зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.16
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Эдийн засаг зогсох эрхгүй "Зүрх"

2024-4-15
0
ЖИРГЭХ

Монгол Улсад орчин цагийн банкны салбар үүсэж, бэхэжсэний 100 жилийн ойн хүрээнд банк санхүүгийн системийн хөгжил, нийгэм, эдийн засагт оруулж буй хувь нэмэр, Төв банкны үйл ажиллагааг сурталчлан таниулах зорилгоор сэтгүүлч, хэвлэл, мэдээллийн байгууллагын ажилтнуудын дунд “Монгол Улсын эдийн засагт банкны салбарын гүйцэтгэж буй үүрэг” сэдэвт нийтлэлийн уралдаанд Ⅱ байрт шалгарсан Ийгл телевизийн тоймч Г.Байгалийн нийтлэлийг хүргэж байна.


Төгрөг бол тусгаар тогтнолын жинхэнэ ялалт

Дэлхийн анхны цаасан мөнгийг бүтээж, хүн төрөлхтний эдийн засгийн түүхэнд бахдам мөрөө үлдээж, мандан бадарч явсан монголчууд үндэсний мөнгөн тэмдэг үгүй, өөрсдийн санхүүгийн систем үгүй болтлоо уруудан доройтсон үе бий.  Манж Чин улсын үе буюу 17-19 дүгээр зуун. Төв Азийн нүүдэлчин монголчууд дээр Манж гүрний сүүдэр зуун дамнан тусаж, Монгол Улс тусгаар тогтнол, үндэсний эдийн засгийн бие даасан байдлаа алдсан. Дотоодын санхүүгийн систем зах замбараагүй болж, эмх цэгцгүй энэ үеийг далимдуулан гаднын пүүсүүд, мөнгө хүүлэгчид манайд үүрээ зассанаар Монголын санхүүгийн систем бүхэлдээ гаднынхны гарт орсон юм.

Харин 1911 оноос харийн эрхшээлээс гарах монголчуудын тэмцэл эхэлж, 1921 онд Ардын хувьсгал ялснаар бид тусгаар тогтнолоо эргүүлэн олсон. Хамгийн гол нь монголчууд санхүү, эдийн засгийн хувьд бие дааж, тусгаар тогтнож байж, Монгол Улсын тусгаар тогтнол бүрэн утгаараа биелнэ болно гэдгийг тухайн үеийн удирдагчид ойлгож байсан учраас үндэсний эдийн засгийг тусгаар тогтнуулахын төлөө зорьж эхэлсэн байдаг. 1924 онд Монгол Улс Орос улстай хамтран Монголын худалдаа, аж үйлдвэрийн банк буюу одоогийн Монгол банкийг байгуулж, үндэсний мөнгөн тэмдэгтийг гүйлгээнд нэвтрүүлж эхэлжээ.

Гэвч олон арван жил гадаадын мөнгөн тэмдэгтүүд ноёрхож байсан Монголд үндэсний валют нэвтрүүлэх амаргүй байв. Монгол төгрөг болон хятад янчаан хоёрын хооронд урт хугацааны ширүүн тэмцэл өрнөж, эцэст нь төгрөг ялжээ. Төгрөгийн энэ ялалт нь Монгол Улсад жинхэнэ тусгаар тогтнолыг, эдийн засгийн хамгийн үнэ цэнтэй ололтыг авчирсан юм. Үүнээс хойш Монгол Улсад үндэсний санхүү, эдийн засгийн систем хөгжих эхлэл тавигдаж, 1924-1990 он хүртэл мөнгөн тэмдэгтийг гүйлгээнд нэвтрүүлэх, зээл олгох, гадаад валютын гүйлгээ хийх зэрэг ажлууд хийгдсэн байна. 

20 дугаар зууны Ардын хувьсгалын үр дүнд Монголын банкны системд хөгжлийн хөрс бий болж, тогтворжих үйл явц өрнөсөн. Харин 21 дүгээр зууны босгон дээр Ардчилсан хувьсал өрнөсөн нь банкны салбарт дахин өөрчлөлт дагуулав.  Монголчууд  чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийг сонгож, үүнийг дагаад Монголын банкны систем хоёр шатлалт тогтолцоонд шилжиж, төв банк болон арилжааны банк бий болов.

Энэ тогтолцооны шинэчлэл банкны салбарынхан тэр дундаа төв банк, арилжааны банкны аль алинд нь илүү үүрэг, илүү хариуцлага, илүү ачаа авчирсан юм. Эдийн засгийн шилжилтийн эхлэл цэгээс өнөөг хүртэл Монголын санхүүгийн салбарын хамгийн хүнд ачааг банкны системийнхэн нуруун дээрээ үүрсээр ирлээ. Хэдийгээр санхүүгийн салбарт даатгал, хөрөнгийн зах зээл зэрэг бусад оролцогч байгаа ч банкны салбарынхан өнгөрсөн жилүүдэд Монголын эдийн засагт хамгийн жинтэй хувь нэмэр оруулсан юм.  

Банкгүй нэг өдрийг төсөөлөөд үз дээ

Банкгүйгээр бидний нэг өдрийн амьдралыг төсөөлөхөд бэрх болсон. Монгол Улсын хэмжээнд гурван хүн тутмын хоёр нь мобайл банк идэвхтэй хэрэглэдэг.  Гурван хүн тутмын нэг нь интернэт банкийг идэвхтэй ашиглаж байна гэсэн судалгаа бий. Өөрөөр хэлбэл, энэ салбарынхан бидний амьдралын салшгүй нэг хэсэг болж, аливаа санхүүгийн харилцааны хөтөч болсон нь энэ. Өнгөрсөн 100 жилийн хугацаанд банкны салбарынхан санхүүгийн зуучийн үүргийг гүйцэтгэхдээ хэзээд олон улсын үйлчилгээний чанарыг Монгол Улсад нутагшуулж, хүн төрөлхтний хамгийн дэвшилтэт инновац, технологиос хоцролгүй үйл ажиллагаандаа  нэвтрүүлж ирсэн. 

Улсын хэмжээнд нийт гүйлгээний 90 гаруй хувь нь карт, банкны аппликэйшн, гар утас зэрэг цахимаар хийгдэж байгаа бол үлдсэн 10 хүрэхгүй хувь нь бэлэн мөнгөөр хийгдэж байна.

Өнөөдөр бид ухаалаг утсаа хэдхэн товшоод л, санхүүгийн гүйлгээг хийчихэж байгаа нь манай банкны салбарын үйлчилгээ ямар хялбар атлаа дэвшилтэт болсныг түвэггүй хэлээд өгнө. Үнэндээ, Монголын банк дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн, олон улсын түвшний үйлчилгээг Монголд үзүүлж буй цөөн хэдхэн салбарын нэг. Өөрөөр хэлбэл, Монголын банкны энэ системийг бүрдүүлж байгаа хэн бүхэн (төв банк, арилжааны банк) олон улстай мөр зэрэгцэн, үйлчилгээ үзүүлж буй. Ер нь арилжааны банкуудын үйлчилгээ чанартай, харилцагч, хадгаламж эзэмшигчийн хөрөнгө баталгаатай байлгахад төв банкны хяналт зохицуулалт, мэргэжлийн үйл ажиллагаа үүнд томоохон түлхэц үзүүлснийг хэлэх нь зүйтэй юм. 

Тогтвортой байдлын “манаач”

Монголын банкны систем бүхэлдээ төгрөгийн “манаач”-ийг үүргийг гүйцэтгэдэг.  Мэдээж хуульд заасны дагуу төв банк монгол төгрөгийн үнэ цэнийг хадгалахаар зорин ажилладаг. Гэхдээ төлбөрийн тэнцлийн алдагдал хүлээдэг,  орлогын суваг цөөн,  уул уурхай гэх ганц тулгууртай Монголын эдийн засагт мөнгөн тэмдэгтийн үнэ цэнийг хамгаалах амаргүй сорилт хэвээр байна. Гэсэн ч Монголбанк төгрөгийн гадаад болон дотоод үнэ цэнийг хамгаалах үүргээ биелүүлсээр байна. Энэ оны хоёрдугаар сард төгрөгийн дотоод ханш болон инфляц сүүлийн 30 гаруй сарын доод цэгт хүрч буураад байгаа бол төгрөг доллар, юань зэрэг валютуудын эсрэг сүүлийн найман сар дараалан чангарч байна.

Үндэсний мөнгөн тэмдэгтийг удирдах, Монголын эдийн засагт мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлж, жолоодох гээд хүндхэн даалгаврууд Монголбанкинд ногддог. Төв банк эдгээр үүргээ биелүүлэхийн тулд санхүүгийн зах зээл, банкны тогтолцооны тогтвортой байдлыг хангах замаар үндэсний эдийн засгийн тэнцвэртэй хөгжилд дэмжлэг үзүүлж байна. Зөвхөн төв банк гэлтгүй арилжааны банкууд, банкны систем бүхэлдээ Монголын санхүү, эдийн засгийг савлуулахгүй, тогтвортой байлгахын төлөө ажиллаж, эдийн засаг өсөх суурь нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм.

             Эдийн засгийн “зүрх”

Үүнээс гадна банкны систем бүхэлдээ Монголын эдийн засгаар урсаж буй мөнгөний урсгалыг зохицуулдаг “зүрх”-ний үүрэг гүйцэтгэдэг. Хэрэв зүрх муу бол цусны эргэлт удааширч, худалдаа, эдийн засаг саарна.  Харин өнгөрсөн 100 жилийн хугацаанд Монголын эдийн засгийн “зүрх” зогсолтгүй бас эрчтэй ажиллажээ. Энэ хугацаанд Монгол Улсын гадаад худалдаа 813 дахин өссөн байна. 1924 оны үед гурван сая доллартой тэнцэж байсан гадаад худалдаа 2023 оны эцсийн байдлаар 24 тэрбум ам.долларыг давлаа. Гадаад худалдаа бол Монголын эдийн засгийн орлогын хамгийн том суваг. Энэ суваг тэлэхийн хэрээр Монголын эдийн засаг өсөж, иргэдийн амьдралд дээшилдэг. Тэгвэл мөнгөний урсгалыг тэтгэж, худалдааг нэмэгдүүлэн, Монголын эдийн засаг хөгжихөд банкны салбар ч үүргээ гүйцэтгэж байна.

Банкны систем нэг талаас үйлчилгээний байгууллага. Нөгөө талд энэ систем эдийн засаг тэр дундаа бизнесийн орчинд санхүүжүүлэгчийн үүрэг гүйцэтгэдэг. Манжийн дарлалаас хойш Монгол Улсад үндэсний банк санхүүгийн систем бий болсноор монголчуудыг хөгжил дэвших, хөрөнгөжих дэвших хөрсийг бий болгосон.  Зээл, хадгаламж гээд банкны бүх төрлийн үйлчилгээ монголчууд хөрөнгө чинээтэй, элбэг хангалуун амьдралд хөтөлсөн. Банкны систем баялаг бүтээгчдийг, бизнес эрхлэгчдийг, хийж бүтээх хүсэл эрмэлзэлтэй хэн бүхнийг дэмждэг. Өнөөдөр Монгол Улсад банкнаас ангид үйл ажиллагаа явуулж нэг ч аж ахуйн нэгж, бизнесийн байгууллага байхгүй.

Монголын банкны салбарын нийт актив 2023 оны хоёрдугаар улирлын байдлаар 47.7 их наяд төгрөг болж, Монголын эдийн засагтай дүйх хэмжээнд хүрээд байна. Эхлэл цэг нь тэртээ 100 жилийн өмнө тавигдаж, 30 гаруй жилийн өмнөөс илүү нээлттэйгээр хөгжих болсон өнөөдөр Монголын эдийн засгийн зогсох эрхгүй “зүрх” болоод байна.

Төв банк болон арилжааны банк гэсэн хоёр хослол, Монголын чөлөөт эдийн засгийн тогтолцоонд гар нийлэн хоршиж, Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийг эрчимжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж байна. Техник технологийн дэвшлээрээ, хариуцлагатай, чанартай үйлчилгээ, ёс зүй, нээлттэй, ил тод байдал, ногоон хөгжил гээд улс орон төдийгүй тив дэлхийд өрнөж буй шинэчлэл, шилжилтийн бүрийн тэргүүнд эгнээнд Монголын банкны Монгол Улсад түүчээ болсоор ирсэн. 100 жилийн өмнө Монголын тусгаар тогтнолын бодит баталгаа болон үүсэж байсан Монголын банкны салбар орчин цагт Монгол Улсын хөгжил дэвшлийн түүчээ болсоор байна. 

 

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Голомт банк 2024 оны Тогтвортой хөгжлийн тайлангаа нийтэллээ
Монгол Улсын гадаад валютын албан нөөц 5.2 тэрбум ам.долларт хүрлээ
Орон нутгийн карт эзэмшигчдэд зориулсан урамшуулал эхэллээ
Голомт банк Монгол Улсын ТОП-100 аж ахуйн нэгжийн 5 дугаарт эрэмбэлэгдлээ
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (2)

  • CONSULT A LICENSED CRYPTO RECOVERY HACKER - ALPHA KEY (127.0.0.1)
    ALPHA KEY, A LICENSED CRYPTO RECOVERY HACKER, IS A GREAT REFERENCE It's been almost a year since I was scammed while investing in bitcoin with an online broker. I thought I would make 25% of every dollar I invested, so I told myself it was a profitable year for me. Little did I know, though, that I had been scammed out of all of my savings and left for dead. After reading a review of a recovery company that had helped other victims, I had no choice but to contact ALPHA KEY RECOVERY about my problems. At first, I didn't think it would be possible to get back every single coin, so I'm referring you all to ALPHA KEY RECOVERY if you have been scammed of any kind. Email: alphakey@consultant.com WhatsApp: +15714122170 Signal: +18622823879 Telegram: Alpha Key Recovery Website : https://dev-alpha-key.pantheonsite.io/
    2024 оны 08 сарын 02 | Хариулах
  • CONSULT A LICENSED CRYPTO RECOVERY HACKER - ALPHA KEY (127.0.0.1)
    ALPHA KEY, A LICENSED CRYPTO RECOVERY HACKER, IS A GREAT REFERENCE It's been almost a year since I was scammed while investing in bitcoin with an online broker. I thought I would make 25% of every dollar I invested, so I told myself it was a profitable year for me. Little did I know, though, that I had been scammed out of all of my savings and left for dead. After reading a review of a recovery company that had helped other victims, I had no choice but to contact ALPHA KEY RECOVERY about my problems. At first, I didn't think it would be possible to get back every single coin, so I'm referring you all to ALPHA KEY RECOVERY if you have been scammed of any kind. Email: alphakey@consultant.com WhatsApp: +15714122170 Signal: +18622823879 Telegram: Alpha Key Recovery Website : https://dev-alpha-key.pantheonsite.io/
    2024 оны 08 сарын 02 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • “Алдар”-ын бас нэг тамирчин СЭРГЭЭШИЙН шинжилгээнд бүдэрлээ
    3 цаг 3 мин
  • “Улаанбаатарын Гранд Слам” тэмцээнд 29 улсын 246 тамирчин мэдүүлгээ илгээжээ
    16 цаг 30 мин
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
    16 цаг 33 мин
  • Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна
    16 цаг 37 мин
  • Улаанбурхан өвчний батлагдсан тохиолдол 12400 болжээ
    16 цаг 46 мин
  • Аюулт үзэгдэл, осолд 2880 хүн нэрвэгджээ
    16 цаг 53 мин
  • Зарим бөхчүүд Үндэсний бөхийн спортын амин сүнсийг залгих нь
    18 цаг 33 мин
  • Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
    19 цаг 28 мин
  • VII сарын эхний арав хоногийн байдлаар нийт нутгийн 58 хувьд гантай болон гандуу байна
    19 цаг 36 мин
  • Энэ долоо хоногт ордуудын амьдрал хэрхэн өрнөх вэ?
    19 цаг 44 мин
  • Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан
    19 цаг 54 мин
  • Уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт хоноглохгүй байхыг зөвлөв
    Уржигдар 08 цаг 23 мин
  • Аялалд гарахдаа “мартаж болохгүй” зүйлсийн жагсаалт
    Уржигдар 08 цаг 03 мин
  • Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ
    Уржигдар 07 цаг 11 мин
  • Улаанбаатарт өдөртөө 24 хэм дулаан, бороотой
    Уржигдар 07 цаг 06 мин
  • Ойрын өдрүүдийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
    2025-07-13
  • Гачууртад шүлхий бүртгэгдэж, хөл хорио тогтоожээ
    2025-07-13
  • Энэ жилийн наадмын түрүү бөх Улсын арслан Э.Батмагнай гэж хэн бэ?
    2025-07-13
  • Э.Цэндбаатар WBA холбооны Хойд Америкийн 2x аварга боллоо
    2025-07-13
  • У.Хүрэлсүх: Хаана эв нэгдэл байна, тэнд хүч чадал оршдог билээ
    2025-07-13
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
  • Наадмын өвөрмөц мэндчилгээнүүд
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
  • Улсын баяр наадамд зодоглох Улсын цолтой 102 бөх
  • УИХ-ын дэд хороодыг залуу гишүүд ахалж эхэллээ
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #9: Аймгийн хурц арслан М.Еркебулан
  • "Багануур" ХК-ийн ажилчид ТУЗ-ийн зөвлөлийн шийдвэрээ эсэргүүцэж, ажил хаялт зарлахаа мэдэгдээд байна.
  • ​​​​​​​Архангай аймгаас хамгийн олон буюу 13 бөх хоёр даваад байна
  • Д.Амарбаясгалан: Хараат бус байдал, шийдвэр гаргах чадамж, хариуцлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлж парламентын засаглалыг бодит утгаар нь баталгаажуулж чадлаа
  • Тэдний "Чингис Жагаа"-гийн "Төрийн шагнал" хүртэж байгаа уран бүтээлд дайн үлдээсэн үгс
  • Улсын начин Э.Батмагнай, аймгийн Хурц арслан Н.Өсөхбаяр нар “Улсын заан” цолны болзол хангалаа
  • Японы Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито “Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо
  • Монголчууд донтох хандлага хамгийн бага таван үндэстний нэгээр тодров
  • Г.Занданшатар: Хонгор нутгийн хүү 76 жилийн дараа наадмын түрүү бөх боллоо
  • Монгол наадам болон монгол нутгийн тухай тэд юу хэлэв?
  • Д.Цахилгаан “Илиада”, “Одиссэй”, “Тэнгэрлэг туульс” бүтээлийн орчуулгаар нь Төрийн шагнал хүртлээ
  • УИХ-ын гишүүн У.Отгонбаяр дараах хуулийн төслүүдийг өргөн мэдүүлжээ
  • Наадмын өдрүүдэд 3700 цагдаагийн алба хаагч ажиллаж байна
  • Наадмын өдрүүдэд 3700 цагдаагийн алба хаагч ажиллаж байна
  • Монголчууд донтох хандлага хамгийн бага таван үндэстний нэгээр тодров
  • "Багануур" ХК-ийн ажилчид ТУЗ-ийн зөвлөлийн шийдвэрээ эсэргүүцэж, ажил хаялт зарлахаа мэдэгдээд байна.
  • УИХ-ын дэд хороодыг залуу гишүүд ахалж эхэллээ
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Японы Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито “Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо
  • Д.Амарбаясгалан: Хараат бус байдал, шийдвэр гаргах чадамж, хариуцлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлж парламентын засаглалыг бодит утгаар нь баталгаажуулж чадлаа
  • Наадмын өвөрмөц мэндчилгээнүүд
  • Зарим бөхчүүд Үндэсний бөхийн спортын амин сүнсийг залгих нь
  • Г.Занданшатар: Хонгор нутгийн хүү 76 жилийн дараа наадмын түрүү бөх боллоо
  • Энэ жилийн наадмын түрүү бөх Улсын арслан Э.Батмагнай гэж хэн бэ?
  • VII сарын эхний арав хоногийн байдлаар нийт нутгийн 58 хувьд гантай болон гандуу байна
  • Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
  • Улсын баяр наадамд зодоглох Улсын цолтой 102 бөх
  • Монгол наадам болон монгол нутгийн тухай тэд юу хэлэв?
  • “Улаанбаатарын Гранд Слам” тэмцээнд 29 улсын 246 тамирчин мэдүүлгээ илгээжээ
  • “Алдар”-ын бас нэг тамирчин СЭРГЭЭШИЙН шинжилгээнд бүдэрлээ
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
  • АЖ Д.Жаргалсайхан гурван дуугаараа өнөөдөр Төрийн шагнал хүртэнэ
24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК