Хуулийн байгууллагаас хамтарсан ажлын хэсэг орон нутгуудаар явж шалгалт хийлээ. Энэ үеэр орон нутагт ямар зөрчил, гэмт хэргийн гаралт их байгааг УЕПГ-ын туслах, Тамгын газрын дарга Б.Үнэнбатаас тодрууллаа.

-Орон нутгаар шалгалт хийгээд ирлээ. Хэчнээн аймгийг хамруулсан бэ?
-Хуулийн байгууллагуудын ажилчдын ёсзүйн асуудлыг хянах үүднээс хуулийн байгууллагуудын хамтарсан зөвлөгөөн явуулдаг уламжлалтай.  Хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд гарч байгаа шийдвэрийг хэрэгжүүлж байна уу, иргэдийг мэдээллээр хангах, уулзалт зохион байгуулах ажлуудыг хоёрдахь жилдээ зохион байгуулж байгаа. Тодруулбал, Хуульзүйн яам, ЦЕГ, ШШГЕГ, УЕПГ, Нийслэлийн ажлын хэсгүүд орон нутагт ажлаад ирлээ.

-Хамгийн их тулгамдаж байгаа асуудал юу байна?
-Шинэчлэлийн хүрээнд шийдэх асуудлууд их олон байгаа юм байна гэсэн шийдэлд хүрлээ. Тухайлбал, эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагааны явцад гардаг шинжилгээний зардлын асуудал орон  нутагт шийдэгдэхэд их төвөгтэй байна. Өөрөөр хэлбэл, хэнээс нь зардал гарах нь тодорхойгүй байгаа. Мөн шинжээч нар орон нутагт тэр болгон хүрэлцээтэй биш ажилладаг. Түүнтэй холбогдуулж шинжээчийн дүгнэлт гаргахад цаг хугацаа их алддаг. Эргээд шинжилгээний дүгнэлт нь ойрхон өөрчлөгддөг. Хөдөөнөөс төв рүү шинжилгээнд явуулсан материал удаж дүгнэлт гардагаас болж зарим хүнд төрлийн гэмт хэргүүд шинжилгээний дүгнэлтийг хүлээсээр байгаад хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дуусч хэрэгсэхгүй болдог. Үүний цаана хохирсон иргэд хохироод үлддэг асуудал яригдаж байгаа.

-Эд хөрөнгийн үнэлгээний асуудалд иргэд ямар санал бодолтой байна?
-Эд хөрөнгийн үнэлгээний асуудал орон нутагт ихээр тулгарч байна. Яг эд хөрөнгийн үнэлгээ хэрэгжихэд бага байдаг.  Зарим хүмүүс үнэлгээ нь давтагддаг байдлаар итгэл үнэмшил буурдаг. Энэ дээр төр бодлого гаргаж энэ асуудлыг шийдэх зөв гэсэн саналууд нэлээд гарсан. Тодруулбал, эд хөрөнгийн үнэлгээ тогтоодог тогтсон байгууллага байхгүй нь асуудал дагуулж байна.

-Та бүхэнд хэчнээн санал гомдол ирсэн бэ?
-Биднийг  явж байхад нийтдээ 80 гаруй санал хүсэлтүүд гарсан байгаа. Орон нутагт нь шийдчих боломжтой бол хариултыг нь өгч шийдвэрлэсэн. Хууль тогтоох байгууллагын түвшинд шийдэх саналуудыг нэгтгэсэн.
Өнөөдөр УЕПГ-ын зөвлөлийн хурлууд хуралдаж эл ажлын үр дүнг хэлэлцэж байна. Эндээс харьяалал руу нь шилжүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, хуульзүйн яам, хууль тогтоох байгууллагатай хамаатай, цагдаа, шүүхийн байгууллагатай хамаатай гарсан саналуудыг нэгтгэж холбогдох байгууллагууд  руу шилжүүлнэ.

-Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр ямар ажлууд зохион байгуулав?
-Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хууль, орон нутгийн байгууллагуудын хамтын ажиллагааг маш чухал гэдгийг анзаарсан. Тиймээс 2011 оноос Ерөнхий прокурорын удирдамж хүргэгдсэн. Үүнээс хойш орон нутгийн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх байгууллагуудтай хамтарч энэ ажлыг манлайлан зохион байгуулдаг болсон. Ингэснээр иргэддээ хүрч очиж уулздаг, тэдний санал бодлыг сонсдог, эргээд гаргаж байгаа гомдол хүсэлтийг газар дээр нь шуурхай шийддэг ажлууд нэлээд хийгдэж хэвшсэн.

-Орон нутагт эзэнгүй хэргүүд ихээр үйлдэгдээд байх шиг?
-Эзэнгүй хэргүүдийн ихэнх нь малын хулгайн гэмт хэргүүд байгаа. Орон байрны гэмт хэргүүд ч мөн байгаа. Энэ хэргүүдэд эзэн холбогдогч нь тогтоогдохгүй байж байгаад түдгэлздэг. Учир нь эрэн сурвалжлах ажиллагаа удааширч байгаатай холбоотой. Орон байрны хулгай төв суурин газруудад гайгүй байдаг. Учир нь төвийн нутгаар камержуулалт хийгдээд явж байгаа.

-АТГ-аас мэдээлэл хийхэд орон нутагт засаг дарга нарын үйлдэж байгаа хэргүүд их байна гэсэн. Энэ талаар?
-Сумын багийн дарга, аймгийн засаг дарга нарын хэрэг бий. Одоогоор мөрдөн байцаалын ажиллагаа явж байгаа, шүүхээр шийдэгдээгүй учир хэлэх боломжгүй.

-Гадаадын иргэдтэй холбоотой хэрэг орон нутагт гарах нь хэр байна?
-Харьцангуй гайгүй. Гадаад улсад гэмт  хэрэг үйлдэгдэж байгаа хэргүүд бол олон.

-Шүүх тойргийн системд шилжчихсэн нь иргэдэд их чирэгдэл болоод байх шиг байна?
-Орон нутагт 10-иад шүүх бий. Тухайлбал, Хөвсгөл, Дорнод, Өвөрхангайд шүүхүүд бий. Тэгэхээр Дорнод аймагт Давж заалдах шүүх хурал болохын тулд Хэнтий аймаг, Сүхбаатар аймгаас хүмүүс ирж шүүх хуралд ордог. Энэ нь иргэдэд хүндрэлтэй байдаг талаар яригдаж байгаа. Нийтдээ 21 аймагт 10 шүүх бий. Тэгэхээр үлдсэн 11 аймаг өөр аймагт шүүх хуралд оролцоно гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, Давж заалдах шатны шүүх байхгүй аймгийн иргэд шүүх хурал нь болоход нөгөө аймаг руу явдаг нь унаа хөлс, зардалын асуудал хүндрэлтэй. Яваад очиход хурал нь хугацаандаа болдог, болдоггүй асуудлууд бий. Үүнээс болж бид нэлээн чирэгдэж байна гэдэг.

-Цагдаагийн албан хаагчтай холбоотой зөрчил нийслэлд багагүй гардаг. Харин орон нутгуудад хэр байна?
-Архангай аймагт явж байхад цагдаагийн дарга нь энэ асуудлыг хөндөж байсан. Ер нь сүүлийн үед төгсөж гарч байгаа цагдаа нар хөдөө орон нутгийн амьдралд нийцсэн сургалтууд дутмаг байдаг. Хот суурин газраас төгсөж очиж байгаа хүүхдүүд малынхаа зүсийг мэддэггүй, эм тангаа мэддэггүй хүндрэл бий. Наад захын ахуй хэрэглээний зүйлийг зааж сургахад анхаарах хэрэгтэй байх. Мөн очоод суурьших орон байрны асуудал хүндрэлтэй байна.
Ер нь хуулийн байгууллагад ажиллаж байгаа хүмүүсийн амьдрах орон байр, ажиллах орчин нөхцөл сайн байх хэрэгтэй байна. Мөн унаа хөлсний хэрэгцээ ч байна.

-Хариуцлага тооцсон албан тушаалтан байна уу?
-Байцаан шийтгэх ажиллагааны үеэр өөрийнх нь буруугаас болж иргэн хохирсон, цаана нь гэмт хэрэг удааширсан асуудал ганц нэг аймгуудад бий. Тэр хүмүүстээ бид зөвлөлийн хурал тарсаны дараа хариуцлага тооцно гэж бодож байгаа.

-Ял эдлүүлэх байдал  хэр байна?
-Ял эдэлж байгаа хоригдлуудыг ажлуулах журам заавар гэж бий. Үүнд яг хорих ангийн харьяа хүмүүсийг ажлуулдаг. Мэдээж гадуур ажиллах нөхцөлтэйгээр ажиллаж байгаа ялтнуудын хувьд хаана ажиллах ажлын байр, ямар хөлстэй ажиллаж, хэн хяналт тавих нь бүгд зохицуулагдсан зүйл. Хорихоос өөр төрлийн ажил хангагдаж байгаа. Ялангуяа торгох ялаар шийтгэгдсэн хүмүүсийн хувьд торгуулийн биелэлт 100 хувь байна.