Хүн төрөлхтөн бид оршин байгаа дэлхийгээ хайрлан хамгаалах тухай үргэлж ярилцдаг боловч устган, сүйтгэх нь хэтэрхий их. Тэдний нэг нь газрын гүнд орших баялгийг олборлох үйл ажиллагаа мөн. Дэлхийн эргэн тойронд байгаа сайхан, үзэсгэлэнтэй газраас алт, зэс, нүүрс, газрын тос олборлосноор устгагдан сүйрэх 10 газрыг “ХаффингПост” онцолжээ. Эдгээрийн дунд манай улсын говь сайхан нутаг багтсан бөгөөд оюунлаг монголчуудын Оюутолгой ордын нэр гарчээ. Байгаль орчин, амьдралын хэв маягаараа экологид хамгийн ээлтэй байсан нүүдэлчин бид ямар ямар улсын араас, ямар ямар хор хөнөөл рүү явж байгааг харцгаая. Оюутолгойг устгах гар, хөл, шийдвэр бодол нь бидний оюунаас гарч байгаа гэдгийг дахин тодотгоё.

1. Тайтгарлын орон Арктикийн онгон байгаль
Хойд америкийн цаа буга, цагаан баавгай, хүрэн баавгай, ойн чоно гээд ховорт тооцогдох амьтад нэгэн дор цугласан 19 сая акр/76.8 сая км.кв/ талбайтай онгон байгаль. Уудам үзэсгэлэнт газар нутаг газрын тосны олборлолтын төлөө сэндийлэгдэхэд хүрчээ.

2. Аляскийн Бристолын усны хагалбар
Хайрга чулуутай, усны ихээхэн төвлөрөлтэй шаргалтсан энэ талбайг удахгүй онгично. Хайгуулч, эрэлч хүмүүс юуг хүссэн бэ гэвэл ЗЭС, АЛТ, МОЛБИДЕН. Гурван км орчим урт, 1.6 км өргөн, 50 метр гүнд хайгуул хийж, химийн хор цацах болно.

3. Чукча болон Бэйфортчуудын уугуул нутаг, далай
Чукчийн далай гэгдэх энэ хэсэг газар Аляскийн Арктикт хамаарагдах бүс нутаг юм. Цагаан баавгай, далайн гахай, зарим төрлийн халим гээд бидний амьдралд ээлтэй нөхөд удахгүй дүрвэн одох болно. Учир нь Чукчийн тэнгисийн гүнээс газрын тос, хийн түлш гаргахаар ажиллаж байгаа аж. Газрын тос нь дуусахад Чукчийн тэнгист амьтан ч үгүй, хүн ч үгүй зэлүүдлэн үлдэнэ.

4. Гринландын Баффин эрэг
“Кэйрн Энерги” хэмээх Эдинбург төвтэй компани аль хэдийн энэ үзэсгэлэнт газрыг хөндөөд, шуналаа гүйцэлдүүлээд эхэлжээ. Гринландын Дэвис Стрэйтийн бүс нутгаас мөн л газрын тос, хийн түлшээр мөнгө олох хүсэлтэй хүмүүс хатуу төмөр зоон, хүчит техникүүдээ хангинуулсаар байна. Хүрээлэн буй орчныг нь өмгөөлөн бодвол хамгийн түрүүнд “Энэ газрын тос чинь далайд алдагвал яах вэ?” гэсэн асуулт гарна. Амьтан, ургамал, ус, мөс, Гринланд аюулд орох болно.

5. Норвегийн Барент тэнгис
Арктикийн бүслүүрт багтах уг тэнгисийн Голиат хэмээх газрын тосны ордыг олборлолтын талбай болгох ажил эрчимтэй явагдаж байна. Тэд нефтийг усанд хүргэхгүй, аюулгүй байлгана гэж байгаа боловч байгаль хамгаалагчдын санааг ихээр зовоож байгаа аж. Дэлхийн хамгийн том шүрэн хад, эргийн өндөр хавцал, хүрэн замган ой гээд хосгүй биологийн төрөл зүйлийн бүрдэл болсон газрыг аюулгүй гэх албаныхны ганц үгээр баталгаа болгон олборлолтын ажилд нь сэтгэл амар сууж чадахгүй нь.

6. Мэри голын олборлолт, Исланд
Хад барцаатай уулын зэрлэг байгаль, мөсөн гол болоод хэд хэдэн нуур санаа зовоож байна. “Баффинлэнд төмрийн хайгуулын корпораци” гэдэг компани маш том олборлолтын төслийг энд эхлүүлэх гэж байгаа. Гэвч төмрийн хүдэр олборлох энэ ажил нь экологи, байгаль орчны өнөөгийн байгаа үзэсгэлэнт дагшин байдалд заналхийлж байгаа юм.

7. Ямал Пенисула гол, Орос
Хойд Сибирийн бүсээс арктик бүс нутаг хүртэл урсдаг Ямал голын нийт урт нь 435 миль. Хагас сая цаа буга хөлөглөн, хариулан амьдардаг маш олон уугуул иргэн энэ голыг бараадан аж төрдөг. Харамсалтай ОХУ болон бусад улсын эдийн засгийн хөгжлийн улмаас энэ байгалийн цогцолбор сүйрэхэд хүрлээ. Газпром хэмээх компаний эзэмшилд орсон байна.

8. Монгол улсын Оюутолгой
Саяхныг хүртэл монгол малчин хонь, үхэр, адуугаа хариулаад галбын говиор галигуулж явсан бол өнөөдөр тэнд техник, технологи хангинаж, бүтээн байгуулалт явагдаж байна. Гэхдээ энэ бүтээн байгуулалтын эсрэг талд газрын хөрс сэндийчиж, шороо сулран хийсч, усны гарц улам муудсан, ан амьтан дүрвэгч болсон нь сайхан хэрэг мөн гэж үү? Зэсийг нь авахын төлөө эсийг нь үхүүлж, шороог нь сэндийчиж байна.

9. Габоны Ивиндо байгалийн цогцолбор
Сахарын африкийн хамгийн үзэсгэлэнт газруудын нэг, Конго хүрхрээнээс холгүйхэн байдаг байгалийн цогцолбор. Байгалийн баялгийг төрөөс хамгаалалтад авсан байдаг ч гэлээ газрын тосны компаниуд “амжилтад хүрчээ”. Цогцолбор газрын экосистемийн аюулгүй байдлыг маш сайн хангах хэрэгтэй гэж төрийн өндөрлөгүүд анхааруулж байгаа ч мэдээж энэ нь огтхон ч нөлөөгүй байх нь тун ховор.

10. “Salar de Uyuni” Болив улсын давсны диваажин
Боливийн Андес бүс нутгаас ойролцоогоор 3.5 км зайтай давслаг бүс нутаг. 4.08 миль.кв талбайг хамарсан уг давсны орон бол эртний нуур ажээ. Энэхүү давс нь цахилгаан баттерей/зай/ хийхэд гол шаардлагатай литиум/lithium/ хэмээх материалыг 70 хувьдаа агуулдаг аж. Тиймээс дэлхийн зай үйлдвэрлэгч улсууд ийшээ л шүлсээ урсгаж байгаа бөгөөд хэрэв бүгдэд нээлттэй болвол энэ түүхт нутагт үзэх зүйл үгүй болно.