Филиппиний хяналтад байдаг 37 га талбайтай Пагаса буюу "найдвар" хэмээх арал нь Букингемийн ордноос ч жижиг талбайтай юм. Тэнд бараг юу ч байхгүй. 300 орчим оршин суугч жижиг модон байшинд амьдардаг. Тэд оюу тунгалаг усанд загасчилж, элсэрхэг газарт ногоо тарьж ургуулдаг.
Гэхдээ тэдний энэ амар амгалан аюулаар хүрээлүүлэн ориж байна. Эргээс яг баруун тийш зэвсэглэсэн усан онгоцнууд эргэлдэнэ. Эдгээр нь тэнгисийн цэргийн флот, эргийн хамгаалалт, тэнгисийн цэргийн онгоцууд бөгөөд энэ тэнгис дэх Хятадын ноёрхлыг хадгалах зорилготой үйл ажиллагааны нэг хэсэг ажээ. Том загас агнуурын хөлөг онгоцууд ч бас бий.
Сүүлийн 10 жилийн хугацаанд Хятад улс Өмнөд Хятадын тэнгис дэх өөрийн оролцоог өргөжүүлж, шүрэн хадуудыг эзэмшиж, тэдгээрт гурван том агаарын бааз байгуулж, олон зуун хөлөг онгоц байрлуулж, Хятадын эрэг дээрх томоохон экспортлогч хотуудаас урагшаа урсдаг бараг бүх стратегийн далайн замд эрх мэдлээ бататгаж байна.
Зүүн Өмнөд Азийн цөөхөн хэдэн улс Хятадуулын эсрэг байж, шүрэн хадны төлөөх тэмцэлд оролцож байгаа нь Вьетнам, Филиппин л байв. Хоёр улсын цэрэг арми Хятадынхаас цөөн шүрэн хаднуудыг мэдэлдээ байлгадаг. Пагаса гэх уг бяцхан арлын хувьд шүр гэх мэт стратегийн ач холбогдолтой гэхээсээ илүү хатуу хөрснөөс бүтсэн байгаа нь уга арлын хууль ёсны эрхийг баталгаажуулж буй.
Гэвч хятадын дарамтаас болж арлынхан хязгаарлагдмал бүсэд загасчилж, хүнсний дутагдалд орох эрсдэл үүсжээ. Түүнчлэн арлын хүн ам өсөж байгаа бөгөөд энд торнисон залуус арлаа орхин явах нь элбэг ажээ. Эл арлын хувь заяа Хятадын гарт байгаа мэт зовиуртай. Гэвч тэд болон эндээс явж харьд эрдэм сурж, ажиллаж яваа залуу үе нь арлаа хамгаалахын төлөө дээд шатны байгууллагуудтай харилцах олон ажлыг хийсээр байгаа нь найдвар мэт...
Л.Баяр
