…Отгонгэрэлийн чилгэр биеийн гоо сайхан Мончоогын асан бадарсан дур тачаалын галыг улам өдөөж тэсэх аргагүй болоход өмднийхөө тэлээг яаран тайлж охины дээр гарлаа. Агсам хүрэн азарга нь омголон гантайж ангал ганга юуг ч байсан хамаагүй дайран ороход бэлэн болжээ. Отгонгэрэлийн чилгэр цагаан гуяны завсар армаг тармаг үс нь бурзайсан эрдэнийн хаалга дэлбээгээ нээсэн бадамлянхуа цэцэг хумбигаа дэлгэж бал шимэх аянчин зөгийгөө хүлээх адил. Мончоого охины хурууны өндгөн чинээ бов борхон толгойтой бумбагар цагаан хөхийг эхийгээ хөхөх тугал мэт шов шов хөхөхөд Отгонгэрэл хэдий хөлчүү ч гэлээ ямар нэгэн зүйл мэдэрсэн бололтой аяархан яраглаж байгалиас заяасан зөн совингоороо хүчирхэг эрийн өвчүүн доороос зөөлөн хөдлөх ажгуу. Мончоого азарганы сэлдий шиг чангаран боссон боовоо эсэргүүцэх ямар ч чадалгүй, харин ч хүсэмжлэх мэт аяглах бүсгүйн бадамлянхуа цэцгийн гол руу чиглүүлэхэд хоёр гуян нь алцайн “урилгагүй зочныг” хүлээн авлаа. Төө хэрийн урт эр бэлэг хүүхэн биеийн чийглэг дулаан нууцын оронд залрахуйяа Мончоого охины нарийн чандгар бэлхүүсээр нь гараа оруулан өөр лүгээ татан шахаж, алгаараа булбарай зөөлөн хонгыг нь базлан, өрвийж сөрвийсөн шар сахалтай хошуугаа торго шиг зөөлөн цагаан хүзүүнд шигтгэж, угсраа угсраагаар цохиж гарав.
Мончоого Отгонгэрэлийн амраглахуйн алтан заадал руу хүрэн азаргаа улам лавшруулан бүлэхэд сарны туяанд цав цагаан царайг нь гоёмсгоор эмжин асгарсан хар үс нь өвс ногоо налтал шигдэн чичигнэх нь Мончоогот амталж ханамгүй таатай мэдрэмж төрүүлнэ. Мончоого учир зүггүй аахилан амьсгаадаж, охины жижигхэн дун хэлбэртэй чихний омгийг уруулаараа үнсэж, булталзах хэлээрээ сонсголынх нь сүв рүү шургуулан нааш цааш хийж хөөрхий бүсгүйн тачаалыг өдөөхөд нөгөөх нь доороос нь нуруугаа хотойлгон, хэвлийгээрээ нумран ивэн ивэн хөдлөхдөө гангар цагаан шаазан хөмрөн тавьсан мэт ангир жаахан цээж нь түхэлзэн амьсгаадаж:
-Гүнболд оо, би чамдаа хайртай шүү! гэж ахин дахин зөөлөн шивнэж Ногоон дарь эхийн мутар мэт туяхан гараараа залуугийн нурууг тэмтчин илж, үе үе хүзүүгээр нь тэврэн байв. Мончоогын дур тачаал оргилдоо хүрэхэд хүчинд автсан охины махлаг цагаан хонгонд улаан гувруу тогттол чанга базлан хүчтэй цогиж гарахад тачаадагч хоёрын гуянууд салж нийлэн, нийлж салан чад чад гэх чимээ үүсгэж ойн гүнд зүүрмэглэх дууч шувуухайн зүрхэнд харанхуйн айдас төрүүлнэм. Мончоогын бадриун хар нь тааламжтай дулаахан үүрнээ гулс гулс бүлсээр хөөсрөн сагаж хөрөнгөө савнаасаа халих таргийн хоормог шиг үрийн цагаан сунгаа нялдхийтэл юүлэхүйеэ хөвчрөн чангарсан хамаг бие нь сулран сулбайж, тэнхээ тамиргүйн нам гүм алжаалаар тавирсхийн арван зургаат анхил охины танхил бие дээр амран тайвшрахаар тас наалдан хэвтэв. Хамаг биеийнх нь хөлс сад тавьж, охиныг ч шалба норгожээ.
Мончоогын дур ханасан ч нэг л жаргалтай бас харамсмаар сэтгэгдэл төрөв. Цэцэг цэврүү шиг эл охины танхил биеийг эзэмдсэн нь орчлонгийн дур тачаал хэмээх тамын амттай жаргал бөгөөд харамсахын учир нь бүлтэлзэж дэгдэлзсэн анхил гоо энхрийхэн энэ амьтан сэтгэл зүрхээ хэзээ ч түүнд тушаахгүй бутанд хярж, бусдыг жаргаах бүжинхэн байлаа. Мончоого дур тачаалдаа асан Отгонгэрэлийг эзэмдэхээр дайрахдаа хамаг хувцсаа хам хум тайлан шидэлсэн болохоор арваад хормын дараа шөнийн сэрүүнд жихүүцэж эхлэв. Отгонгэрэлийн булбарай цогцос дээр таатайяа хэвтэн түр зуур зүүрмэглэсэн тэрбээр жихүүцэн сэргэвэл сарны бүдэг туяанд эргэн тойрон нам гүм. Бадамлянхуан хумбиган голд углаастай өнөөх атганд багтамгүй улаан ганжин одоо үхсэн могой шиг сулбайсан аж. Мончоого босож хувцсаа өмсөхөөр дотоожоо хайвал олддоггүй. Нэлээд хайсны эцэст модны мөчирт өлгөгдсөн байхыг олж харлаа. Өрөөсөн хөлдөө дотоожоо углаж зогсонгоо Отгонгэрэлийг харвал харлан харагдах өвч ногоон дунд цайрах жийнсэн хүрмэн дээр хэвтээ булбарай охины бие аазгай хөдөлгөм харагдаж түүний эрхтэн тэр дороо чинэрэн босож хүйсээ цохилон байлаа. Тэр өвдөг хавьцаа татсан дотоожоо ч мартан охин луу тэмүүлж гэдэргээ харан нойрсох түүнийг хажуу тийш нь харуулж хэвтүүлэнгээ араас нь тэвэрч хэвтэн жад шиг болсон махан илдээрээ хонгон завсар нь шургуулж эм бэлгийн амсрыг тэмтчүүлж зүглүүлэв. Түүний хоёр алганд бумбагар зөөлөн мөөм үүрнээсээ нисэх гэж буй шувуухай шиг тонгочиж, хотойж гонойсон нуруу нь алдарт уран барималчийн төгс төгөлдөр бүтээл шиг үнэхээр гайхмаар сайхан санагдана. Мончоого охины араас нь тэвэрч, мөрийг нь хошуугаараа тэмтрэн үнслэхэд охин юу болов гэмээр яраглан
-Одоо болъё л доо, тэгэх үү? Би унтмаар байна ш дээ, Гүнболд оо! гэв. Мончоого аахилж уухилан алгаараа гэдэс хэвлийг нь илэн доошилж, ирвэгнэсэн сэрэвгэр үстэй умдагийг нь илбэхдээ орчлон хорвоог ч аль хэдийнэ умартаж:
-Отгоо, бөгсөө жаахан ондой доо! Аанхаан одоо болж байна, чи минь ямар гоё юм бэ? гоё юм… гэж бүлүүрээ угт нь хүртэл хийж хойш, урагш овгонон оцогонож гарахад архи нь бага зэрэг гарч байгаа бүсгүйн нойр аяндаа сэргэж юу болоод байгааг эргэцүүлэх бодол тархинд нь бүдэг бадаг орж ирэв. Тэрбээр ямар ч байсан нэг эрэгтэй хүн ард нь хэвтээд амьтан адгуус мэт аяглаж буйг мэдэрч басхүү даарч жихүүцэж байгаагаа ойлгон:
-Гүнболдоо! Араас яах юм бэ? өвдөөд байна ш дээ. Би даараад байна. Ядаж нөмрөх юм өг л дөө гэхэд осолтноогүй л эр хүний аахилж уухилан, амьсгаадах, доод ертөнцийнх нь тэртээх нууцын орон руу нь хатуу махан бүлх хатган өвтгөж байгаа ой гутам явдал хар дарсан зүүд шиг, аймшгийн кино шиг ч бүүр түүрхэн атлаа аймаар бүдүүлэг санагдав. Хар хүчний энергид хүчээр автсанаа Отгонгэрэл зөн совингоороо мэдэрч орилъё оо орилж болохгүй, тэвчье ээ тэвчиж боломгүй гутамшигт үйл заяаны хүлээсэнд баглагджээ. Бэлхүүсээр нь тас тэвэрсэн бахь шиг бахим гарын зууралтаас ангижрах гэж хэдэнтээ оролдсон ч хатуу ширүүн төмрийн хуурай шиг сайртсан арьстай тэр “хар гар” мунаг мунхгийн биелсэн сүг сүүдэр “үст хар”-ынхаа номхрон тайвшрахаас нааш огтхон ч сулрахгүйг бат нот ойлгожээ. Отгонгэрэл нөгөө онигоонд ярьдаг шиг моддын гүн рүү ширтэн од тоолохоос аргагүй байдалд оржээ.
Ноднин жил “Найрамдал” хүүхдийн зусланд амарч байхад охид хөвгүүд орой болохоор л нэг өрөөндөө цуглан гэрлээ асаалгүйгээр чөтгөр шулам, далд ертөнцийн тухай ярьдаг байсан үе санаанд нь орно. Тэгэхэд Чимка гэдэг хүү “Хар гар хаалга цөмлөн орж ирж, цустай ясан хуруунуудаа арвагануулан миний бөгжийг өг гэсээр ойртон ирэв” гэтэл дугуйрч суугаад чив чимээгүй сонсож суусан хүүхдүүдийн дунд нөгөө аймшигт хар гар нь агаараас нисэн ирж буухад бүгд л үнхэлцэг зүрх нь амаараа гарчих шахан чарлалдаж, гэрэл асаатал хөдөлж чадахгүй байцгаасан билээ. Тэгэхнээ тэр нисч ирсэн хар гар нь урт савхин бээлий байсан агаад золигийн юм шиг дүрсгүй Молоко хочит нусгай хүү орны хажууд нуугдаж байгаад аймшгийн ярианы оргил үед дунд нь чулуудсан юм байжээ. Харанхуй, хүйтэн ойн гүнд Отгонгэрэлийг амьдралыг нь бусниулах жинхэнэ чөтгөрийн хар хүчний бузар гар тэвэрснийг тэр сая л мэдэрч хацар даган урсах давсархаг гашуун нулимсаа шороонд унагаж, үзэн ядахын билүүнд ирлэгдсэн хумсаараа Мончоогын гарын шуу, тохойг цус шүүртэл самардаж урвай. Амьдрал гэдэг заримдаа санаснаар үл болох нууцлаг аймшигтай зүйл агаад өнөө жарган цэнгэвч маргааш зовлонгийн өмнө сөхрөх далд хар хүчин гэлтэй.
Мончоого Отгонгэрэлийн амраглахуйн алтан заадал руу хүрэн азаргаа улам лавшруулан бүлэхэд сарны туяанд цав цагаан царайг нь гоёмсгоор эмжин асгарсан хар үс нь өвс ногоо налтал шигдэн чичигнэх нь Мончоогот амталж ханамгүй таатай мэдрэмж төрүүлнэ. Мончоого учир зүггүй аахилан амьсгаадаж, охины жижигхэн дун хэлбэртэй чихний омгийг уруулаараа үнсэж, булталзах хэлээрээ сонсголынх нь сүв рүү шургуулан нааш цааш хийж хөөрхий бүсгүйн тачаалыг өдөөхөд нөгөөх нь доороос нь нуруугаа хотойлгон, хэвлийгээрээ нумран ивэн ивэн хөдлөхдөө гангар цагаан шаазан хөмрөн тавьсан мэт ангир жаахан цээж нь түхэлзэн амьсгаадаж:-Гүнболд оо, би чамдаа хайртай шүү! гэж ахин дахин зөөлөн шивнэж Ногоон дарь эхийн мутар мэт туяхан гараараа залуугийн нурууг тэмтчин илж, үе үе хүзүүгээр нь тэврэн байв. Мончоогын дур тачаал оргилдоо хүрэхэд хүчинд автсан охины махлаг цагаан хонгонд улаан гувруу тогттол чанга базлан хүчтэй цогиж гарахад тачаадагч хоёрын гуянууд салж нийлэн, нийлж салан чад чад гэх чимээ үүсгэж ойн гүнд зүүрмэглэх дууч шувуухайн зүрхэнд харанхуйн айдас төрүүлнэм. Мончоогын бадриун хар нь тааламжтай дулаахан үүрнээ гулс гулс бүлсээр хөөсрөн сагаж хөрөнгөө савнаасаа халих таргийн хоормог шиг үрийн цагаан сунгаа нялдхийтэл юүлэхүйеэ хөвчрөн чангарсан хамаг бие нь сулран сулбайж, тэнхээ тамиргүйн нам гүм алжаалаар тавирсхийн арван зургаат анхил охины танхил бие дээр амран тайвшрахаар тас наалдан хэвтэв. Хамаг биеийнх нь хөлс сад тавьж, охиныг ч шалба норгожээ.
Мончоогын дур ханасан ч нэг л жаргалтай бас харамсмаар сэтгэгдэл төрөв. Цэцэг цэврүү шиг эл охины танхил биеийг эзэмдсэн нь орчлонгийн дур тачаал хэмээх тамын амттай жаргал бөгөөд харамсахын учир нь бүлтэлзэж дэгдэлзсэн анхил гоо энхрийхэн энэ амьтан сэтгэл зүрхээ хэзээ ч түүнд тушаахгүй бутанд хярж, бусдыг жаргаах бүжинхэн байлаа. Мончоого дур тачаалдаа асан Отгонгэрэлийг эзэмдэхээр дайрахдаа хамаг хувцсаа хам хум тайлан шидэлсэн болохоор арваад хормын дараа шөнийн сэрүүнд жихүүцэж эхлэв. Отгонгэрэлийн булбарай цогцос дээр таатайяа хэвтэн түр зуур зүүрмэглэсэн тэрбээр жихүүцэн сэргэвэл сарны бүдэг туяанд эргэн тойрон нам гүм. Бадамлянхуан хумбиган голд углаастай өнөөх атганд багтамгүй улаан ганжин одоо үхсэн могой шиг сулбайсан аж. Мончоого босож хувцсаа өмсөхөөр дотоожоо хайвал олддоггүй. Нэлээд хайсны эцэст модны мөчирт өлгөгдсөн байхыг олж харлаа. Өрөөсөн хөлдөө дотоожоо углаж зогсонгоо Отгонгэрэлийг харвал харлан харагдах өвч ногоон дунд цайрах жийнсэн хүрмэн дээр хэвтээ булбарай охины бие аазгай хөдөлгөм харагдаж түүний эрхтэн тэр дороо чинэрэн босож хүйсээ цохилон байлаа. Тэр өвдөг хавьцаа татсан дотоожоо ч мартан охин луу тэмүүлж гэдэргээ харан нойрсох түүнийг хажуу тийш нь харуулж хэвтүүлэнгээ араас нь тэвэрч хэвтэн жад шиг болсон махан илдээрээ хонгон завсар нь шургуулж эм бэлгийн амсрыг тэмтчүүлж зүглүүлэв. Түүний хоёр алганд бумбагар зөөлөн мөөм үүрнээсээ нисэх гэж буй шувуухай шиг тонгочиж, хотойж гонойсон нуруу нь алдарт уран барималчийн төгс төгөлдөр бүтээл шиг үнэхээр гайхмаар сайхан санагдана. Мончоого охины араас нь тэвэрч, мөрийг нь хошуугаараа тэмтрэн үнслэхэд охин юу болов гэмээр яраглан
-Одоо болъё л доо, тэгэх үү? Би унтмаар байна ш дээ, Гүнболд оо! гэв. Мончоого аахилж уухилан алгаараа гэдэс хэвлийг нь илэн доошилж, ирвэгнэсэн сэрэвгэр үстэй умдагийг нь илбэхдээ орчлон хорвоог ч аль хэдийнэ умартаж:
-Отгоо, бөгсөө жаахан ондой доо! Аанхаан одоо болж байна, чи минь ямар гоё юм бэ? гоё юм… гэж бүлүүрээ угт нь хүртэл хийж хойш, урагш овгонон оцогонож гарахад архи нь бага зэрэг гарч байгаа бүсгүйн нойр аяндаа сэргэж юу болоод байгааг эргэцүүлэх бодол тархинд нь бүдэг бадаг орж ирэв. Тэрбээр ямар ч байсан нэг эрэгтэй хүн ард нь хэвтээд амьтан адгуус мэт аяглаж буйг мэдэрч басхүү даарч жихүүцэж байгаагаа ойлгон:
-Гүнболдоо! Араас яах юм бэ? өвдөөд байна ш дээ. Би даараад байна. Ядаж нөмрөх юм өг л дөө гэхэд осолтноогүй л эр хүний аахилж уухилан, амьсгаадах, доод ертөнцийнх нь тэртээх нууцын орон руу нь хатуу махан бүлх хатган өвтгөж байгаа ой гутам явдал хар дарсан зүүд шиг, аймшгийн кино шиг ч бүүр түүрхэн атлаа аймаар бүдүүлэг санагдав. Хар хүчний энергид хүчээр автсанаа Отгонгэрэл зөн совингоороо мэдэрч орилъё оо орилж болохгүй, тэвчье ээ тэвчиж боломгүй гутамшигт үйл заяаны хүлээсэнд баглагджээ. Бэлхүүсээр нь тас тэвэрсэн бахь шиг бахим гарын зууралтаас ангижрах гэж хэдэнтээ оролдсон ч хатуу ширүүн төмрийн хуурай шиг сайртсан арьстай тэр “хар гар” мунаг мунхгийн биелсэн сүг сүүдэр “үст хар”-ынхаа номхрон тайвшрахаас нааш огтхон ч сулрахгүйг бат нот ойлгожээ. Отгонгэрэл нөгөө онигоонд ярьдаг шиг моддын гүн рүү ширтэн од тоолохоос аргагүй байдалд оржээ.
Ноднин жил “Найрамдал” хүүхдийн зусланд амарч байхад охид хөвгүүд орой болохоор л нэг өрөөндөө цуглан гэрлээ асаалгүйгээр чөтгөр шулам, далд ертөнцийн тухай ярьдаг байсан үе санаанд нь орно. Тэгэхэд Чимка гэдэг хүү “Хар гар хаалга цөмлөн орж ирж, цустай ясан хуруунуудаа арвагануулан миний бөгжийг өг гэсээр ойртон ирэв” гэтэл дугуйрч суугаад чив чимээгүй сонсож суусан хүүхдүүдийн дунд нөгөө аймшигт хар гар нь агаараас нисэн ирж буухад бүгд л үнхэлцэг зүрх нь амаараа гарчих шахан чарлалдаж, гэрэл асаатал хөдөлж чадахгүй байцгаасан билээ. Тэгэхнээ тэр нисч ирсэн хар гар нь урт савхин бээлий байсан агаад золигийн юм шиг дүрсгүй Молоко хочит нусгай хүү орны хажууд нуугдаж байгаад аймшгийн ярианы оргил үед дунд нь чулуудсан юм байжээ. Харанхуй, хүйтэн ойн гүнд Отгонгэрэлийг амьдралыг нь бусниулах жинхэнэ чөтгөрийн хар хүчний бузар гар тэвэрснийг тэр сая л мэдэрч хацар даган урсах давсархаг гашуун нулимсаа шороонд унагаж, үзэн ядахын билүүнд ирлэгдсэн хумсаараа Мончоогын гарын шуу, тохойг цус шүүртэл самардаж урвай. Амьдрал гэдэг заримдаа санаснаар үл болох нууцлаг аймшигтай зүйл агаад өнөө жарган цэнгэвч маргааш зовлонгийн өмнө сөхрөх далд хар хүчин гэлтэй.
