион байгууллаа. Уулзалтад ХХААХҮЯ, НМХГ, ДЭМБ, Хүнсчдийн холбоо болон нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг 20 гаруй үйлдвэрийн төлөөлөл оролцов. Энэ үеэр “Согтууруулах ундааны үйлдвэрүүдийн өнөөгийн байдал, цаашид анхаарах асуудал”, “Архины хор уршиг эрүүл мэнд, эдийн засагт учруулж буй дарамт”, үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаа, бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангахад үүсч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх асуудлын талаар хэлэлцүүлэг өрнүүлж, санал солилцлоо. МХЕГ-аас хуулийн хэрэгжилтэд байнгын хяналт тавьж, холбогдох төрийн байгууллагуудтай хамтран ойрын хугацаанд бүх үйлдвэрт аттестатчилал явуулахаар төлөвлөж байгаа юм байна. Өнөөдрийн байдлаар архины үйлдвэрийн тоо 48 байгаа бөгөөд энэ нь 2012 онд 75 байсантай харьцуулахад 40 хувиар буурсан үзүүлэлт. Засгийн газрын тогтоолоор 2012 оноос хойш архины 43, спиртийн 6, дарсны 5, пивоны 7 нийт 61 компанийн согтууруулах ундаа үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгосон байна. Үүний зэрэгцээ ҮСХ-ноос гаргасан мэдээгээр нэг хүнд ногдох архи, дарсны хэмжээ 2011 онд 10.6 литр байсан бол 2015 онд 7.2, шар айрагны хэмжээ 2011 онд 28.1 литр байсан бол 2015 онд 25.3 литр болж буурчээ. Манай улс энэ үзүүлэлтээр судалгаанд хамрагдсан 182 орноос 76-д жагссан байна. Цаашид Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуулийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх зорилгоор Засгийн газрын тогтоол боловсруулж батлуулах, тусгай зөвшөөрлийг сунгахдаа тогтмол үйлдвэрлэл явуулж байгаа эсэхийг харгалзан үзэх, нэг хүнд ногдох архи, пивоны хэрэглээг багасгах шаардлагатай юм. Түүнчлэн үйлдвэрүүд дотоод хяналтаа сайжруулах, хяналтын лабораториа итгэмжлэлд хамруулж, багаж хэрэгслийг шинэчлэх, бүтээгдэхүүнийхээ хаяг шошгоны мэдээлэлд хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө, зохистой хэрэглээний талаар заавал тусгах зэргийг сануулж зөвлөлөө.

Монголбанк 1 долоо хоногтой 122 тэрбум төгрөгийн ТБҮЦ-ыг 14.0% ЖДХ-ээр арилжааллаа. Ингэснээр 2017 оны 01-р сарын 27-ны байдлаар 1 долоо хоногтой ТБҮЦ-ны үлдэгдэл 428.4 тэрбум төгрөг болно.

1 долоо хоногийн хугацаатай ТБҮЦ

Нэг долоо хоногийн хугацаатай ТБҮЦ нь банкуудын нөөцийг удирдахад чухал үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд Монголбанкны мөнгөний бодлогын үндсэн хэрэгсэл юм. Энэ төрлийн үнэт цаасны хүү нь Монголбанкны бодлогын хүү болох бөгөөд БХЗ дээр хөтөч хүүний үүргийг гүйцэтгэдэг. Анх тогтмол хүүтэй, борлогдох хэмжээ нь хязгаарлалтгүй байсан энэхүү үнэт цаасыг 2007 оны 7 дугаар сард анх нэвтрүүлж 7 хоног бүрийн Лхагва гаригт БХЗ дээр арилжаалах болсон нь банкуудын сонирхолыг ихэд татсан юм. Учир нь энэ төрлийн үнэт цаас нь банкуудад илүүдэл нөөцөө богино хугацаатай хүү өгдөг активт чөлөөтэй байршуулах боломж олгосон бөгөөд уг бүтээгдэхүүн нэвтэрснээр банкуудын нөөцийн удирдлагад мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гарчээ.

Хүйтний улирал эхэлсэнтэй холбогдуулан амьсгалын замын цочмог халдвар эрс нэмэгдэж, нийслэлийн эмнэлгүүд өндөр ачаалалтай ажиллаж байсан нь саяхан. Тэгвэл энэ сарын 25-нд хийсэн тандалтын мэдээллээс үзвэл, амьсгалын замын цочмог халдварын тархалт 7,5 болтлоо буурч, эмнэлгүүдийн ачаалал тэр хэрээр багассан үзүүлэлт гараад байгаа.



Гэвч зарим цахим групп, сайн дурын холбооноос нийслэлийн Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүргийн эмнэлэгт ачаалал өндөр хэвээр, орны тоо хүрэлцэхгүйн улмаас өвчтөнүүд 2-3 хоног коридорт хүлээж байгаа гэх ташаа ойлголтыг олон нийтэд түгээх болсон. Нийслэлийн эрүүл мэндийн газраас эдгээр эмнэлгийн удирдлагуудтай холбогдож, албан ёсны тодруулга авснаа энд хүргэж байна.



Тухайлбал, Сонгинохайрхан нэгдсэн эмнэлгийн ерөнхий эмч Б.Галсанцэдэн “Манайх хүүхдийн 165 ортой. Өнөөдрийн байдлаар 120 хүүхэд хэвтэн эмчлүүлж байна. Амьсгалын замын цочмог халдварын тархалт сүүлийн үед багасч, эмнэлгийн ачаалал нэлээд буурсан. Ханиад томууны дэгдэлт эрс нэмэгдсэн ид ачаалалтай үед хоногт 300 гаруй хүүхэд хүлээж авдаг байсан бол, сүүлийн 10 өдрийн байдлаар хоногт 45-60 хүүхэд хүлээн авч байна. Тиймээс эмнэлэгт нэмэлтээр ажиллуулж байсан эмч, сувилагчдаа эргүүлэн татаж, хэвийн горимоор ажиллаж байгаа” хэмээн албан ёсоор мэдэгдлээ.



Харин Баянзүрх эмнэлгийн ерөнхий эмч Л.Баярцэцэг “Сүүлийн 14 хоногийн байдлаар, ханиад томууны дэгдэлт эрс буурсан нь Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын амралт болон хоног нэмж сунгасны үр дүн гэж үзэж байгаа. Манай эмнэлгийн хувьд хүүхдийн 130 ортой. Өнөөдрийн байдлаар, 120 орчим хүүхэд хэвтэн эмчлүүлж байгаа. Хүлээн авах тасгаар хоногт 50-60 хүүхэд үйлчлүүлж байгаагаас 20-иод нь хэвтэн эмчлүүлдэг.

Нийслэлийн эрүүл мэндийн газраас манай дүүргийн эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний хэт төвлөрлийг бууруулах зорилгоор авч хэрэгжүүлсэн ажлууд нь чухал ач холбогдолтой байлаа. Улсын хоёрдугаар төв эмнэлэгт тус дүүргийн долоон хороо, Батлан хамгаалах, хууль сахиулагчдын эмнэлэгт таван хороог хуваарилж өгснөөр манай эмнэлгийн ачаалал эрс буурсан” гэж нөхцөл байдлын тухай мэдээлэл өгсөн юм гэж Нийслэлийн эрүүл мэндийн газраас мэдээллээ.

Элэгний В, С вирусыг эрүүл мэндийн даатгалаар үнэгүй тоолдог боллоо.



Тодруулбал, Элэгний В, С вирусыг улсын эмнэлгүүдэд үнэ төлбөртэй тоолдог байсан бол уг шинжилгээг ХӨСҮТ, УНТЭ-т эрүүл мэндийн даатгалын сангаас хийдэг болсон байна. Дээрх эмнэлгүүд нь эрүүл мэндийн даатгалын дэвтрийг үндэслэн шинжилгээг үнэгүй хийх ба орон нутгийн харъяалал харгалзахгүй үйлчилж байгаа аж.



Ингэхдээ вирус тоолуулах иргэн нь өрх, дүүргийн эмнэлгээсээ эрүүл мэндийн картан дээрээ “R-13” тэмдэглэгээг хийлгэж ирэх шаардлагатай. Энэ тохиолдолд та эмчийн үзлэг болон эхо, цус, шээсний шинжилгээг үнэ төлбөргүй хийлгэх боломжтой юм байна.



Дээрх шинжилгээнүүдийг ажлын өдрүүдэд 8:30-16:00 цагийн хооронд хийж байгаа бөгөөд даатгалын дэвтэргүй эсвэл дүүргээс тэмдэглэгээ хийлгээгүй тохиолдолд бүх шинжилгээ үнэ төлбөртэй аж.

Шведийн Троллхэттан хотноо Бэндигийн ДАШТ болж байгаа билээ.



Манай бөмбөгтэй хоккейн баг тамирчид ”A” хэсгээс нэгдүгээр байраар шалгарсан. Улмаар дараагийн тоглолтоо ”Б” хэсгээс дөрвөөр гарсан Голландын багтай хийж, 6-2-оор хожлоо. Ингэснээр Монголын Бөмбөгтэй хоккейн шигшээ баг хагас шигшээд шалгарлаа.



Манай тоглогчдоос супер легионер Роман Мурзин 5 гоол, багийн ахлагч Тамир 1 гоол тус тус хийжээ.

АН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Л.Эрхэмбаяр, АН-ын хуулийн зөвлөх Ч.Батхуяг нар өнөөдөр мэдээлэл хийв.



Тэрбээр “Ардчилсан намын төв байран дээр шинэчилсэн бүртгэл явуулах үйл ажиллагааг зохион байгуулахдаа журам зөрчсөн, өөрийн биеэр ирж бүртгүүлээгүй, хэн нэгэн хүн 500, 1000 ширхэгээр нь гишүүдийн анкетыг авчирч бүртгүүлсэн. Анхан шатны намдаа бүртгүүлэхгүйгээр зөвхөн Ардчилсан намын төв байран дээр бүртгүүлэх оролдлогууд хийгдсэн.



Жишээлбэл Дархан-Уул аймгаас 2000 гаруй гишүүн, Орхон аймгаас гэх мэтээр. Энэ нь намын дүрмийн бүртгэл хийх журмыг ноцтой зөрчсөн. Түүнчлэн нэг компанийн ажилчдыг олноор нь бүртгүүлэх гэж ирүүлсэн. Тийм учраас энэ удаагийн сонгуульд Төв нам дээр бүртгэгдсэн 16 мянган гишүүний санал өгөх эрх нь үүсээгүй” гэв.

Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын амралт өнөөдөр дуусч ирэх даваа гараг буюу энэ сарын 30-ны өдөр хичээл эхэлнэ.



Харин сурагчдын тав хоногийн хичээлийг хэрхэн нөхөх тухай Нийслэлийн боловсролын газрын дарга Ж.Гантулга сургуулиудын захирлуудад хандаж тушаал гаргажээ. Уг тушаалдаа нэгдүгээр сарын 19-20-ны хичээлийг сургалтын агуулгыг шахаж нягтруулах байдлаар, 23-наас 27-ныг хүртэлх таван өдрийн хичээлийг гуравдугаар улирлын амралтын эхний долоо хоногт нөхөж хичээллэхээр тусгасан байна.

Өрхийн амьжиргааны судалгаа

1. Хүүхдүүдээ хангалттай хэмжээнд унтаж амарч чадаж байгааг эсэхийг нь хянаарай.

·Жил бүр зохийн байгуулагддаг Associated Professional Sleep Societies (APSS)-ийн уулзалтанд дээр 2010 онд хийгдсэн нэгэн судалгааны үр дүнд танилцуулжээ. Уг судалгаагаар өдөрт хамгийн багадаа 11 цаг унтдаг сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүд оюуны хөгжлийг шалгах тестэд хамгийн өндөр оноонуудыг авсан байна.

Английн National Sleep Foundation-ээс тогтмол хангалттай хэмжээнд унтаж амрах нь тархины хөгжилд эерэгээр нөлөөлдөг гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн байдаг

АНУ-ын Bradley эмнэлэгийн хронобиологийн судалгааны захирал , Brown их сургуулийн сэтгэл судлал-сэтгэцийн тэнхимийн профессор Mary Carskadon “ унтах үед тархинд тархины өсөлт хөгжилд нөлөөтэй чухал шинэ циклүүд явагддаг учраас хангалттай унтаж амрах нь маш чухал” гэж тэмдэглэжээ.

2. Тогтмол дасгал хийлгэ.

Дасгал хөдөлгөөн нь тархины хоол гэж хэлж болох бөгөөд тархины үйл ажиллагаа, ялангуяа ой тогтоолт, бодох сэтгэх үйлд нэн сайн нөлөөтэй. Дасгал хөдөлгөөн гэдэг бол цусны эргэлтийг сайжруулдаг, улмаар биеээр эргэлдэх цусны хэмжээг ихэсгэж, чухал эд эрхтэнүүдэд хүрэх цусны хэмжээ ихэснэ.

Цусан хангамж сайжрана гэдэг нь хүчилтөрөгчийн хангамж ихэснэ гэсэн үг, тиймээс тархины эд эсийн түвшинд тэжээл сайжирч, тархиний эсийн үйл сайжирна. Түүнчлэн дасгал хийх явцад тархины эдүүдэд нейротрофик фактор (BDNF) болох өвөрмөц уураг ялгардаг. Энэхүү уураг нь тархины эсүүдийн өсөлт, хоорондын харилцан хамаарал, холбоог идэвхижүүлж өгдөг.

3. Бэлэн хүнс хүнсний бүтээгдэхүүнээс татгалз

Английн нэгэн судалгаагаар бага насны хүүхдүүд бэлэн хүнсний бүтээгдэхүүн ихээр идэх нь тэдний IQ-г бууруулж байгааг тогтоожээ.

Английн томоохон их сургуулиудын нэг болоах Bristol их сургуулийн судлаач, судалгааны удирдагч Kate Northstone амид дэм, ш,им тэжээлтэй хүнсний бүтээгдэхүүн нь хүүхдийн IQ-д мэдэгдэхүйц хэмжээний нөлөөг үзүүлж байгааг цохон тэмдэглэсэн.

Түүнчлэн 3 настай хүүхдүүд бэлэн шим тэжээл муутай бүтээгдэхүүнээр хооллох нь 5 жилийн дараа хүүхдийн IQ буурах шалтгаан болно хэмээн дэлхийн томоохон сэтгүүлүүдийн нэг Journal of Epidemiology and Community Health – д хэвлэгдсэн нэгэн судалгааны ажилд дурьджээ.

4. Тэдэнтэйгээ ойр дотно байх.

Канадын Монтрейл их сургуулийн судалгаагаар хүүхдийн сурах чадвар нь аав ээжтэйгээ хэр ойр дотно байсантай холбоотой байгааг тогтоожээ.

Эрдэмтэд хүүхдийг тэвэрч, хамт тоглож, ойр дотно байх нь тэдний биед окситоцин хэмээн бодис ялгаралтыг ихэсгэнэ. Энэхүү дааврын үйлдэл маш өргөн хүрээтэй бөгөөд тэдний нэг нь хүүхдийн сурах чадварыг нэмэгдүүлдэг байна. Мөн окситоцин нь хүүхдийн оюуны хөгжил, шийдвэр гаргах чадвар, сэтгэл хөдлөлд нөлөөлдөг болох нь батлагдсан.

5. Хүүхдүүдээ бичгийн хэвээ сайжруулахад нь тусал, дэмж.

Хүүхдийнхээ бичих чадварыг сайжруулах нь таны хувьд цагийг дэмий үрж байгаа хэрэг биш юм. Бичих явцад хүүхэд булчингийн үйлээ хянаж, бичиж буй зүйлийнхээ талаар бодож сэтгэж байдаг учраас бичгийн дадлага сайн хийх нь хүүхдийн тархи, оюуны хөгжил, танин мэдэхүйг сайжруулна.

6. Тэдэнд компьютер болон видео тоглоом тоглохыг нь зөвшөөр

Тиймээ. Та яг зөв уншсан. Магадгүй та нэлээд гайхаж байгаа байх. Бодох, сэтгэх, төлөвлөх шинж чанартай тоглоомын төрлүүд нь хүүхдэд тархины нэгэн төрлийн дасгал болно.

Гэхдээ мэдээж хэрэг тэдэнд тоглох тодорхой цагийн хуваарь гаргаж, түүнийгээ дагаж мөрдөх нь чухал. Компьютер, видео тоглоом нь гар болон нүдний хоорондын хамтын үйл ажиллагаа, хурдан ойлгох, хурдан сэтгэх, болон нүдний баримжааг сайжруулдаг.

7. Хүүхдүүдтэйгээ хамтдаа тогло.

Хүүхдүүдтэйгээ хамт цагийг өнгөрөөх нь тэдэнд зугаатай байхаас гадна, тэдний тархины хөгжилд эерэгээр нөлөөлдөг. Судлаачдын хэлснээр та хүүхдээ ухаантай болгохын тулд үнэтэй тоглоом худалдан авч эсвэл чадвартай багш нарыг хөлслөх шаардлагагүй. Хамгийн гол нь та хүүхдүүдтэйгээ л хамт тоглох.

Судалгаагаар аав ээжтэйгээ хамт тоглодог байсан сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүдийн сурлагын ерөнхий түвшин бусад хүүхдүүдийнхээс харьцангуй өндөр байсан байна.8. Ном, сэтгүүл, үлгэр уншиж өгөх
Та аль болох бага наснаас нь хүүхэддээ ном, сэтгүүл, үлгэр уншиж өгөх нь тэдний үгийн баялаг, ерөнхий мэдлэг, ярих чадвар, аливаа зүйлд үнэлэлт дүгнэлт өгч, шалтгааныг илрүүлэх чадварыг хөгжүүлдэг.

Энэ бүх дэвшилтэт чадварууд нь ихэвчлэн таны хүүхэд сургуульд орох үед таньд мэдрэгдэх бөгөөд та өөрийн хичээл зүтгэлдээ үргэлж талархаж явах болно

Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтэс, Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн хамтарсан ажлын хэсэг Гаалийн ерөнхий газар, Улаанбаатар хотын гаалийн газарт ажилласан ба тус газрын албан тушаалтнуудын Хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг шалгалаа.

Шалгалтаар 6 албан тушаалтан өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн хөрөнгө, орлого болон эзэмших эрх бүхий газар, гэр бүлийн гишүүдийн хөрөнгө оруулсан компани, хувьцаа, тээврийн хэрэгсэл мэдүүлээгүй, харилцах данс, картын данс, бэлэн мөнгөний үлдэгдлийг оны эцсийн үлдэгдлээр бус тухайн мэдүүлэг гаргах үеийн байдлаар мэдүүлсэн, хөрөнгө, орлогын эх үүсвэрийг бүрэн гүйцэт тайлбарлаагүй зэрэг зөрчил гаргасныг тогтоосон.

Авлигатай тэмцэх газраас Гаалийн ерөнхий газрын дарга Б.Асралтад зөрчил гаргасан албан тушаалтнуудад Авлигын эсрэг хуульд заасан сануулах, албан тушаалын цалингийн хэмжээг бууруулах зэрэг хариуцлага тооцуулах тухай албан бичиг хүргүүлсэн байна.

Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын долоодугаар хуралдаанаар агаарын бохирдлын асуудлыг хөндөж, нийслэл хотын зүгээс агаарын бохирдлыг бууруулах талаар авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний талаар хэлэлцэж байна.

Хуралдааны эхэнд НИТХ-ын дарга Ц.Сандуй хэлэхдээ “Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол гамшгийн хэмжээнд хүрч, оршин суугч бүр хохирч байна. Энэ аюулыг гэтлэн давахын тулд нийслэлчүүд бид нийтээрээ хариуцлага хүлээх цаг ирлээ. Зөвхөн төр засаг биш, хэн нэгэн хүн биш, хамтын хүчээр утаатай тэмцэх хэрэгтэй болж байна. Агаарын бохирдлыг бууруулах талаар хотоос авч хэрэгжүүлсэн бодлого, арга хэмжээ нь тогтвортой биш, байнга өөрчлөгдөж байснаас үр нөлөө нь хангалтгүй байгааг бид өдөр тутамдаа мэдэрч байна. Үүнээс бид сургамж авах учиртай. Өнөөдрийн хуралдаанаар агаарын бохирдлыг бууруулах асуудлыг олон өнцгөөс харж, нухацтай хэлэлцэн, агаарыг цэнгэгжүүлж, орчны бохирдлыг бууруулах, иргэдээ хамгаалах талаар онцгой горимын хугацаанд хэрэгжүүлэх бодлого, арга хэмжээгээ тодорхойльё” гэлээ. Тэрбээр мөн хотын утааны асуудлыг зун, өвөл гэлгүй НИТХ сар бүр хэлэлцэж, үр дүнг ярилцаж байхыг онцлов.

Агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Батболд танилцууллаа. Хотын дарга өнгөрсөн 10 жилийн хугацаанд агаарын бохирдлыг бууруулахад төрөөс хичнээн төгрөг зарцуулсан болоод үр дүнгийн талаар эхэнд нь дурьдав. Тэрбээр “2007-2016 онд агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр улс, нийслэлийн төсвөөс 119 тэрбум 779 сая төгрөг, олон улсын зээл, тусламжаас 87 тэрбум 185 сая трөгрөг буюу нийт 206 тэрбум 964 сая төгрөг зарцуулсан. Энэ хугацаанд хэрэгжүүлсэн томоохон төслүүдээс дурдвал “Байгальд халгүй түлшний үйлдвэрлэлийг дэмжих төсөл”, “Нүүрс” хөтөлбөр гээд нэрлэж болно. “Нүүрс” хөтөлбөрийг онцолж хэлэхэд, Багануурын нүүрсийг түлшинд ашиглаж, тоосонцор болон хүхрийн агууламжийг бууруулах зорилготой байсан ч түүхий нүүрсний хэрэглээг бууруулах биш эсэргээр нэмэгдүүлсэн юм. Эдгээр төсөл дунд хэрэгжилт нь сайн төсөл ч бий, үр дүнгүй төсөл хөтөлбөр ч байна” хэмээн ярилаа.

Хотын дарга цааш хэлэхдээ “Одоо хотын удирдлагууд иргэдийнхээ эрүүл мэндийг нэгд тавьж, агаар болон орчны бохирдлыг бууруулах зорилт тавин ажиллаж байна. Тухайлбал, ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгүүдэд 200 ширхэг агаар цэвэршүүлэгч суурилуулсан. Үүнийг цаашид ч үргэлжлүүлэхээр төлөвлөж байна. 48 сургуулийн сурагчдад 50 мянган амны хаалт олгосон. Үүнээс гадна гэр хорооллын замбараагүй тэлэлтийг зогсоож, яндангийн тоог бууруулж, суурьшлын шинэ бүс байгуулах талаар 3 захирамж гаргасныг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл дэмжсэн. Бидний хэтийн зорилго бол Улаанбаатар хот түүхий нүүрсний хэрэглээнээс салах явдал юм. Агаарын бохирдлыг бууруулахад шалтаг, шалтгаан тоочихоос илүү шийдвэртэй алхам хийх нь чухал гэж хотын удирдлагууд үзэж байна” гэсэн юм.

Үүний дараа НИТХ дахь намын бүлгүүд болон хороод санал, дүгнэлтээ танилцууллаа. Мөн НИТХ-ын тэргүүлэгчид, төлөөлөгчид асуулт асууж, хэлэлцүүлэг өрнүүллээ. Хуралдаан одоо Хангарди ордонд үргэлжилж байна гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2017.01.27/ үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанаар Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулийн төсөл болон түүнтэй хамт өргөн мэдүүлсэн холбогдох бусад хуулийн төслүүдийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцлээ.



Төслийн үзэл баримтлалыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд П.Сэргэлэн танилцуулсан юм.



Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулиар мал, амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах, мал, амьтнаас хүнд дамжин халдварладаг өвчний эрсдэлийг бууруулах, мал, амьтны гаралтай бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах, Монгол Улсын нутаг дэвсгэр мал, амьтны өвчингүй эрүүл, тайван байдлыг баталгаажуулахтай холбогдон төрийн болон хувийн хэвшлийн мал эмнэлгийн байгууллагын үйлчилгээнд үүсэх харилцааг зохицуулах бөгөөд хуулийн төслийг 7 бүлэгтэйгээр боловсруулсан байна.

Мал, амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хуулийн төслийг баталснаар Монгол Улсын Засгийн газар Дэлхийн мал, амьтны эрүүл мэндийн байгууллага, Дэлхийн худалдааны байгууллага болон бусад олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлж, мал, амьтны болон нийтийн эрүүл мэндийг хамгаалах бодлого, чиглэл, стратеги, үйл ажиллагааг тодорхойлсон эрх зүйн орчин бүрдэх юм байна.

Мал эмнэлгийн чиглэлийн төрийн болон төрийн бус байгуулага, мал аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн хамтын ажиллагаа сайжирч, мал эмнэлгийн ажил үйлчилгээний чанар, үр ашиг дээшилнэ гэж үзэж байгаа аж.

Түүнчлэн зарим төрлийн халдварт болон шимэгчтэх өвчнөөс эрүүлжүүлэх арга хэмжээний зардлыг мал, амьтны эзэн хариуцдаг механизмыг бүрдүүлж, улсын төсвийн ачааллыг багасах юм байна.

Мал, сүргийнхээ эрүүл мэндийн байдлыг хянан баталгаажуулж, эрүүл тайван байдлаа хадгалсан мал, амьтны эзэн, малын эмчид төрөөс олгож буй урамшууллыг эн түрүүнд хүртээх байдлаар дэмжлэг үзүүлэх тогтолцоо бүрднэ хэмээн Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд хэлсэн.



Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх үед УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаатар, А.Сүхбат нар хуулийн төслийн нэр энэ хуулийн агуулгыг бүрэн илэрхийлж чадаж байгаа эсэх, УИХ-ын гишүүн Х.Баделхан, Б.Бат-Эрдэнэ нар эдийн засгийн хүндрэлээс үл хамааран малыг эрүүлжүүлэхтэй холбоотой төсөв, мөнгөний асуудлыг иж бүрнээр шийдэх, УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн шинжлэх ухааны салбарын оролцоог мал аж ахуйн болон хөдөө аж ахуйн салбартай уялдуулах, малын эмийн зохистой хэрэглээний хяналт, хариуцлагын тогтолцоог сайжруулах, УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжав хуулийн төсөл дэх төрийн байгууллагуудын эрх, үүргийн уялдаа холбоог нарийн зохицуулах зэрэг саналуудыг гаргасан хэмээн УИХ-ын гишүүн Х.Баделхан танилцуулсан юм.

Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүд Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн бусад хуулиудын төслийн үзэл баримтлалыг чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг санал нэгтэй дэмжжээ.

Хуулийн төслийн үзэл баримтлалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн А.Сүхбат, Г.Тэмүүлэн, Ц.Даваасүрэн, Д.Ганболд, М.Билэгт, Х.Болорчулуун, Л.Энхболд, Ц.Цогзолмаа, Б.Дэлгэрсайхан, Г.Мөнхцэцэг, Д.Тогтохсүрэн, Д.Лүндээжанцан, Ё.Баатарбилэг, С.Чинзориг, Д.Сарангэрэл, Н.Оюундарь, Б.Энх-Амгалан, О.Батнасан, Б.Ундармаа нар асуулт асууж, УИХ-ын гишүүн С.Жавхлан, Г.Занданшатар, Д.Сумьяабазар, О.Баасанхүү, Д.Тэрбишдагва, Ж.Энхбаяр нар байр сууриа илэрхийлсэн.

УИХ-ын гишүүд малыг эрүүлжүүлэх асуудлыг хөндөн асууж байсан бөгөөд ОХУ-тай хамтран ажиллахаар тохирсон хэлэлцээрийн талаар тодруулж байлаа. Түүнчлэн малд элдэв тариаг замбараагүй тарьдаг болсноос эрүүл махаар ард иргэдийг хангах асуудал хүндэрч байгаа талаар дурдаж байсан.



Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд П.Сэргэлэнгийн хариулснаар, ОХУ-ын талд дөрвөн чиглэлээр хамтран ажиллах санал тавьсныг тус улсын тал хүлээн авсан байна. Малыг эрүүлжүүлэх, мах эскпортлох, үр тарианы үр нийлүүлэх, үндэсний үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүнийг ОХУ-ын зах зээлд гаргах дөрвөн чиглэлээр хамтран ажиллах саналыг хүлээн авснаа албан ёсоор мэдэгдсэн аж. Мал эмнэлгийн үйлчилгээ, хүнсний аюулгүй байдалд чухал үүрэгтэй хэмээн сайд онцлоод мал эмнэлгийн ажил үйлчилгээний талаар хуулийн төсөлд тодорхой тусгасан хэмээлээ.

Гишүүд малын эмч, эм зүйч нарын нийгмийн асуудалд анхаарах, малыг халдварт өвчнөөс сэргийлэх вакцины тухай, гоц халдварт өвчний улмаас малчдын малыг олноор нь устгаад нөхөн төлбөрийг бүрэн өгдөггүй асуудал гардгийг дурдаад хуульд энэ талаар хэрхэн тусгасныг лавласан. Түүнчлэн махны үйлдвэрүүдийн хүчин чадал хүрэлцэхгүй байгаа энэ үед явуулын махны үйлдвэр ажилллах талаар ч хөндөж байлаа.

Сайд П.Сэргэлэн болон ажлын хэсгийн гишүүдийн мэдээлснээр, өмнө нь манай улс Энэтхэг, Хятад Улсаас вакцин авч байсан бөгөөд өнгөрсөн оны сүүлээр ОХУ-аас 20.5 сая тун вакциныг хөнгөлөлттэй үнээр авсан байна. Вакцины чанарыг өөрийн орны болон олон улсын итгэмжлэгдсэн лабораториудаар шинжлүүлсэн аж.

Малын зайлшгүй шаардлагаар төхөөрсөн малын тухайн орон нутаг дахь жишиг үнийн 40 хувь, гоц халдварт өвчний улмаас зайлшгүй шаардлагаар устгасан малын тухайн орон нутаг дахь жишиг үнийн 90 хувьтай тэнцэх нөхөн төлбөр олгохоор хуулийн төсөлд тусгасан хэмээн мэдээлсэн. Манай улсад 27 махны үйлдвэр ажиллаж байгаа ч олон улсын стандартын шаардлага хангасан нь цөөн болох нь олон улсын шинжээчдийн дүгнэлтээр тогтоогдсон юм байна. Тиймээс махны үйлдвэрүүдийн тоног төхөөрөмжийг сайжруулах талаар дорвитой ажил хийхээр төлөвлөж байгаа юм байна. Явуулын махны үйлдвэр байгуулах асуудлыг салбарын яамны зүгээс дэмжиж байгаа хэмээн сайд П.Сэргэлэн хэлсэн.

Гишүүд ийнхүү асууж, байр сууриа илэрхийлсний дараа хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх эсэх асуудлаар санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи хэлэлцэхийг дэмжсэн учир анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороонд шилжүүллээ.

Малын генетик нөөцийн тухай хуулийн төслийг анхны хэлэлцүүлэгт шилжүүллээ

Мөн хуралдаанаар Малын генетик нөөцийн тухай хуулийн төсөл болон түүнтэй хамт өргөн мэдүүлсэн холбогдох бусад хуулийн төслүүдийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэв.

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд П.Сэргэлэн төслийн үзэл баримтлалыг танилцууллаа.

Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2.37-д тусгагдсан зорилтот арга хэмжээний хэрэгжилтийг хангах зорилгоор Малын генетик нөөцийн тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслийг боловсруулсан байна.

Монгол мал нь эх газрын эрс тэс уур амьсгалын хатуу ширүүнд дасан зохицож байгалийн шалгарлыг мянга мянган жилээр даван туулж ирсэн, өвөрмөц шинж чанартай, биологийн болон генетик нөөцийн хувьд дахин давтагдашгүй, үнэ цэнэтэй үндэсний генетик нөөц аж.



Иймд малын генетик нөөцийн талаар баримтлаж буй дэлхий нийтийн хөгжлийн чиг хандлага, үзэл баримтлалын өөрчлөлт, нийгмийн эрэлт хэрэгцээтэй уялдан Монгол Улсын олон улсын гэрээ конвенци, бусад хууль тогтоомжид нийцүүлэн Малын удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хуулийн малын удмын санг хамгаалахтай холбоотой зохицуулж байсан харилцааны хамрах хүрээг өргөтгөж нэрийг нь өөрчлөн тодорхойлж бие даасан хуулиар зохицуулахаар хуулийн үзэл баримтлал, хуулийн төслийг боловсруулжээ.

Малын генетик нөөцийн тухай хуулийг баталснаар малын генетик нөөцөд суурилан хүн амаа малын гаралтай хүнсээр тогтвортой хангах, үндэсний боловсруулах үйлдвэрт чанартай түүхий эд нийлүүлэх, мал аж ахуйн үйлдвэрлэл дэх ажлын байрыг тогтвортой хадгалах, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх байгаль экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах боломж бүрдэнэ гэж үзэж буй юм байна. Түүнчлэн бүс нутгийн онцлогт тохирсон малын үүлдэрлэг байдлыг бататган сайжруулах, судлан хөгжүүлэх, шинээр үүлдэр, омог бий болгох, нутагшуулах, тэдгээрийн ашиг шимийг нэмэгдүүлэх, малын тэжээллэг, арчилгаа, маллагааны технологид болон малын генетик нөөцийн экспорт, импортын үйл ажиллагаанд хяналт тавих, харь зүйлийн тархалтаас сэргийлэх, энэ чиглэлийн мэргэжлийн ажил, үйлчилгээний тогтолцоог тодорхой болгох аж. Мөн оролцогч талуудын эрх, үүргийг нарийвчилан тогтоосноор Монгол Улс малын генетик нөөцийн төлөв байдлыг тодорхойлох, ашиглах, судлан хөгжүүлэх, хамгаалах үйл ажиллагааг үндэсний хэмжээнд тодорхой болгож олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэх нөхцөл бүрдэх гэнэ.

Малын генетик нөөцийн тухай хуулийн батлагдсан үзэл баримтлалын дагуу хуулийн төслийг Ажлын хэсэг боловсруулж, салбарын эрдэмтэн, судлаач, холбогдох төрийн болон төрийн бус байгууллага, эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, их сургуулийн төлөөлөл, мэргэжилтнүүдийг оролцуулан 3 удаа хэлэлцүүлэг зохион байгуулж, яамны цахим хуудсанд байршуулж олон нийтийн саналыг авч тусгасан хэмээн сайд хэллээ.



Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо 2017 оны 01 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуралдаанаараа хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцсэн хэмээн УИХ-ын гишүүн Л.Элдэв-Очир танилцуулсан. Тэрбээр, Одоогийн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа Малын удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хуулийн давхардал, хийдэл, зөрчлийг арилгах чиглэлээр 2011 онд хийсэн судалгаагаар уг хуульд бусад хуультай давхардсан 23, зөрчилтэй 10, хийдэлтэй 11 заалт байгааг тогтоосон байдаг.

Монгол Улсын эдийн засгийн тулгуур болсон мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийг тогтвортой хөгжүүлэхэд мал сүргийн нөхөн үйлдвэрлэлийг чиглүүлэн оновчтой хөтлөн явуулах, шаардлагатай мэргэжпийн боловсон хүчнийг бэлтгэх, чадавхижуулах, үйлдвэрлэлд ойр нөхцөлд тогтвортой ажиллах боломжийг хангах асуудал орхигдож, түүнээс үүдэлтэй сөрөг нөлөөлөл цаашид ихсэх хандлагатай болж байна.

Иймд хууль санаачлагч Малын удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хуулиар зохицуулж байсан малын удмын санг хамгаалахтай холбогдсон харилцааны хамрах хүрээг дэлхий нийтийн хөгжлийн чиг хандлага, Монгол Улс нэгдэн орсон олон улсын гэрээнд нийцүүлэн мал, түүний үржүүлгийн бүтээгдэхүүн, тэдгээрт хамааралтай уламжлалт мэдлэгийн талаархи ойлголтыг нэгтгэн ”малын генетик нөөц” гэж томьёолон, энэхүү нөөцийг бүртгэх, төлөв байдлыг тодорхойлох, ашиглах, судлан хөгжүүлэх, хадгалах, хамгаалахтай холбогдсон харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох зорилгоор энэхүү хуулийн төслийг боловсруулжээ хэмээн танилцуулгадаа дурдсан.

Хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх үед УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаатар, А.Сүхбат, Г.Мөнхцэцэг, Ц.Гарамжав нар хууль санаачлагч болон ажлын хэсгийн гишүүдээс асуулт асууж, хариулт авсан байна. УИХ-ын гишүүн Л.Элдэв-Очир хуулийн төслийг улам боловсронгуй болгож зарчмын шинжтэй гол асуудлуудыг тодорхой тусгах, УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ малын удам угсаа, үржпийн асуудал чухал тул хяналт бүртгэлжүүлэлтийн асуудалд онцгой анхаарч цогцоор нь шийдвэрлэх, УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн малчдад малын удмын санг хамгаалах талаар мэргэжил арга зүйн зааварчилгаа, мэдээлэл, мэдлэг олгох асуудлыг нэгдсэн удирдлага зохицуулалтаар хангах асуудлыг хуулийн төсөлд тодорхой тусгаж өгөх нь зүйтэй, УИХ-ын гишуүн Ц.Гарамжав ажлын хэсэг хуулийн төсөлд тусгагдсан гадаад үг хэллэг нэр томьёо, зарчмын саналууд төслийн боловсруулалтад анхаарч ажиллах нь зүйтэй гэсэн саналыг тус тус гаргажээ. Хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүд санал нэгтэйгээр дэмжсэн байна.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Х.Баделхан, Г.Тэмүүлэн, Д.Тогтохсүрэн, Г.Занданшатар, Ц.Даваасүрэн, Ц.Нямдорж, М.Билэгт, Ж.Энхбаяр, А.Сүхбат нар асуулт асууж хариулт авсан бөгөөд хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи дээрх хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх нь зүйтэй гэж үзсэн учир анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороонд шилжүүллээ хэмээн УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.