
НИЙСЛЭЛИЙН ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ САРАНТУЯА ТАНД
ӨРГӨДӨЛ ГАРГАХ УЧИР НЬ
ӨРГӨДӨЛ ГАРГАХ УЧИР НЬ
Монгол улсын олон улсын гэрээ, эрүүдэн
шүүх болон бусад хэлбэрээр хэрцгий,
хүнлэг бусаар буюу хүний нэр төрийг
доромжлон харьцаж шийтгэхийн эсрэг
конвенц”-ын заалт зөрчигдөж байгаа талаар
“Нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн шүүхийн шүүгч Ч.Хосбаяр нь эрүүгийн хэрэгт шалгагдан, шүүгчийн шийдвэрээр цагдан хоригдсон цагдаагийн алба хаагч, Ч.Амарболд, О.Зоригт, Г.Ганбаатар, Ш.Батсүх нарыг тодорхойгүй шалтгаанаар ар гэрийн уулзалтыг хориглож, хувцас солих, ариун цэврийн хэрэглээний зүйлийг оруулахгүй байх, түүнчлэн өмгөөлөгчөө сонгон авч хууль зүйн туслалцаа авах эрхийг хязгаарлан, өмгөөлөгч томилон хууль зөрчих зэргээр цагдан хоригдсон шүүгдэгч нарын эрүүл мэнд, сэтгэл зүйд сөргөөр нөлөөлөхүйц аргыг хэрэглэж байна.
Нэр бүхий шүүгдэгчид Эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагааны болон цагдан хорих байрны журмыг зөрчөөгүй, шүүх болон шүүгчийн үйл ажиллагаанд ямар нэг саад учруулаагүй байхад тодорхойгүй шалтгаанаар дээр дурдсан эрхийг нь хязгаарлаж байгаа нь Монгол Улсын нэгдэн орсон “Эрүүдэн шүүх болон бусад хэлбэрээр хэрцгий, хүнлэг бусаар буюу хүний нэр төрийг доромжлон харьцаж шийтгэхийн эсрэг конвенц”-н 1.1-д заасан “эрүүдэн шүүх” буюу “.....үйлдсэн буюу сэрдэгдсэн хэрэгт шийтгэх, айлган сүрдүүлэх, шахалт үзүүлэх, аливаа байдлаар алагчилах зорилгоор төрийн албан тушаалтан, албан үүрэг гүйцэтгэж буй бусад хүний өдөөн хатгалт, ил, далд зөвшөөрлөөр тухайн хүн буюу гурав дахь этгээдийн бие махбодь, сэтгэл санааг хүчтэй шаналган зовоох санаатай үйлдлийн” хэлбэртэй байна.
Шүүгчийн энэхүү үйлдэл нь ЭБШХ-н 16.3-д заасан “хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, прокурор, шүүх нь сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийг өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхийг шаардах, мэдүүлэг гаргуулахаар шахалт үзүүлэх, хүч хэрэглэхийг хориглоно” гэсэн заалтыг зөрчиж, дээрх конвенцид заасан "хэрэгт шийтгэх, айлган сүрдүүлэх, шахалт үзүүлэх, аливаа байдлаар алагчилах зорилгоор төрийн албан тушаалтан, албан үүрэг гүйцэтгэж буй бусад хүний өдөөн хатгалт, ил, далд зөвшөөрлөөр тухайн хүн буюу гурав дахь этгээдийн бие махбодь, сэтгэл санааг хүчтэй шаналган зовоох санаатай үйлдэл”-ийн шинжтэй байна.
Хүний эрхийн үндэсний комиссоос гаргасан “Монгол улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх илтгэл”-ийн “Эрүүдэн шүүх болон бусад хэлбэрээр хэрцгий, хүнлэг бусаар харьцах, шийтгэхийн илрэлүүд” гэсэн хэсэгт сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч нарыг хорьж, саатуулсныхаа дараа ар гэрийнхний эргэлт уулзалтыг хориглож, хувцас, солих, ариун цэврийн хэрэглээний зүйлийг оруулахгүй байх, өмгөөлөгч авах, ганцаарчлан уулзах эрхийг хязгаарлах нь хоригдогсдын эрүүл мэнд, сэтгэл зүйд сөргөөр нөлөөлж эрүүдэн шүүх, бусад хэлбэрээр хэрцгий хүнлэг бус харьцах хэлбэрийн нэг болох талаар онцгойлон дурьдсан байна.
Иймд Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлд “Монгол Улс олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ шударгаар сахин биелүүлнэ”, “Монгол Улсын олон улсын гэрээ нь соёрхон баталсан буюу нэгдэн орсон тухай хууль хүчин төгөлдөр болмогц дотоодын хууль тогтоомжийн нэгэн адил үйлчилнэ” гэсэн заалтыг дагаж мөрдөн, дээрх конвенцийн 12-д заасан “Оролцогч улсууд өөрсдийн харьяа нутаг дэвсгэрт эрүүдэн шүүх үйлдэл үйлдэгдсэн гэж үзэх хангалттай үндэслэл байвал мөрдөн шалгах ажиллагааг эрх бүхий байгууллагаараа шударга болон шуурхай явуулна”, 13-д заасан “Оролцогч улс түүний нутаг дэвсгэрт эрүүдэн шүүгдсэн хэмээн мэдүүлж буй этгээд эрх бүхий байгууллагад гомдол гаргах, хэргээ шуурхай, шударгаар хянан шалгуулах явдлыг хангаж, гомдол гаргасан этгээд болон гэрчүүдийг гомдол гаргасан болон нотлох баримт гаргаж өгсөнтэй холбогдуулан зүй бусаар харьцах, айлган сүрдүүлэхээс хамгаалах арга хэмжээ авна” гэсэн заалтуудыг хэрэгжүүлж, “Сэжигтэн яллагдагчийг баривчлах, цагдан хорих шийдвэрийг биелүүлэх тухай хууль”-нийн 19.2-д заасан “Хоригдсон этгээдийг хорих шийдвэр гаргасан эрх бүхий албан тушаалтны буюу түүний удирдах дээд албан тушаалтны бичгээр олгосон зөвшөөрлөөр төрөл садан болон бусад хүмүүстэй уулзуулж болно” гэсэн заалт, мөн Улсын Ерөнхий прокурор, Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын хамтран баталсан “Цагдан хорих байрны дотоод журам”-н 6.1-д заасан “Сэжигтэн яллагдагчийг баривчлах, цагдан хорих шийдвэрийг биелүүлэх тухай хуулийн 19.2 дахь заалтын дагуу эрх бүхий албан тушаалтны албан ёсны зөвшөөрлийг үндэслэн 7 хоногт 2 удаа 1000 – 1700 цагийн хооронд эргэлт, уулзалтыг зохион байгуулна” гэсэн заалтуудыг хэрэгжүүлэн шүүгдэгч нараас ар гэрийн хүмүүстэй уулзах, эргэлт авах боломжийг хангаж өгнө үү” гэжээ.
Б.Чимэг
.