Ардчиллын амин сүнс болсон Хэвлэлийн эрх чөлөө монголд жил ирэх тусам хумигдсаар байгаа билээ. Монгол Улс 2005 онд эхний Хэвлэлийн эрх чөлөөгөөрөө 50-д багтаж байсан бол найман жилийн дотор хоёр дахин ухарсан. Хил хязгааргүй сэтгүүлчид байгууллагаас гаргадаг жагсаалтад дэлхийн 179 орноос Монгол 98 дугаарт орсон байна.

Тиймдээ ч Мэдээллийн сайтуудын ассоциаци Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний өдрийг тохиолдуулан “Бүтэн эрх хаана байна” уриан дор “Онлайн марафон" аяныг эхлүүлж байгаа билээ. Энэ аянд өнөөдөр буюу Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний өдрөөр Монголын хэвлэл мэдээллийн холбоодууд болох Мэдээллийн Сайтуудын ассициаци, Монголын Сонины холбоо, Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэл, Радио телевизийн академи, Өдөр тутмын сонины холбоо, Монголын телевизүүдийн холбоо, Монголын сайтын холбоо зэрэг байгууллагууд нэгдэж, хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурцгаалаа. Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний өдрөөр дэлхий нийт “Хэлэх эрхээ хамгаалъя” гэсэн уриа дэвшүүлсэн.
Харин манай орны хувьд хэлэх эрх нь байна уу, хамгаалах хэмжээнд хэлэх эрхтэй юу гээд эргэн харах зүйл бишгүй бий. Хэлэх эрхтэй хүмүүс нь тэрийгээ хамгаалъя гэж байгаа ч манайд хэлэх эрх байхгүй учраас хамгаалах зүйлгүй болчихоод байгаа гэхэд хилсдэхгүй. Тиймээс хамгаалахаасаа илүү эхний ээлжинд хэлэх эрхтэй байя, хагас эрхээ бүтэн болгоё гэж зорьж байгаа нь энэ юм. “Онлайн марафон" аян нэг жилийн хугацаатай үргэлжлэх бөгөөд энэ хугацаанд бүтэн эрхээ олж авахаар олон ажлыг өрнүүлнэ.
НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1.1. Санамж бичгийн зорилго нь Монгол улсад хараат бус, чөлөөт сэтгүүл зүйг хөгжүүлэх, үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг баталгаажуулах, иргэд, сэтгүүлчид, мэдээллийн хэрэгслүүдийн нийтлэг эрх ашгийг хамгаалах чиглэлээр талуудын хамтын ажиллагааны зарчим, үйл ажиллагааны хүрээг нэгтгэн чиглүүлэхэд оршино.
1.2. Хамтын ажиллагаа нь ил тод, нээлттэй байх, хамтын ажиллагааны үр дүнг нэгтгэн хэлэлцэх, харилцан бие биедээ хүндэтгэлтэй хандах зарчимд тулгуурлана.
ХОЁР. ХАМТЫН АЖИЛЛАГААНЫ ЕРӨНХИЙ ЧИГЛЭЛ, ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА
2.1. Монгол улсын бодот байдал болоод буй хэвлэлийн хагас эрх чөлөөний зэрэглэлийг ахуилах, учирч буй бэрхшээлийг арилгах, улмаар бүтэн эрх чөлөөтэй орны тоонд шилжих арга зам тодорхойлох,
2.2. Эрүүл, ёс зүйтэй сэтгүүл зүйг хөгжүүлэхэд мэдээллийн хэрэгслүүдийн үүрэг, оролцоог нэмэгдүүлэх, мэдээлэл түгээх асуудалд учирч буй саад бэрхшээлийг арилгах,
2.3. Олон ишт үзэл бодол, хараат бус бие даасан байдлыг баталгаажуулан хөгжүүлэхэд чиглэсэн, тодорхой үр дүн, ахиц дэвшилд хүрэх төлөвлөгөө боловсруулж ажиллах,
2.4. Сэтгүүлч, редакци нь улс төр, эдийн засгийн болон бусад бүхий л нөлөөлөл, авлига, ядуу зүдүү байдал, айдас хүйдэс, санхүүгийн хараат байдлаас ангид, үйл ажиллагааны хувьд бие даасан байх нөхцлийг бий болгох оновчтой арга механизм буй болгох,
2.5. Шууд болон дам цензур /хянан цагдах/-ын аливаа илрэлтэй хамтран тэмцэх.
Санамж бичиг байгуулсан:
Мэдээллийн Сайтуудын Ассоциацийн Тэргүүн /Б.Оюунгэрэл/
Монголын сонины холбооны ерөнхийлөгч /Р.Хадбаатар/
Монголын Сэтгүүлчдийн эвлэлийн ерөнхийлөгч /Б.Галаарид/
Радио телевизийн Академийн гүйцэтгэх захирал /Ч.Даваабаяр/
Өдөр тутмын холбооны сонины гүйцэтгтэх захирал /Ж.Мөнхбат/
Монголын Телевизүүдийн холбооны гүйцэтгэх захирал /М.Уламбадрах/
Монголын сайтын холбооны ерөнхийлөгч /Ж.Жаргалсайхан/

Харин манай орны хувьд хэлэх эрх нь байна уу, хамгаалах хэмжээнд хэлэх эрхтэй юу гээд эргэн харах зүйл бишгүй бий. Хэлэх эрхтэй хүмүүс нь тэрийгээ хамгаалъя гэж байгаа ч манайд хэлэх эрх байхгүй учраас хамгаалах зүйлгүй болчихоод байгаа гэхэд хилсдэхгүй. Тиймээс хамгаалахаасаа илүү эхний ээлжинд хэлэх эрхтэй байя, хагас эрхээ бүтэн болгоё гэж зорьж байгаа нь энэ юм. “Онлайн марафон" аян нэг жилийн хугацаатай үргэлжлэх бөгөөд энэ хугацаанд бүтэн эрхээ олж авахаар олон ажлыг өрнүүлнэ.
НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1.1. Санамж бичгийн зорилго нь Монгол улсад хараат бус, чөлөөт сэтгүүл зүйг хөгжүүлэх, үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг баталгаажуулах, иргэд, сэтгүүлчид, мэдээллийн хэрэгслүүдийн нийтлэг эрх ашгийг хамгаалах чиглэлээр талуудын хамтын ажиллагааны зарчим, үйл ажиллагааны хүрээг нэгтгэн чиглүүлэхэд оршино.
1.2. Хамтын ажиллагаа нь ил тод, нээлттэй байх, хамтын ажиллагааны үр дүнг нэгтгэн хэлэлцэх, харилцан бие биедээ хүндэтгэлтэй хандах зарчимд тулгуурлана.
ХОЁР. ХАМТЫН АЖИЛЛАГААНЫ ЕРӨНХИЙ ЧИГЛЭЛ, ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА
2.1. Монгол улсын бодот байдал болоод буй хэвлэлийн хагас эрх чөлөөний зэрэглэлийг ахуилах, учирч буй бэрхшээлийг арилгах, улмаар бүтэн эрх чөлөөтэй орны тоонд шилжих арга зам тодорхойлох,
2.2. Эрүүл, ёс зүйтэй сэтгүүл зүйг хөгжүүлэхэд мэдээллийн хэрэгслүүдийн үүрэг, оролцоог нэмэгдүүлэх, мэдээлэл түгээх асуудалд учирч буй саад бэрхшээлийг арилгах,
2.3. Олон ишт үзэл бодол, хараат бус бие даасан байдлыг баталгаажуулан хөгжүүлэхэд чиглэсэн, тодорхой үр дүн, ахиц дэвшилд хүрэх төлөвлөгөө боловсруулж ажиллах,
2.4. Сэтгүүлч, редакци нь улс төр, эдийн засгийн болон бусад бүхий л нөлөөлөл, авлига, ядуу зүдүү байдал, айдас хүйдэс, санхүүгийн хараат байдлаас ангид, үйл ажиллагааны хувьд бие даасан байх нөхцлийг бий болгох оновчтой арга механизм буй болгох,
2.5. Шууд болон дам цензур /хянан цагдах/-ын аливаа илрэлтэй хамтран тэмцэх.
Санамж бичиг байгуулсан:
Мэдээллийн Сайтуудын Ассоциацийн Тэргүүн /Б.Оюунгэрэл/
Монголын сонины холбооны ерөнхийлөгч /Р.Хадбаатар/
Монголын Сэтгүүлчдийн эвлэлийн ерөнхийлөгч /Б.Галаарид/
Радио телевизийн Академийн гүйцэтгэх захирал /Ч.Даваабаяр/
Өдөр тутмын холбооны сонины гүйцэтгтэх захирал /Ж.Мөнхбат/
Монголын Телевизүүдийн холбооны гүйцэтгэх захирал /М.Уламбадрах/
Монголын сайтын холбооны ерөнхийлөгч /Ж.Жаргалсайхан/
2013 оны 5 дугаар сарын 3.
Улаанбаатар хот.
Улаанбаатар хот.