Авто тээврийн үндэсний төвийн Тээвэр зохицуулалтын хэлтсийн дарга асан Д.Батбаярт холбогдох хэргийг Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд хэлэлцээд зургаан сая төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэжээ. Тэрбээр хээл хахууль авсан үйлдэлдээ ийнхүү хоёр дахиа шийтгүүлж буй нь энэ юм. Тодруулбал, Д.Батбаярыг өмнө нь улс хоорондын ачаа тээврийн “С” зөвшөөрөл олгохдоо хахууль авсан гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн 22.4-ийн хоёр дахь хэсэгт заасныг үндэслэж 6,5 сая төгрөгөөр торгох ялыг Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс оноосон байдаг. АТГ-ын мөрдөгчид түүний өрөөнд нэгжлэг хийхдээ шүүгээнээс нь цаасан уутанд хийсэн хахуулийн 25 сая төгрөгийг эд мөрийн баримтаар хураан авсан юм. Өмнө нь тэрбээр бусдаас хээл хахууль авснаа хүлээн зөвшөөрч, хэргээ хялбаршуулсан журмаар шийдүүлэх хүсэлт гаргаснаар 6,5 сая төгрөгөөр торгуулаад өнгөрсөн. Тэгвэл энэ удаад ч бас хэргээ хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх хүсэлт НПГ-ын хяналтын прокурорт гаргасны дагуу шүүх хүсэлтийг нь хүлээн авчээ. Улмаар Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэж зургаан сая төгрөгөөр торгох ял оноон, тээврийн компанийн захирлаас хахуульд авсан 57,5 сая төгрөгийг нь улсын орлого болгох тогтоол баталжээ.

Д.Батбаяр нь өмнөх авлигын хэрэгтээ 6,5 сая төгрөгийн торгуулийн, энэ удаагийн хахуулийн давтан хэрэгтээ мөн зургаан сая төгрөгөөр торгуулаад өнгөрч байна. Удаа дараа хээл хахууль авсан гэм буруутайг нь тогтоосон хүн дахин энэ төрлийн гэмт хэрэг үйлдээд хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлж, торгох ял сонсч буй нь авлигатай хийх тэмцэлд үр нөлөө үзүүлэх үү гэдгийг хууль тогтоогчид эргэн харахгүй бол цагаан захтнуудын өдүүлсэн хахуулийн хэрэг цөөхөн хэдэн төгрөгөөр торгуулаад  салдаг гэсэн ойлголтыг нийгэмд төрүүлээд байна.

Хэргээ хялбаршуулсан журмаар шийдүүлэх гэдэгт товч ойлголт өгье.

2007 онд хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдэх зүйл заалтыг Эрүүгийн хуульд тусгаж өгсөн ажээ. Гэтэл энэ нь хүний эрхийг хангах талд хангалтгүй гэж үзсэн тул Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, 2017 оны долоодугаар сараас нэг мөр мөрдөж эхэлсэн байна. Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдэх гэдгийг энгийнээр хэлбэл, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдтэй прокурор тохиролцож, ял наймаалцана гэсэн үг аж. Тухайн этгээд таван гэмт хэрэг үйлдлээ гэхэд бүгдийг нь хүлээвэл хоёрт нь ял оноогоод бусдад нь эрүүгийн хариуцлага ногдуулдаггүй. Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэнэ гэдэг нь хэргийг шалгах хугацааг багасгаж байгаагаараа гол ялгаатай аж. Өөрөөр хэлбэл, ердийн журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэвэл хийх гэж буй ажиллагаанаас шалтгаалан хөөн хэлэлцэх хугацаа дуустал мөрдөн байцаалт явуулах боломжтой байдаг. Харин хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх тохиолдолд хэрэг мөрдөн байцаалтад ердөө 14 хонож, прокурор 72 цагийн хугацаанд хянаад, ажлын тав хоногт шүүх шийдвэрлэж байхаар хуульд өөрчлөлт оруулсан байна.

Гэвч сайны хажуугаар саар гэгчээр хялбаршуулж шийдэж байгаа юм гээд хэт бага ял өгөх, ялаас чөлөөлөхийг урьтал болгож болохгүйг дээрх жишээ харуулж байна. Дашрамд, олны анхаарал татсан хэргүүдээс ЖДҮХС-гаас төрийн өндөр албан тушаалтан, тэдний хамаарал бүхий аж ахуйн нэгжүүдэд зээл олгосонтой холбоотой, УИХ-ын нэр бүхий гишүүнээс бусад албан тушаалтны хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдсэн байна.

У.Тэргэл