
Үүний цаана нэг бус учир шалтгаан байгаа бололтой. Юуны өмнө Засгийн газар хөрөнгийн биржийн өмнөөс ямар ч үндэслэлгүй нэрлэсэн ч билүү дүйцүүлсэн ч билүү үнэ тогтоосон. Дөнгөж нэг саяыг давж л байвал яасан ч яахав гээд 933 гэдэг зохиомол үнэ гаргаж ирсэн. Засгийн газарт ийм эрх байсан уу гэдэгт хэн ч хариулт өгч чадахгүй байгаа. Тиймээс яваандаа буруудаж, ял зэм хүлээж ч магадгүйгээ ухаараад гаргасан шийдвэрээсээ “икс” тооны иргэдийн хүсэлтээр түрий барьж алдаагаа засах гэж оролдсон байж болох юм. Нөгөөтэйгүүр тарааж өгөх мөнгөний асуудал толгой өвтгөж эхэлсэнтэй холбоотой.
Нийт хүн амын 10 хувь нь хувьцаагаа Засгийн газарт зарахаар шийджээ гэж бодоход санхүүжилтэд 270 тэрбум төгрөг хэрэгтэй гэсэн тооцоо гарч байсан. Энэ тоо одоо багаар бодоход тав дахин нэмэгдчихээд байна. Зөвхөн одоо ирчихээд байгаа хүсэлтийг барагдуулахад нэг их наяд 350 мянган төгрөг хэрэгтэй болох нь. Энд хоёр л зам харагддаг. Эхнийх нь Монголбанкнаас 13.25 хувийн хүүтэй мөнгө зээлэх. Нөгөө нь “China millennium” компаниас нүүрсээ 70 ам.доллароор зарна гэж байгаад 250 сая ам.долларыг урьдчилгаанд авч иргэн бүрт 70 мянган төгрөг тараасан тэр аргаа давтах. Гэхдээ аль нь ч оновтой сайхан арга биш. Монголбанкнаас 13.25 хувийн хүүтэй мөнгө зээлж аваад иргэдэд бэлнээр өгөхөөр Монголбанк зүгээр харж суугаад инфляциа өсгөхгүй. Тиймээс инфляцитай тэмцэхийн тулд өнөөх мөнгөө 13.25 хувиар зах зээлээс татан авна. Тэгэхээр төр үүний төлөө 27.5 хувийн хүү төлөх болов уу. Ийнхүү иргэдийн хувьцааг худалдаж авах мөнгө хаанаас олох вэ гэдэг асуудал Засгийн газрын “шүдний өвчин” болоод байна.
Харин хамгийн сүүлчийн арга нь хатуухан хэлэхэд “хулгай” гэмээр. Зөөлнөөр хэлбэл ирээдүйгүй, өнөө маргаашийг аргацаасан. Гэвч энэ аргыг эрх баригчид сонгох бололтой. Юу гэвэл Хөгжлийн банкнаас хамгийн түрүүнд бэлэн болсон төмөр замын төслийг хэрэгжүүлэх шийдвэрлэсэн. Одоо болохоор хоног тутамд Хөгжлийн банкны бондын хүүнд хоног тутамд 90 мянган ам.долларын хүү төлөөд байгаа хэрнээ төмөр замын төслийг санхүүжүүлэх хүсэлгүй байгаа нь тодорхой болоод байна. Баттай эх сурвалжаас авсан мэдээллээр бол Хөгжлийн банкны 580 сая ам.доллараас лав 75 тэрбум төгрөгийг “Эрдэнэс Тавантолгой” компаниар дамжуулан “Эрдэнэс Монгол” компанид шилжүүлж улмаар иргэн бүрт нэг сая төгрөг олгох амлалтыг биелүүлэхэд зарцуулахаар шийдээд байгаа аж.
Засгийн газрын өнгөрсөн тавдугаар сарын 9-ний хуралдаанаар Сайншанд-Тавантолгой чиглэлийн 225 км, Ухаахудаг-Сайншандын чиглэлийн мөн 225 км төмөр замын суурь бүтцийн барих концесст төрийн оролцоо, хяналтыг хангах зорилгоор “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийг оролцуулахыг Төрийн өмчийн хороонд даалгасан. Үүнээс яг долоо хоногийн дараа буюу Засгийн газрын 2012 оны тавдугаар сарын 16-ны хуралдаан дээр Сангийн сайдын Д.Хаянхярваа “Төмөр замын бүтээн байгуулалтад шаардагдах 50 тэрбум төгрөгийг Хөгжлийн банкинд шилжүүлэхээр боллоо” хэмээн мэдээлсэн. Гэтэл одоо төмөр замын бүтээн байгуулалтад бус хувьцаагаа Засгийн газарт зарах хүсэлтэй иргэдэд тараахаар шийдсэн бололтой. Өөрөөр хэлбэл Хөгжлийн банкны 5.75 хувийн хүүтэй 580 сая ам.долларын тодорхой хэсгийг хоногийн хоол, Эрээний импортыг дэмжихэд зориулах нь. Наад зах нь Монголын төр 200 жилийн нөөцтэй Тавантолгойн ордын баялгаа хэрхэн хуваасан тухай түүх олон улсын хөрөнгийн зах зээлийн ертөнцөд хэчнээн эмгэнэлтэй сонсогдох бол оо.
Ард түмэн хэчнээн гэнэн ч “Тавантолгойн уурхай ашигтай ажиллавал хувь хүртэнэ. Үйл ажиллагаа нь эхлээгүй л бол хувьцаа гэгч цаас юм шүү” гэдгийг мэднэ. Тэгэхээр хувьцаа хүртээнэ гэсэн хэрнээ уурхайгаас олборлосон бүтээгдэхүүнээ зах зээлд хүргэх төмөр замыг барих мөнгөөр мөнөөх хувьцааг нь худалдаж авна гэдэг нь дэндүү доромж шийдвэр биш гэж үү.
Улс төрийн тойм 2012.06.17
Нийт хүн амын 10 хувь нь хувьцаагаа Засгийн газарт зарахаар шийджээ гэж бодоход санхүүжилтэд 270 тэрбум төгрөг хэрэгтэй гэсэн тооцоо гарч байсан. Энэ тоо одоо багаар бодоход тав дахин нэмэгдчихээд байна. Зөвхөн одоо ирчихээд байгаа хүсэлтийг барагдуулахад нэг их наяд 350 мянган төгрөг хэрэгтэй болох нь. Энд хоёр л зам харагддаг. Эхнийх нь Монголбанкнаас 13.25 хувийн хүүтэй мөнгө зээлэх. Нөгөө нь “China millennium” компаниас нүүрсээ 70 ам.доллароор зарна гэж байгаад 250 сая ам.долларыг урьдчилгаанд авч иргэн бүрт 70 мянган төгрөг тараасан тэр аргаа давтах. Гэхдээ аль нь ч оновтой сайхан арга биш. Монголбанкнаас 13.25 хувийн хүүтэй мөнгө зээлж аваад иргэдэд бэлнээр өгөхөөр Монголбанк зүгээр харж суугаад инфляциа өсгөхгүй. Тиймээс инфляцитай тэмцэхийн тулд өнөөх мөнгөө 13.25 хувиар зах зээлээс татан авна. Тэгэхээр төр үүний төлөө 27.5 хувийн хүү төлөх болов уу. Ийнхүү иргэдийн хувьцааг худалдаж авах мөнгө хаанаас олох вэ гэдэг асуудал Засгийн газрын “шүдний өвчин” болоод байна.
Харин хамгийн сүүлчийн арга нь хатуухан хэлэхэд “хулгай” гэмээр. Зөөлнөөр хэлбэл ирээдүйгүй, өнөө маргаашийг аргацаасан. Гэвч энэ аргыг эрх баригчид сонгох бололтой. Юу гэвэл Хөгжлийн банкнаас хамгийн түрүүнд бэлэн болсон төмөр замын төслийг хэрэгжүүлэх шийдвэрлэсэн. Одоо болохоор хоног тутамд Хөгжлийн банкны бондын хүүнд хоног тутамд 90 мянган ам.долларын хүү төлөөд байгаа хэрнээ төмөр замын төслийг санхүүжүүлэх хүсэлгүй байгаа нь тодорхой болоод байна. Баттай эх сурвалжаас авсан мэдээллээр бол Хөгжлийн банкны 580 сая ам.доллараас лав 75 тэрбум төгрөгийг “Эрдэнэс Тавантолгой” компаниар дамжуулан “Эрдэнэс Монгол” компанид шилжүүлж улмаар иргэн бүрт нэг сая төгрөг олгох амлалтыг биелүүлэхэд зарцуулахаар шийдээд байгаа аж.
Засгийн газрын өнгөрсөн тавдугаар сарын 9-ний хуралдаанаар Сайншанд-Тавантолгой чиглэлийн 225 км, Ухаахудаг-Сайншандын чиглэлийн мөн 225 км төмөр замын суурь бүтцийн барих концесст төрийн оролцоо, хяналтыг хангах зорилгоор “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийг оролцуулахыг Төрийн өмчийн хороонд даалгасан. Үүнээс яг долоо хоногийн дараа буюу Засгийн газрын 2012 оны тавдугаар сарын 16-ны хуралдаан дээр Сангийн сайдын Д.Хаянхярваа “Төмөр замын бүтээн байгуулалтад шаардагдах 50 тэрбум төгрөгийг Хөгжлийн банкинд шилжүүлэхээр боллоо” хэмээн мэдээлсэн. Гэтэл одоо төмөр замын бүтээн байгуулалтад бус хувьцаагаа Засгийн газарт зарах хүсэлтэй иргэдэд тараахаар шийдсэн бололтой. Өөрөөр хэлбэл Хөгжлийн банкны 5.75 хувийн хүүтэй 580 сая ам.долларын тодорхой хэсгийг хоногийн хоол, Эрээний импортыг дэмжихэд зориулах нь. Наад зах нь Монголын төр 200 жилийн нөөцтэй Тавантолгойн ордын баялгаа хэрхэн хуваасан тухай түүх олон улсын хөрөнгийн зах зээлийн ертөнцөд хэчнээн эмгэнэлтэй сонсогдох бол оо.
Ард түмэн хэчнээн гэнэн ч “Тавантолгойн уурхай ашигтай ажиллавал хувь хүртэнэ. Үйл ажиллагаа нь эхлээгүй л бол хувьцаа гэгч цаас юм шүү” гэдгийг мэднэ. Тэгэхээр хувьцаа хүртээнэ гэсэн хэрнээ уурхайгаас олборлосон бүтээгдэхүүнээ зах зээлд хүргэх төмөр замыг барих мөнгөөр мөнөөх хувьцааг нь худалдаж авна гэдэг нь дэндүү доромж шийдвэр биш гэж үү.
Улс төрийн тойм 2012.06.17
У.Оргилмаа