Хаврын урин дулаан цаг ирсэн ч энэ улиралд хүмүүсийн биеийн дархлаа суларч, хууч өвчин сэдрэх хандлагатай байдаг. Үүгээр ч зогсохгүй харшлын өвчин хам хүрээгээ тэлсээр байна.

        Тиймээс харшлаас хэрхэн сэргийлэх вэ гэдэгт хариулт авахаар Арьс өвчин судлалын үндэсний төвийг зорьсон юм. Эл төв нь  шинээр баригдсан өргөтгөлдөө аль  хэдийнэ ороод тохижоод амжиж. Өвчиндөө шаналсан иргэд үүрийн таван жингээр урт дараалал үүсгэн хөмсөг зангидан зогсдог үе өнгөрчээ. Энд өвчтөн, нэг  эмчээр үзүүлж, оношлуулах боломж бүрдсэн нь олзуурхууштай. Хотын өнгө үзэмжид ч гэрэл нэмсэн, хүмүүсийн тав тухыг хангаж өгсөн ийм газар нэгээр ч болтугай нэмэгдсэн нь  сайшаалтай. Шинэ өргөтгөл нь цахим системд шилжсэн учир иргэд үйлчлүүлэхэд ч амар, цэвэр тохилог орчинтой гээд энд давуу тал олон байв. Адаглаад эмч нарын ажлыг хөнгөвчилж өгсөн тухай эмнэлгийн ажилчид ам уралдан ярьж байна.
    Ингээд уншигчиддаа арьс гоо заслын тэргүүлэх зэрэгтэй их эмч, поликлиникийн эрхлэгч Б.Оюуны яриаг хүргэе.

    -Хаврын улиралтай зэрэгцэн харшилтай хүмүүсийн харшил сэдэрдэг гэх юм. Ийм хүмүүс харшлаас хэрхэн сэргийлэх талаар зөвлөгөө өгөхгүй юу?

-Хаврын улирал эхэлж байгаа учраас тоос, шороо ургамлын харшлууд сэдэрдэг. Тав дугаар сарын эхээр манай эмнэлэг дээр ургамлын харшлын вакцин хийдэг. Харшлынхаа вакцинд хүмүүс хамрагдаж эхлэх байх.  Урьд нь ямар харшилтайгаа мэдээд сорил тавиулсан хүмүүс тавдугаар сарын нэгнээс эхлээд вакцины эмчилгээнд ордог.  

-Харшлын сорил тавиулаагүй хүн дур мэдэн эмчилгээ хийлгэх боломжгүй гэж ойлгож болох уу?

-Хэрэв өөрийгөө ямар харшилтайгаа мэдэхгүй бол сорил тавиулж харшлаа тодорхойлуулах хэрэгтэй. Мөн илэрч байгаа шинж тэмдгээр нь мэдэж болно. Тухайлбал, ургамлын харшилтай хүний шинж тэмдэг  хамар нь битүүрээд нүд, хоёр чихнийх нь суваг загатнаж илэрдэг. Ийм шинж тэмдэг илэрсэн  хүмүүс  яаралтай манай төвд хандаж вакцин эмчилгээнд орж болно.

-Вакцин эмчилгээг ямар хугацаанд хийлгэж байж  үр дүнгээ өгөх  вэ?

-Вакцин гурван жил дараалан хийлгэвэл харшлын сэдрэлт намддаг ач холбогдолтой.

-Хавар, зуны улиралд нарнаас харшилдаг  хүмүүс их болжээ. Тэдгээр хүмүүс харшлаа сэдрээхгүйн тулд юун дээр анхаарах ёстой вэ?

 -Нарны идэвхжилт эхэлж байгаатай холбоотой тун удахгүй нарны харшлууд илэрч эхэлнэ. Одоогоор нарнаас харшилсан хүн цөөхөн ирж байна. Нарны харшилтай хүмүүс ч гэсэн урьдчилан эмчилгээ хийлгэж болно. Нарнаас хамгаалах тос сайн хэрэглэж,  малгай өмсөж, нүдний шил зүүх хэрэгтэй. Гэхдээ хамгийн гол нь хоолны дэглэм сайн барих нь чухал. Сармис, халуун ногоотой хоол, хоол амтлагч, хийжүүлсэн ундаа зэргийг бага идвэл зохистой.

-Харшил хэдэн төрөл байдаг вэ?

-Хүрээлж буй бүх зүйл биднийг харшлуулж болно. Хувь хүний өөрийнх нь мэдрэх чанараас болоод харшил гардаг. Хүн болгон харшилтай болохгүй. Харшилд мэдрэмтгий, ээж, аав нь харшилтай байсан хүмүүс харшилтай болох боломжтой.

-Тэгэхээр харшил удамшдаг гэсэн үг үү?

-Харшил удамшина гэж хэлэхэд хэцүү. Гэхдээ ээж, аав хоёр нь хоёулаа харшлын шинж тэмдэгтэй байх юм бол хүүхэд нь өвдөх магадлал өндөр.

-Хамгийн элбэг байдаг харшил юу вэ?

-Улирлын чанартай харшлууд байна. Мөн эмийн харшилтай хүмүүс олон байдаг. Энэ нь ихэвчлэн эмийн тунг хэтрүүлсэн. Эсвэл өмнө нь харшилж байсан эмээ дахин ууснаас харшил үүсгэдэг.  Яаж харшлахгүй байх вэ гэхээр хоолоо л зөв тохируулах хэрэгтэй.  Халуун ногоотой хоол, хоол амтлагч зэргийг тодорхой хэмжээгээр багасгаж зөв хооллох ёстой. Нэг юманд харшлаад эхэлчихэл юм бол дахих магадлал өндөр. Тиймээс эртнээс сэргийлэх хэрэгтэй.

-Харшил  бүрэн эдгэдэг үү?

-Юунд харшилтайгаа тодорхойлоод тэр зүйлээсээ хол байвал харшил арилна.  Харшил өгч буй зүйлдээ хүрч, хэрэглээд л  байвал улам нэмэгдэнэ.

-Хавар болохоор харлаж сэвх үүсэхээс гадна залуусын нүүрэн дээр батгашилт явагддаг. Энэ нь бас улирлын чанартай юу?

-Батгыг дөнгөж ганц, хоёр гарч эхлэхэд нь эмчлүүлэх хэрэгтэй. Гэтэл залуучууд өөрсдөө оролдож, шахдаг. Элдэв янзын тос, маск түрхэж ихэсгэдэг.  Тэр үед батга удаан эдгэдэг. Тосны булчирхайн үйл ажиллагаа ихэсч, бодисын солилцоонд өөрчлөлт орсноос батга гарна. Гормоны өөрчлөлтөөс ч болж батга гардаг.
    Ямартаа ч эмнэлгийн үйл ажиллагаатай  танилцаад,  зөвлөгөө авлаа. Эмч нарын хаалганы гадаа "welcome" буюу тавтай морил гэсэн хаягийг хаджээ. Энэ нь эмчлүүлж байгаа хүмүүсийг элэгсэг дотноор хүлээж авч байгааг илтгэж буй хэлбэр юм. Түүнчлэн ариун цэврийн өрөө, хүлээлгийн танхим нь цэвэрхэн, тухтай болжээ. Бүх эмнэлгүүд үйлчлүүлэхэд тохь тухтай, найрсаг үйлчилгээтэй, өвчтөнд хүндрэл бэрхшээлгүй болчихвол сайн хэрэг.