Бидний амьдарч буй өнөөгийн нийгэм  компьютерээс  “төгс” хамааралтай болсон гэхэд бараг л хэлсдэхгүй. Үүнийгээ дагаад сайн бас сөрөг тал ч гарч ирсээр.

Өдгөө 5 настай балчираас 80 настай буурлууд хүртэл компьютерийн хүрээнд зарим үйлдлийг хийсээр байна. Гэвч ямар үйлдлээсээ үл хамаарч цахим гэмт хэргийн золиос болж магадгүй байдал бий болчихоод байгааг анхааруулах нь зүйтэй болов уу.

 24tsag.mn энэ удаад сүүлийн үед иргэдийн дунд тулгамдаад байгаа цахим гэмт хэргийн талаарх мэдээллийг бэлтгэлээ.

Англи хэлний тодорхой мэдлэггүй хүмүүс вирусаар дамжуулж хувийн мэдээллээ алдсаар...
Компьютерээр, “яахуу” мэссэнжэр хаягаар янз бүрийн учир нь олдохгүй мэдээ мэдээлэл ирж харагддаг. Ганц мэдээ мэдээлэл ч биш, зар, зарим нэг барааг санал болгох гэх мэт линкүүд ирдэг. Гэвч сониуч зандаа хөтлөгдсөн иргэд тухайн линкрүү орсоноор вирусыг нээж орхидог. Гагцхүү энэхүү вирус нь ямар учиртайгаасаа хамаарч янз бүрийн сөрөг үр дагаврыг авчирдаг. Өөрөөр хэлбэл, тухайн компьютерийг порматлах буюу цэвэрлэхээс нааш салдаггүй вирус гэж байхад хувийн мэдээлэл, компьютер дээрх үйлдлийн системүүд рүү нь шууд нэвтэрч чадахаар ч вирус байна.

Тэгэхээр энэ вирусаас сэрэмжлэх ганцхан арга байгааг цагдаагийн байгууллага онцолж байна. Тодруулбал, Та бүү тухайн линкрүү ор. YES, NO товчлуурын алийг ч бүү дар.  Ингэснээр та тухайн эрсдлээс сэргийлж чадна гэдгийг албаныхан хэлж байгаа юм.

Ер нь цагдаагийн байгууллагынхны шалгалтын явцад вирусаар дамжуулж хувийн мэдээллээ алдаж байгаа хүмүүсийн ихэнх нь хэлний мэдлэг дундаж хүмүүс байдаг аж. Өөрөөр хэлбэл, англи хэлийг бүрэн төгс мэдэхгүй ч бага зэрэг гадарладаг хүмүүс вирусыг компьютертээ халдаадаг байна. Харин англи хэл огт мэдэхгүй хүмүүс вирус руу орохгүй байх тохиолдол их гэнэ шүү.

Өөрийн нэр, нууц кодоо хэн нэгэнд алдах нь эрсдлийг дагуулж байна
“Yahoo”, “Facebook”, “Twitter” зэрэг байнга ханддаг цахим хуудсуудынхаа нууц үг, нэрийг бусдад алдах тохиолдол бишгүй гардаг. Энэ нь олон сөрөг дагаврыг авчирдаг.  Тодруулбал, тухайн хүний цахим хаягаар нэвтэрсэн этгээд  хувийн нууцруу нь чөлөөтэй нэвтэр , буруу зүйлд ашиглах тохиолдлууд бий. Мөн ойр зуурийн үгээр нууц үг зэргээ нээх нь буруу санаатнуудад боломж олгодог. Өөрөөр хэлбэл, төрсөн он сар, банкны дөрвөн оронт, хоч зэргээрээ нууц үг хийх нь хувийн цахим хаягруугаа халдахад  дөхөм болгож өгдөг байна.

Гар утас, хувийн нөүтбүүктээ "нууц"-аа хадгалж яваад алдаж байна
Хамгийн сүүлийн ганц жишээг дурдахад л Баянгол дүүргийн Өргөө кино театраас  кино үзчихээд гарч явсан охин өөрийн гар утсаа хулгайд алдсан байгаа. Гэтэл тухайн гар утсыг хулгайлсан этгээд охины  утсанд байсан нүцгэн зургийг олон нийтийн цахим хуудсаар цацсан байдаг. Энэ байдлаас болж охин хичээл сургуульдаа явж чадахгүйд хүрч, улмаар амиа хорлох дээрээ тулжээ. Тиймээс цагдаагийн байгууллагаас охины ар гэрийнхэн болон өөртэй нь очиж уулзаж нөхцөл байдлыг ойлгуулсан байна. Энэ бол цахимаар үйлдэгдэж байгаа гэмт хэрэг биш ч хүний хувийн нууцад халдаж, нэр төрийг нь гутаан доромжилсон хэрэг юм. Тиймээс иргэд өөрсдийн хувийн нууц мэдээллээ хулгайд алдаж болзошгүй компьютер, гар утсандаа хадгалахгүй байхыг цагдаагийн байгууллагаас анхааруулж байна. Мөн янз бүрийн зар болон онлайн дэлгүүрээс бараа авах зэргээр гэмт хэрэгт өртөж болдогийг цагдаагийн байгууллагаас анхааруулж байгаа юм.

Юутай ч цахим гэмт хэргийн талаар ЦЕГ-ын хэвлэл мэдээллийн байцаагч, цагдаагийн ахмад Н.Төгсбаяраас зарим зүйлийг тодрууллаа.

-“Юнивишн” компани хэрэглэгчдийнхээ хувийн мэдээлэл рүү халдаж байна гэх мэдээлэл гарах боллоо. Ийм тохиолдод байж болох уу?
-Тухайн иргэн “Юнивишн”-ийг сонгохдоо хувийн мэдээллээ очиж өгдөг.  Тус компанид өгсөн хувийн мэдээлэлд нэр, хаяг, гар утас, гэрийн хаяг, регисртийн дугаар гээд өнөөх хүний мэдээллүүд байдаг. Тэгсэн байтал дахиад халдах шаардлага байх уу?. Гэрээ байгуулахдаа тухайн хэрэглэгч “Юнивишн”-д хангалттай мэдээлэл өгчихөж байгаа шүү дээ. Гагцхүү тухайн аж, ахуй нэгж байгууллага өөрсдийн мэдээлэл болон хүний хувийн мэдээллийг гадагш алдагдуулахгүй байх л  чухал. Үүнд тодорхой мэргэжлийн хүнийг ажиллуулах хэрэгтэй.

-Төрийн албан хаагчдын компьютерт программ суулгах нэрийдлээр халдаж байна гэх юм?
-Тийм зүйл огт  байх боломжгүй. Бүх зүйлд хяналт, шалгалтыг тавидаг мэргэжлийн, мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангадаг хүн байдаг.

-Хүний хувийн мэдээлэл рүү дураарай нэвтэрсэн этгээдийг олж авч, хариуцлага хүлээлгэх боломжтой юу?

-Хаанаас ч орж тухайн хүний хувийн мэдээлэлд халдсан бай олж авч, илрүүлэх бүрэн боломжтой. Гэхдээ хувь хүн өөрийнхөө л мэдээллийг хянах чухал. Ганцхан жишээ дурдахад, "Нэг ангийн найзынхаа зураг зэргээр шинэ фэйсбүүк хаяг нээж бусадтай харилцаж байсан тохиолдол гарсан. Тухайн охин энэ үйлдлээ хийхдээ интернет кафед орж олон янзын компьютерээс орсон байдаг. Гэвч түүнийг баривчилсэн. Ер нь цахим ертөнцөөр гэмт хэрэг хийсэн хэнийг ч баривчлах бүрэн боломжтой".