Монголчууд ус чандмань эрдэ­нэ гэж ярьдаг. Нийслэлд Туул, Сэлбэ гол тасарч байгаа тухай мэдээ гараад удаж байна. Энэ нь нөгөө чандмань эрдэнэ хорогдож байна гэсэн үг. Монголчуудын тал нь өнөөдөр нийслэл Улаанбаатар хотод амьдарч байгаа. Тэдний амьжиргааны эх үүсвэр болсон ундны ус сүүлийн жилүүдэд байнга буурч байгааг мэргэжилтнүүд хэл­дэг. Саяхан нийслэлийн удирд­лага найман гүний худаг бохирдож, хөрсний бохирдол агаарын бо­хирд­лоос ноцтой болсон хэмээн мэдэгдсэн. Утаа, хөрсний бохирдол хүний нүдэнд харагддаг бол  усны бохирдол харагддаггүй аж. Хө­нөө­лийн хувьд хими, бактерлогийн зэвсгээс дутахгүй. Үүгээрээ усны бохирдол хүн амын эрүүл мэнд, амь насанд их хэмжээний аюул учруулдаг гэнэ.

Харин гүний ус бохирдлыг төгс цэвэршүүлдэг тех­но­логи одоохондоо алга. Гэтэл нийслэлийн хүн амыг ундаар хан­га­даг гүний худаг бохирдсон гэдэг мэдээ Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын анхаарлыг татаж амжжээ. Нийслэлийн удирдлага ч зүгээр суусангүй цаашид авах яаралтай арга хэмжээ боловс­руу­лах зорилгоор мэрэгжлийн бай­гуул­­лагуу­дад илүү нарийвчилсан шин­жилгээ хийх өгөх хүсэлт гар­гасан байна. Хөрсний, гүний усыг цэвэрлэсэн туршлага манай улсад байхгүй тул өндөр технологитой орнуудад хандах талаар ч төлөв­лөж суув. Хачирхалтай нь үүлгүй тэнгэрээс аянга буух мэт түгсэн мэдээ мэдээ худал байх нь тэр. Өндөр мэргэж­лийн нарийвчилсан судалгаа хийс­ний дараа нийс­лэ­лийн хүн амыг түгшүүлээд байсан найман гүний худаг бохирдоогүй гэсэн дүгнэлт гарчээ. Усны, тэр тусмаа ундны ус бохирдоно гэдэг нь тоглоом биш баймаар. Сэжгээр өвдөж, сүжгээр эдгэдэг монгол­чуу­дын хувьд хэдэн хүн энэ хуурамч мэдээллээс болж хямарсан бол.

Хэн, ямар зорилгоор энэ мэдээг тараав гэдэг асуулт гарна. Монго­лын түүхэнд анх удаа нийслэлд засагласан АН-ынхан орон сууц, цэцэрлэг, сургууль, эмнэлэг, дулаа­ны станц барих түмэн асуудалтай тулгарав. Өмнөх удирдлага өндөр зэрэглэлийн газруудад тансаг харш, оффис, буудал барих гаар олгосоор нийгмийн асуудал ший­дэ­хэд зориулсан газар бараг үлдэ­эгүй аж. Гэхдээ газрыг ихэнх то­хиол­долд хууль бусаар олгожээ. Түш­мэдүүд дээрх хууль бус үйлд­лээ далдлахын тулд нийгмийг түгшээсэн "гүний ус бохирдсон" гэсэн мэдээ тараасан бололтой юм. Өөрөөр хэлбэл, тухайн бохирд­сон гээд байгаа худгууд нь аль хэдийнэ булагдаж дээр нь олон давхар орон сууцны хорооллууд баригдсан аж. Зарим мэдээллээр бол тус гүний худгуудыг нүүлгэсэн. Гэтэл гүний худгийг нүүлгэх ямар ч боломжгүй. Дээрх худгууд Хүүх­дийн паркийн урд байрлах нэг   га нөөцийн газарт байсан. Тус гарын 40 га-д Энкаунт, Сакура хороолол, үлдсэн 70 га-д Жар­галан, Оддын хотхон, Дүн­жингарав, Баянмонгол, Кристалл таун гэх тансаг хороол­лууд сүндэрлэжээ. Хэрээс хэтэрсэн шуналдаа автсан түшмэдүүд биз­нес­менүүдэд газар олгохын тулд худгуудыг устгаад зогсохгүй, газ­рын наймааны булхай илрэх цагт олны анхаарлыг өөр зүгт хан­дуу­лахын тулд дээрх худал мэдээл­лийг тараасан аж. Тус га­зарт ба­рил­га барих ажлыг эсэргүүцэж, худгуудыг авч үлдэх гэсэн мэр­гэжил­тэн "Би эсэргүүцсэн. Дарга нар намайг ажлаас халаад зөв­шөө­рөл олгосон" гэж ярьжээ. Энэ бол газрын луйврын ганц жишээ. Цаа­шид энэ жагсаалт хэр урт хөврө­хийг хэн ч хэлж мэдэхгүй гэнэ.