
Бид ломбарданд эд зүйлээ барьцаалаад мөнгийг нь авсан л бол хэлсэн үнийг нь дуугуй төлөөд явдаг. Бүр эд зүйлсээ алдсан бол “Миний л арчаагүйнх” хэмээн өөрийгөө буруутгадаг.
Тэгвэл барьцаалан зээлдүүлэх үйл ажиллагаатай холбоотой манай улсын хууль тогтоомж арай өөр байдаг байна. Тодруулбал, эд зүйлсээ барьцаанд тавьсан иргэдийн талд үйлчилдэг хуль эрх зүйн орчин байна. Энэ нь иргэн бүрийн мэдэх ёстой зүйл ч байж болох юм. Тиймээс доорх мэдээллийг хүргэж байна.
Иргэний хуульд барьцаалан зээлдүүлэх үйл ажиллагааг зохицуулсан заалтууд байдаг бөгөөд үйл ажиллагааны тусгай стандарт хүртэл байдаг байна. Энэ хуульд зааснаар барьцаалан зээлдүүлэх газар буюу ломбард нь хүүг иргэдтэй харилцан тохиролцоно гэсэн байдаг аж. Гэтэл бодит амьдрал дээр тэгдэггүй. Ломбардны тогтоосон хүүг л иргэд төлдөг. Мөн ломбард иргэдэд зээл олгохдоо хийдэг гэрээ нь хуульд заасан шаардлагуудыг тэр бүр хангадаггүйг мэргэжилтнүүд олж илрүүлжээ. Нэгэн жишээ дурдахад, ломбард нь зээлийн гэрээний хугацаа дууссан тохиолдолд барьцааны эд зүйлсийг худалдан борлуулж хохирлоо гаргаж авдаг. 10 хоногийн дотор эздэд нь мэдэгдэж, эд зүйлсийг дуудлага худалдаагаар борлуулах ёстой. Ингэж зээлдүүлсэн мөнгөө, хүү, алдангийн хамт олж авахаар зохицуулагдсан. Харин үлдсэн мөнгийг эздэд нь буцаан олгох ёстой. Гэтэл энэхүү хуулийн заалт огт хэрэгждэггүй байна.
Тодруулбал, Бат 600 мянган төгрөгийн үнэ бүхий монетон гинжээ ломбарданд 200 мянгаар тавиад алдлаа гэхэд өөрт нь мэдэгдсэний үндсэн дээр дээрх эд зүйлсийг худалддаг. Манайд л хуулийн заалт нь хэрэгждэггүй болохоос ломбарданд хураагдсан эд зүйлсийг уг нь дуудлага худалдаагаар зарах ёстой. Гэхдээ л зах зээлийн ханшаас буулгалаа буулгалаа гэхэд гинжээ 400 мянган төгрөгөөр борлууллаа гэж бодвол үндсэн зээл болох 200 мянга, хүү 30 мянган төгрөгийг л ломбард авах ёстой. Алданги тооцлоо гэхэд хамгийн ихдээ 240 мянган төгрөг ломбардны орлого. Үлдсэн 160 мянган төгрөгийг Батад эргүүлэн олгох ёстой. Тэгтэл ломбарданд эд зүйлсээ тавиад алдсан иргэд энэ маягаар нөхөн төлбөр авдаггүй. Хугацаа хэтэрсэн тохиолдолд эд зүйлсээ авахаар очтол өөдөөс нь “Зарчихсаан” гэвэл “Өө тийм үү” л гэхээс “Тэгвэл зөрүү мөнгөө авъя. Хэдэн төгрөгөөр зараад, хүү, үндсэн төлбөр болон алдангид хэдийг суутгаад цаана нь хэд үлдсэн юм. Үлдсэн мөнгийг нь авъя” гэж хэлдэг хүн байдаггүй. Нөгөө талаас иргэдийн барьцаанд тавьсан эд зүйлсийг дуудлага худалдаагаар борлуулсан ашгаас үндсэн зээл, хүүг нь суутгаад, үлдсэн мөнгийг олгодог ломбард ч гэж байдаггүй.
Хэрвээ “Гэрээнд ийм зүйл заагаагүй учраас мөнгийг чинь өгөхгүй” гэж хэлбэл шүүхэд хандах эрх нь нээлттэй байдаг аж.
Ломбардууд энэ мэт хүний өмчлөх эрхийг зөрчиж байгааг зогсоох ганц арга нь үйл ажиллагаанд нь тавих хяналтыг сайжруулах гэж мэргэжилтнүүд хэлж байна. Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас ломбардуудын үйл ажиллагаанд байнга хяналт тавьж хуулийг хэрэгжүүлдэг болтол нь удахгүй ажиллахаар болжээ.
Т.Сар