Сүүлийн үед тодорхой албан тушаал эрхэлдэг зарим хүмүүс эх орноосоо урвасан хэргээр шалгагдах боллоо. Маш нууц тодотголтой бичиг баримтуудыг гадны аюулгүйн албадад шилжүүлснийхээ төлөөсөнд эхнээсээ ял сонсож байна.
Тэгвэл хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл болон танил талаа ашиглан улс орныхоо нэр хүндийг хилийн чанадад гутааж байгаа хүмүүст ямар ял тулгах вэ? Нэг уулзалтын нээх чухал биш бичиг баримт алдсаныхаа төлөөсөнд арван хэдэн жилийн ял сонсож, эх орноосоо урвагч нэр зүүж байна.
   Дээр өгүүлсэнчлэн эх орныхоо нэр хүндийг хувийн явцуу эрх ашгаас дээр тавьж, гутаан доромжлох, дарангуйлагч дэглэмтэй улс мэтээр бусад улс орнуудыг ухуулан сэнхрүүлэх ажлыг хийж байгаа экс Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярт ямар хариуцлага тооцох вэ?
Авлига авсан эсэхдээ ял эдлэх эсэх нь шүүхийн шийдэх асуудал. Авлигаас илүү том гэмт хэрэг бол улс орныхоо нэр хүндийг гутаан доромжилж, их гүрнүүдээр шахалт үзүүлэх, цаашлаад уг шахалтын нөлөөллөөр монголчуудын гадагшаа зорчих эрх хязгаарлагдахаар үл барам уул уурхайн баялагаа дарамтлуулан өгөх бүр ч том гэм буй.

   Өнөөдөр дарангуйлагч дэглэмтэй Хойд солонгост эдийн засгийн хориг тавьснаар өлсгөлөн, өвчин зовлон, үгүйрэл ядууралд нэрвэгдэн орших эс орших дээрээ тулаад байна. Н.Энхбаярын санаархаад байгаа үйлдэл яг ийм байдалруу чангаагаад байгаа юм.
Уг гүтгэлгийн эхлэлийг түүний эхнэр О.Цолмон тавьсан. Их Британийн бүх намуудын Монголын асуудлаарх парламентын бүлгийн дарга Эндрью Россиндельд захидал бичихдээ “...10 настай охиныг нь хууль хяналтын байгууллагууд заналхийлж, нөхрийг нь шалдан хоригдлуудын дундуур нүцгэн алхуулсан” гэх зэргээр гүтгэн доромжлоод зогсоогүй монгол орныг дарангуйлагч дэглэмд орсон хэмээн гүтгэсэн. Уг захидлыг 5 сарын 10-нд бичсэн бөгөөд нөхөртэйгээ ганц ч удаа уулзаагүй хэмээн мэлзсэн байдаг. Үнэн хэрэгтээ 5 дугаар сарын 5-нд хүүгийн хамт уулзаж, таван өрөөгөө үзэж шалган инээж хөхөрч явсан. Түүнээс хойш олон ч удаа уулзсан. Хүний эрхийг уландаа гишгэсэн дарангуйлагч улс орон болсон мэтээр Английн парламентад танилцуулагдсан нь энэ.
   Удаад нь МАХН-ын генсек Н.Удвал АНУ-ын ерөнхийлөгч Барак Обамад хаягласан нээлттэй захидлаа Нью-Йорк Таймс сонинд 150.000 долларын төлбөртэйгээр нийтлүүлсэн. Уг захидалд мөн л улс орноо дарангуйлалд орж зовж байгаа, америкчууд шахалт үзүүлэхгүй байна, та нар манай улсыг байгуулж байгаа гэх мэтээр шахсан, тунирхсан, улс орноо гутаасан, доромжилсон зүйлийг хэвлүүлсэн. Энэ хооронд уг намын зүгээс болон Н.Энхбаяр өөрөө бас гэр бүлийнх нь хүмүүс гадаад улс орнуудруу олонтаа хандаж байсан. Тухайлбал Дебевойс Плимттон хэмээх томоохон хуулийн фермд сая шахам долларын хөлс төлж “Монгол Улс хүний эрхийг зөрчиж, экс Ерөнхийлөгчөө хилс хэрэгт тарчлааж байна. Уг улс дарангуйлагч дэглэмд оржээ” гэсэн мэдэгдлийг хийлгэснээр үл барам Файнаншэл Таймс мэтийн уул уурхай эдийн засгийн сэдвээр бичдэг хэвлэлүүдэд удаа дараалан төлбөртэй мэдээллүүдийг цацуулсан. Сүүлдээ Н.Энхбаяр өөрөө гадаадын хэвлэлүүдэд шалдан нүцгэн хоригдлуудын дунд тарчилснаа, улс орон нь дарангуйлагч дэглэмд орсон, өөрийг нь хилс хэрэгт гүтгэн эрүү шүүлт тулгаж байгаа, Монголын удирдлагууд бүгд авлигачин мэтээр цацаж байна. Бид өвөр зуураа элдвийг ярьж буруу зөв хэмээн дүгнэлт хийж байх зуур Монгол Улсын нэр хүнд хилийн чанадад навс унаж, их гүрнүүдийн шахалт дарамтанд орох дээрээ тулаад байна. Энэ чинь л жинхэнэ эх орноосоо урвасан хэрэг бус уу.

   Н.Энхбаярын идсэн уусан гээд байгаа хэдэн тэрбум монгол Улсын нэр хүндийн дэргэд юу ч биш. Идсэн уусандаа ял сонсох нь мэдээж хэрэг боловч эх орноосоо урваж, харийн гүрнүүдэд ая тал засан гүтгэн доромжилсон экс ерөнхийлөгчийн энэ “гэмт хэрэг”-т ямар ял төлөвлөх вэ?