С.Ганбаатар: О.Баасанхүү гишүүн бид хоёр ойлголцсон

Сонгуулийн Ерөнхий хорооны нарийн бичгийн дарга Ц.Болдсайхантай ярилцлаа.

Тавдугаар сарын 10-14-нд Энэтхэгийн нийслэл Шинэ Делид болсон насанд хүрэгчдийн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээний үеэр Азийн бөхийн холбоо (AAWС)-ны чуулган болж, Казахстаны иргэн Даулет Турлыханов ерөнхийлөгчөөр сонгогдсоныг өмнө мэдээлсэн. Энэ үеэр 14 орны төлөөлөгч нэр дэвшсэнээс Даулет Турлыхановоос гадна хамгийн олон хүний санал авсан Японы Хироаки Цүкамото, Ираны Хамид Банитамин, БНСУ-ын Ли Кеннет, Тайландын Киттипош Сучантабутр, Энэтхэгийн Брижбушан Сингх, БНХАУ-ын Зан Вэ нарын долоон орны төлөөлөгчид Азийн бөхийн холбооны гүйцэтгэх зөвлөлийн гишүүнээр сонгогдсон. Шинэ гүйцэтгэх зөвлөлийнхөн хурлаа хийж, Казахстан улсын парламентийн гишүүн, спорт агентлагын дарга, спортын сайдаар ажиллаж явсан сонгомол бөхийн нэрт бөх Турлыхановыг ерөнхийлөгчөөр, дэд ерөнхийлөгчөөр Японы Хироаки Цүкамотог сонгов. Чуулганы үеэр олон асуудлыг хэлэлцсэн бөгөөд ирэх жил буюу 2018 онд 23 хүртэлх насны анхны Азийн АШТ-ийг манай улс зохион байгуулах хүсэлтээ буйгаа Монголын чөлөөт бөхийн холбоо AAWC-д илэрхийлжээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөх буй эрхмүүдийг хуулийн дагуу Төрийн тусгай хамгаалалтад авдаг.

С.жавхлан: Намайг хүн гэж тоохгүй, тавьсан шаардлагад хариу өгөхгүй байна

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү “Нэр хүндтэй, боловсролтой эрхмүүдийг нэр дэвшүүлэх гэтэл 10 тэрбум төгрөг өг гэж шаардсан” хэмээн “гонгиноод” авна билээ. Тэгэхээр 10 тэрбум төгрөгийн босгыг давсан С.Ганбаатар МАХН-д хандиваа өгөхөөр амласан уу эсвэл өгчихсөн үү.

Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн өчигдрийн хуралдаанаар газрын зөрчил арилгах болон гудамж зам талбайн нэвтрэн өнгөрөх чадварыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр зохион байгуулсан ажлын явцыг танилцуулсан. Танилцуулгын дараа хотын дарга С.Батболд газар чөлөөлөх ажлыг эрчимжүүлэхийг холбогдох албаныханд үүрэг болгохын сацуу газар чөлөөлөх ажлыг дэмжсэн иргэд, аж ахуйн нэгж болон сошиалаар идэвхтэй жиргэсэн иргэддээ баярлалаа гэж хэллээ.

Явган хүний болон автомашины зам хаасан хаалт, хашаа, бусад төрлийн обьектын 129 байршлын судалгааг холбогдох байгууллагууд гаргаад байгаа аж. Эдгээр зөрчилтэй газруудад мэдэгдэл хүргүүлж, газар чөлөөлөх ажлыг үе шаттайгаар гүйцэтгэж байгаагаас энэ сарын 15-ны байдлаар 37 байршлын 46 обьектыг чөлөөлж, орц гарц, нийтийн эзэмшлийн зам талбайг нээгээд байна гэж НЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ.

Иргэн Б.Саруултамир гэгч этгээд Хан-Уул дүүргийн 2 дугаар хороонд байрлах хүнсний дэлгүүрээс мөнгө залилжээ.

Өмчийнхөө тоогоор бол Монголын төр шиг баян төр үгүй. Өөрөөр хэлбэл, Монголын төрд 30 их наяд төгрөгийн өмч байгаа гэсэн тоо баримт бий. Гэвч, өнөөдөр Монголын данс нь улайж, эдийн засаг нь таг зогсчихоод байгаа билээ. Тиймээс Мэргэжлийн Засгийн газар ОУВС-гийн хөтөлбөрт хамрагдаж, 5.5 тэрбум ам.долларын өр, зээл тавихын тулд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард долоон төрлийн татварыг нэмэгдүүлсэн бөгөөд өнөөдөр зарим нь хэрэгжээд эхэлсэн. Татварын нэмэгдэл эдийн засагт дэм болохоос илүү энгийн иргэдийн нуруун дээр том ачаалал болон бууж буй юм.

Гэвч, төрийн 180 мянган албан хаагчаа тэжээх, дээр нь төсвөөс тэжээгддэг төрийн өмчийн алдагдлаа нөхөхийн тулд иргэдийнхээ халаасанд гараа дүрж байгаа эрх баригчдын өөрсдийнхөө тансаг хэрэглээг бууруулаагүйд иргэд ч шүүмжлэлтэй хандаж буй.

Монголын төрийн өмчит 90 орчим компани байдаг бөгөөд тэдний өрийн хэмжээ өнөөдөр 10.5 их наядаар тоологдож байна. Үүнээс 10 гаруй компанийн захирал 5 саяас дээш төгрөгийн цалин авдагийг Төрийн өмч, бодлого зохицуулалтын газрын дарга Ц.Ням-Осор хэвлэлийнхэнд мэдээлж байсан юм.

Компани нь хэдэн зуун сая, хэдэн арван тэрбумын алдагдалтай хэрнээ дарга нь өндөр цалин хангамж эдэлдэг төрийн өмчит компаниудын нэг бол “Эрдэнэт”.

ОХУ, Монголын хамтарсан үйлдвэр байсан “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг монголчууд худалдан авсан биш төрийн дээрэмд өртөж, өдгөө ёстой л “Барын амнаас чонын аманд” гэгч болчихоод байгаа билээ. Учир нь, хоёр улсын хамтарсан үйлдвэр байх үед үе, үеийн эрх баригчдын шахаа, булай будилааны үүр овоохой болсон тус компани 100 хувь төрийн мэдэлд очсон нь ард түмний өмч боллоо гэсэн үг биш.

Хэзээнээсээ л Монголын улстөрчид ард түмний нэрээр хулгай, хуудуугаа хийсээр ирсний нэг үзэгдэл. Ард түмний нэрээр “Эрдэнэт” эрх баригч намынхны л өмч болсон гэвэл бодит үнэнээс хол зөрөхгүй. Худлаа гэвэл ард түмний хүүхэд гүйж очоод ард түмнийхээ өмчид ажил орох гээд үз дээ.

УИХ-ын намрын чуулганы сүүлчийн өдөр “Эрдэнэт”-ийг 100 хувь улсын өмч болгох шийдвэр гарснаас хойш энэ процесс өөх ч биш, булчирхай ч биш болсныг эрх баригчид ч өөрсдөө хүлээн зөвшөөрөх болжээ. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Б.Дэлгэрсайхан тавдугаар сарын 2-ны Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаан дээр “Төр нь нийтийн болон хувийн өмчийн аливаа хэлбэрийг хүлээн зөвшөөрч, өмчлөгчийн эрхийг хуулиар хамгаална” гэж заасан байдаг. Үндсэн хуулиа дээдэлж ажиллах үүрэгтэй УИХ-ын гишүүний хувьд хууль зөрчсөн шийдвэр гаргах эрх байхгүй” хэмээн парламентын олонхын гаргасан шийдвэрт сэтгэл дундуур байгаагаа илэрхийлсэн байдаг. Эндээс харахад олонхын бүлэгт “Эрдэнэт” тойрсон зөрчил маргаан хэвээр байгааг харж болохоор.

Төр муу менежер гэдэгтэй монголчууд хэдийнэ эвлэрчээ. Яг адилхан салбарт ажиллаж байгаа хувийн компани болон төрийн өмчит компани хоёрын үйл ажиллагааны орлого, зарлагыг харьцуулаад үзээрэй. Төрийн өмчит компани нь орлогогүй мөртлөө дарга нь хэдэн зуун саяын үнэтэй машин унаж, хэдэн арван саяар нь урамшуулал, цалин хүртээд явж байх жишээний. Юу хийдэг, жилдээ ямар орлоготой нь мэдэгдэхгүй Хөдөө аж ахуйн биржийн захирал гэхэд л сард 9.5 сая төгрөгийн цалин авах жишээтэй. “Эрдэнэт”-ийн дарга нарын жилийн цалин, хангамж, урамшуулал бол жирийн иргэний насаараа хөдөлмөрлөөд цуглуулж чадаагүй мөнгө байгаад гайхах ч хэрэггүй. Энэ чинь л төрийн компани шүү дээ. Төрийн мөнгө ёолдоггүй гэж Б.Баабар нэгэнтээ хэлсэн.

Эцэст нь хэлэхэд “Ард түмний өмчийг хамгаалах” акцийн ард эрх баригч намуудын элдвийн шахаа, шантааж явж байдаг гэдгийг сануулахад буруудахгүй биз. Түмэн олны эрх ашгийг хангасан төрийн өмч гэж хаана байна?

Ж.ЭРХЭС
Эх сурвалж: News.mn

Ус цаг уур, орчны судалгаа, мэдээллийн хүрээлэнгээс гаргасан мэдээллээр өнөөдрийн байдлаар Алтай нуруунаас эхтэй Ховд, Буянт, Сагсай, Харбут, Чигэртэй голын усны түвшин өмнөх өдрийнхөөс 10-15 см нэмэгдэж, олон жилийн дундаж түвшинг 10-40 см даван үерлэсэн байна.

Францын Канн хотноо олон улсын кино наадам 70 дахь удаагаа нээлтээ хийлээ. Бүрэн хэмжээний 2000 орчим киноноос кино наадмын комисс энэ удаад үндсэн шалгаруулалтанд оролцуулахаар 50 орчим киног шалгаруулан авчээ.

Каннын анхны кино наадам Францын Номин эрэгт 1946 онд болж байлаа. Тэр үед хамгийн шилдэг найруулгатай киноны шагналыг дайны жилүүдэд зургийг нь авсан “217 номерын хүн” киноны найруулагч Михаил Ромм хүртэж байсан бол шилдэг өнгөний шийдэлтэй киноны шагналыг Александр Птушкогийн “Чулуун цэцэг” кино авч байжээ.

Нийгмийн сүлжээгээр өчигдөр орой согтуу бололтой нэгэн эмэгтэй настай ээжийгээ үхээч хэмээн зодож байсан бичлэг тархсан билээ.

Хууль зүй, дотоод хэргийн салбарын “Нээлттэй хаалга”-ны өдөрлөг яг одоо Сүхбаатарын талбайд болж буй бөгөөд 50 гаруй төрлийн үйлчилгээ нэг цэгээс авах боломжтой.

Хаврын хуурайшилтын улирал эхэлсэнтэй холбогдуулан улсын хэмжээнд объектын болон ой, хээрийн гал түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх ажилд төрийн болон төрийн бус байгууллага, иргэд, олон нийтийн оролцоо, хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх зорилгоор Улсын Онцгой комиссын “Ой, хээрийн гал түймрээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх зарим арга хэмжээний тухай” албан даалгавар гарсан.

МЗХ-оос санаачлан “Спирт үү, Спорт уу?” аяны хүрээнд 2013 оноос эхлэн “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар” төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Таван жилийн хугацаанд энэхүү төслийг хэрэгжүүлснээр тодорхой үр дүнгүүд гарч эхэлсэн юм. Тухайлбал унадаг дугуйн замтай болох асуудлыг шийдвэр гаргах түвшний хүмүүст хүргэж, энэ чиглэлийн ажлууд хийгдэж эхэлсэн. Мөн унадаг дугуй ундаг залуусын тоо ч сүүлийн үед эрс нэмэгдсэн нь уг төслийн үр дүнг харуулж байгаа юм.
Энэ жилийн дугуйн парадыг Нийслэлийн Захирагчийн ажлын алба, Монголын Залуучуудын Холбоо хамтран “Автомашингүй өдөр”-өөр тавдугаар 20-ны өдөр зохион байгуулах гэж байна. Парадын зорилго нь Улаанбаатар хотод унадаг дугуйн замтай бий болгоход оршиж байгаа юм. Жил бүр унадаг дугуйгаар унадаг дугуйн дүрс, УДУ, ЗАМ, ХҮҮХЭД гэсэн үгнүүдийг бүтээж байсан бол энэ жил унадаг дугуйн замыг “НЭМЬЕ” гэсэн уриа үгийг бүтээх юм.
Өнгөрсөн жилүүдэд дугуйн парадад 1500 гаруй дугуйчид оролцож байсан бөгөөд их хотын иргэд спортоор амьсгалж, гэр бүл, найз нөхөд, хосоороо, хамт олонтойгоо унадаг дугуйгаар зугаалах таатай боломжийг олгодгоороо онцлогтой.
Дугуйн парадад “Залуу дугуйчин” клуб, “Оргил” дугуйн клуб, Олон улсын унадаг дугуйн аяллын холбоо зэрэг байгууллагууд оролцох бөгөөд хүссэн хүн бүрт нээлттэй. Дугуйн парад Сүхбаатарын талбайд тавдугаар сарын 20-ны 14 цагаас эхлэх болно. Парадтай холбоотой мэдээллийг 88012976, 99050517 утсаар авах боломжтой. Хэрэв та дугуйгүй бол Сүхбаатарын талбайд дугуй түрээсийн үйлчилгээнүүд байх юм байна.

1977 онд Москва хотод болсон Олон улсын музейн зөвлөлийн ХI ерөнхий бага хурлаар жил бүрийн тавдугаар сарын 18-ны өдрийг “Олон улсын музейн өдөр” болгон тэмдэглэх

Нялх балчир хүүхдийн хоол, хүнсний бүтээгдэхүүний тухай шинэчилсэн найруулгын төслийг баталсантай холбогдуулан тус хуулийн талаарх онцлох 24 заалтыг ”24 баримт” булангаараа хүргэж байна. Хуульд Нялхсын сүүн тэжээл, эмчилгээний тусгай зориулалттай сүүн тэжээлээс бусад зургаан сар хүрээгүй хүүхдэд зориулсан бүх төрлийн хүнсийг импортлох, худалдахыг хориглоно. Төрөх эмнэлэг, хүүхдийн эмнэлгээс бусад хувийн эрүүл мэндийн байгууллагын доторх эмийн сан нь хуульд заасан зориулалтын бүтээгдэхүүнийг худалдаж болно гэж заажээ.

УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж “Энхийн цагт урвагч байхгүй гэсэн хууль батлачихлаа” хэмээн бухимдлаа илэрхийлж, О.Баасанхүү гишүүний талд зогсож байсан бол Хууль зүйн дэд сайд Б.Энхбаяр, Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Ш.Раднаасэд нар “Өнгөрсөн долоо хоногт батлагдсан Эрүүгийн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр эх орноосоо урвах гэдэг зүйл заалтыг устгаад хаясан мэтээр зарим хүн яриад байна. Энэ удаагийн өөрчлөлтөөр Эрүүгийн хуулийн эх орноосоо урвах, төрийн эсрэг гэмт хэрэгтэй холбоотой нэг ч зүйл заалтыг хөдөлгөөгүй” гэдгийг онцолж байсан юм. Тэгвэл тэдний байр суурийг “24VS24” буландаа онцолж байна.

Бүр тодруулбал ямар үндэстний худалдаачид зорчиж байсан бэ гэдэг асуудал үнэндээ маш сонин. Хүмүүсийн тархинд юуны түрүүнд хятад юм уу, европ хүмүүс байсан болов уу гэж эндүү ташаа бодол орж ирдэг л дээ. Ер нь торгоны зам гэдэг үг хятад хэлнээс угшилтай байх хэмээн боддог хүн олон байж таарна.
Тэгвэл «Торгоны зам» гэдэг үгийг 1870 оны үед Германы эрдэмтэн, газарзүйч Ричхофман 1870 онд анх өөрийн бүтээлд хэрэглэснээр дэлхий дахинд өргөн тархсан байна. Тэр хэцүү бэрх үед хэдэн тэргэнд торго дурдан зэрэг Хятад зүгийн бараа аччихаад тив дэлхийг дамнаад явна гэдэг ашиг орлого олохоосоо илүүтэй амь насанд маш их халтай хэрэг байсан болохоор тийм бүдүүн зориг бөх зүрхтэй хятад европ зүгийн худалдаачид хаанаас байх билээ?
Түүхийн энэ сонин ээдрээтэй асуудлын тайллыг зөвхөн Монголын буюу бүр тодруулбал нүүдэлчдийн түүхнээс эрж сурвалжламаар санагддаг. Монголын түүхийн мөчлөгийг сонирхон судлаж байхад хамгийн хүчтэй овог аймаг уугуул Монгол нутагтаа гал голомтоо сахиж үлдээд их тэмцлийн явцад шахагдан хөөгдсөн бусад овог аймгууд одоогийн умард хятад, Шинжаан, Дундад ази руу түрж ороод улмаар цаашилдаг явдал түгээмэл байжээ.
Тэгээд он удаан жил өнгөрсний хойно хагас суурьшиж угаас цусанд нь хадгалагдан үлдсэн генийн давуу байдалдаа хөтлөгдөн арилжаа наймаа хийдэг нь яваандаа Ази Европын эх газрыг дамнасан худалдаа, шашин соёлын хэлхээ холбоонд маш чухал үүрэг гүйцэтгэж ирсэн байна. Нүүдэлчин гаралтай Скифчүүдээс гадна, Согдууд гэж худалдаачин үндэстэн байсан тухай та дуулаа байлгүй. Согд бичиг гэж ерөөсөө манай Монгол бичигтэй ав адилхан босоо бичиг байдаг. Түүний дурсгалыг дор хавсаргав.
Тэгвэл манайхан одоогийн уйгуруудтай андуураад байдаг Хойгуурууд ч бас хожим нь томоохон худалдаачин үндэстэн болон хувирсны зэрэгцээ Согдуудаас бичиг соёлыг нь өвлөн аваад одоогийн Шинжаан, Монголын баруун хэсгийн найман зэрэг аймгуудад өргөн хэрэглэгдэж байсныг Чингис хааны Монголын эзэнт гүрэн шууд залгамжлан авчээ. Хойгуур бичгийн дурсгалыг дор хавсаргасныг мөн үзнэ үү! Мөртлөө «Тансан ламын баруун зүг зорчсон тэмдэглэлийг» бүр МЭӨ-ний өмнөх 500-600 жилийн өмнө нүүдэлчид өөрсдийн бичиг үсгээрээ туурвиж байсны нэг хуудас нь юм. Энэ утгаараа манай судлаачдын зайлшгүй сонирхон судлаваас зохилтой түүх уран зохиолын чухал сурвалж байж таарна.
Согд, Хойгууруудтай манай бичиг үсгийн соёл маш их хамааралтай болохоос гадна Бурхан, Мүүн, Христ, Исламын шашныг дэлгэрүүлэхэд торгоны замын дагуу маш том үүрэг гүйцэтгэж ирсэн бөлгөө.
Сы Ма Цяньгийн алдарт «Түүхэн тэмдэглэл» зохиолд энэ талын сурвалжууд арвин ихээр хадгалагдан үлдсэн байдгийг манай залуу судлаачид сайтар ухан үзвээс зохилтой. Ер нь Монголын түүхийг шинэ өндөрлөгөөс өргөн цар хүрээтэй, гүн гүнзгий судлах шаардлага тохиож байгааг энэ цөөн хэдхэн баримт харуулж байгаа юм. Шинээр сонгогдох ерөнхийлөгч энэ тал дээр онцгой анхаарвал нэн сайнсан. Түүхчдээс гадна уран зохиолчид ч гэсэн тэднээс хоцролгүй тэр зүгийн судалгаа руу ханцуй шамлан орж уран сайхны дүрээр тухайн үеийн түүхийг олон түмэндээ хүргэхэд төр засгийн дэмжлэг, тэр тусмаа ерөнхийлөгчийн анхаарал ус агаар мэт дутагддаг даа.
Ерөнхийлөгч хүн гэдэг авгай хүүхэн, бие бялдраас гадна хамгийн гол нь Монголын түүх, соёл, шашны маш өргөн мэдлэгтэй, тэр талын асуудал дээр бусдаас холыг харж хоёрыг илүү сэтгэдэг баймаар санагдаж байна.
Энэ бичлэгийн эхэнд ганц нэг үндэстний төлөөлөл болсон хэдхэн хүн тэмээн жинтэй тив дэлхийг дамнан аялах боломжгүй гэдгийг өгүүлсэн. Харин нүүдэлчид Умард Хятад, Шинжаан, Дундад Ази, Арабын хойг, Умард Энэтхэг болон Европыг дамнасан улс гэрээ тунхаглан зарлаад өөрсдийн «Эдийн засгийн коридорыг» бүрэн утгаар байгуулж чадсан цагт л сая торгоны замын үйл ажиллагаа маш их эрчимждэг байжээ. Энэ үүднээс авч үзвэл бидний дээд өвгөд торгоны замын жинхэнэ эзэд байсан гээд хэлчихвэл нэг их хол зөрөхгүй болов уу? Согд, Хойгуурууд бас л ташуу захтай дээл хувцастангууд байсны зургийг хаа нэгтэй харсан санагдана. Та бүхэн олж чадваас бусадтайгаа хуваалцаарай.