
Зарим хүмүүсийн ярьж байгаагаар бол Эрх чөлөөний хөшөөний яг урд Богдын хөшөөг босгох аж.
Өөр нэгэн эх сурвалжийн тайлбарлаж байгаагаар бол ирэх хавар Тусгаар тогтнолын хөшөөг нураагаад суурин дээр нь Богдынхоо хөшөөг босгох гэнэ. Яг одоо Тусгаар тогтнолын хөшөөг шууд нураачихаар олон түмний эсэргүүцэлтэй тулгарч мэднэ. Эсвэл сөрөг хүчний зүгээс элдэв жагсаал цуглааныг хийж магадгүй гэж болгоомжилсон аж. Тэгээд олон нийтийг тайвшруулах зорилгоор Тусгаар тогтнолын хөшөөний өмнө барина гэж төөрөгдүүлж байгаад нэг л шөнө Тусгаар тогтнолын хөшөөг нураах гэнэ. Гэхдээ урьд өмнөх хөшөөнүүд шиг нүүлгэн шилжүүлэхгүй аж. В.И.Лениний хөшөө шиг нийслэлийн өмчит газрын хашаанд аваачаад хураачих бололтой. Ингээд ирэх хавар Тусгаар тогтнолын хөшөөг Богдын хөшөөгөөр солих их ажил өрнөх аж.
Хачирхалтай нь эрх чөлөөний төлөө амиа өгсөн үе үеийн эх орончдод зориулж босгосон хөшөөг нурааж Богдын хөшөөг босгох ёслолын ажиллагаанд УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ, Д.Арвин хоёр ирсэнд олон хүн гайхав. Богд Хэнтий аймгийн хүргэн байсан учраас энэ хоёр эрхэм ирсэн байх л даа. Бодвол нутагтаа очоод бид хүргэндээ зориулж хөшөө барих ажиллагааг санаачилсан гэж шоудах биз. Хөшөө дурсгалыг устгах зорилготой эрх баригчидтай эвсэн нэгдсэн Д.Арвинг бол ойлгож болох юм. Харин Б.Бат-Эрдэнэ аваргыг яагаад оролцсоныг ойлгоход төвөгтэй юм. Учир нь Тусгаар тогтнолын хөшөөг үе үеийн эх орончдод зориулж босгосон. Хэн нэгэнд нь онцолж босгоогүйгээрээ онцлог гэж МАН-ынхан ярьж байсан цаг саяхан. Тиймээс Тусгаар тогтнолын хөшөөг нураавал жагсаал цуглаан өрнүүлнэ гэж мэдэгдээд байгаа. Өөрийнх нь намын залуус ингэж мэдэгдээд байхад Б.Бат-Эрдэнэ Тусгаар тогтнолын хөшөөг нураах ажиллагааны эхлэлд оролцсоныг л ойлгосонгүй гэх хүмүүсийн тоо нэмэгдэв.
Богд хаан хэдийгээр төвд хүн ч гэсэн Монголын тусгаар тогтнолын төлөө хичээл зүтгэл гаргаж байсныг үгүйсгэх хүн цөөхөн.
Гэхдээ Монголчууд тусгаар тогтнолоо 1911 онд тунхаглаад тогтоон барьж чадаагүй. Маш хурдан хугацаанд буцааж алдсан. Тэгээд 1921 оны Ардын хувьсгалын цуст тэмцэлийн үр дүнд жинхэнээр нь сэргээн босгосныг АН-ынхан ярьж чадахгүй байна. Хэрэв Ардын хувьсгал болоогүй бол өнөөдөр бид тусгаар тогтнол ярьж саагчихгүй л байсан болов уу? Мөн 1939 оны Халхын голын дайн, 1945 оны чөлөөлөх дайн бол тусгаар тогтнолоо бататгасан үйл явдлууд байсан. Хамгийн сүүлд 1961 онд НҮБ-д элсэж бүх дэлхийн улс орнуудаар тусгаар тогтнолоо хүлээн зөвшөөрүүлж баталгаажуулсан шүү дээ.
Бас нэгэн үнэн гэвэл 1911 оны үндэсний эрх чөлөөний төлөөх хөдөлгөөнд Монголын алтан ургийн ноёдын хичээл зүтгэл, санаачилга Богдынхоос хавьгүй илүү байсан. 1911 оны үндэсний эрх чөлөөний хөдөлгөөнийг санаачилагч, манлайлагчид нь Богдыг шахаанд оруулагчид нь Монголчууд өөрсдөө байсан. Тийм байтал Төвдөөс ирсэн Богддоо хөшөө босгочихоод эрх чөлөө тусгаар тогтнолынхоо төлөө эрэлхэгээр тэмцсэн алтан ургийн хаад, ноёд, төрийн зүтгэлтэн монголчууддаа хөшөө босгохгүй байх нь шударга явдал эсэхийг ард түмэн эрх баригчдаас асууж байна.
Сэтгэгдэл (36)