Дуулиант хэргүүдийн эргэн тойронд шинэ содон юу болов?. Хэргүүдийн мөрдөн байцаалтын явц, шийдвэрлэлтийн талаар дэлгэн харуулж байна.
Н.Энхбаярын “ хамсаатан” Т.Билэгт Үндэсний их баяр наадмын үеэр эх орондоо ирнэ
НИТХ-ын дарга асан Т.Билэгтийг Н.Энхбаярын хууль бус хувьчлалын хэрэгтэй холбоотойгоор шалгах шаардлага гарсан. Гэвч түүнийг гадны аль нэг оронд орогнож, байцаалт өгөхөөс зугтсан гэх үндэслэлээр Интерполоор эрэн сурвалжилж байгаа юм. Тэгвэл саяхнаас түүнийг АНУ-д цагаачлах хүсэлт тавьсан гэсэн мэдээллийг холбогдох албаныхан өгсөн. Тэгвэл Т.Билэгт Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжинд захиа илгээсэн байна. Тэр захианд интерполоор эрэн сурвалжлах ажиллагаагаа зогсоогооч ээ гэдэг хүсэлт тавьсан гэдгийг сайд хэлсэн. Гэвч Х.Тэмүүжин сайд “өмнө нь хууль хяналтынханд би энд байна гэж ганц ч удаа мэдэгдээгүй байж өөрт нь асуудал гарахаар ингэж хандаж байна” гэв.
Т.Билэгтийн хувьд гадаад руу эмчилгээ хийлгэх гэж яваад сураг тасарсан. Тэгвэл хоёр жил шахам сураг тасарсан Т.Билэгт өөрийгөө шалгуулах хүсэлтээ АТГ, УЕПГ-ын дарга болон Хууль зүйн сайдад тавьсан бөгөөд АНУ-д цагаачлах хүсэлт гаргаагүй гэжээ. Ингэхдээ тэрээр өөрийгөө АНУ-д эмчилгээ хийлгэж байгаа. Эмчилгээнийхээ үр дүнг үзэхийн тулд хугацаа хэрэгтэй байсан талаараа өөрийн өмгөөлөгч Д.Батсүхээрээ дамжуулан уламжилсан байна. Түүний өмгөөлөгчийн хэлж байгаагаар тэрээ ирэх сарын дундуур буюу Үндэсний их баяр наадмын үеэр эх орондоо ирэх гэнэ.
Ерөнхий сайдын хүргэний прокурор хэргээс мулталсан ч эрүүгийн хэрэг үүсгэх боломжтой гэв
ЗГХЭГ-ын дарга байсан Г.Дэнзэнгийн эхнэр Г.Уянгыг 17 тэрбум төгрөгийн тендерт ялахдаа хууль бусаар авсан гэж үзсэн МАН-ынхан АТГ-т шалгуулахаар өргөдөл өгсөн. Г.Уянгын “Говь повер” нь Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын Номгон багийн нутаг дахь Цагаан хадны гаалийн хяналтын бүсийн үйлчилгээ үзүүлэгчийг сонгон шалгаруулах тендер ялсан. Тэрбээр Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн төрсөн эгчийнх нь охин тул ашиг сонирхлын зөрчилтэй байж болзошгүй гэж үзээд байгаа юм.
Тэгвэл АТГ-аас энэ хэргийг шалгаж үзээд цаашид шалгах, эрүүгийн хэрэг үүсгэх үндэслэлтэй хэмээн прокурорт шилжүүлсэн. Харин Нийслэлийн прокурорын газраас өөрийн бүрэн эрхийн дагуу Г.Уянгыг шалгах үндэслэлгүй гэсэн албан бичиг ирүүлснийг түрүүчийн удаа АТГ-ын Мөрдөн шалгах хэлтсийн Мөрдөн байцаах албаны дарга Э.Амарбат хэлж байсан. Мөн АТГ-аас прокурорт дахин нэмэлт хүсэлт гаргасан гэдгээ ч мэдэгдсэн. Тэгвэл энэ талаар УЕПГ-ын албаны эх сурвалжаас тодруулахад, АТГ-ынхан мөрдөн шалгах ажиллагааг дутуу хийж, нотлох баримтууд хангалтгүй байсан учраас прокуророос хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон. Гэхдээ АТГ-ынхан нотлох баримтаа хангалттай бүрдүүлээд ирвэл тэдэнд эрүүгийн хэрэг үүсгэх боломжтой” гэсэн юм.
Өвөрмонгол залуу Р.Цэнгэлийг батлан даалтанд гаргана
Төрийн эрхийг авахыг санаархсан хэрэгт холбогдсон Өвөрмонгол залуу Р.Цэнгэл хуурай өлсгөлөн зарлаад 30 хонож байна. Түүнийг кино найруулагч, СТА Г.Бадамрагчаагийн хэрэгт холбогдуулан цагдан хорьсон билээ. Гэвч найруулагч Г.Бадамрагчаа, “Галдан Бошигт” ТББ-ын тэргүүн н.Батболд нарыг батлан даалтад гаргаж, ӨМӨЗО-ны Шилийн гол аймгаас гаралтай Түүхийн ухааны доктор Р.Цэнгэлийг үргэлжлүүлэн хорьж байгаа юм. Р.Цэнгэл нь анх 1993 онд Монголд ирж, хорь гаруй жил амьдрахдаа нэгэн бүсгүйтэй ханилан охинтой болж, Монгол Улсын иргэн болох хүсэлтээ албан ёсоор өгсөн байна. Тэрбээр “Цагдаагийн тангараг-2” кинонд Хятад хэл дээрх баримтыг орчуулж өгөх үүрэгтэй оролцож байжээ. Мөн киноных нь хөрөнгө оруулалтын талаар Хятад улсын зарим нэг иргэдтэй уулзаж тохиролцож байсан аж. Тэрбээр өөрийг нь хууль бусаар хорьсон хэмээн өдгөө 30 дахь хоногтоо өлсгөлөн зарлаад байгаа юм. Тэгвэл эх сурвалжийн мэдээлснээр түүнийг энэ долоо хоногт багтаан батлан даалтад гаргахаар болжээ. Тэрбээр батлан даалтад гаргавал өлсгөлөнгөө зогсооно гэдгээ ч мэдэгджээ.
Н.Түмэндэмбэрэл, Н.Хүрэлбаатар нарыг цагдан хорьж хэрэгт холбогдогсдыг батлан даалтад гаргав
ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Н.Түмэндэмбэрэл нарын хэрэгт холбогдсон зургаан хүний тавыг нь батлан даалтад гаргасан. НПГ, УМБГ-аас хэрэгт ач холбогдол болохуйц нотлох баримтуудыг цуглуулж чадсан, сэжигтэн, яллагдагч нар мөрдөн байцаалтын ажиллагаанд саад учруулахгүй гэж үзээд Н.Түмэндэмбэрэлээс бусдыг нь батлан даалтад гаргажээ. Мөн ГССҮТ-ийн Дүрс оношлогооны тасгийн эрхлэгчээр ажиллаж байсан С.Батзориг цагдан хоригдсон цагаасаа өлсгөлөн зарласнаас болж, эрүүл мэнд нь муудсан гэнэ. Тиймээс түүнд авсан цагдан хорих арга хэмжээг өөрчилснийг эх сурвалж хэллээ.
Мөн Эрүүл мэндийн сайд асан Н.Хүрэлбаатарыг авлига авсан, мөнгө угаасан байж болзошгүй гэсэн үндэслэлээр УМБГ-аас эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж буй. Түүнийг цагдан хорьсны дараа хүү Х.Энхбат болон уг хэргийн өөр нэг холбогдогч нарыг батлан даалтад гаргаад буй аж. Мөн Н.Хүрэлбаатарыг өөрийг нь баалтан даалтад гаргах талаар ШУМ тархаад байсан ч албаны эх сурвалжууд үгүйсгэсэн юм.
Д.Цогтбаатарын эхнэр эхлээд Ерөнхийлөгчид, дараа нь Прокурорт хандав
ТЕГ-ын Сөрөх тагнуулын газрын дарга асан Д.Цогтбаатарын цагдан хорих хугацаа дуусан ч үргэлжлүүлэн хорьж эхэлсэн билээ. Харин түүний эхнэр Ч.Мандах олон ноцтой баримтуудыг дэлгэнэ гэж байсан ч дэлгээгүй. Улмаар Монгол Улсын ерөнхийлөгчид хандан ил захидал илгээсэн. Тэрбээр ил захидалдаа, “Хүнийг шалгаж болно. Гэхдээ бүх зүйл хуулийн хүрээнд байх ёстой” гэсэн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн үгийг онцолсон байсан. Мөн нөхрийгөө буруугүй, энэ хэрэг дээр анхаарал хандуулж өгөхийг хүсч байна гэх утга бүхий захидлыг илгээсэн. Дараа нь Прокурорын байгууллагад гомдол гаргажээ. Тэрбээр хэргийг үнэн зөв шалгаж өгөхийг хүсээд залилангийн хэрэгт хохирогч нь өргөдөл гаргасны дараа эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгахаар хуульд заасан байхад ямар ч өргөдөл гомдолгүй цагдан хорьсон нь шударга бус гэжээ. Мөн өдгөө цагдан хорих хугацааг нь сунгасанд гомдолтой байна гэсэн юм.

НИТХ-ын дарга асан Т.Билэгтийг Н.Энхбаярын хууль бус хувьчлалын хэрэгтэй холбоотойгоор шалгах шаардлага гарсан. Гэвч түүнийг гадны аль нэг оронд орогнож, байцаалт өгөхөөс зугтсан гэх үндэслэлээр Интерполоор эрэн сурвалжилж байгаа юм. Тэгвэл саяхнаас түүнийг АНУ-д цагаачлах хүсэлт тавьсан гэсэн мэдээллийг холбогдох албаныхан өгсөн. Тэгвэл Т.Билэгт Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжинд захиа илгээсэн байна. Тэр захианд интерполоор эрэн сурвалжлах ажиллагаагаа зогсоогооч ээ гэдэг хүсэлт тавьсан гэдгийг сайд хэлсэн. Гэвч Х.Тэмүүжин сайд “өмнө нь хууль хяналтынханд би энд байна гэж ганц ч удаа мэдэгдээгүй байж өөрт нь асуудал гарахаар ингэж хандаж байна” гэв.
Т.Билэгтийн хувьд гадаад руу эмчилгээ хийлгэх гэж яваад сураг тасарсан. Тэгвэл хоёр жил шахам сураг тасарсан Т.Билэгт өөрийгөө шалгуулах хүсэлтээ АТГ, УЕПГ-ын дарга болон Хууль зүйн сайдад тавьсан бөгөөд АНУ-д цагаачлах хүсэлт гаргаагүй гэжээ. Ингэхдээ тэрээр өөрийгөө АНУ-д эмчилгээ хийлгэж байгаа. Эмчилгээнийхээ үр дүнг үзэхийн тулд хугацаа хэрэгтэй байсан талаараа өөрийн өмгөөлөгч Д.Батсүхээрээ дамжуулан уламжилсан байна. Түүний өмгөөлөгчийн хэлж байгаагаар тэрээ ирэх сарын дундуур буюу Үндэсний их баяр наадмын үеэр эх орондоо ирэх гэнэ.

ЗГХЭГ-ын дарга байсан Г.Дэнзэнгийн эхнэр Г.Уянгыг 17 тэрбум төгрөгийн тендерт ялахдаа хууль бусаар авсан гэж үзсэн МАН-ынхан АТГ-т шалгуулахаар өргөдөл өгсөн. Г.Уянгын “Говь повер” нь Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын Номгон багийн нутаг дахь Цагаан хадны гаалийн хяналтын бүсийн үйлчилгээ үзүүлэгчийг сонгон шалгаруулах тендер ялсан. Тэрбээр Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн төрсөн эгчийнх нь охин тул ашиг сонирхлын зөрчилтэй байж болзошгүй гэж үзээд байгаа юм.
Тэгвэл АТГ-аас энэ хэргийг шалгаж үзээд цаашид шалгах, эрүүгийн хэрэг үүсгэх үндэслэлтэй хэмээн прокурорт шилжүүлсэн. Харин Нийслэлийн прокурорын газраас өөрийн бүрэн эрхийн дагуу Г.Уянгыг шалгах үндэслэлгүй гэсэн албан бичиг ирүүлснийг түрүүчийн удаа АТГ-ын Мөрдөн шалгах хэлтсийн Мөрдөн байцаах албаны дарга Э.Амарбат хэлж байсан. Мөн АТГ-аас прокурорт дахин нэмэлт хүсэлт гаргасан гэдгээ ч мэдэгдсэн. Тэгвэл энэ талаар УЕПГ-ын албаны эх сурвалжаас тодруулахад, АТГ-ынхан мөрдөн шалгах ажиллагааг дутуу хийж, нотлох баримтууд хангалтгүй байсан учраас прокуророос хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон. Гэхдээ АТГ-ынхан нотлох баримтаа хангалттай бүрдүүлээд ирвэл тэдэнд эрүүгийн хэрэг үүсгэх боломжтой” гэсэн юм.
Өвөрмонгол залуу Р.Цэнгэлийг батлан даалтанд гаргана
Төрийн эрхийг авахыг санаархсан хэрэгт холбогдсон Өвөрмонгол залуу Р.Цэнгэл хуурай өлсгөлөн зарлаад 30 хонож байна. Түүнийг кино найруулагч, СТА Г.Бадамрагчаагийн хэрэгт холбогдуулан цагдан хорьсон билээ. Гэвч найруулагч Г.Бадамрагчаа, “Галдан Бошигт” ТББ-ын тэргүүн н.Батболд нарыг батлан даалтад гаргаж, ӨМӨЗО-ны Шилийн гол аймгаас гаралтай Түүхийн ухааны доктор Р.Цэнгэлийг үргэлжлүүлэн хорьж байгаа юм. Р.Цэнгэл нь анх 1993 онд Монголд ирж, хорь гаруй жил амьдрахдаа нэгэн бүсгүйтэй ханилан охинтой болж, Монгол Улсын иргэн болох хүсэлтээ албан ёсоор өгсөн байна. Тэрбээр “Цагдаагийн тангараг-2” кинонд Хятад хэл дээрх баримтыг орчуулж өгөх үүрэгтэй оролцож байжээ. Мөн киноных нь хөрөнгө оруулалтын талаар Хятад улсын зарим нэг иргэдтэй уулзаж тохиролцож байсан аж. Тэрбээр өөрийг нь хууль бусаар хорьсон хэмээн өдгөө 30 дахь хоногтоо өлсгөлөн зарлаад байгаа юм. Тэгвэл эх сурвалжийн мэдээлснээр түүнийг энэ долоо хоногт багтаан батлан даалтад гаргахаар болжээ. Тэрбээр батлан даалтад гаргавал өлсгөлөнгөө зогсооно гэдгээ ч мэдэгджээ.

ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Н.Түмэндэмбэрэл нарын хэрэгт холбогдсон зургаан хүний тавыг нь батлан даалтад гаргасан. НПГ, УМБГ-аас хэрэгт ач холбогдол болохуйц нотлох баримтуудыг цуглуулж чадсан, сэжигтэн, яллагдагч нар мөрдөн байцаалтын ажиллагаанд саад учруулахгүй гэж үзээд Н.Түмэндэмбэрэлээс бусдыг нь батлан даалтад гаргажээ. Мөн ГССҮТ-ийн Дүрс оношлогооны тасгийн эрхлэгчээр ажиллаж байсан С.Батзориг цагдан хоригдсон цагаасаа өлсгөлөн зарласнаас болж, эрүүл мэнд нь муудсан гэнэ. Тиймээс түүнд авсан цагдан хорих арга хэмжээг өөрчилснийг эх сурвалж хэллээ.


ТЕГ-ын Сөрөх тагнуулын газрын дарга асан Д.Цогтбаатарын цагдан хорих хугацаа дуусан ч үргэлжлүүлэн хорьж эхэлсэн билээ. Харин түүний эхнэр Ч.Мандах олон ноцтой баримтуудыг дэлгэнэ гэж байсан ч дэлгээгүй. Улмаар Монгол Улсын ерөнхийлөгчид хандан ил захидал илгээсэн. Тэрбээр ил захидалдаа, “Хүнийг шалгаж болно. Гэхдээ бүх зүйл хуулийн хүрээнд байх ёстой” гэсэн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн үгийг онцолсон байсан. Мөн нөхрийгөө буруугүй, энэ хэрэг дээр анхаарал хандуулж өгөхийг хүсч байна гэх утга бүхий захидлыг илгээсэн. Дараа нь Прокурорын байгууллагад гомдол гаргажээ. Тэрбээр хэргийг үнэн зөв шалгаж өгөхийг хүсээд залилангийн хэрэгт хохирогч нь өргөдөл гаргасны дараа эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгахаар хуульд заасан байхад ямар ч өргөдөл гомдолгүй цагдан хорьсон нь шударга бус гэжээ. Мөн өдгөө цагдан хорих хугацааг нь сунгасанд гомдолтой байна гэсэн юм.
Д.Ундрах /24tsag.mn/
Сэтгэгдэл (5)