Монгол Улсын Их Хурлаас 2016 оны 5 дугаар сарын 13-ны өдөр баталсан Шүүх байгуулах тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн холбогдох заалтаар тус хуулийг өөрчлөн найруулжээ. Ингэснээр Үндсэн хуулийн цэцийн 1994 оны 02 дугаар тогтоолоор хүчингүй болгосон Шүүх байгуулах тухай хуулийн холбогдох заалтыг агуулгаар нь дахин сэргээн баталсан эсэх маргааныг Үндсэн хуулийн цэц хянан хэлэлцэхээр шийдвэрлээд байна.



Уг маргааныг хяналтын журмаар хянан хэлэлцэх Үндсэн хуулийн цэцийн их суудлын хуралдааныг 2018 оны 1 дүгээр сарын 17-ны өдөр болно гэж Үндсэн хуулийн цэцийн хэвлэл, мэдээллийн төлөөлөгч мэдээлэв.

Өмнөх Мэргэжлийн Засгийн газрын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат болон намын дарга асан УИХ-ын дарга М.Энхболд нарыг “Миний болон гэр бүлийнхний минь амь насанд заналхийлсэн, тагнасан чагнасан” хэмээн шүүх цагдаадаа тултал заргалдсаар “Би Ерөнхий сайд ч болно, намын дарга аа ч авна” хэмээсээр бүх л хүслээ гүйцэлдүүлсэн Ухнаагийн Хүрэлсүх Монгол Улсын 30 дахь Ерөнхий сайдын сэнтийд суугаад гурван сар өнгөрч байна.

Хуралдаан 2018 оны 1 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 13.00 цагт Засгийн газрын хуралдааны танхимд болно.

OХУ-ын уран гулгагч Бетина Попова болон Сергей Мозгов нар 2017 оны 12-р сард Москвад болсон Гран-при шалгаруулах тэмцээний эхний шатны тоглолтоо хийж байгаа нь







АНУ-ын хөнгөн атлетикч Жастин Гэтлин Лондонд болсон хөнгөн атлетикийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний 100 м-ийн зайд түрүүлснийхээ дараа Ямайкийн алдарт тамирчин Усэйн Болт-ын өмнө өвдөг сөхрөн хүндэтгэл илэрхийлж байгаа нь.







«Спартака»-ын ахлах дасгалжуулагч Массимо Каррера ЦСКА-тай хийсэн тоглолтонд баг нь ялсны дараа







БНАСАУ-ын удирдагчдын хөшөө дурсгалын шатыг цэвэрлэж буй сурагчид. 2017 оны долдугаар сар.







Ким Ир Сений мэндэлсний 105 жилийн ойд зориулсан БНАСАУ-ын ардын армийн цэргийн парад. Пхеньян хот. 2017 оны дөрөвдүгээр сар.







АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп ачааны машины жолооны ард. 2017 оны гуравдугаар сард.







Непалын үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн ажилчид руу халдаж буй хирс. 217 оны дөрөвдүгээр сар.







АНУ, Мексикийн хилийн зааг газар.







Мьянмараас дүрвэсэн рохинжууд үндэстнүүд Бангладешийн эрэгт эсэн мэнд газардаж байгаа нь. 2017 оны 9-р сар



Эх сурвалж: RT

Төрийн үйл ажиллагааг иргэн төвтэй болгож, төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрт шилжүүлэн хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажлаа эрчимжүүлэхийг Мэдээлэл, харилцаа холбооны бодлогын зөвлөлийн дарга, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Г.Занданшатар зөвлөлийн гишүүдэд үүрэг болголоо.

Бодлогын зөвлөлийн хуралдаан өнөөдөр болж төрийн цахим мэдээлэл солилцооны “Хур” систем ашиглах, тоон гарын үсгийн хэрэглээг нэмэгдүүлэх зэрэг асуудлыг хэлэлцэв.

Өнөөдрийн байдлаар Үндэсний дата төв, сумдын шилэн кабелийн сүлжээ, иргэний цахим үнэмлэх, 11 11 төв, нийтийн түлхүүрийн дэд бүтэц, ТҮЦ машин, төрийн мэдээлэл солилцооны “Хур” систем бий болсон. Үүний дүнд мэдээлэл, харилцаа холбооны технологи ашиглан төрийн бүх үйлчилгээг иргэдэд цахим, нэг цонхны хэлбэрээр үзүүлэх суурь бүрдээд байна.

Цахим засгийг хөгжүүлснээр иргэд төрийн үйлчилгээг орон зай, цаг хугацаанаас үл хамааран энгийн хялбар хэлбэрээр авах юм. Төрийн үйлчилгээний чанар, хүртээмж дээшилж энэ хэрээр авилга, хүнд суртал багасан, ил тод байдал сайжирна гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Францын Парис хотноо болох жүдо бөхийн “Их дуулга” тэмцээнд оролцох манай тамирчдын нэрс тодорчээ. Тус тэмцээнд нийт 40 улсын жүдочид зодоглох юм. Ингээд тамирчдын нэрсийг хүргэж байна.



Эрэгтэй:



Д.Амартүвшин (-60 кг)
Б.Амартүвшин (-60 кг)
Г.Хэрлэн (-66 кг)
Ё.Басхүү (-66 кг)
Н.Хадбаатар (-73 кг)
Ц.Цогтбаатар (-73 кг)
О.Ууганбаатар (-81 кг)
Н.Дагвасүрэн (-81 кг)
Г.Алтанбагана (-90 кг)
Э.Мөнхжаргал (-90 кг)
Л.Отгонбаатар (-100 кг)
Ө.Дүүрэнбаяр (+100 кг)
Б.Тэмүүлэн (+100 кг)



Эмэгтэй:



М.Уранцэцэг (-48 кг)
Б.Хорлоо (-48 кг)
Б.Хорлоодой (-52кг)
Ч.Аззаяа (-52кг)
Д.Сумъяа (-57кг)
Л.Энхрийлэн (-57кг)
Б.Мөнгөнчимэг (-63кг)
Б.Ганхайч (-63кг)
Ц.Наранжаргал (-70кг)
Э.Гандиймаа (+78кг)

Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх БНСУ-ын Ерөнхий сайд Ли Наг Ен-ий урилгаар 2018 оны 1 дүгээр сарын 15-17-ны өдрүүдэд БНСУ-д албан ёсны айлчлал хийнэ. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын БНСУ-д хийх айлчлалын зорилго нь “гуравдагч хөрш” БНСУ-тай “иж бүрэн түншлэл”-ийн харилцааг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх хүрээнд улс төрийн итгэлцлийг бататгах, хоёр орны хоорондын худалдаа, хөрөнгө оруулалт, хөнгөлөлттэй зээл, буцалтгүй тусламжийг нэмэгдүүлэх, иргэдийн зорчих нөхцлийг хөнгөвчлөх зэрэг асуудлыг хэлэлцэж, бүс нутаг, олон улсын харилцан сонирхсон асуудлаар санал солилцоход оршиж байна. Айлчлалын үеэр хоёр Засгийн газар хооронд хөнгөлөлттэй зээлийн хэлэлцээр, мөн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам хооронд холбогдох баримт бичигт гарын үсэг зурна.

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх БНСУ-ын Ерөнхийлөгч Мүн Жэ Ин-д бараалхаж, БНСУ-ын Ерөнхий сайд Ли Наг Ен-тэй албан ёсны хэлэлцээ хийнэ. Мөн айлчлалын үеэр БНСУ-ын Үндэсний Ассамблейн болон Засгийн газрын зарим гишүүдтэй уулзаж, харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлаар санал солилцохын зэрэгцээ Монгол, Солонгосын Бизнес форумд оролцож, БНСУ-ын хэвлэл мэдээлэлд ярилцлага өгнө. Түүнчлэн БНСУ-д оршин сууж, амьдарч буй монгол иргэдийн төлөөлөлтэй уулзана гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга “Эрэл” ХХК-ийн Байшин үйлдвэрлэх комбинат-1 үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцлаа.

“Байшин үйлдвэрлэх комбинат-1” угсармал бетон хавтангийн үйлдвэр нь 1963 онд байгуулагдсан бөгөөд өнгөрсөн зуунд Улаанбаатар хотын барилгын 80 хувийг барьж байгуулсан түүхтэй юм байна. Энэ үйлдвэрийн барилга 2014 онд хамгийн сүүлийн үеийн Герман технологийг ашигладаг дэлхийн жишиг үйлдвэрүүдийн нэг болж өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард нээлтээ хийсэн юм. Үйлдвэр ингэж шинэчлэгдсэнээр ганцхан угсармал барилга барьдаг байсан бол бүх төрлийн барилга барих хүчин чадалтай болсон байна.

Харин Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг тус үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцах үеэр “Эрэл” ХХК-ийн ерөнхийлөгч Б.Эрдэнэбат, “Манай улс дулаахан байдаг таван сард барилга, байшин барьдаг. Өвөл барилгын ажил зогссон хэдий ч энэ зуур банкны зээл, зээлийн хүү нь бодогдож л байдаг. Харин манай үйлдвэр шинэчлэгдсэнээр жилийн дөрвөн улиралд 24 цагаар барилгын бүх төрлийн материал үйлдвэрлэж, барилгаа газар дээр нь угсарна. Ийм үйлдвэр 200 мянган өрхийг утаанаас хялбар салгах боломжтой. Мөн шавар, цемент, шохойн чулуу, арматур зэрэг барилгын бүх түүхий эдээ 100 хувь дотоодын үйлдвэрлэгчдээс авч ашиглана” гэсэн юм.

Мөн энэ үйлдвэр нь шууд эцсийн бүтээгдэхүүн гаргаж байгаа учраас барилга барих явцад гар аргаар хийгддэг цагаан хөөс, шавар, замаск зэрэг нэмүү өртгүүдийг хэмнэхээс гадна барилгын явцад нэмэгдэж болзошгүй байдаг барилгын материалын худалдааны үнийн хэлбэлзэл зэрэг хөндлөнгийн хүчин зүйлс нөлөөлөхгүй юм байна.

Ингэснээр нэг метр квадратыг 1-1.2 сая төгрөгөөр зарж, борлуулах боломжтой юм байна. Түүнчлэн бөөнөөр үйлдвэрлэж эхэлбэл, одоогийн тооцоолж байгаа үнэ буурах боломжтой талаар үйлдвэрийн удирдлагууд танилцууллаа.

Харин Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга тус үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцсаны дараа “Иргэдийг орон сууцжуулах замаар утааны асуудал, ажилгүйдэл, ядуурлаа шийднэ. Ийм автомат, стандартын үйлдвэр ашиглалтад орсон нь том алхам гэж бодож байна. Харин үүнийг хэрхэн ажил болгох талаарх асуудлаа Улаанбаатар хотын засаг захиргаа, Засгийн газарт танилцуулах хэрэгтэй. Богино хугацаанд барилга, байшин барьдаг, үнэ өртөг нь бага гэдгээ мөн танилцуулах хэрэгтэй. Өнөөдөр Улаанбаатар хотод агаарын бохирдол, утаа гамшгийн хэмжээнд хүрсэн. Энэ утаа, агаарын бохирдлоос иргэдийг богино хугацаанд орон сууцжуулж байж л сална. Нэг метр квадрат нь 1.2 сая, олноор үйлдвэрлэх бол цаашид ч буурах боломжтой юм байна. Маш сайхан үйлдвэр байна. Цаашид дэмжиж ажиллана” гэлээ.

Хатагтай Д.Сарангэрэл хүн л юм болохоор хааяа тэс хөндлөн юм ярьж орхих нь бий. Шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх үндэсний чуулганд илтгэл тавих үеэрээ Монгол Улсын өр 21 тэрбумд хүрч, хүн бүхэн 15 сая төгрөгийн өртэй болсон, 300 мянган ахмадын 80-90 хувь нь зээлтэй, 100 мянган ажилгүй иргэн тутмын 60 мянга орчим нь ид хийж бүтээх насны залуус хэмээн ярих сэдвээсээ хөндөлдсөн удаатай. Энэ нь, гарц шийдлээ хайж, эрэх гэсэн бүсгүйчүүдийг багагүй бухимдуулаад авсан байдаг.

Өнөөгийн байдлаар дэлхийд 11 сая гаруй нэр төрлийн химийн бодис бүртгэгдсэний 70 мянга орчим нь бидний ахуй амьдралд өдөр тутам ашиглагдаж байгаагаас 10 мянга гаруй нь хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд ямар нэг байдлаар сөрөг нөлөө үзүүлдэг байна.

Химийн хортой бодис гэж хүний эрүүл мэнд, байгаль орчин, мал амьтанд хортой нөлөө үзүүлэх, улмаар үхэлд хүргэх үйлчилгээтэй химийн бодис, тэдгээрийн нэгдлийг хэлнэ.

Химийн аюултай бодис гэж тэсрэмтгий, шатамхай, исэлдүүлэгч, идэмхий, цочроогч шинж чанартай химийн бодис, тэдгээрийн нэгдлийг хэлнэ. Бид гэр орноо цэвэрлэх, үнэр дарах гэх мэт амьдрал ахуйдаа химийн аюултай, хортой бодисыг өдөр тутам хэрэглэдэг.

Химийн хортой болон аюултай бодис нь хүний бие организм, хүрээлэн буй орчинд удаан хугацааны туршид задрахгүйгээр тогтвортой хадгалагдаж, аажим нөлөөлсний уршигаар эмчлэгдэшгүй шинэ, аюултай өвчин дэгдээх, хүний удамшлын бүтцэд нөлөөлж, генийн өөрчлөлттэй хүүхэд төрөх гээд төсөөлөөгүй үр дүн авчирдгийг дэлхийн эрдэмтэд судалж тогтоосон. Химийн бодисоор ам, хамраараа амьсгалах, химийн бодист хүрсэн тохиолдолд хүнийг хордуулна.

Химийн хорт болон аюултай бодисын аюулд өртөхөөс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?

* Амьдарч буй газартаа химийн бодисын осол гарч болох нөхцөл байгаа эсэхийг олж мэдэх;

* Мэргэжлийн байгууллагын заавар, журам, мэдээллийн хэрэгслээр мэргэжлийн хүмүүсийн өгч буй зааварчилгааг дагах;

* Гадаа байгаа бол ослын голомтын салхины дээр, тухайн газраас 500 метрээс хол зайтай зогсох;

* Байран дотор байгаа бол цонхоо хааж, агааржуулагч, цахилгаан хэрэгслээ унтраах;

* Байшингийнхаа хаалга, цонх, шал, тааз бүгдийг битүүлэх, таглаж, чигжих;

* Бээлий, урт ханцуйтай цамц, оймс, өмд, гутал зэргийг өмсөж битүү хувцаслан биеийнхээ бүх хэсгийг хамгаалах;

Ослын дараа хэрхэн ажиллах вэ?

* Мэргэжлийн байгууллага, орон нутгийн удирдлагаас өгч буй зааварчилгаагаар ариутгал цэвэрлэгээнд хамрагдах

* Хордсон байж болзошгүй хүнсний зүйлсийг хэрэглэхгүй байх

Ахуйн хүрээнд ашигладаг химийн бодисууд:

* Цэвэрлэгээний бодис, арьс арчилгааны бүтээгдэхүүн

* Хортон шавьжны хор, бордоо

* Зай, сүүн гэрэл, чийдэн

* Автомашины тос, тосолгооны шингэн

* Ахуйн хэрэглээний хий

* Будаг шингэлэгч бодис, толбо арилгагч

Ахуйн хэрэглээнд ашигладаг эдгээр бодисоос өөрсдийгөө хамгаалах шилдэг арга бол тухайн бүтээгдэхүүнийг хадгалах, хэрэглэхдээ зааврыг маш сайн уншиж, хэрэглэх, зөв хадгалах явдал юм.

Химийн аюултай бодис бүхий бүтээгдэхүүний заавар



Бидний хэрэглэдэг хоол хүнс, ахуйн хэрэглээний зүйлс ихэвчлэн хуванцар савлагаатай байдаг. Гэтэл хуванцар материал нь хүний биед сөргөөр нөлөөлөх “биспонел А” гэдэг хорт бодисыг их хэмжээгээр агуулдаг байна. Иймд хуванцар саван дээрх дараах тэмдэглэгээгээр хоол, хүнсний зориулалтаар хэрэглэж болох эсэхийг таньж болно.

Судалгаагаар ус зөөж, хадгалдаг савны ариун цэвэр нийт өрхийнхэрэглэж буй савны хотод 78,1%, хөдөөд 50,4% нь тосны болон химийн бодис хадгалах зориулалт бүхий угааж цэвэрлэхэд тохиромжгүй хуванцар сав хэрэглэдэг байна.2

“Усны чанар, ариун цэвэр” судалгаагаар Улаанбаатар хотын өрхийн 22.7% нь, хөдөөний өрхийн 54,8% нь металл саванд ундны усаа зөөж, хадгалдаг болохыг тогтоожээ.2

Ус хадгалдаг хуванцар савнуудын (тосны канистр, том цэнхэр сав ) хар тугалганы шилжилтийн хэмжээ ДЭМБ-ын зөвлөмж хэмжээ болон “Ундны ус. Эрүүл ахуйн шаардлага, чанар, аюулгүй байдлын үнэлгээ” MNS 900:2005 үндэсний стандартад заасан хэмжээ (0.01 мг/л)-нээс тосны канистерт 500-800, цэнхэр том саванд 60-72 дахин их байна.2

Хоол хүнс, ус хадгалах зориулалтаар ашиглаж болох савнуудын тэмдэглэгээ



Ахуйн химийн бодис ашиглах заавар

* Аяга угаагч шингэн:Энэ шингэний найрлагад фосфат агуулагддаг. Энэ нь арьс цочроох ба их хэмжээгээр амьсгалахад хортой нэгдэл юм.

* Плитка цэвэрлэгч: Үндсэн найрлага нь идэмхий натри (NaOH), идэмхий кали (KOH)юм. Эдгээр бодисууд нь идэмхий, түлэмхий шинж чанартай учир арьсыг цочрооно. Та энэ бодисыг ашиглах үедээ өрөөний агааржуулалтыг сайтар хийх, мөн түүний тоосонцор уураар амьсгалахгүй байх хэрэгтэй.

* Шил цэвэрлэгч шингэн:Найрлаганд нь аммиак, изопропилийн спирт агуулагддаг ба эдгээр нь нүд, арьс, амьсгалын замын эрхтнийг цочрооно. Энэ шингэнийг их хэмжээгээр залгивал үхэлд хүргэх аюултай.

* Шавьж устгагч хор:Найрлагад нь ихэвчлэн абартектин сульфурамид, трихлорфон, пропоксур, хлорпирифос зэрэг бодисуудыг агуулдаг. Эдгээр бодисууд нь хортой учир хүүхдээс хол байлгаж, гараараа хүрсэн тохиолдолд сайтар угааж ариутгах хэрэгтэй.

* Бактерийн эсрэг цэвэрлэгч:Үндсэн найрлагад гадаргуугийн идэвхит бодис, пестицидийн төрлийн аммони болон усанд уусдаггүй фенолт нэгдлүүд ордог. Эдгээр химийн бодисууд нь нүд болон амьсгалын замын эрхтнийг цочроох аюултай тул хэрэглэх үедээ бээлий, амны хаалт зүүж байх хэрэгтэй.

* Цайруулагч: Үндсэн найрлага нь натрийн гипорхлорид юм. Их хэмжээгээр хэрэглэж хордсон тохиолдолд бөөлжис хүрэх, огиулах, арьс үрэвсэх зэрэг шинж илэрнэ. Зарим аммиак агуулсан цэвэрлэгээний бодистой тохиолдолд урвал явагдаж хлорамин гэдэг хүргэж болзошгүй хортой нэгдэл үүсгэнэ.

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ

БНХАУ-д өвлийн усан сэлэлтийн олон улсын тэмцээнээс Монгол тамирчин хос медаль авлаа. Өчигдөр болсон уг тэмцээнд манай тамирчин Ш.Даваадорж ганцаарчилсан төрөлд хүрэл, холимог багийн төрөлд мөнгөн медаль хүртсэн байна.



Тэрээр уг тэмцээний дараагаар Беларус улсад болох дэлхийн цомын аварга шалгаруулах тэмцээнд өрсөлдөх аж. Ш.Даваадорж энэ спортын төрлөөр дэлхийн цомын тэмцээнээс хоёр алт, зургаан мөнгө, нэг хүрэл медаль хүртсэн төдийгүй дэлхийн чансааны дөрөвт эрэмбэлэгдэж байгаа юм.

Азербайжан, Бразил, Олон улсын хөлбөмбөгийн холбоо (FIFA) болон Малайз улсуудын авлигын хэргүүд өнөө цагт гэмт хэрэгтнүүд хэрхэн банкны данс нээж, хууль бус мөнгийг хил дамнуулан нуудгийг харуулсан билээ.

2014 оноос эхлэн олон улсын Санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх алба (FATF) улс орнуудын мөнгө угаах гэмт хэрэгтэй тэмцэх арга барил, эрх зүйн орчин, үйл ажиллагаа үр дүнтэй байгаа эсэхэд үнэлгээ хийж ирсэн. Өнөөг хүртэл тус алба нь 43 орныг үнэлсэн байна. Энэхүү үнэлгээндээ тулгуурлан дэлхий нийтийн мөнгө угаах гэмт хэрэгтэй тэмцэх ажлын дундаж үр дүнг гаргаж үзэхэд дөнгөж 32 хувь байсан байна. Энэ нь ихэнх улсууд авлигын гэмт хэрэгтнүүд болон тэдний мэргэжлийн туслахууд хууль бус хөрөнгө хулгайлж, завшин иргэдэд асар их хохирол учруулахаас урьдчилан сэргийлж чаддаггүй гэсэн үг юм.

Санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх албаны тус судалгаанд хамрагдсан улс орнуудаас дөнгөж 7 нь буюу АНУ, Испани, Итали, Швейфарь, Австрали, Португаль, Швед улсууд 50-аас дээш хувийн үзүүлэлтэй байна. Монгол Улс 6 хувийн үзүүлэлттэй.

Эрүүл мэндийн сайд Д.Сарангэрэл амьсгалын замын цочмог халдварт өвчний тархалт болон өнөөгийн нөхцөл байдал, тулгамдаж буй асуудлын талаар Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаанд танилцуулснаар “Томуу, томуу төст өвчний тархалтыг бууруулах зарим арга хэмжээний тухай” Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоол гараад байна.



Тогтоолын дагуу томуу, томуу төст өвчний үед хүүхдэд улсын хэмжээнд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхэд нэн шаардлагатай эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөрөөмж авах, илүү цагаар ажилласан эрүүл мэндийн ажилтанд нэмэгдэл хөлс олгоход зориулж 2 тэрбум 487 сая гаруй төгрөгийн санхүүжилтийг шийдвэрлэсэн.



2018 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдрөөс эхлэн мөн оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд амьсгалын замын цочмог халдвар, үүнд томуу, томуу төст өвчнөөр өвчилсөн 5 хүртэлх насны хүүхдээ эмнэлэгт, эсхүл гэрээр асарсан ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа эцэг, эх, асран хамгаалагчдад тав хүртэлх хоногийн цалинтай чөлөө олгохыг төсвийн байгууллагын удирдлагуудад даалгаж, хувийн хэвшлийн болон төрийн бус байгууллагын ажил олгогч нарт зөвлөсөн байна. Засгийн газрын тогтоолын хүрээнд дүүргийн эрүүл мэндийн төв, нэгдсэн эмнэлгийг хүүхдийн кабинет, тасгийг нэн шаардлагатай тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслээр хангахаар ажиллаж байна.



Мөн уртасгасан цагаар ажиллаж байгаа дүүргийн эрүүл мэндийн төвийн хүүхдийн кабинетийн зэрэгцээ 2018 оны 01 дүгээр сарын 08-ны өдрөөс эхлэн нийслэлийн өрхийн эрүүл мэндийн төвүүд ажлын өдөр 08.00-19.00 цаг хүртэл, бямба гаригт 10.00-14.00 цагийн хооронд ажиллана.

Дүүргийн эрүүл мэндийн төв



№

Байгууллага

Зөвлөгөө өгөх утасны дугаар

Ажиллах цагийн хуваарь

1.

Багануур дүүргийн эрүүл мэндийн төв

70210290

Ажил, амралтын өдөр:

24 цаг

2.

Налайх дүүргийн эрүүл мэндийн төв

70233464

Ажил, амралтын өдөр:

24 цаг

3.

Багахангай дүүргийн эрүүл мэндийн төв

7049103

Ажил, амралтын өдөр:

09.00-20.00

4.

Чингэлтэй дүүргийн эрүүл мэндийн төв

70110278









Ажлын өдөр: 09.00-22.00

Бямба гаригт: 10.00-17.00

5.

Хан-Уул дүүргийн эрүүл мэндийн төв

345903

6.

Сүхбаатар дүүргийн эрүүл мэндийн төв

350793


7.

Баянзүрх дүүргийн эрүүл мэндийн төв

70150063

70150049

8.

Сонгинохайрхандүүргийн эрүүл мэндийн төв

98254999

9.

Баянгол дүүргийн эрүүл мэндийн төв

362539



Өрхийн эрүүл мэндийн төв



Ажлын өдөр: 08.00-19.00

Бямба гаригт: 10.00-14.00





НИЙСЛЭЛИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ГАЗАР

Нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа төлбөртэй зогсоолуудад явцын шалгалт хийж байна. Улаанбаатар хотод албан ёсны зөвшөөрөлтэй үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа нийт 27 зогсоол бий. Албан ёсны зөвшөөрөлтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа зогсоолуудаас бусад зогсоолд иргэд төлбөр, хураамж төлөхгүй байх эрхтэй юм.

“Нийслэлд тээврийн хэрэгслийг зориулалтын автомашинаар зөөж шилжүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах тухай” нийслэлийн Засаг даргын А/601 дугаар захирамжийн дагуу нийслэлийн Авто замын хөгжлийн газартай 17 аж ахуйн нэгж гэрээ байгуулан ажиллаж байна. НАЗХГ-аас тухайн аж ахуйн нэгжүүдэд Монгол Улсын Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулиудыг дагаж мөрдөх, QR код бүхий хэвлэх кассын машинтай болох, татварын албанд бүртгүүлэх, тус албанаас тодорхойлт авч ирүүлэх шаардлага бүхий мэдэгдэл хүргүүллээ.

Тус мэдэгдэлд Монгол Улсын Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.8-д зааснаар “Монгол Улсын стандартын шаардлага хангасан кассын машин хэвлэх төхөөрөмж, хэвлэлийн хор, тасалбарын цаас пос терминал машин хэрэглэх”, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.17-д ”бүртгэлийн машин” гэж албан татвар суутган төлөгчийн борлуулалтыг төлбөрийн баримтад заагдсаны дагуу бүртгэж, бүртгэлийн мэдээллийг төлбөр тооцооны бүртгэлийн системд дамжуулах тусгай зориулалт бүхий кассын машин, түүний салшгүй хэсэг болсон пос терминал буюу түүнтэй адилтгах программ хангамж бүхий тоног төхөөрөмжийг” гэж заасны дагуу нийслэлийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа үйлчилгээ эрхлэгч иргэн, хуулийн этгээд нь QR код бүхий стандартын шаардлага хангасан сугалааны дугаартай төлбөрийн баримт олгох үүрэгтэй.

Монгол улсын стандартын шаардлага хангасан кассын машин хэвлэх төхөөрөмж, тасалбарын цаас, пос терминал машин хэрэглээгүй, татварыг хугацаанд нь тайлагнаж төлөөгүй тохиолдолд Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19-р зүйлийн 6.5-д “Монгол Улсын стандартын шаардлага хангасан кассын машин хэвлэх төхөөрөмж, хэвлэлийн хор, тасалбарын цаас, пос терминал машин хэрэглэх үүргээ биелүүлээгүй бол хүнийг нэг зуун тавин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг нэг мянга таван зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно” гэж заасны дагуу хариуцлага хүлээлгэхээр хуульчилсан. Өгсөн үүрэг даалгаврыг цаг хугацаанд нь биелүүлээгүй тохиолдолд гэрээний 7.2, 7.2.3.заалтыг тус тус үндэслэн гэрээ цуцлах хүртэл арга хэмжээ авахыг мэдэгдэе гэсэн байна. Нийслэлд дараах аж ахуйн нэгжүүд тээврийн хэрэгслийг зориулалтын автомашинаар зөөж шилжүүлэх үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа юм гэж Нийслэлийн Авто замын хөгжлийн газраас мэдээллээ.


№




Байгууллага

1 “ БОДЬ ТРАНС” ХХК
2 “ УСПЕХ” ХХК
3 “ АВТО ГРАНД МАСТЕР” ХХК
4 “ БАТ ЗЭВ” ХХК
5 “ ИХ ТЭЭВЭР” ХХК
6 “БИ ЭМ ЭМ ЭЛ” ХХК
7 “ ХОС ШУГАМ” ХХК
8 “ ЮУ ЭН ПИ ЭМ ЖИ ЭЛ ” ХХК
9 “ АВТО ХҮЧ” ХХК
10 “ ЭНЭРГЭТИКЛАНД” ХХК
11 “ БАЯН ХАЯАБУСА” ХХК
12 “ ДАБЛЬ ЭЙТ” ХХК
13 “ СИДНЕЙ КОНСТРАГШН” ХХК
14 “ БИ ИКС ЮУ ТИ” ХХК
15 “Замын хөдөлгөөний Удирдлагын Төв”
16 “СҮЛД ТРАНС” ХХК
17 “ТЭНГЭРЛЭГ НАЯД” ХХК

Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Унгар Улсын Хүний Нөөцийн яам хооронд 2015 онд байгуулсан Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны салбарт хамтран ажиллах 2015-2017 оны хөтөлбөрийн хүрээнд 2018-2019 оны хичээлийн жилээс Унгарын Засгийн газрын тэтгэлгээр суралцуулах оюутны сонгон шалгаруулалтад урьж байна.

Сонгон шалгаруулалт 2 үе шаттай зохион байгуулагдах бөгөөд I шатны шалгаруулалтыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам, II шатны шалгаруулалтыг Унгарын хүлээн авч суралцуулах сургууль тус тус зохион байгуулна. Шалгаруулалтад тэнцсэн иргэдийн суралцах эцсийн шийдвэрийг Унгарын Тэтгэлгийн хороо, хүлээн авч суралцуулах сургууль гаргана. Сонгон шалгаруулалтын үйл ажиллагаанд дээр дурдсан байгууллагаас өөр хоёр улсын төрийн, төрийн бус, аж ахуйн нэгж, зуучлалын байгууллага оролцохгүй болохыг анхаарна уу.

Тэтгэлгийн талаарх товч мэдээллийг дор дурдснаар хүргүүлж байна. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг (www.stipendiumhungaricum.hu) холбоосоор англи хэл дээр үзэж танилцана уу.

Унгарын Тэтгэлгийн хорооны дээрхи цахим хуудаснаас та тэтгэлгийн зорилго, тэтгэлгийн төрөл, түүнд багтах зардал, бүрдүүлэх баримт бичгийн жагсаалт, түүнд тавигдах шаардлага, суралцах мэргэжлийн чиглэл, хөтөлбөр, сургууль, сургуулийн элсэлтийн шалгалт, англи болон бусад суралцах хэлний чадварт тавигдах шаардлага, шалгаруулалт хийгдэх хэлбэр болон хугацаа, дүн гарах хугацаа зэрэг мэдээллийг сайтар судалж, танилцах нь зүйтэйг зөвлөж байна. Унгар Улсад суралцах хүсэлтэй иргэн нь холбогдох баримт бичгээ бүрэн бүрдүүлж, цахим анкетийг зөв бөглөх ёстой. Суралцах өргөдөл гаргахтай холбоотой, иргэдээс байнга лавладаг асуултын хариултыг өгөгдсөн цахим хуудаснаас авч болох бөгөөд тэтгэлэгт өргөдөл гаргах дэлгэрэнгүй зааврыг /The Call for Application 2018-2019/ мөн татаж авах боломжтой.

Жич: Цахим анкет бөглөхөд суралцах сургууль, хөтөлбөр болон хэлийг сонгосон байх шаардлагатай бөгөөд үүнтэй холбогдох мэдээллийг мөн дээрх цахим хуудсанд өгөгдсөн холбоосоор үзэж, танилцана уу. Өргөдөл гаргагч нь сонгосон сургуулийн элсэлтийн шалгалтыг өгөх тул энэ мэдээлэлтэй урьдчилан сайтар танилцахыг зөвлөж байна. Түүнчлэн бакалавр, магистрт суралцахаар өргөдөл гаргагч зөвхөн доор дурдсан мэргэжлийн чиглэлээр суралцах боломжтойг анхаарна уу.

Суралцуулах мэргэжлийн чиглэл

1. Бакалавр: Инженер, усны менежмент, хүрээлэн буй орчны инженерчлэл, технологи, байгалийн ухаан, уул уурхай, эрчим хүчний эдийн засаг, хөдөө аж ахуй, хот төлөвлөлт, санхүү ба эдийн засаг, тусгай хэрэгцээт боловсрол, нисэхийн чиглэлээр, анагаах ухаан;

2. Магистр: Инженер, усны менежмент, хүрээлэн буй орчны инженер, технологи, байгалийн ухаан, уул уурхай, эрчим хүчний эдийн засаг, хөдөө аж ахуй, хот төлөвлөлт, санхүү ба эдийн засаг, анагаах ухаан;

3. Бакалавр, Магистрт суралцаж магистрээр төгсөх хөтөлбөр: Анагаах ухаан, урлаг, соёлын өвийн хадгалалт, хамгаалалт, багш боловсрол, архитектур

4. Доктор: Мэргэжлийн чиглэл харгалзахгүй

5. Англи болон Унгар хэл дээр явагдах богино хугацааны сургалт, дадлага: Инженер, усны менежмент, хүрээлэн буй орчны инженерчлэл, байгалийн ухаан, уул уурхай, технологи, анагаах ухаан, хөдөө аж ахуй, соёл ба урлаг, хот төлөвлөлт, санхүү ба эдийн засаг, эрчим хүчний эдийн засаг, эрчим хүчний инженер, тусгай хэрэгцээт боловсрол.

Анкет хүлээн авах, сонгон шалгаруулах

Өргөдөл гаргагч нь 2018 оны I сараас – II дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэл Унгарын тэтгэлгийн хорооны дээр өгөгдсөн цахим хуудсаар бүрэн, гүйцэд бөглөсөн анкет, холбогдох баримт бичгийг цахим хэлбэрээр Унгарын талд хүргүүлнэ. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам нь цаасаар болон цахим хэлбэрээр анкет, баримт бичгийг хүлээн авахгүй болно. Унгарын тал суралцах хүсэлт гаргасан Монгол иргэний анкет, баримт бичгийг хянан шалгаад дараа нь Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яаманд ирүүлдэг.

I шатны шалгаруулалт: Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам 2018 оны III сарын 25-ны дотор Унгарын талаас ирүүлсэн Монгол иргэдийн анкет, баримт бичигт үнэлгээ өгч, тогтоосон тоонд багтаан нэр дэвшигчийг шалгаруулна.

II шатны шалгаруулалт: I шатны шалгаруулалтад тэнцсэн нэр дэвшигч өөрийн сонгосон (3 хүртэлх) сургуулийн элсэлтийн шалгалтыг 2018 оны IV-V сард өгнө. Сургууль бүрийн шалгалт авах хугацаа, хэлбэр өөр тул тухайн сургууль нь шалгалтын тухай мэдээллийг нэр дэвшигчдэд өөрт нь хувийн цахим шуудангаар нь ирүүлнэ. БСШУСЯ энэхүү шалгалтын үйл ажиллагаанд оролцдогүй тул нэр дэвшигч өөрийн цахим шууданг тогтмол шалган, хариу бичих, харилцаа холбоо хийх үүргийг хүлээнэ. Сургуулийн тогтоосон хугацаанд шалгалт өгөөгүй тохиолдолд тэтгэлэгт хамрагдах болон дахин шалгалтад оролцох боломжгүйг анхаарна уу. Шалгаруулалтын хариуг 2018 оны VI сарын 22-ны дотор Унгарын талын хүлээн авч суралцуулах сургууль болон Тэтгэлгийн хороо нь нэр дэвшсэн иргэнд өөрсдөд нь шууд ирүүлнэ.

Шалгаруулалтад тэнцсэн хариу авсан иргэн тэтгэлгийн нөхцлийг хүлээн зөвшөөрч, суралцах тухай хариуг Тэтгэлгийн хороонд 2018 оны VI-VII сарын дотор хариу мэдээлэх үүрэгтэй. Тэтгэлгээр суралцах эрх авсан иргэн визанд орно.

Тэтгэлгийн талаарх мэдээллийг ажлын өдрүүдийн 14.00-17.30 цагт БСШУСЯ-ны 267131 утсаар лавлана уу.

Ардчилсан намаас Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг батлах гэж буйтай холбогдуулан нийслэлийн ИТХ-д албан бичиг хүргүүллээ. Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хууль 1994 онд батлагдсанаас хойш 24 жил өнгөрчээ. Энэ хугацаанд нийслэл хотын хурдтай өөрчлөлт нь цаашид төлөвлөлтгүй суурьшил бий болох, гэмт хэрэг зөрчил ихсэх, замын түгжрэл үүсэх, хүн амын эрүүл мэнд, нийгмийн халамжийн үйлчилгээ доголдох зэрэг олон талын хүндрэлтэй нөхцөл байдал үүсгээд байгаа.

Энэ байдлыг бодитой шийдвэрлэхийн тулд нийслэлчүүдийн саналыг сонсож тусгах нь зүйтэй. Нийслэлийн амьдралыг шийдвэрлэх чухал нөлөөтэй Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг зөвхөн төрийн байгууллагууд хэлэлцээд батлах бус, иргэдийн төлөөллийн байгууллагаар хэлэлцүүлж, иргэдийн санаа бодлыг тусгах учиртай гэж АН-ын бүлэг үзэж буй юм байна.

НИТХ-д хүргүүлсэн уг албан бичигт “Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хууль нь нийслэл хотын эрх зүйн байдлыг зохицуулах гол хуулиудын нэг тул шинэчилсэн найруулгын төслийг дан ганц захиргааны байгууллагаар хэлэлцүүлж батлах нь учир дутагдалтай гэж АН-ын бүлэг үзэж байна. Иймд Нийслэл хотын төрийн үйлчилгээний анхан, дунд шатны бодлогыг боловсруулан гаргадаг иргэдийн төлөөлөл болох НИТХ болон Дүүргүүдийн ИТХ-аар уг хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг яаралтай хэлэлцүүлж, гаргасан санал дүгнэлтийг зохих журмын дагуу тус хуулийн төсөлд тусгуулах арга хэмжээ авч ажиллана уу” гэжээ.

Улаанбаатарчууд хуучнаар МУИС-ийн хичээлийн зүүн урд буланд байдаг жижигхэн гутал засварын газрыг андахгүй. Тэндээ гутлаа засуулж байсан, одоо засуулж байгаа хүмүүсийн тоог барагцаалах ч аргагүй. Тэнд хоёр өвгөжөөр хятад хүн ээлжээр гутал янзална. Би ч тэнд олон удаа гутлаа засуулж байсан. Өчигдөр хэрэг болгон зорин очиж зүс таних Лю овогттой уулзаж ажил, амьдралынх нь талаар ярилцлаа. Нас 60 хол гарсан ч ануухан харагдах Лю Ружин гуай “Би ч гутал засахаас өөрийгөө мэдэхгүй шахуу, одоо ч нэг өвгөн л болж дээ” гэсээр яриагаа эхэлсэн юм.

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзоригтой ярилцлаа.

-Тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулах асуудлаар та өнгөрсөн баасан гаригт Төв банк болон арилжааны банкуудтай санамж бичиг байгууллаа. Эндээс ямар бодит үр дүн хүлээж болох вэ?

-Нийгмийн даатгалын сангаас 381 мянга гаруй ахмад тэтгэвэр авч байна. Тэдний 92 хувь нь Төрийн банк болон Хаан банкаар үйлчлүүлдэг. Нийт тэтгэвэр авагчдын 230 мянга нь 690 тэрбум төгрөгийн тэтгэврийн зээлтэй байна гэсэн судалгаа байгаа юм. Тиймээс тэтгэвэрийн зээлийн хүүг бууруулах бодит шаардлага зайлшгүй байна. Өмнөх Засгийн газрын үед тэтгэврийн зээлийн хүүг гурван хувиар бууруулсан. Одоо хоёр зэрэгцээ тэтгэврийн зээлийн үйлчилгээ явж байгаа юм билээ. Нэг нь жилийн 18 хувийн хүүтэй 24 сарын хугацаатай. Нөгөөх нь зургаан сарын хугацаатай, 15 хувийн хүүтэй тэтгэврийн зээлийн үйлчилгээ. Судалгаанаас харахад энэхүү хүү багатай, богино хугацааны зээлийг нийт тэтгэвэр авагчдын наймхан хувь нь авсан байна лээ. Энэ байдлыг аваад үзэхэд иргэд зээлийн хүү бууруулахын зэрэгцээ хугацааг нь уртасгахыг хүсээд байна гэсэн судалгаа гарсан. Засгийн газраас Монголбанк, Хаанбанк, Төрийн банктай хамтран ажиллаж, тэтгэврийн зээлийн хүүг үе шаттайгаар бууруул гэсэн чиглэлийг өгсөн. Тиймээс энэ гурван банктай хамтран нэгдсэн ойлголцолд хүрч санамж бичигт гарын үсэг зурсан. Нийгмийн даатгалын сангийн чөлөөт үлдэгдлийн тодорхой эх үүсвэрийг мөнгөн хадгаламж хэлбэрээр Хаан болон Төрийн банкинд байршуулна. Монголбанкны тухайд тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулах зорилгоор энэ хоёр банкинд байршуулж байгаа чөлөөт үлдэгдлээс заавал нөөцөд байлгах 12 хувийн эх үүсвэрийг татаж авахгүй байх юм. Ингэснээр байршуулж байгаа мөнгө маань арилжааны банкиндаа зуун хувь очно. Энэ нь тэтгэврийн зээлийн хүүг буурах бодит эх үүсвэр болно гэж үзэж байгаа. Харин Хаан банк болон Төрийн банкнаас хэд хэдэн чиглэлийн арга хэмжээ авах ёстой. Тэтгэврийн зээлийн хүүг гурван функтээр буулгаад жилийн 12 хувийн хүүтэй болгож, хугацааг нь уртасгана. Өөрөөр хэлбэл, нэг жилийн хугацаатай тэтгэврийн зээлийн хүү жилийн 12 хувь буюу сарын нэг хувийн хүүтэй болгоно.

-Банк ахмадуудад зээл олгохдоо тэтгэврийг нь 100 хувь барьцаалдаг. Салбарын сайдын хувьд та энэ асуудалд хэрхэн анхаарал хандуулах вэ?

-Банкнаас авах арга хэмжээний хүрээнд тэтгэврийг зуун хувь барьцаалдаг зээлийн нөхцөл дээр нэг өөрчлөлт оруулж байгаа. Тэтгэвэр бол ахмадуудын сарын амьжиргааг залгуулах нэг эх үүсвэр байдаг. Тиймээс зээлийн 70 хувийг төлүүлж, үлдсэн 30 хувийг тэтгэвэр авагчийн гар дээр үлдээх ёстой. Ингэснээр тэтгэвэр авагч энэ мөнгөөрөө амьдралаа залгуулахад нь нэмэртэй. Ахмадуудынхаа бодит орлогыг нэмэгдүүлэхэд чиглэн ажиллаж байгаа уг арга хэмжээ энэ сарын 16-наас хэрэгжиж эхэлнэ.

-Одоо тэтгэврийн зээлтэй байгаа ахмадуудад хөнгөлөлттэй зээл үйлчлэх үү?

-Хуучин зээлтэй хүмүүс өмнөх зээлээ төлчихөөд одоо нөхцөл нь дээрдсэн тэтгэврийн зээлд орж болно.

-Нийгэмд хүлээлт үүсгээд байсан “Цалинтай ээж” хөтөлбөр, олон хүүхэдтэй эцэг, эхэд өгөх тэтгэмж, малчны тэтгэврийн насыг наашлуулсан зэрэг шинэ хууль тогтоомжууд он гарснаар хэрэгжиж эхэллээ.

-Олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн ээжийн хөдөлмөрийг бодитой үнэлэх ёстой гэж манай Засгийн газар үздэг. Олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн ээжүүд маань улсынхаа хүн амыг өсгөхөд үнэтэй хувь нэмэр оруулж байгаа. Өмнөх жилүүдийн туршлагаас харахад хүүхдээ гурван нас хүртэл нь харж, асрах хугацаанд эхийн нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгддөггүй байв. Харин өнгөрсөн жил Их хурлаас хоёр шийдвэр гаргасан. Хүүхдээ гурван нас хүртэл харж асарч байгаа ээжүүдийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тасалдуулахгүй төлдөг байх хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлж өгсөн. ОУВС-тай хөтөлбөр хэрэгжүүлж байгаа учраас нийгмийн хамгааллын олон арга хэмжээг зэрэг хэрэгжүүлэхэд эдийн засагт хүндрэлтэй гэж үзсэн. Тийм учраас ээжүүдийн хүүхдээ гэртээ харж байгаа хугацааны нийгмийн даатгалын шимтгэлийг төлсөнд оруулж тооцох хуулийг 2019 оноос хэрэгжүүлнэ. Харин хүүхдээ гурван нас хүртэл харж байгаа ээжүүдэд сар тутамд нь мөнгөн тэтгэмж олгодог байх хуулийн хугацааг энэ сарын 1-нээс хэрэгжүүлж байгаа. Мөн олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн, өрх толгойлсон эцэг, эхчүүдийн нийгмийн хамгааллыг сайжруулах зайлшгүй шаардлагатай байна.Энэ хүрээнд гурав ба түүнээс дээш хүүхэдтэй өрх толгойлсон эцэг, эхэд улиралд 240 мянган төгрөгийн тэтгэмж олгодог байхаар хуульчилж, хэрэгжүүлж эхэллээ.

Монголчууд маань нүүдлийн мал аж ахуй эрхэлдэг. Манай улсын эдийн засгийн гол үйлдвэрлэл бол мал аж ахуй. Улсын хэмжээнд 300 гаруй мянган малчин байна. Тэдний өдөрт ажиллах цаг урт, хүнд хүчир хөдөлмөр. Нөгөө талаас өдөрт үргэлжилж байгаа ажлын цагийнх нь дийлэнх хугацаа байгалийн хатуу, ширүүн цаг агаарт өнгөрдөг. Үүнээсээ шалтгаалаад малчдын дундаж наслалт төв суурин газрын иргэдийнхээс харьцангуй доогуур байгаа. Тиймээс малчдын тэтгэвэрт гарах насыг таван насаар наашлуулах хуулийг өнгөрсөн жил УИХ баталсан. Ингээд шинэ Засгийн газар энэ оны эхний өдрөөс хэрэгжүүлж эхэлье гээд төсөвт шаардлагатай хөрөнгийг тусгасан. Нийгмийн даатгалын шимтгэл 20-оос доошгүй жил төлсөн, үүнээс 15 жилд нь малчнаар ажилласан эрэгтэй 55 настайдаа тэтгэвэрт гарна. Эмэгтэй малчдын хувьд 20-иос доошгүй жил нийгмийн даатгалын шимтгэл төлж, үүнээс 12-оос доошгүй жилд нь малчнаар ажилласан бол 50 настайдаа тэтгэврээ тогтоолгох эрх нь үүсч байгаа юм. Бидний тооцож байгаагаар 13 мянган малчин нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авах эрх нь үүснэ. Шаардлагатай 44 тэрбум төгрөгийн хөрөнгийг улсын төсөвт тусгаж өгсөн.

-Энэ хуульд мал малладаг бүх хүн хамрагдах боломжтой юу?

-Малчин хүн гэж хэнийг хэлэх талаар орон нутгийн нийгмийн даатгалын байгууллагууддаа тодорхой чиглэл өгсөн. Ер нь “Мал аж ахуй эрхлээд үндсэн орлогоо олж байгаа хүнийг малчин гэж хэлнэ” гэсэн тодорхойлолт бий. Нөгөө талаар хөдөлмөрийн гэрээгээр аж ахуйн болоод иргэний малыг маллаж байгаа хүн бол бас малчинд тооцогдож, хуульд хамрагдана. Харин тавиул малтай иргэд энэ хуулийн заалтад хамрагдах боломжгүй.

-Хөдөөгийн орлого багатай иргэдийн нийгмийн хамгааллыг сайжруулах чиглэлээр ямар ажлуудыг хийх вэ?

-Орон нутагт ажиллаж байхад иргэдийн зүгээс эрүүл мэндийн даатгалын хураамж сүүлийн гурван жилийн дотор долоо дахин нэмэгдсэн асуудлыг ярьж байсан. Тиймээс шинэ Засгийн газар 2018 оны төсвийг Их хуралд өргөн барихдаа малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч болоод, ажилгүй иргэдийн төлдөг эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийн хураамжийг 50 хувиар бууруулж төсөвт тусгасан. Ингэснээр эдгээр иргэдийн орлого тогтвортой болох нөхцөл бүрдэнэ. 2018 оны төсөв хүн рүүгээ чиглэсэн, иргэдийнхээ нийгмийн хамгааллыг сайжруулахтай холбоотой нэлээд олон ажлыг хийхээр төлөвлөсөн байгаа.

-Халамжийн бодлогууд хэрэгжихтэй зэрэгцээд татвар нэмэгдлээ. Иргэдийн халааснаас авсан татварыг халамж хэлбэрээр тарааж байна гэсэн шүүмжлэл нийгэмд байна. Энэ тал дээр та юу хэлэх вэ?

-Татвар нэмэх асуудал өмнөх Засгийн газрын төлөвлөж, Их хуралд оруулсан асуудал гэдгийг бүгд мэдэж байгаа. Бид асуудлыг бүлэг дээрээ олон талаас нь ярьж байгаад татварыг дөрвөн үндсэн шатлалтай болгоё гэдгийг дэмжсэн. Монголчуудын олонх нь ядуу, ядуувтар түвшинд амьдарч байна. Манай улс нэг шатлалтай татвартай олон жил явж ирсэн. Ахиу орлого олсон ч, бага орлого олсон ч ижил хувиар татвар төлдөг.

Нийгэмд ядуурлын түвшин өндөр байгаа учраас татварыг шатлалтай болгож, ахиу орлого олж байгаа нь илүү татвар төлдөг, бага орлоготой нь бага татвар төлдөг бодлого явуулах шаардлагатай гэж үзсэн. Ингэж чадах юм бол хүн амын маань олонх нь дундаж давхаргатан болох нөхцөл бүрдэнэ. Гэхдээ 1.5 саяас дээш орлоготой иргэд нийт ажиллагсдын найман хувь байгаа. Тэдэнд л шатлалтай татварын ачаалал ирнэ. Нөгөө талаасаа бид татварыг нэмээд байгаа юм биш. Бага орлоготой иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авсан. Ялангуяа хүн амын орлогын албан татварын тухай хуулийн дагуу хөнгөлөлт чөлөөлөлтийг 84 мянга байсныг 120 мянган төгрөг болгож энэ сарын 1-нээс хэрэгжүүлж эхэлж байгаа. Энэ бол бага орлоготой иргэдийн бодит орлогыг нэмэгдүүлж байгаа арга хэмжээ.

-Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг нэмэгдүүлсэн нь аж ахуйн нэгжүүдэд нэлээд дарамт болох юм биш үү?

-Энэ оны нэгдүгээр сарын 1-нээс нийгмийн даатгалын шимтгэл ажил олгогч, ажилтан дээр тус бүр нэг хувь нэмэгдэж байгаа. Нийгмийн даатгалын сан өөрөө алдагдалтай байдаг. Жил тутамд улсаас 300 тэрбум төгрөгийн татаас авч байж, тэтгэвэр тэтгэмжээ тавьдаг. Энэ алдагдлыг бууруулахын тулд нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нэмэгдүүлэхийг хараахан зуун хувь зөв бодлого гэж харахгүй байна. Нийгмийн даатгалд хамрагдах хүрээг нь нэмэгдүүлж байж энэ алдагдлыг бууруулах ёстой. Улсын хэмжээнд 1.2 сая ажиллагсадтай гэдэг. Гэтэл тэдний 50 хувь нь малчид, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид. 500-гаад мянган хүн нийгмийн даатгалын шимтгэлийн гадна байна. Тэднийг нийгмийн даатгалд хамрагдах нөхцөл боломжийг нь нэмэгдүүлэх арга хэмжээг зэрэгцээд авах шаардлагатай.

-Татварын нэмэгдлийг өнгөрсөн жил Засгийн газар баталсан. АН-ын зүгээс татвар нэмэгдсэнээр ард түмний нуруун дээр ачаа болж байна гээд энэ шийдвэрээ цуцлахыг шаардлаа. Шинэ Засгийн газрын хувь нэмэгдүүлсэн татваруудыг цуцлах тал дээр судалж байгаа зүйл байна уу. Тийм боломж бий юу?

-Өнгөрсөн жил АН, МАН гэлтгүй бүгд ярьж байгаад шийдвэрээ гаргасан. Монгол Улс дампуурлаа зарлах уу, олон улсын банк санхүүгийн байгууллагын хөтөлбөрт хамрагдаад эдийн засгаа сэргээж, улс орноо хөл дээр нь босгох уу гэдэг сонголтын өмнө байлаа. Ингээд ОУВС-гийн хөтөлбөрт хамрагдах замаар улс орноо богино хугацаанд эдийн засгаа сэргээе гэсэн сонголтыг хийсэн шүү дээ. Тэрнээс биднийг хүчээр оруулчихсан юм байхгүй. Гэхдээ ОУВС-гийн хөтөлбөрт хамрагдахдаа улс орныхоо онцлог, төсөв санхүү, нийгэм эдийн засгийнхаа байдлыг зөв ойлгуулж чадаагүй шүүмжлэлтэй тал байгаа. Энэ оны эхээр ОУВС-гийнхан Монголд ирж ажиллана. Хөтөлбөрт хамрагдсанаар эдийн засагт гэгээ татаж, орлогын төлөвлөгөө давж биелсэн зэрэг үзүүлэлтүүд ажиглагдаж байна. Тиймээс ОУВС-тай асуудлуудаа илэн далангүй ярилцаж, нөхцөл байдлаа ойлголцож, зарим арга хэмжээг сэргээх чиглэлээр зайлшгүй ажиллах шаардлагатай.

-Тэтгэврийн насыг уртасгасан шийдвэрийг эргэж харах уу?

-Тэтгэврийн насны тооцоо судалгааг сайн хийж дахиж зарим нэг зүйлийг засч залруулах шаардлага байгаа. Хүнд хортой нөхцөлд тэтгэвэрт гардаг иргэдийн тэтгэврийн насыг нэмэгдүүлчихсэн. Энэ бол зөв зүйтэй шийдэл биш. Уг асуудлыг ОУВС-гийнхантай зайлшгүй ярих шаардлага байна. Дараагийн асуудал нь тэтгэврийн насыг зургаан сараар нэмэгдүүлэхдээ журмын тухай хууль гаргах ёстой байсан юм байна. Энэ сарын 1-нээс хойш тэтгэвэрт гарч байгаа хүмүүсийнх 60 нас зургаан сар болж нэмэгдсэн. Тэгэхээр 1958 онд төрсөн хүмүүс 2018 онд тэтгэврээ тогтоолгох учиртай. 1958 оны зургаан сард төрсөн хүн бол 2018 оны долдугаар сард тэтгэвэрт орох эрх нь нээгдэж байгаа. Гэтэл 1958 оны долдугаар сард төрсөн хүн болохоор 2019 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс тэтгэврээ тогтоолгох насаа хүлээх болж байна. Гэтэл 2019 оноос дахиад тэтгэврийн нас зургаан сараар нэмэгдэх учраас 2019 оны долдугаар сард тэтгэвэрт гарах болж байна. Ингээд нэг жилд хэдхэн хоногийн зөрүүтэй төрсөн хоёр хүн бүтэн нэг жилийн хойно тэтгэвэрт гарах асуудал үүсээд байгаа. Энэ бол иргэдийг нэлээд чирэгдүүлсэн, хохироож болзошгүй. 1958 онд төрсөн хүн яг 2018 ондоо тэтгэвэрт гарсан байхаар хуулийн хэрэгжилтийг хангах журмын тухай хуулийг гаргах ёстой.

-Тэтгэвэр нэмэх тал дээр та ямар бодлого баримтлах вэ?

-2018 оны улсын төсвийг батлахдаа Засгийн газар нийгмийн даатгалын сангаас болоод халамжийн сангаас олгох тэтгэвэр тэтгэмжийг нэмэгдүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгийн эх үүсвэрийг тусгасан. Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авч байгаа 381 мянга гаруй ахмадын 60 шахам хувь нь хамгийн бага тэтгэвэр авдаг. Нийтдээ тэтгэвэр нэмэхээр 117 тэрбум төгрөгийг төсөвт суулгасан. Энэ хөрөнгийг нийт тэтгэвэр авагчдадаа тооцоолох юм бол нэг хүний тэтгэвэр дунджаар найман хувиар нэмэгдэх юм. Ахмадуудын дийлэнх нь бага тэтгэвэр авч байгаа учраас нийтээр нь ижил тэгш нэмэх нь зөв шийдэл биш гэж харж байгаа. Учир нь бага тэтгэвэр авдаг хүмүүсийнх бага л нэмэгдэнэ. Харин ахиу тэтгэвэр авдаг хүмүүсийнх ахиу нэмэх талтай. Тиймээс Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын салбарыг хариуцсан сайдын хувьд тэтгэвэр тэтгэмжийг хоёрдугаар сарын 1-нээс нэмэх асуудлыг Засгийн газарт оруулахаар ажиллаж байна. Тэтгэврийг ижил хувиар биш, тэнцүү мөнгөн дүнгээр нэмье гэсэн байр суурьтай байгаа. Удахгүй энэ асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанд оруулна.

-Та саяхан Япон руу ажлын айлчлал хийгээд ирсэн. Тус улс руу дадлагажигч ажилтан гаргах асуудлаар ямар тохиролцоонд хүрэв?

-Засгийн газар хэд хэдэн орны Засгийн газартай хэлэлцээр байгуулж, монгол залуучуудыг тухайн орны өндөр технологи, техник, ур чадварыг эзэмшүүлэх зорилгоор ажиллах хүч болоод дадлагажигч гэсэн статустай зарим орнууд руу илгээж ажиллуулдаг. Одоогоор Солонгос, Чех улсуудтай ажиллах хүч илгээх Засгийн газар хоорондын хэлэлцээртэй ажиллаж байна. Япон руу дадлагажигч гэсэн статустайгаар залуучуудыг ажиллуулдаг. Саяхан миний бие Япон улсад ажлын айлчлал хийхдээ тус улсын Хөдөлмөр, эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдтай уулзаж, хоёр орны хооронд дадлагажигч илгээх санамж бичигт гарын үсэг зураад ирсэн. Урьд нь Япон руу гурван жилийн хугацаатай дадлагажигч илгээдэг байсан. Харин энэ удаагийн айлчлалын үр дүнд тус улс руу дадлагажигчаар ажиллах монгол залуус таван жилийн хугацаатай ажиллах нөхцөл бүрдлээ. Японтой байгуулсан санамж бичгийн хүрээнд хэд хэдэн ажил хийх ёстой. Энэ хүрээнд япон улсад дадлагажигч илгээх зорилгоор тусгай зөвшөөрөл авсан аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад аттестачлал явуулж, хатуу шаардлага тавина.

-Ер нь жилдээ хичнээн дадлагажигч ажилтан илгээсэн юм бэ?

-2016 онд Япон улсад 50 мянган дадлагажигч илгээнэ гэж улс төр болгож зарлаж байсан. Ингээд тус улс руу дадлагажигч илгээх тусгай зөвшөөрлийг хяналт муутайгаар олон аж ахуй нэгжүүдэд өгсөн байна. Үнэндээ жилд Япон руу явж байгаа хүний тоо 30-аас дээш гарахгүй байгаа. Тэгсэн хэрнээ тус улс руу дадлагажигч илгээнэ гэсэн 70-аад аж ахуй нэгж улсын хэмжээнд байна. Тэдэнд тавих шаардлагыг чангатгана гэж дээр хэлсэн. Ялангуяа дадлагажигчаар явах залуусаас урьдчилгаа мөнгө, барьцаа авахыг хатуу хориглож байгаа. Ер нь Япон улсад техникийн ур чадвар эзэмшсэн дадлагажигч илгээхдээ мэргэжлийн боловсролын байгууллагыг түшиглэх ёстой. Дадлагажигчаар илгээх залууст мэргэжлийн ур чадвар эзэмшүүлдэг, дадлага олгодог байх, дээр нь япон хэлний сургалтад хамруулж, хэлний шаардлагыг хангуулдаг байх үйл ажиллагааг мэргэжлийн боловсрол сургалтын байгууллагуудыг түшиглэж, хяналттай явуулна гэсэн чиглэлтэй ажиллаж байгаа.

-Япон руу дадлагажигч ажилтан илгээхэд квот бий юу?

-Япон улсын Засгийн газар энэ жил тэдэн хүн авна гэсэн квот өгөхгүй. Миний хувьд энэ асуудлыг тавихад “Манай аж ахуйн нэгжүүд өөрсдөө хичнээн тооны дадлагажигч хэрэгтэй байгаа дээрээ тулгуурлаад хүн авна” гэсэн.

-Өмнөд Солонгост хөдөлмөр эрхэлж байгаа монголчуудын нийгмийн хамгааллын асуудлыг хоёр улсын Засгийн газрын хамтын ажиллагааны хүрээнд шийдэж чадсан. Тэгвэл бусад улс оронд ажиллаж амьдарч буй хүмүүсийнхээ нийгмийн байдалд хэрхэн анхаарч байна вэ?

-Гадаадад ажиллаж амьдарч байгаа иргэдийнхээ нийгмийн хамгааллыг сайжруулах зайлшгүй шаардлага байна. Манай залуус Солонгосд хөдөлмөр эрхэлж байхдаа тус улсад шимтгэл төлсөн жил нь Монгол Улсдаа ажиллаж, шимтгэл төлсөн жилд оруулан тооцогддог болсон. Солонгост төлсөн шимтгэлээ монголдоо ирсэн хойноо буцаан авах нөхцөл боломж бүрдсэн. Одоо бид Чех улстай мөн нийгмийн хамгааллын салбарт хамтран ажиллах гэрээнд гарын үсэг зурсан. Мөн энэ сарын сүүлчээр Польш улсад ажлын айлчлал хийхдээ тус улсын Засгийн газартай нийгмийн хамгааллын салбарт хамтран ажиллах хэлэлцээрт гарын үсэг зурна. Ингэснээр тус улсад ажиллаж, амьдарч байгаа 6700 орчим монгол залууст олон нөхцөл боломж нь бүрдэнэ.

-НҮБ-ын Хойд Солонгост тавьсан хоригтой холбоотойгоор тус улсын ажиллах хүчнийг гаргахаар болсон. Энэ суудлыг хоёр улсын харилцаанд нөлөөлөхгүй байхаар хэрхэн шийдвэрлэх ёстой вэ?

-НҮБ-ын хоригтой холбоотойгоор Хойд Солонгосын ажилтнуудад ажил олгогчдын тоог бууруулах чиглэл баримтлан ажиллаж байгаа. Ерөнхий тоо хэлэхэд өнгөрсөн жил Монголд ажиллаж байсан солонгос ажилчдын тоо он гарснаар 50-иад хувиар буурсан байна.Энэ нь хоёр орны дипломат харилцаанд саад тотгор болохгүй болов уу. Манай улс НҮБ-ын гишүүн орон. Тиймээс НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн шийдвэрийг зайлшгүй хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Нөгөө талдаа уламжлалт дипломат харилцааг хадгалсан бодлого явуулах ёстой.



М.МӨНХЦЭЦЭГ

​Улсын Дуурь Бүжгийн Эрдмийн театрын захирлаар МУГЖ Ц.Түвшинтөгсийг томилжээ. УДБЭТ-ын захирал Ч.Мөнхзул өөрийн хүсэлтээр ажлаа өгч, оронд нь МУГЖ Ц.Түвшинтөгс ажиллахаар болжээ. Ц.Түвшинтөгс өмнө нь “Улаанбаатар” чуулгын даргаар долоон жил ажилласан бөгөөд дараа нь Хэнтий аймгийн хөгжимт драмын “Хан Хэнтий” чуулгын даргаар ажиллаж байсан юм.