Хүний эрхийг дээдэлдэг АН, хүний эрхийг хамгаалдаг ардчилсан сайдын үед хүний эрхийг маш ноцтойгоор зөрчих “яргалалын сандал”-ыг оруулж улсын хэмжээнд тараажээ.
 
Энэ тухай Хүний Эрхийн Үндэсний Kомиссоос Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжинд хандан цагдаа нар хүнлэг бус ажиллагаа явуулах гэж байгааг зогсоохыг анхааруулжээ.

Харин Х.Тэмүүжин сайд ард түмнийг эрүүдэн шүүх яраглалын сандалыг өөрөө оруулж ирээгүй болохоо нотолж, ийм зүйлийг санаачилсан хүнтэй хариуцлага тооцохоо мэдэгдлээ.

Учир нь Цагдаагийн ерөнхий газраас нийслэл Улаанбаатар болоод аймаг, сум, дүүргийн цагдаа, мөрдөн байцаагч хэсгийн төлөөлөгч нарын хэрэгцээнд зориулан яргалалын сандлыг тараасан байна. Уг сандал нь мөрдөн байцаалтын ажиллагаанд хэрэглэх гэсэн тусгай зориулалттай. Шаланд үл хөдлөх байдлаар бэхлэгдэхээс гадна хүний хөл гарыг дөнгөлж, биеийн бүх хэсгийг хөдөлгөөнгүй удаан хугацаанд тамлан зовоох зориулалттай. БНХАУ-аас өөр хаана ч хэрэглэдэггүй гэж шуугиулж байна.

Шинэ Монгол Улс өнөөдрийг хүртэл ийм яргалалын хэрэгсэл хэрэглэж байгаагүй. Харин Манжийн үед л иймэрхүү яргалалын хэрэгсэлтэй зургууд хааяа нэг харагдаж байдаг. Гэтэл ийм яргалалын сандлыг оруулж ирээд Улаанбаатар болоод хөдөө орон нутгуудад мөрдөн байцаалтын ажиллагаандаа хэрэглэ гээд тарааж байгааг юу гэж ойлгох уу?
Ард түмнийг яргалах гэсэн энэхүү сандлыг оруулж ирсэн түүхийн талаар нэлээд зөрүүтэй тайлбарууд хийгдэж байна. Эх сурвалжийн мэдээлж байгаагаар бол 2012 оны долоодугаар сарын сүүлээр тухайн үеийн ЦЕГ-ын дарга Д.Сандаг-Очир БНХАУ-ын “ИЕПҮ” хэмээх аж ахуйн нэгжээс худалдан авах гэрээ байгуулжээ. Тэгээд үнэнд нь 150 орчим сая төгрөг төлжээ. Ийм гэрээ хийгдэж сандал авах үед Сү.Батболдын Засгийн газар огцорсон байжээ. Эх сурвалжийн мэдээлж байгаагаар муу нэртэй Ц.Нямдорж ч ажлаа өгсөн байж. Ямар ч байсан Хууль зүйн сайдаар Х.Тэмүүжинийг томилогдсон үетэй давхцаж таараад байгаа гэнэ. 

Тэгээд энэ сандлыг ЦЕГ-ын дарга Б.Билэгтийн тушаалаар 2012 оны 11 сард хөдөө орон нутагт тараажээ. Гэхдээ 400 сандлыг нарийн хувиарийн дагуу тараасан байна. Мэдээж ийм сандал тарааснаас хойш бараг жил болох гэж байна. Тэгэхээр яргалалын сандлыг хэрэглэж хүмүүсийг тамлан зовоосон байх магадлал маш өндөр юм. Тийм ч учраас Хүний Эрхийн Үндэсний Kомисс мэдэж шаардлага хүргүүлж олон түмний анхаарлыг татаж байх шиг байна. Хэрэв ийм сандалд эрүүдэн шүүгдсэн иргэд гарч ирэх юм бол жинхэнэ дуулиан дэгдэнэ. Энэ салбарын удирдлагууд ч огцроход багадна. Учир нь манай улс НҮБ-ын гишүүний хувьд “Эрүүдэн шүүх болон бусад хэлбэрээр хэрцгий, хүнлэг бусаар хүний нэр төрийг доромжлон харьцаж шийтгэхийг эсрэг байна” гэсэн олон улсын конвенцид нэгдэн орсон байдаг аж. Тиймээс манай улсад олон улсын байгууллагуудаас ч шахалт ирнэ гэсэн үг юм. Ардчилалын нэр төрд ч сэв сууна.

Олон түмэн энэхүү сандлын дуулианд илт дургүйцэж эхлэхэд Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин тайлбар хийлээ. Тэрээр “Бүх сандлыг буцаан татаж байгаа. Ийм сандал авах шийдвэр гаргасан хүмүүстэй хариуцлага тооцож, зардлыг гаргуулна. Aвсан, тараасан хүмүүст нь хариуцлага тооцох гээд 20-иод хоногийн өмнөөс шалгаад явж байгаа” хэмээн мэдэгдсэн юм.

Ийнхүү яргалалын сандал ихээхэн дуулиан дэгдээх нь тодорхой болоод явчихлаа. Учир нь өчигдрөөс эхлээд энэ сандлыг МАН-ынханд зориулж авсан, МАН-ынханд турших гэж байсан тухай дэл сул яриа гарч эхэллээ. Энэ мэтээр сандал тойрсон улс төр наадам өнгөрсөн ч яригдаж байхаар боллоо. Хамгийн гол нь энэ сандлыг анх хэзээ, ямар зорилгоор авсан. Зардалд нь өгсөн мөнгө үнэн үү? Улс төрийн зорилгоор ашиглах гэж байсан нь үнэн үү? Одоогийн байдлаар энэ сандлын яргалалыг амссан иргэн бий юу? Б.Билэгт дарга тараах үүрэг өгсөн гэж үнэн үү? гэх мэт олон асуултад ард түмэн сөрөг хүчин хариу нэхэх нь гарцаагүй боллоо.