антибиотикийн хяналт, тандалт

Үзээд өнгөрөх амьдралыг мөнхийн юм шиг бодож
Үдлээд буцах хорвоог үүрдийн юм шиг сэтгэж
Залуу, идэр насаа хөгшрөхгүй юм шиг санаж
Замба тивийн элгэн дээр туйлж яваа дүү минь!
Өнгө алаг энэ хорвоо дээр

Утаа гэдэг зүйлийг устгана хэмээснээс хойш арав гаруй жилийн нүүр үзлээ.

“Өвөл болохоор хүйтэн болдог” хэмээх алдарт үгээрээ УИХ-ын гишүүн М.Билэгт олонд танигдсан түүхтэй. Тренд болсон түүний энэ үг хүйтрэхээр сошиалд хүчээ авч байна.

Рио Тинто групп Монгол Улсад албан ёсны төлөөлөгчийн газраа өнөөдөр нээж байна.

нэг иргэн 100 саяын эзэн боллоо

Засгийн газар 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, эдийн засгийг сэргээх зорилгоор “Алт-2” хөтөлбөрийг хоёр үе шаттайгаар 2020 он хүртэл хэрэгжүүлж байна.

Өнгөрч байгаа долоо хоногт Google компани Хятадын мэдээллийн аюулгүй байдлын Qihoo 360 компанийн судлаач Гуан Гонд $112,000-ын мөнгөн шагнал олгож байгаагаа зарласан юм.

Тээврийн хэрэгсэл албан татвар

Даваа гариг бүр УИХ дахь намын бүлгүүд хуралддаг. Энэ дагуу өнөөдөр УИХ дахь намын бүлгүүд хуралдах юм.

Амазон компани өнөөдөр буюу Даваа гарагт “Amazon Go” нэртэй хүнсний дэлгүүрийн загварыг өөрийн төв байр оршдог Вашингтон мужийн Сиэтл хотод туршилтаар нээж байна.

Өнгөрсөн амралтын өдөр Булган аймгийн замын цагдаагийн алба хаагч эрэн сурвалжлагдаж байсан этгээдийг баривчилсан талаар эх сурвалж мэдээллээ. Тэрбээр Замын цагдаагийн алба хаагчийн тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүйгээр үл барам зугтах гэж оролдож, улмаар цагдаа руу буудсан байна. Азаар цагдаагийн алба хаагчийн биед ноцтой эрсдэл үүсээгүй бөгөөд хүний эрүүл мэнд, амь нас хохироогүй байна.

“Эрдэнэт” дулааны цахилгаан станцын өргөтгөлийн нээлт болж байна
Монгол Улсын Засгийн газрын мэдэлд 100 хувь шилжээд байгаа Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэр дулааны цахилгаан станцынхаа хүчин чадлыг 48 МВт-аар нэмэгдүүлж өнөөдөр нээлтээ хийх гэж байна. “Эрдэнэт” үйлдвэр дулааны цахилгаан станцынхаа хүчин чадлыг 48 МВт-аар нэмэгдүүлснээр үйлдвэрийн найдвартай ажиллагаа 100 хувьд хүрч, Орхон аймгийн ард иргэдийн жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэлт, ажлын байрны хүрэлцээ хангамж улам сайжрах боломжтой болж байна. Дулааны цахилгаан станцын шинэчлэлтийн нээлтийн ёслолд Орхон аймгийн Засаг дарга Д.Батлут, “Эрдэнэт” үйлдвэрийн Ерөнхий захирал Х.Бадамсүрэн болон Эрчим хүчний яамны удирдах ажилтнууд оролцохоор Орхон аймагт хүрэлцэн очоод байгаа ажээ. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дулааны цахилгаан станцын өргөтгөлийн нээлт яг энэ цаг мөчид болж байгаа юм.

У.Хүрэлсүх сайдыг хүндрүүлэх хэцүүхэн өдрүүд айсуй
Энэ сарын 15-17-нд анхны гадаад айлчлалаа БНСУ-д хийж Монгол Улсын Засгийн газрын өрийг 700 сая ам доллараар нэмчихээд ирсэн Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг хүндхэн шалгах өдрүүд ирж байна. Учир нь Цаг уур орчны шинжилгээний газраас гаргасан урьдчилсан мэдээгээр ирэх долоо хоногийн эхнээс хүйтний эрч эрс чангарна. Нэгдүгээр сарын 22-23-нд зарим газраар, 24-нд нутгийн баруун өмнөд хэсгээр, 25-нд баруун аймгуудын ихэнх нутаг, төв болон говийн аймгуудын нутгийн зарим газраар цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи 22, 23-нд нутгийн өмнөд хэсгээр секундэд 14-16 метр, 24, 25-нд зарим газраар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Бүх нутгаар хүйтний эрч эрс чангарч Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 47-52 градус, өдөртөө 35-40 градус, Хүрэн бэлчир, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Улз, Халх голын хөндийгөөр шөнөдөө 42-47 градус, өдөртөө 30-35 градус хүрнэ. Харин Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутгаар шөнөдөө 34-39 градус, өдөртөө 25-30 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 24-29 градус, өдөртөө 13-18 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 28-33 градус, өдөртөө 17-22 градус хүйтэн байх төлөвтэй гэж байна. Монгол орон даяар 65.9 сая мал өвөлжиж, хаваржих учир өвөлжилт ийнхүү хүндэрч байгаа нь Засгийн газрын тэргүүний санааг багагүй зовоох нь ойлгомжтой. Яг хүйтэрч эхэлж байхад Хэнтий аймгийн өвсний фонд гал түймэрт өртөж ихэнх өвсөө шатаачихсан тухай ярьж байна. Мөн Баянхонгор аймгийн хойд талын сумдууд ямар ч өвс тэжээлийн нөөцгүй болж, өвөлжилт нь тун хүндэрч байгаа талаар өчигдрөөс мэдээлж эхлэв.
Баруун дөрвөн аймагт өвөлжилт бас л ихээхэн хүндэрч Увс, Баян-Өлгийд өдөртөө 30-36 градус хүрч хүйтэрч эхлээд байгаа аж. Урд шөнө Баян-Өлгийд 3 хүүхэд гэртээ угаартаж нас барсан эмгэнэлтэй хэрэг гарсан талаар тус аймгийн Онцгой байдлын албанаас мэдээлэв. Ихэнх нутгаар 5-25 см цасан бүрхүүл тогтож өвөлжилт хүндэрч байгаа энэ үед хүйтний эрч эрс чангарч, энэ хүйтрэлт 10-15 хоног үргэлжлэх төлөвтэй байгаа нь Арлын Засгийн газарт багагүй хүндрэл учруулах нь ойлгомжтой юм. Товчхондоо Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Б.Батзориг нарыг сандраах өдрүүд айсуй.

Рио Тинтогийн Гүйцэтгэх захирал Монголд ирлээ
Оюутолгойг эзэмшигч “Рио Тинто” компанийн Монгол дахь албан ёсны төлөөлөгчийн газар ”Шангри-Ла” зочид буудалд энэ сарын 22-нд нээгдэх гэж буйтай холбогдуулан албан ёсны нээлтийн арга хэмжээнд оролцохоор ”Рио Тинто” группийн Гүйцэтгэх захирал Жан Себастьян Жак хүрэлцэн иржээ. Жан Себастьян Жак нь “Рио Тинто” компанийн Гүйцэтгэх захирлаар өнгөрсөн оны гуравдугаар сард томилогдсон. Өмнө нь тус компанийн зэс, нүүрсний группийн Гүйцэтгэх захирлын албыг хашиж байсан бөгөөд “Оюутолгой” төсөлтэй холбоотойгоор Монгол Улсад 25 удаа ирж байсан гэнэ. Ажлаа авснаас хойш “Оюутолгой” төслийн хоёр дахь шатны бүтээн байгуулалт, санхүүжилт болох 4.4 тэрбум ам.долларыг шийдэхэд гол үүрэгтэй ажилласан гэгддэг. Тэрээр 2011 оноос эхлэн тус компанийн зэс, нүүрсний группийг удирдаж байж. Мөн Энэтхэгт төвтэй “Tata Steel” гангийн компанийн стратегийн захирлаар 2007-2011 оны хооронд ажиллаж байсан гэнэ. Түүнчлэн Олон улсын зэсийн холбооны даргын ажлыг 2014-2016 онд гүйцэтгэж байсан байна. ”Рио Тинто”, “Tata Steel” компанид орохоос өмнө “L’Oreal” компанийн гүйцэтгэх захирлын албыг хашиж байжээ.
Тэрээр энэ удаа У.Хүрэлсүхийн Засгийн газартай ярилцаж тохиролцох зүйл байгаа нь тодорхой. Түүнчлэн Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн дэд сайд Д.Загджав Оюутолгойн талаар сөрөг хандлагыг илэрхийлэх болсон нь Рио Тинтогийн санааг зовоож байгаа. Мөн Үндэсний аудитын газар Дубайн гэрээтэй холбоотой асуудалд 2018 онд багтаан аудитын шалгалт оруулна гэдгээ зарласантай холбогдуулан Рио Тинтогийн Гүйцэтгэх захирал Жан Себастьян Жак 26 дахь удаагаа яаралтай Монголд ирсэн болов уу. Мөн саяхан Монгол Улсын Татварын Ерөнхий Газраас Оюу толгой ХХК-д 155 сая ам.долларын татварын торгууль тавиад байгааг “Туркойз Хилл Ресурс” мэдэгдсэн. Дашрамд сонирхуулахад “Оюу толгой” бол Монгол Улсын Засгийн газар буюу “Эрдэнэс Оюу толгой” компани (34 хувь), Канад улсын “Туркойз Хилл Ресурс” (66 хувь) компанийн хамтран эзэмшдэг Монголын компани билээ. “Туркойз Хилл Ресурс” компани Торонто, Нью-Иоркийн хөрөнгийн бирж дээр хувьцаагаа гаргасан, “Рио Тинто” компанийн шууд бус эзэмшлийн компани юм. “Рио Тинто” энэхүү түншлэлийн өмнөөс “Оюу толгой” төслийн менежментийг хариуцдаг ажээ.

П.Орхон гавьяат тэргүүтнүүд Красноярскийг зорьжээ
2017 оны наймдугаар сард Францын нийслэл Парис хотод болсон чөлөөт бөхийн дэлхийн аварга шалгуруулах тэмцээнд түрүүлж дэлхийн аварга болж байсан Монгол Улсын гавьяат тамирчин П.Орхон тэргүүтэй бөхчүүд ОХУ-ын Красноярск хотод жил бүр болдог хуучин ЗХУ-ын алдарт бөх Иван Ярыгиний нэрэмжит “Алтан Гранпри”-ын тэмцээнд оролцохоор морджээ. Иван Ярыгин бол 1972 оны Мюнхен, 1976 оны Монреалийн олимпийн аварга, 1973 оны Тегераны дэлхийн аварга, 1973-1980 онуудад дэлхийн цомын тэмцээнд 5 удаа түрүүлсэн ЗХУ-ын хамгийн алдартай бөх байсан билээ. Харамсалтай нь 1997 оны 10 дугаар сарын 11-нд автомашины осолд орж амь эрсэдсэн байдаг. Манай бөхчүүд Иван Ярыгиний нэрэмжит “Алтан Гранпри “ тэмцээнд тун амжилттай оролцдог түүхтэй. Ялангуяа эсэгтэй бөхчүүд маань ОХУ болон бусад орнуудын хувьд хамгийн хүчтэй өрсөлдөгчид байдаг юм. Ингээд 2018 онд манай чөлөөтийн бөхчүүдийг Олон улсын ямар тэмцээнүүд хүлээж байгааг сонирхуулж байна.
Нэгдүгээр сар
I.25-28 - Иван Ярыгиний “Алтан Гранпри” (ОХУ, Красноярск)
Хоёрдугаар сар
II.02-03 “Флатц Опен” (Австри, Вольфурт)
II.08-09 - Тахтийн цом (Иран, Табриз)
II.16-18 - Клиппан Опен эмэгтэйчүүдийн ОУТ (Швед, Клиппан)
II.21-23 - Сьерро Пелядогийн нэрэмжит ОУТ (Куба, Гавана)
II.21-25 - Киевийн ОУТ (Украин, Киев)
II.28-III.04 - Насанд хүрэгчдийн Азийн АШТ (Кыргызстан, Бишкек)
Гуравдугаар сар
III.02-04 - Роман Дмитриевын нэрэмжит залуучуудын ОУТ (ОХУ, Якутск)
III.08-09. Ядегар Имамын цом өсвөр үеийн багийн тэмцээн (Иран, Занжан)
III.09-12 - Буриадын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит ОУТ (ОХУ, Улан-Үд)
III.17-18 - Эмэгтэйчүүдийн Дэлхийн цом (Япон, Такасаки)
III.20-25 - Насанд хүрэгчдийн ЕАШТ (ОХУ, Каспийск)
II.21-25 - Дан Коловын нэрэмжит ОУТ (Болгар, Софи)
III.29-IV.01 - Билл Фареллын нэрэмжит тэмцээн (АНУ, Нью-Йорк)
Дөрөвдүгээр сар
IV.07-08 Эрэгтэйчүүдийн Дэлхийн цом (АНУ, Айова)
IV.12-14. Хамтын нөхөрлөлийн орнуудын наадам (Австрали, Голд Коаст)
IV.23-29 - Өсвөр үеийн ЕАШТ (Украин, Киев)
Тавдугаар сар
V.03.06 - Насанд хүрэгчдийн Европын АШТ (ОХУ, Каспийск)
V.03-06 - Насанд хүрэгчдийн Пан Америкийн АШТ (Перу, Лима)
V.10-13 - Өсвөр үеийн Азийн АШТ (Узбекистан, Ташкент)
V.10-14 - Али Алиевын нэрэмжит ОУТ (ОХУ, Каспийск)
V.14-20 - Цэргийн ДАШТ (ОХУ, Москва)
V.24-26 - Сассаригийн ОУТ (Итали, Сассари)
V.25-27 - Өсвөр үеийн Пан Америкийн АШТ (Гватемал, Гватемал Сити)
Зургадугаар сар
VI.05-10 - 23 хүртэлх насны ЕАШТ (Турк Стамбул)
VI.09-10 - “Монголиа Опен” ОУТ (Монгол, Улаанбаатар)
VI.22-24 - Сурагчдын ЕАШТ (Унгар, Гьор)
VI.22-24 - Эмэгтэйчүүдийн БНХАУ-ын нээлттэй тэмцээн (БНХАУ, Вензоу)
VI.24-30 - Вахтанг Балавадзегийн нэрэмжит ОУТ (Гүрж, Тбилиси)
Долдугаар сар
VII.03-08 - Өсвөр үеийн ДАШТ (Хорват, Загреб)
VII.07-08 - Канадын цом (Канад, Гельф)
VII.14-15 - Испанийн Гранпри (Испани, Мадрид)
VII.19-22 - Залуучуудын Азийн АШТ (Энэтхэг, Шинэ Дели)
VII.27-29 - Яшар Догугийн нэрэмжит ОУТ (Турк, Стамбул)
Наймдугаар сар
VIII.01-05 - Залуучуудын ЕАШТ (Итали, Ром)
VIII.16-19 - Залуучуудын Пан Америкийн АШТ (болох газар нь тодорхойгүй)
VIII.24-26 - Германы Гранпри (Герман, Дортмунд)
VIII.27-29 - Азийн наадам (Индонез, Жакарта)
Есдүгээр сар
IX.05-09 - Оюутны ДАШТ (Бразил, Гойана)
IX.07-09 - Вацлав Циолковскигийн нэрэмжит ОУТ (Польш, Варшав)
IX.14-16 - Александр Медведийн нэрэмжит ОУТ (Беларусь, Минск)
IX.18-23 - Залуучуудын ДАШТ (Словак, Трнава)
IX.21-23 - Ион Корнянугийн нэрэмжит ОУТ (Румын, Бухарест)
IX.27-30 - Ахмадын ДАШТ (Македон, Скопье)
IX.28-30 - Дмитрий Коркиний нэрэмжит ОУТ (ОХУ, Якутск)
Аравдугаар сар
X.05-08 - Ахмат Кадыровын нэрэмжит ОУТ (ОХУ, Грозный)
X.12-14 - Залуучуудын хүүхдийн олимпийн наадам (Аргентин, Буэнос-Айрос)
X.18-21 - Бувайсар Сайтиевын нэрэмжит өсвөр үеийн ОУТ (Красноярск)
X.20-28 - Насанд хүрэгчдийн ДАШТ (Унгар, Будапешт)
Арваннэгдүгээр сар
XI.07-12 - “Алроса цом” эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн багийн тэмцээн (ОХУ, Москва)
XI.12-18 - 23 хүртэлх насны ДАШТ (Румын, Бухарест)
XI.23-25 - Динмухамед Кунаевын нэрэмжит ОУТ (Казахстан, Тарас)
XI.27-01 - “Martyrs Cup” залуучуудын багийн тэмцээн (Иран, Тегеран)
Арванхоёрдугаар сар
XII.01-03 - Тив хоорондын цом (ОХУ, Хасавюрт)
XII.13-14 - Эрэгтэйчүүдийн клубийн ДАШТ (Иран, Тегеран)
Ийм тэмцээнүүд Монголын чөлөөтийн бөхчүүдийг хүлээж байгаа юм.

Токиогийн олимпод “Юм дуулгах” ирээдүй
Хоёр жил хагасын дараа хүн төрөлхтний эв нэгдэл, спортын их баяр цэнгэл “Токио-2020” олимпийн их наадам болно. Япончууд бөхийн бүх төрөлд шаргуу бэлдэж, нутагтаа болох олимпод хосгүй амжилт гаргана гэдгээ ил тод мэдэгдээд байгаа энэ үед улс орнууд ч бөхчүүдээ шинжлэх ухааны үндэслэлтэй бэлтгэж олимпийн тэнгэрт төрийн дууллаа эгшиглүүлэхийг чармайж байгаа нь тодорхой юм. Монгол Улсын тухайд Ерөнхийлөгч Х.Баттулга жүдогийн Д.Сумьяа, Г.Одбаяр нарт Хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин цол олгохдоо “Токиогийн олимп хүртэл амжилтаа бууруулж болохгүй” хэмээн тун тодорхой үүрэг даалгавар өгсний дагуу тэд ч бэлтгэл сургуулилтаа эрчимтэй хийж байгаа билээ.
Тэгвэл саяхан Орхон аймагт болж өндөрлөсөн чөлөөт бөхийн улсын аварга шалгаруулах тэмцээн жин бүрт ширүүн өрсөлдөөнтэй болж олон шинэ залуу хүчтэн төрөн гарч байгааг нотолсон юм. Тэдний нэг нь Баянхонгор аймгийн “Байдрагийн хүчтэн” клубын залуу бөх Азийн АШТ-ий алт, хошой хүрэл, Японы алдарт бөх Саори Ёшидагийн нэрэмжит Олон улсын тэмцээний мөнгө, хүрэл, УАШТ-ий өсвөр үеийн ангилалд таван алт, залуучуудын мөнгө, хүрэл, насанд хүрэгчдийн тэмцээний хүрэл медальт, Өлзийсайханы Пүрэвсүрэн юм.
Өөрийнхөө насны ангилал буюу өсвөрийн улсын аваргад сүүлийн таван жил дараалан түрүүлж, босоо байгаа тэрбээр энэ жил 18 насанд хүрч, УАШТ-ий 59 кг-д эгч нартайгаа өрсөлдөн, хүрэл медаль хүртэж “2020 оны Токиогийн олимпид хүч үзэх боломжтой нэгэн хүчтэн төрөн гарч байгаа”-г чөлөөт бөх сонирхогчдод батлан харуулсан юм. Насанд хүрэгчдийн ангилалын улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд 18 насандаа анх удаа зодоглож, хамгийн ширүүн өрсөлдөөнтэй 59 кг-д хүрэл медаль хүртсэнийг нь Монголын чөлөөт бөхийн мэргэжилтнүүд тун өндрөөр үнэлж байгаа юм.
Дэлхийн бөхийн нэгдсэн холбооноос баталсан шинэ жингийн ангиллаар болсон энэ жилийн УАШТ-д хэн хэн өнгөлж, хаанахын хүчитнууд цахиур хагалахыг бөхийн хорхойтнүүд чих тавин хүлээж байсан. Чөлөөт бөх сонирхогчдын таамаглаж байсанчлан цөөнгүй залуу тамирчин шуугиулж, шинэ үе түрэн гарч ирж буйг харуулсны нэг нь Ө.Пүрэвсүрэн байлаа. Үеийнхнийхээ дунд босоо байгаа түүнийг улсынхаа шилдгүүдтэй хэрхэн барилдах, ур чадвар, туршлагаар дутах, эсэх нь бөхийн хүрээнийхний анхаарлыг нэлээд татаж байсан юм.
Тэрбээр нийт гурван барилдаан хийхдээ хоёрдугаар тойрогт улсын олон удаагийн аварга, И.Ярыгины нэрэмжит “Алтан гран при”-гийн аварга Б.Шоовдорт дийлдсэн ч хүрэл медалийн төлөөх барилдаанд өрсөлдөгчөө ялж шуугиулсан билээ.
Ө.Пүрэвсүрэн улсын аваргаас хүрэл медаль хүртсэнийхээ дараа “Тэмцээний өмнөх бэлтгэлээ сарын өмнөөс базаасан. Медаль хүртэнэ гэдэгтээ итгэлтэй байсан ч заавал түрүүлнэ гэж бодоогүй ээ. Багшийнхаа зөвлөсний дагуу барилдаж чадаагүй нь миний гол алдаа боллоо. Боломжоо бүрэн ашиглаж, төлөвлөсөн барилдаан, зэхсэн мэхээ хийж чадаагүй. Б.Шоовдор эгчтэй учраа таарлаа гэж бэргээгүй ч 10:0-ээр ялагдсан болохоор цаашид бүр их хичээх, хөдөлмөрлөх хэрэгтэйг ухаарлаа. Барилдааныг нь шимтэн үзэж, үлгэрлэж явдаг эгч нартайгаа өрсөлдөхөд гоё санагдсан Насанд хүрэгчдийн ангиллын анхны амжилтаа УАШТ-д гаргасандаа бэлгэшээж байна” гэсэн байсан.
Монголын чөлөөт бөхийн холбооноос баталсан журамд нас заасны дагуу тэрбээр өнгөрсөн жил залуучуудын УАШТ-д өрсөлдөж чадаагүй. Өнөө жил 18 нас хүрсэн болохоор залуучууд, насанд хүрэгчдийн ангилалд зодоглох боломж бүрдсэн билээ. “Байдрагийн хүчтэн” клубээс төрөн гарч ирж байгаа Ө.Пүрэвсүрэнгийн талаар МЧБХ-ны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, эмэгтэйчүүдийн шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагч асан, Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч Б.Батбаяр “Унаган бяртай, дасгалжуулагч нар нь их зөв бэлтгэл сургуулилтыг нь тааруулаад явбал нэлээн ирээдүйтэй охин байна лээ” хэмээн сэтгэгдэлээ илэрхийлсэн байсан. Одоо Ө.Пүрэвсүрэнг “Алдар” спорт хорооны дасгалжуулагч, Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч Ц.Хосбаяр, Ц.Цогтбаяр нар шиг жинхэнэ мэргэжлийн ур чадвартай дасгалжуулагчид дасгалжуулаад явбал “Токио-2020”-д Монгол төрийн далбааг өргөх хүчтэний тоо нэгээр нэмэгдэх нь тодорхой юм. 2018 оны насанд хүрэгчдийн улсын аваргын хүрэл медальт, “Байдрагийн хүчтэн” клубын залуу бөх Ө.Пүрэвсүрэнгийн өмнө Монгол Улсын гавьяат тамирчин, дэлхийн аварга П.Орхон, дэлхийн хошой аварга, Хөдөлмөрийн баатар С.Батцэцэг нарын шийрийг хатаах сайхан ирээдүй хүлээж байна. Гагцхүү шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, байнгын шаргуу бэлтгэл сургуулилтыг маш зөв хийлгэх мэргэжлийн дасгалжуулагчдын мэдэлд өгөх нь л давын өмнө шийдэх ёстой асуудал болов уу. Бусдыг нь унаган бяртай, бөхийн авьяас, мэдрэмжтэй Ө.Пүрэвсүрэн охин өөрөө зохицуулаад явчих нь ойлгомжтой юм.

Дэлхийн аваргын хошой хүрэл медальт Монгол Улсын гавьяат тамирчин Э.Бэхбаяр нэгдүгээр сарын 9-нд эхэлсэн Энэтхэгийн чөлөөт бөхийн мэргэжлийн лиг “Pro Wrestling League season-3” лигт зодоглохоор тус улсыг зорьжээ.
Э.Бэхбаяр гавьяатын хувьд 2015 оноос хойш гурван жил дараалан Энэтхэгийн лигт уригдаж хүч үзэж байгаа нь энэ юм. Тэрбээр олимп, дэлхийн аварга Сослан Рамонов (ОХУ), ДАШТ-ий мөнгө, хүрэл медальт Одуня Адекурой (Нигери) “Рио-2016” олимпийн наадмын хүрэл медальт эзэн орны Сакши Малик нарын шилдгүүдийг эгнээндээ нэгтгэсэн “Мумбай Махарати” багт хүчин зүтгэхээр болжээ.
Энэтхэгийн зургаан хотын баг тойргоор өрсөлдөж байгаа тус лиг одоогоор 2-3 барилдаан хийсэн. Э.Бэхбаярын хүчин зүтгэх Мумбай хотын баг нэг ялалт, нэг ялагдалтай дөрөвдүгээр байрт бичигдэж байгаа аж.
Саяхан Орхон аймагт болж өндөрлөсөн 2018 оны чөлөөт бөхийн улсын аварга шалгаруулах тэмцээний 61 кг-д түрүүлж, улсын аваргын 5 дахь түрүүгээ хүртсэн Э.Бэхбаяр гавьяатын хувьд 2017 оны наймдугаар сард Францын нийслэл Парис хотод болсон чөлөөт бөхийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний 57 кг-ийн жинд хүрэл медаль хүртэж 2015 оны Лас Вегасын ДАШТ-ий хүрэл медалиа ихэрлүүлсэн билээ. Тухайн үед Азийн аварга, залуучуудын дэлхийн аварга, Монгол Улсын дөрвөн удаагийн аварга болчихоод байсан Үндэсний шигшээ баг, “Хангарьд” спорт хорооны тамирчин, Монгол Улсын гавьяат тамирчин Эрдэнэбатын Бэхбаяр чөлөөт бөхийн ДАШТ-ий хошой хүрэл медальтан болж Монголын чөлөөт бөхийн тамирчдаас ДАШТ-ээс хоёр болон түүнээс дээш медаль хүртсэн 16 дахь, эрэгтэйчүүдээс 10 дахь тамирчин болж байсан билээ.
Түүний хувьд өөрийн анхны багш, Монгол Улсын гавьяат тамирчин Авирмэдийн Энхээ багшийнхаа адилаар ДАШТ-ий хос медальтан болж багшийнхаа магнайг тэнийлгэсэн билээ. Сонирхуулахад Э.Бэхбаяр гавьяат Парисын дэвжээнд эхний тойрогтоо 2017 оны Азийн АШТ-д манай ОУХМ З.Занабазарт ялагдаж байсан Киргизстаны Улукбек Жолдошбековыг оноогоор (12:0) цэвэр, 1/8 шигшээд залуучуудын ДАШТ болон 23 хүртэлх насны Европын аварга Туркийн Сулейман Атлиг 7:0-ээр тус тус ялсан ч шөвгийн наймд 2017 оны Азийн аварга Японы Юки Такахашид 4:4-өөр буюу онооны чанараар ялагджээ.
Улмаар Японы бөх шигшээд шалгарснаар манай бөхөд дагах барилдаан гарсан бөгөөд 2016 оны Азийн аварга Энэтхэгийн Сандееп Томарыг оноогоор цэвэр (10:0), хүрэл медалийн төлөөх барилдаанд ДАШТ-ий мөнгө, хүрэл медальт Болгарын Владимир Дубовыг 9:2-оор ялж хүрэл медаль хүртэж байв.
Ийнхүү сүүлийн үед дэлхийн чөлөөт бөхөд хүч түрэн орж ирээд байгаа Энэтхэгийн лигт Э.Бэхбаяр гавьяат гурван жил дараалан барилдаж байгаа нь Монголын чөлөөт бөх Ази тивд байтугай дэлхийд үнэлэгдэж байгаагийн нотолгоо юм.

Дамдинсүрэнгийн Урианхайг Нобелийн шагналд нэр дэвшүүллээ
Монголын нэрт соён гэгээрүүлэгч, зохиолч, яруу найрагч Дамдинсүрэнгийн Урианхай өнгөрсөн онд “Эдүгээ цагийн Азийн тэргүүн найрагч” хэмээх эрхэм хүндтэй шагналын анхны эзнээр тодорсон билээ.

БНСУ-ын Сөүл хотод төвтэй Азийн соёлын сангаас энэхүү шагналыг санаачилсан бөгөөд Азид тэргүүлэх яруу найрагтай гэж үзсэн Хятад, Япон, Монгол, Иран гэсэн дөрвөн орны найрагчдаас тус бүр нэг хүнийг сонгон, өрсөлдүүлжээ. Тэд манайхаас Д.Урианхай зохиолчийг сонгож, мэргэжлийн судлаач шүүмжлэгчдээр зохиол бүтээлийнх нь талаар өгүүлэл, шүүмж бичүүлэн хүлээж аваад, тухай бүрт нь англи, солонгосоор орчуулан, шүүгчдэд хүргүүлж байсан аж. Ингээд сонгогдсон дөрвөн яруу найрагчаас англи, франц, солонгос шүүгчдийн 100 хувийн саналаар Монголын зохиолч шалгарчээ.

“Асар хурдацтай хувиран өөрч¬лөгдөж буй дэлхий ертөнц, хүний амьдралын элдэв үзэгдлийг уламжлал, шинэчлэлийнх нь харьцаанд яруу найргийн хэлээр төгс илэрхийлсний учир...” хэмээн энэхүү нэр хүндтэй шагналыг түүнд олгох болсон үндэслэлдээ тодорхойлсон аж.

Тэгвэл саявтархан Шведийн Нобелийн хорооноос манай улсын ШУА-д 2018 оны Нобелийн утга зохиолын шагналд өөрийн орны зохиолчоо нэр дэвшүүлнэ үү гэсэн албан ёсны захидал иржээ. Энэ дагуу МЗЭ тэргүүтэй мэргэжлийн байгууллагууд Дамдинсүрэнгийн Урианхайг 2018 оны Нобелийн утга зохиолын шагналд нэр дэвшүүлэхээр санал нэгдэж, холбогдох бичиг баримтыг Шведийн Нобелийн хороонд хүргүүлэхээр зэхээд байгаа юм байна.
Сонирхуулахад Францын нэрт эрдэмтэн судлаачдын баг эрхэлдэг “Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-д хүн төрөлхтний оюун сэтгэлгээ, мэдрэмжийн охь дээж болсон бүтээлүүдийг хоёр жил тутамд нэг удаа шалгаруулж зөвхөн нэг л шүлгийг сонгож ном бүтээдэг аж. Дэлхийн урлаг соёлын академийн байнгын гишүүн, зохиолч, яруу найргийн бичгийн сод туурвигч Дамдинсүрэнгийн Урианхайн бүтээл “Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-д багтжээ. Тодруулбал, “Инээд шиг хуучин хүний амьдралд” хэмээх зохиолчийн өөрийнх нь тодотгосноор постмодернь авангард чиглэлийн шүлэг нь хэвлэгдсэн байна. “Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-д Д.Урианхай найрагчийн бүтээл орсноор Ази тивээс анх удаагийнх болсон аж. Хятад, Япон, Солонгос, Энэтхэгийн найрагчид зохиол бүтээлээ явуулж байсан ч шалгарч чадаагүй аж.

“Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-ыг ердөө 50 ширхэг хэвлэж олон улсад элит хэмээн хүлээн зөвшөөрөгдсөн хаадын номын сангуудад тусгайлан дурсгадаг ажээ. Номыг хэвлэхдээ орчин үеийн ямар ч техник, технологи шаардлагагүй бөгөөд гар аргаар тусад нь боловсруулсан цаасан дээр гангаар барлаж сонгогдсон шүлгээ бичдэг аж. 50 ширхэг хэвлэсэн номны эхний таван ширхэгийг Францын эрдэмтэн профессорууд өөрсдөө авдаг бөгөөд дэлхийн ховор түүхийн бүтээлтэй номын сангуудад хадгалагддаг аж. Харин номын эзэнд 3-5 ширхэгийг гардуулдаг юм байна.

Д.Урианхайн хувьд Үндэсний төв номын сангийн эртний ховор номын танхимд, мөн ажлын хамт олондоо, “Шинэ Ази” группийн ерөнхийлөгч Л.Төрбаярт “Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-ынхоо дээжийг өргөн барьжээ. Тэрхүү ёслолд уг бүтээлийг хэвлүүлэхэд ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн ачтан бол уран бичээч Т.Жамьянсүрэн болон Францын эрдэмтдийн төлөөлөл байсан аж. Францад суурин амьдарч уран бүтээлээ туурвидаг уран бичээч, орчуулагч Т.Жамьяансүрэн хоёр жилийн турш монголын сор болсон бүтээлүүдийг орчуулан хүргэж байсан бөгөөд дээрхи бүтээлүүдээс “Инээд шиг хуучин хүний амьдралд” бүтээл шалгарч зохиолчийн болон шүлгийн бүтээлийг хоёр жилийн турш судалсаны үндсэн дээр энэхүү ном хэвлэгджээ. Д.Урианхайн “Инээд шиг хуучин хүний амьдралд” шүлгийн дараа Францад зохиол бүтээлээ туурвидаг Солонгосын яруу найрагчийн дөрвөн мөрт шүлгүүдээс хэвлэгдсэн аж.

ИНЭЭД ШИГ ХУУЧИН ХҮНИЙ АМЬДРАЛД ...

Инээд шиг хуучин хүний амьдралд
Нулимс шиг халуун байх!
Маргааш шиг ойрхон байх!
Магад ирэх үхэл шиг
Давтагдахгүй байх!
Нулимс шиг хуучин хүний амьдралд
Мөрөөдөл шиг гэгээн байх!
Хайргүй хүндээ ч хайр шагнах
Харагдахгүй бурханы хутаг олох!
Мартагдахгүй гомдолоо
Уйлахгүй тэсэхээр цайлган байх!
Гомдол шиг хуучин хүний амьдралд
Харагдахгүй бурхан шиг ил байх!
Өнөөдрийнх шиг уйтай өдрийг
Дахиад яасан ч тэвчихээргүй
Тэсрэмтгий байх!
Өчигдөрийнх шиг,
Уржигдарынх шиг,
Утгагүй тарчилгах удаан өдрөөс
Яасан ч дахиад амьд үлдэхээргүй
Тэрсүүд байх!
Тэнэг шүлэг бичихээр
Дахин төрөхгүй байх!
Инээд шиг хуучин ...
Нулимс шиг хуучин ...
Гомдол шиг хуучин ...,
Харагдахгүй бурхан шиг
Хүний амьдралд
“Байхгүй юм” шиг нь
Үргэлж шинэ байх!
“Байгаа” бүгдээс нь
Мөнхөд өөр байх!..

Дамдинсүрэнгийн Урианхайн намтар:

1940 оны 7-р сарын 29нд Булган аймгийн Уньт суманд төрсөн. Яруу найрагч үргэлжилсэн үгийн зохиолч. 1964 онд ЗХУ-д Плехановын нэрэмжит ардын аж ахуйн дээд сургууль, 1978 онд М.Горькийн нэрэмжит утга зохиолын дээд сургуулийн дээд курсыг төгссөн. 1968 оноос уран зохиол бичиж роман, тууж, өгүүллэгийн номууд хэвлүүлжээ. 1978 онд ”Халуун зуны сүүдэр” туужаараа МЗЭ-ийн шагнал, 2002 онд Алтан-Өд, 2003 онд Болор цом яруу найргийн наадмын тэргүүн шагнал, 2005, 2007 онд МЗЭ-ийн Алтан Өд шагнал авч байжээ.

Жүдочид Тунисын Гранприг өнжинө
Олон улсын жүдо бөхийн холбооны /IJF/-ийн календарьчилсан хуваарийн дагуу жүдо бөхийн 2018 оны анхны тэмцээн болох Тунисын Гранпри энэ өдрүүдэд буюу өчигдөр эхэлж 21-ний хооронд болж байгаа юм. Тус тэмцээн жүдо бөхийн УАШТ-тэй давхцаж буй учир Монголын жүдочид өнжиж байгаа юм.
Харин хоёрдугаар сарын 10-11-нд болох Парисын “Их дуулга” тэмцээнд Монголын жүдочид бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ зодоглохоор мэдүүлгээ илгээжээ. Парисын “Их дуулга” тэмцээнд 47 орны 335 жүдоч хүч үзэх гэнэ.
Монголын багийн бүрэлдэхүүнд:
Эрэгтэйчүүд
• 60кг Д.Амартүвшин
• 60кг Б.Амартүвшин
• 66кг Г.Хэрлэн
• 66кг Ё.Басхүү
• 73кг Н.Хадбаатар
• 73кг Ц.Цогтбаатар
• 81кг О.Ууганбаатар
• 81кг Н.Дагвасүрэн
• 90кг ГАлтанбагана
• 90кг Э.Мөнхжаргал
• -100кг Л.Отгонбаатар
• 100кг Б.Тэмүүлэн
• 100кг Ө.Дүүрэнбаяр
Эмэгтэйчүүд
• 48кг М.Уранцэцэг
• 48кг Б.Хорлоо
• 52кг Б.Хорлоодой
• 52кг Ч.Аззаяа
• 57кг Д.Сумъяа
• 57кг Л.Энхрийлэн
• 63кг Б.Мөнгөнчимэг
• 63кг Б.Ганхайч нар оролцохоор мэдүүлгээ явуулаад байгаа аж. Ингээд энэ онд болох жүдо бөхийн Олон улс, дэлхийн тэмцээн уралдаануудын хуваарийг сонирхуулж байна.


• Нэгдүгээр сарын 19-21 “Тунис Гран При” Тунис
• Хоёрдугаар сарын 10-11 “Парис Их Дуулга” Франц
• хоёрдугаар сарын 23-25 “Дюссельдорф Их Дуулга” Герман
• Гуравдугаар сарын 09-11 “Агадир Гран При” Марокко
• гуравдугаар сарын 17-18 “Екатеринбург Их Дуулга” ОХУ
• Дөрөвдүгээр сарын 03.30-04.01 “Тбилиси Гран При” Гүрж
• дөрөвдүгээр сарын 06-08 “Анталья Гран При” Турк
• Тавдугаар сарын 25-27 “Хөххот Гран При” Хятад
• Зургаадугаар сарын 15-17 “Канкун Гран При” Мексик
• Долдугаар сарын 27-29 “Загреб Гран При” Хорватын
• Наймдугаар сарын 10-12 “Будапешт Гран При” Унгар
• Есдүгээр сарын 20-27 ДАШТ Баку Азербайжан
• Аравдугаар сарын 12-14 “Ташкент Гран При” Узбекистан
• 10 дугаар сарын 26-28 “Абу Даби Их Дуулга” АНЭУ
• 11 дүгээр сарын 16-18 “Гаага Гран При” Голланд
• 11 дүгээр сарын 23-25 “Осака Их Дуулга” Япон
• 12 дугаар сарын 15-16 “Санкт Петербург Мастерс” ОХУ
Эдгээр тэмцээнүүдэд Монголын жүдочид хүч үзэн барилдах юм.