ЦЕГ-ын хар тамхитай тэмцэх газраас мансруулах, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын хэрэглээг хумих, урьдчилан сэргийлэх зорилгоор “Хасах-25” төслийг хэрэгжүүлж эхэлжээ. Энэ талаар тус газрын Урьдчилан сэргийлэх, хамтын ажиллагааны хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн хошууч Б.Мандухайтай ярилцлаа.
-Хар тамхитай тэмцэх газраас “Хасах-25” төслийг хэрэгжүүлж эхэллээ. Төслийг хэрэгжүүлэх болсон гол шалтгаан юу байв?
-ЦЕГ-ын хар тамхитай тэмцэх газраас өсвөр насны хүүхэд залуучууд руу чиглэсэн мансруулах, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын хууль бус эргэлтээс урьдчилан сэргийлэх “Хасах -25” төслийг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Төслийн хүрээнд дөрвөн үндсэн ажлыг төлөвлөсөн.
Нэгдүгээрт, ЕБС-ийн сурагчид, оюутнууд болон 25 нас хүртэлх 10 мянга орчим хүнээс тандалт судалгааны ажлыг эхлүүлээд явж байна. Зорилтот бүлгийн хүүхэд, залуучуудад мансууруулах сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын хор хөнөөлийн талаарх ойлголт мэдээлэл хэр байгаа талаар болон төрийн болон төрийн бус байгууллагууд ямар ажил зохион байгуулахыг хүлээж буйг тогтоох зорилготой. Судалгааны ажлыг БСШУ-ны яамтай хамтран хэрэгжүүлж байна.
Хоёрдугаарт, их дээд сургуульд ажилладаг багш сурган хүмүүжүүлэгчид, боловсролын болон нийгмийн ажилтан, нийслэл, орон нутаг дахь Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газрын мэргэжилтэнд зориулсан цахим гарын авлагыг БСШУ-ны яамтай хамтран бэлэн болгосон байгаа. Зорилтот бүлгийн хүүхдүүдтэй ажилладаг хүн өөрөө мансруулах, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын талаар ойлголтгүй байж болохгүй. Тиймээс багш нар хүүхдэд сэтгэлзүй болон хууль эрхзүйн талаас нь хэрхэн мэдээлэл хүргэж яаж ажиллах талаар цахим гарын авлагад тодорхой мэдээллийг бэлтгээд БСШУ-ны яаманд хүлээлгэж өгсөн.
Гуравдугаарт, Бүс нутаг болон дэлхий хэмжээнд амжилттай хэрэгжиж, тодорхой үр дүнгээ өгсөн ДЭМБ болон НҮБ-ын Хар тамхи, гэмт хэрэгтэй тэмцэх албанаас улс орнуудад санал болгодог стандарт хөтөлбөрүүд байдаг. Тус хөтөлбөрүүдийг судалж, өөрийн орны онцлог болон энэ төрлийн гэмт хэргийн нөхцөл байдалтай уялдуулж, нутагшуулан хэрэгжүүлэх ажлыг эхлүүлээд явж байна. Одоогоор сургуульд суурилсан хөтөлбөрт ач холбогдол өгч байгаа.
Дөрөвдүгээрт, Хүүхдийн эрхийн хууль зүйн хороо гэж бий. Гэмт хэрэг, зөрчилд холбогдсон болон холбогдох эрсдэлт бүлгийн хүүхдийн хууль ёсны эрх ашгийг хамгаалдаг. Энэ төрлийн гэмт хэрэгт холбогдсон хүүхдүүдэд хууль эрхзүйн болон сэтгэлзүйн тусламж үйлчилгээг үзүүлж, урьдчилан сэргийлэх зорилготой.
-Судалгааны үргэлжлэх хугацаа ямар байх вэ?
-2021 он хүртэл “Хасах-25” төсөл хэрэгжинэ. ЦЕГ-ын газрын Хар тамхитай тэмцэх газраас мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын хууль бус эргэлттэй тэмцэх чиглэлээр нийлүүлэлт, борлуулагч нарт цохилт өгөх, тодорхой бүлэг бөөгнөрлийг сарниулах, сэжигтэй байр байгууламжийг илрүүлэх зэрэг хяналт шалгалтыг тогтмол явуулдаг.
Түүнчлэн мансууруулах эм болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг ил болон далд хэлбэрээр сурталчилсан уран бүтээлүүдийг интернет орчноос шүүлт хийж, тухайн бүтээлийг сошиалаас хасах, хязгаарлах арга хэмжээг авсан. Зарим нэг уран бүтээлч, продакшнд хар тамхи суртачилж болохгүй талаар албан мэдэгдэл хүргүүлсэн.
-Насанд хүрээгүй хүүхэд мансууруулах, сэтгэцэд нөлөөлөх бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдсон тохиолдол ямар байдаг вэ?
-Сүүлийн гурван жилийн статистик мэдээллээс үзэхэд нийт гэмт хэрэг 20-30 хувиар өссөн. Энэ төрлийн гэмт хэрэг өөрийн гэсэн онцлогтой. Ихэвчлэн хоёр болон түүнээс дээш этгээд гэмт хэрэг үйлдэхдээ санаатай нэгдэж, бүлэглэж үйлддэг. Тиймээс хэргийн тоогоо дагаад холбогдчийн тоо 20-30 орчмоор өсөх хандлагатай. Нийт хэрэгт холбогдож байгаа хүмүүсийн 88 орчим хувь нь 19-35 насныхан байдаг. Ид сурч боловсорч, ажиллаж хөдөлмөрлөх насны хүмүүс гэмт энэ төрлийн гэмт хэргийн дийлэнх хувийг эзэлж байгаа нь харамсалтай санагддаг. Насанд хүрээгүй хүүхэд хэрэгт холбогдоход манай газрын сэтгэлзүйч тухайн хүүхдэд болон ар гэрийнхэнд нь сэтгэлзүйн тусламж зөвлөгөө өгөөд явдаг. Бидний зорилго бол хүүхдийг дахин мансууруулах сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг хэрэглүүлэхгүй байх явдал юм. Тэгэхээр мөрдөн шалгах явцдаа сэтгэл заслын эмчилгээ болон урьдчилан сэргийлэх ажлыг давхар хийж байна гэсэн үг. Гэр бүлийнхэн болон эцэг эхэд нь хүүхэдтэйгээ хэрхэн харьцах талаар тодорхой мэдээлэл өгч байна.
-Эцэг эхийн хараа хяналт сул байдгаас хүүхдүүд гэмт хэргийн золиос болох нь бий. Хүүхдээ зөнгөөр нь орхичихдог. Хэнтэй нийлж, юу хийж явааг нь төдийлөн анхаардаггүй нь гэмт хэрэгт холбогдох шалтгаан болдог байх?
-Хар тамхитай тэмцэх газарт энэ төрлийн гэмт хэрэгт холбогдсон хүүхэд, залуучуудыг шалгахад заавал гэр бүлийнх нь гишүүдэд мэдэгддэг. Эцэг эхчүүдэд нь хэлэхэд итгэхгүй, гайхсан шинжтэй хүлээж авдаг. “Хүүхдээ ямар хүмүүстэй найзалж байгааг мэддэг үү, чөлөөт цагаараа юу хийж явааг мэдэх үү. Хүүхдийн чинь хоолны дуршил өөрчлөгдөж, нойр хоолноос гарсан байгааг анзаарсан уу” гэж асуухаар юу ч мэддэггүй. Ялангуяа хүүхдийнхээ найз нөхдийн хүрээллийг нэр зүс мэдэхээс цаашгүй л байдаг. Үр хүүхэд чинь ямар хүн болж төлөвшиж байгаад анхаарал төдийлөн тавьдаггүй юм шиг санагддаг. Эцэг эхчүүд хүүхэдтэйгээ дотно байж, үзэл бодлыг нь сонсож, сайн ярилцах хэрэгтэй. Хорт муу зуршлаас хол байхыг хэлж өгөх ёстой. Харилцааны хамгийн чухал зүйл ярилцах. Хүүхэдтэйгээ чин сэтгэлээсээ ярилцаж, зөв хүн болж төлөвшихөд эцэг эхчүүдийн оролцоо маш чухал.
-Хар тамхины хэрэгт холбогдсон олны танил хүмүүсийг цахим орчинд “Эр нэг алдаа л биз” гэх мэтээр өмөөрч өөгшүүлсэн янз бүрийн сэтгэгдэл хөвөрдөг. Ихэвчлэн уран бүтээлч, олны танил, олон дагагчтай хүмүүс ийм хандлага гаргаж байгаа нь харагддаг. Энэ нь эргээд өсвөр насны хүүхдүүдэд сөрөг нөлөө үзүүлж байна гэсэн болгоомжлол бий?
-Олны хайр хүндэтгэлийг хүлээсэн хүмүүсээс тодорхой төрлийн сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг хэрэглэхийг зөвшөөрөх тухай яриа гаргасан тохиолдол байдаг. Хэрэгт холбогдож, шалгагдаж, шүүхээр шийдэгдсэн хэрэгтнийг зөвтгөж, цахим орчинд өөрийнхөө байр сууриа илэрхийлсэн хүмүүс ч бий. Гэвч тухайн олны танил хүнийг даган дуурайдаг өсвөр насны хүүхдүүд байдгийг бодолцож үзэх ёстой.
А.Сүх
Сэтгэгдэл (2)