Энэ долоо хоногийн трэнд сэдэв хэвлэл мэдээллийнхний хувьд ч, иргэдийн дунд ч хоёр өдрийн турш үргэлжилсэн “Эдийн засгийн форум” байлаа.Уламжлалт, лоозунгийн шинжтэй илтгэлүүд үе үехэн хөвөрсөн ч энэ удаагийн эдийн засгийн форумаас эрч хүч дүүрэн, шинийг эрэлхийлсэн залуу үе хүч түрэн орж ирж байгааг харж болохоор байлаа.
Үе үехэн гэж онцолсон уламжлалт, уйтгартай илтгэлүүдээсээ илүүтэйгээр дэлхийтэй хөл нийлүүлсэн, технологид суурилсан эдийн засгийн шийдлүүдийг ярих залуус олон байснаас харахад шүү дээ.Ч.Ганхуягийн зохион байгуулсан энэ удаагийн эдийн засгийн чуулганаас олж харсан гэрэл гэгээ энэ байв.Магадгүй улс төр хийгээд эдийн засгийн харилцаанд энэ залуусыг оролцох боломжийг нь нээлттэй орхивол хэдхэн жилийн дотор хөгжлийг авчрах юм биш байгаа гэсэн найдвар гялсхийсэн нь “Эдийн засгийн форум-2018”-ын хамгийн чухал мэссэж ч байсан байж мэдэх юм.Бас уриа лоозунгаар үргэлжилж, уриа лоозунгаар төгсдөг байсан аливаа чуулга уулзалтуудын уламжлалт хэв маяг энэ удаа эвдэгдэж, илүү бүтээлчээр өрнөсөн гэдгийг гэрчилсэн үйл явдлууд ч байлаа.
Тухайлбал ийм үйл явдал “Цахим шилжилт ба блокчэйн”-ы талаар ярилцсан салбар хуралдаан дээр болсныг дурдах хэрэгтэй. ITC компанийн захирал Лхамсүрэн блокчэйн дээр суурилсан хөрөнгийн биржийн платформыг хийснээ энэ хуралдаан дээр зарлаж, тэр платформыг ашиглан Засгийн газрын бондыг дундын зуучлалгүйгээр, өөрөөр хэлбэл арилжааны банкнуудын оролцоогүйгээр арилжаалах боломжийн талаар Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар эрэлхийлж эцэст нь блокчэйнээр Засгийн газрын бондыг арилжаалах боломжтой гэдэг дээр санал нэгдсэн юм.Монголын залуус дэлхийд анх удаа блокчэйн дээр суурилсан хөрөнгийн биржийн платформыг бүтээсэн байхад Засгийн газар нь анх удаа блокчэйнээр бондоо арилжаалж яагаад болохгүй гэж.Ер нь блокчэйн нэг л мэдээлэл оруулбал засварлах боломжгүй, хакердах боломжгүй хамгийн найдвартай технологи.Блокчэйнийг товчхондоо "итгэлцлийн түвшин" гэж нэрлэж болно.
Энэ нь блокчэйн дэлхий дахинд маш олон хүний анхаарлын төвд байх гол шалтгаан болж байгаа ч байж мэднэ. Блокчэйн цахим мэдээлэлд итгэлцэл үүсгэж байгаагаас гадна мэдээлэл дижитал хэлбэрт тогтвортой бөгөөд найдвартай байх боломжтой болсон тул өмнө нь гүйлгээний ажлыг зөвхөн онлайн бус горимд хийдэг байсан хэрэглэгчид онлайнаар гүйцэтгэхэд найдвартай итгэж болохуйц болсон.Аюулгүй, дижитал гүйлгээний бичилт нь дэлхийн эдийн засгийн хувьд асар их ач холбогдолтой зүйл юм.Ийм технологи ашиглаад Засгийн газар бонд арилжаалаад эхэлбэл банкууд ченжийн үүрэг гүйцэтгэдэг өмнөх арилжааны схемийг халж болохоор байгаа.Засгийн газрын бондыг ингэж арилжаалахгүй бол хэдхэн банк арилжаанд оролцоод хүүг нь өөрсдөдөө ашигтайгаар тогтоодог болсон байсан.
Өнгөрсөн онд гэхэд л Засгийн газрын үнэт цаасны хүү 16 хувьд хүрч байсан нь банкнууд л арилжаанд оролцдог схем буруу байсныг харуулж байсан юм. Засгийн газрын үнэт цаас гэдэг нь аль ч улсын хувьд хөрөнгийн зах зээлийн суурь бүтээгдэхүүн байдаг.Өөрөөр хэлбэл тухайн улсын санхүүжилт босгох хүүг энэ нь тодорхойлж байдаг.
Арилжааны банкууд Засгийн газрын бондыг худалдаж авч хүүг нь 16 хувь хүртэл хөөрөгдсөн өнгөрсөн намар гэхэд манай улсын хөрөнгө босгох суурь хүү нь ийм өндөр болчихсон байсан гэсэн үг л дээ. Засгийн газрын санхүүжилт босгох хүү нь 16 хувь байсан тэр үед жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчид, аж ахуйн нэгжүүдэд бол санхүүжилтийн хүү нь хамгийн багадаа л 30 хувь байсан юм. Шинэ Засгийн газар, шинэ Сангийн сайд энэ бүхнийг халж хөрөнгийн зах зээлийн эрүүл өрсөлдөөнийг хайж байсан нь магадгүй блокчэйн дээр суурилсан бондын арилжаа болж байх шиг байна.
Хүү амлаж иргэдээс татсан мөнгөөрөө Засгийн газрын бонд худалдан авч хүүг нь хөөрөгдөөд санхүүжилт босгох зардлыг тэр хэрээрээ өсгөж байсан өмнөх схем блокчэйн ашигласнаар зөв гольдрилд орох боломж нээгдэж буй ажээ.Сангийн яам болон блокчэйн дээр суурилсан хөрөнгийн биржийн платформыг бүтээсэн ITC компанийнхан Засгийн газрын бондыг блокчэйн ашиглан арилжаалахыг ажил хэрэг болгох эхний уулзалтаа өнөөдөр хийхээр болсон юм.
Эдийн засгийн форумаар залуу үе нь боломжийг ярьж, шийдвэр гаргагчид нь боломжийг үүсгэж чадсан ганцхан жишээ энэ байлаа.
А.Болдбаатар
Сэтгэгдэл (1)