Эрлийн ажиллагаа үргэлжилж байна

2017-07-16 13:07:28


Цаг уурын байгууллагаас ирүүлсэн мэдээгээр ойрын өдрүүдэд ихэнх нутгаар аагим халуун болох төлөвтэй байна. Тэрчлэн баяр наадмын амралтын өдрүүд үргэлжилж байгаатай холбогдуулан иргэд гол ус бараадан амарч зугаалахдаа анхаарал болгоомж алдан усанд осолдох эрсдэл дагуулж байна.

Тухайлбал, долоодугаар сарын 13-ны өдөр Булган аймгийн Хангал сумын Хялганат тосгоны дөрөвдүгээр багийн “Пором” гэдэг газар Сэлэнгэ мөрний усанд Улаанбаатар хотын Баянзүрх дүүргийн харъяат иргэн М /25 настай, эрэгтэй/, Хангал сумын харъяат иргэн Ч /17 настай, эрэгтэй/ нар живсэн тухай дуудлага ирсний дагуу тус аймгийн Онцгой байдлын газрын 18 алба хаагч, орон нутгийн 15 иргэн, нийт 33 хүн, дөрвөн техник хэрэгсэлтэйгээр эрэн хайх ажлыг зохион байгуулж байна.

Мөн Сэлэнгэ аймгийн Алтанбулаг сум, Цөх багийн “Гүн нуур” гэдэг газар нуурын усанд Орхон аймгийн харъяат иргэн М /23 настай, эмэгтэй/, Х /21 настай, эмэгтэй/ нар живсэн тухай дуудлагыг 07.13-ны өдрийн 17:00 цагт ирсний дагуу тус аймгийн Онцгой байдлын газрын 6 алба хаагч, орон нутгийн 7 иргэн, нийт 13 хүн, 2 техник хэрэгсэлтэйгээр ажиллаж, 20:05 цагт цогцсыг олж цагдаагийн байгууллагад шилжүүлэн өгчээ.

Гол, усны осол нь ихэвчлэн иргэдийн санамсар болгоомжгүй байдал, бага насны хүүхдийг хараа хяналтгүй орхисноос, согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ гол усанд орох зэрэг шалтгаанаас үүдэлтэй байгаа юм.

Тиймээс хэт халуун өдрүүд үргэлжилж байгаа болон амралт, аялал зугаалгын улирал эхэлсэнтэй холбогдуулан иргэд та бүхэн амралт, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэхдээ гол, усны ойролцоо амарч зугаалахгүй байх, бага насны хүүхдэд тавих хараа, хяналтаа сайжруулах, голын эрэг дагуу хүүхдийг явуулахгүй, тоглуулахгүй байх, аян замд явахдаа сайн мэдэхгүй гол мөрний усанд орохгүй байх, тээврийн хэрэгслийн жолооч нар баталгаатай зам, гүүрээр зорчиж гол усанд унах, осолдох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхийг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.

ХБНГУ-ын Норд Райн Фестфален муж улсын цэргийн командлалаас жил бүр зохион байгуулдаг Мөнхенгладбахын марш тактикийн олон улсын тэмцээн энэ оны 7 дугаар сарын 8-ны өдөр 34 дэх удаагаа зохион байгуулагдаж, тус тэмцээнд тусгай урилгаар монголын цэргийн баг тамирчид амжилттай оролцлоо.

ХБНГУ-ын Батлан хамгаалах яам болон НАТО-гийн удирдлагаас өндөр ач холбогдол өгдөг уг тэмцээнд энэ удаа АНУ, Их Британи, Франц, Итали, Нидерланд, Эстони, Польш, Монгол зэрэг 9 орны 34 баг тамирчид оролцож, буудлага, саадын зурвас, усан саад, эргүүл, минийн зурвас, отолт, гал унтраах, татан гаргах, өвчтөнд эмнэлгийн анхан шатны тусламж үзүүлэх, цэрэг, улс төрийн аюулгүй байдлын орчны талаарх асуулт, хариулт зэрэг 7 цэг бүхий нийт 14 км-ын маршын замд германы болон олон улсын цэргийн байнгийн бүрэлдэхүүн, бэлтгэл цэргийн бүрэлдэхүүн гэсэн үндсэн гурван ангиллаар өрсөлдсөн байна.

ХБНГУ-ын Бундесверийн академийн сонсогч дэд хурандаа Д.Эрдэнэбилэгийн удирдлага, зохион байгуулалтын дор тус улсад суралцаж буй дэслэгч Г.Анхбаяраар ахлуулсан дэслэгч Б.Угтахбаяр, дэслэгч М.Бат-Орших, ахлагч Ц.Наранхүү, дэд ахлагч Н.Хүрэлхүү нарын бүрэлдэхүүнтэй баг тамирчид олон улсын цэргийн байнгийн бүрэлдэхүүний ангилалд ”Тэргүүн байр” эзэлж, цомоор шагнуулан, эх орон, Зэвсэгт хүчнээ амжилттай сурталчиллаа.

Уг тэмцээнд манай цэргийн албан хаагчдын баг 2015 онд анх удаа оролцож, олон улсын цэргийн байнгийн бие бүрэлдэхүүний төрөлд 3 дугаар байр эзэлж байсан сайхан уламжлалаа энэ жил бататган, амжилтаа ийнхүү ахиулсан тухай мэдээг Монгол Улсаас ХБНГУ-д суугаа ЭСЯ-ны Батлан хамгаалахын атташегийн албанаас мэдээлсэн байна.

“PlayTime 2017” амьд хөгжмийн наадам өнөөдөр /2017.07.16/ өндөрлөнө. Гурав хоног үргэлжилдэг наадмын сүүлчийн өдрийн хөтөлбөрийг хүргэж байна.

Шинэ давалгаа тайз

13.00 MORT EN CRUEX

13.40 THE VIBES

14.20 BAZO

15.00 AFTER TASTE

15.40 BREAK THE CYCLE

PlayTime тайз

18.10 TIDANOMIYUKI

19.00 DAISY & GANG

19.50 THE YOU

20.40 THE FIN.

22.00 HARANGA

Нааглихац тайз

10.00 – 12.00 JIK

12.00 – 13.30 CHINBAA

13.30 – 15.00 TULGA

15.00 – 16.30 TEMUUJIN

16.30 – 18.00 RUSH

18.00 – 23.00 BILIGUUDEI зэрэг хамтлаг, уран бүтээлчид тоголно.

Наадмын үйл ажиллагаа оройн 23.00 цагт дуусах бөгөөд Монголын хүүхдийн ордноос Монголын шилтгээн хооронд үнэгүй автобус цагийн хуваарийн дагуу явж байгаа юм байна.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2017 оны долоодугаар сарын 6-ны өдөр гаргасан зарлигийн дагуу Тулгар төрийн 2226, Их Монгол Улсын 811, Ардын хувьсгалын 96 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадмыг тохиолдуулан эрхэлсэн ажилдаа олон жил үр бүтээлтэй ажилласан иргэдийг төрийн одон медалиар шагнасан. Үүний дагуу өнөөдөр нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Батболд нийслэлийн ЗДТГ-ын Нийгмийн бодлогын хэлтсийн Эрүүл мэндийн салбар хариуцсан мэргэжилтэн Л.Зэндмаа, “Хүннү капитал” компанийн захирал Б.Ганбаатар нарт “Алтан гадас” одонг гардууллаа. Энэ үеэр хотын дарга “Алтан гадас” одонгоор энгэрээ мялаалгасан иргэдэд ажлын амжилт, эрүүл энхийг хүсэв гэж нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Улсын хэмжээнд 2017 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдрийн байдлаар усны ослын тохиолдол 14 аймгийн 38 сум, нийслэлийн 4 дүүрэгт нийт 57 удаа гарч 71 хүн амь насаа алдсан байна. Үүний 13 нь хүүхэд, 58 нь насанд хүрэгчид байгаа юм.

Бага насны хүүхдийг гол, усны орчим орхиод эцэг эхчүүд архидан согтуурдаг, хүүхэд, залуучууд сэрүүцэх болон тоглох зорилгоор ус руу ордог, гол, усанд орох үедээ согтууруулах ундаа хэрэглэж өөрийгөө болон бусдыг хянах чадвараа алддаг зэрэг олон шалтгааны улмаас усанд осолдох, амь насаа алдах тохиолдол сүүлийн өдрүүдэд нэмэгдэх хандлагатай байна.

Тэрчлэн амралт, аялал зугаалгын улирал эхэлсэнтэй холбогдуулан иргэд та бүхэн амралт, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэхдээ гол, усны ойролцоо амарч зугаалахгүй байх, бага насны хүүхдэд тавих хараа, хяналтаа сайжруулах, голын эрэг дагуу хүүхдийг явуулахгүй, тоглуулахгүй байх, тээврийн хэрэгслийн жолооч нар баталгаатай зам, гүүрээр зорчиж гол усанд унах, осолдох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхийг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.

Аагим халуун зуны өдрүүд үргэлжилж, аялж зугаалахаар иргэд хөдөө орон нутгийг зорьж байна. Гэвч иргэдийн буруугаас үүдэлтэй Монгол орон даяар ой хээрийн түймэр асаж байна. Иймд та аялалд гарах гэж байгаа бол дараах зөвлөмжинд анхаарлаа хандуулна уу.

Урьдчилан сэргийлэх:
Түлсэн гал, асаасан шүдэнз, татсан тамхины цог, нурмыг бүрэн унтраах
Түймрийн хуурайшилт ихтэй үед ой, хээр ил задгай гал түлэхгүй байх
Машин, техникийн утааны янданг оч баригчтай болгох
Түймрийн аюултай үед гэр, байшин, майхан, малын хашаа, саравч, өвс тэжээл, худгийн эргэн тойронд 100-гаас доошгүй метрийн өргөнтэй цурав татах, шороон зурвас гаргах
Түймрийн аюултай үед айл өрх бүр халуун үнс, нурмыг тусгайлан бэлдсэн таглаа бүхий нүх, саванд хийж байх
Насанд хүрээгүй хүүхдийг шүдэнз, асаагуураас хол байлгах
Гал түймэр унтраах багаж хэрэгсэлтэй байх

Түймрийг унтраахдаа:

· Шороо цацах
· Зурвас татах
· Хѳрсний ѳнгѳн хэсгийг хуулах
· Анжисаар хориг хагалалт хийх
· Цуравдах
· Химийн аргаар унтраах
· Усаар унтраах,
· Гар багаж, үлээгч аппарат ашиглах аргуудыг хэрэглэнэ.
· Бага хэмжээний түймрийн үед зурвасыг 0,5 метр, их хүчтэй үед 1 метр ба түүнээс дээш өргөнтэйгөөр хийнэ. Түймрийн голомтыг эзэнгүй орхихгүй байх хэрэгтэй.
· Түймрийн замд орших ямар нэгэн гол, горхи, зөрөг зам зэрэг газрыг олох буюу эсвэл хориг зурвас татаж түймрийн эсрэг өвсийг шатаана. Түймэр ба цуравны гал нийлмэгц дөл асар өндөр болж үлэмж дуу гарган унтардаг.

Хэрвээ та яг одоо аялалд гарах гэж байгаа бол ой хээрийн түймэр, үер усны аюул, бэртэл гэмтэл зэрэг хэлж биш хийсч ирдэг гамшиг эрсдэлээс хэрхэн сэргийлэх талаарх зөвлөмж мэдээллийг агуулсан Монгол орны аяллын газрын зургаа заавал аваарай. Мөн та Зэс картаараа тус газрын зурагт багтсан үйлчилгээний газруудад 5-10 хувийн хөнгөлөлт эдлэх боломжтой юм байна.

Цахилгаан шугам тоноглолд засвар үйлчилгээ хийх
ДОЛДУГААР САРЫН ХУВААРЬ

Та бүхэн зарлагдсан хугацаанд цахилгаан хэрэглээгээ түр зохицуулна уу.

Улсын хэмжээнд 22 газар түймэр гарсан, зарим газрын ой хээрийн түймэр суурин газарт ойртож байгаатай холбогдуулан Улсын онцгой комисс өнөөдөр /2017.06.16/ Төрийн ордонд хуралдлаа.

66508,3 га талбай өртөөд байна

Улсын онцгой комиссын хуралдааны өмнө Онцгой байдлын ерөнхий газрын дэд дарга, бригадын генерал Г.Ариунбуян комиссын гишүүдэд өнөөдрийн байдлаар улсын хэмжээнд гарсан түймэр, Онцгой байдлын ерөнхий газраас авч хэрэгжүүлж буй ажлын талаар танилцууллаа.

Улсын хэмжээнд долдугаар сарын 16-ны өдрийн байдлаар нийслэлд 17 удаа, Архангай, Баян-Өлгий, Булган, Дорнод, Завхан, Сүхбаатар, Сэлэнгэ, Төв, Ховд, Хөвсгөл, Хэнтий аймгийн 56 сумдад 128 удаа, улсын хэмжээнд нийт 145 удаагийн ой, хээрийн гал түймэр гарч, 38821,3 га ой, 27687 га хээр, нийт 66508,3 га талбай түймэрт өртсөн байна. Үүнийг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад түймрийн тоо 40 хувиар өссөн, шатлагад өртсөн ойн талбай 81 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна.

Дээрх гал түймрийг унтраахад Онцгой байдлын байгууллагаас 2599 албан хаагч, 272 автомашин, Хилийн цэргийн анги, байгууллагаас 203 албан хаагч, 13 автомашин, Зэвсэгт хүчний анги, байгууллагаас 388 албан хаагч, 22 автомашин, Цагдаагийн байгууллагаас 36 албан хаагч, хоёр автомашин, орон нутгаас 3720 иргэн, 387 автомашин, 55 мотоцикль тус тус дайчлагдан нийт 6946 хүн, 696 автомашин, 55 мотоцикл, техник хэрэгсэл 161 морьтойгоор ажилласан.

Өнөөдрийн байдлаар Төв аймгийн Батсүмбэр сумын Цогт-Өндөр багийн Мухар гэдэг газарт түймрийг цурманд оруулсан. Харин Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Мандал, Хүдэр сумдад есөн түймэр, Төв аймгийн Батсүмбэр суманд таван түймэр, Эрдэнэ суманд нэг, Булган аймгийн Сэлэнгэ, Гурванбулаг сумдад нэг нэг түймэр асч байна.

Эдгээр түймрүүд дээр онцгой байдлын байгууллагаас 351 алба хаагч, 27 автомашин, орон нутгаас 375 иргэн, 41 автомашин нийт 726 хүн, 68 автомашин ажиллаж байна. Мөн Архангай, Өвөрхангай, Өмнөговь аймгаас алба хаагчдийг нэмж татаж байна.

Түүнчлэн автомашин техник хүрэлцэн очих боломжгүй Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг Асралт хайрхан уул, Арцат уул, Ар матах уул зэрэг газруудад түймрийн 4-5 цэг илэрсэн.

Онцгой байдлын ерөнхий газраас ОХУ-ын Онцгой байдлын яамны удирдлагуудтай холбогдож, түймэр унтраах ажиллагаанд агаараас түймэр унтраахад дэмжлэг үзүүлэх хүсэлт гаргаад байна. Энэхүү хүсэлтийн дагуу ОХУ-ын Онцгой байдлын яам дэмжлэг үзүүлэхээ илэрхийлсэн бөгөөд Сибирийн мужийн онцгой байдлын газраас өнөөдөр хариу өгснөөр агаараас түймэр унтраах нөхцөл бүрдэнэ гэдгийг Онцгой байдлын ерөнхий газрын тэргүүн дэд дарга Онцгой комиссын гишүүдэд танилцууллаа.

Монгол Улсын Шадар сайд үүрэг өгвөл Батлан хамгаалахын яам, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Эрүүл мэндийн яамны харьяа байгууллагуудын ажилтан, албан хаагчид түймэрт явахад бэлэн байна. Мөн Зам, тээврийн хөгжлийн яам нэр бүхий хоёр аж ахуйн нэгжийн онгоцыг ашиглах талаар тохиролцоонд хүрчээ. Эдгээр онгоц нэг удаагийн нислэгээр 1-2 тонн ус тээвэрлэн түймрийн голомтод цацах боломжтой гэдгийг холбогдох яам, газруудаас өнөөдөр Онцгой комиссын хуралд мэдээллээ. Гэхдээ эдгээр онгоц нь ил харааны онгоц учраас утаан дунд нисэх боломжгүй гэв.

Мөн Монголын Улаанзагалмай нийгэмлэг эхний ээлжинд найман сая төгрөгийн тусламж үзүүлэхээ илэрхийлэв.

С.ЭНХТҮВШИН: Чийг ихтэй үүл буудаж, бороо оруулах боломжтой

Ус, цаг уур, орчны шинжилгээний газрын дарга С.Энхтүвшин ‘Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Онгой комиссын даргаас өгсөн үүрэг даалгаврын дагуу цаг агаарт зориудаар нөлөөлж, хур тунадас нэмэгдүүлэх чиглэлээр яаралтай арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Өнөөдрийн байдлаар Сэлэнгэ аймагт гурван баг гарч, үүлэнд зориудаар нөлөөлөн Ерөө, Мандал суманд асч буй түймрийг унтраахаар ажиллаж байна. Төв аймагт мөн хоёр баг ажиллаж байгаа. Сэлэнгэ аймгийн Мандал суманд өчигдөр хоёр үүл буудах пуужин харваж, хоёр цаг орчим бороо орсон.

Долдугаар сарын 17-ноос эхлэн баруун талаас чийг орж ирж байгаа бөгөөд өнөөдрийн байдлаар Завхан, Хөвсгөл, Булганы өмнө хэсэг, Архангай аймгийн баруун хэсгээр орж байна. Энэ бороо зүүн хойшоо чигтэй байгаа учраас түймэр гарч байгаа бүсүүдээр маргааш үдээс хойш, шөнөдөө дайрах магадлалтай байгаа. Нийт нутгаар зуншлага муу байна гэсэн үзүүлэлттэй байна. Долдугаар сарын 17,18-нд, 22-24 болон сарын сүүлээр бороо орох нөхцөл бүрдэж байгаа учраас ой хээрийн түймрийг нэг талаас хүн хүч, нөгөө талаас байгалийн бороо орж байж унтраах боломжтой. Тиймээс ч УЦУОШХ-ээс яаралтай арга хэмжээг авч, ажиллаж байна. Үүл бүрийг буудах боломжгүй. Борооны үүл, чийгтэй үүл гэж тусдаа байдаг учраас чийг ихтэй үүл буудаж, бороо оруулах боломжтой гэдгийг иргэд ойлгох хэрэгтэй’ гэв.

Ийнхүү түймрийн нөхцөл байдлын мэдээллийг сонсч, тодорхой үүрэг чиглэл өгсөн Монгол Улсын Шадар сайд, Улсын Онцгой комиссын дарга У.Хүрэлсүх, ОБЕГ-ын ГТТГ-ын дарга, хурандаа С.Залуухүү нар Онцгой комиссын хуралдаанаас шууд түймрийн голомт руу явлаа.

Улсын Онцгой комиссын шуурхай хуралдаанаар хэлэлцсэн асуудлуудтай холбогдуулан Монгол Улсын Шадар сайд, Улсын Онцгой комиссын дарга У.Хүрэлсүх,

Батлан хамгаалахын сайд, Улсын онцгой комиссын орлогч дарга Б.Бат-Эрдэнэд:

– Нийт нутгаар хур тунадас бага, хуурайшилт их байгаатай холбогдуулан ой, хээрийн гал түймрийн гаралт, давтамж өндөр байгаа тул Гамшгаас хамгаалах тухай хуулийн 30.1.17-д заасны дагуу ой, хээрийн гал түймэртэй тэмцэх үйл ажиллагаанд зэвсэгт хүчний анги, салбарыг татан оролцуулах, “Ми – 171 Е” нисдэг тэрэгний байнгын бэлэн байдлыг хангуулж ажиллах;

Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын сайд Д.Оюунхоролд:

– Цаг агаарын хэт хуурайшилтаас үүдэн нийт нутгаар хуурайшилтын нэн аюултай зэрэгт хүрч, ой, хээрийн гал түймрийн нөхцөл байдал хүндэрсэнтэй холбогдуулан ногоон бүсэд үйл ажиллагаа эрхлэх, аялал зугаалгаар явах хөдөлгөөнийг тодорхой хугацаагаар түр хориглох, түүнд тавих шалгалт, хяналтыг чангатган, зөрчигчдөд хүлээлгэх хариуцлагыг эрчимжүүлэх;

– Үүлэнд зориудаар нөлөөлж, хур тунадас оруулах ажлыг тухай бүр шуурхай зохион байгуулж, тоног төхөөрөмжийн бэлтгэл, бэлэн байдлыг тогтмол хангуулах;

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогтод:

– 2017 оны эхний хагас жилд гарсан ой, хээрийн түймрийн шалтгаан, эзэн холбогдогчийг шуурхай тогтоох, гэм буруутай иргэн, аж ахуйн нэгжид хүлээлгэх хариуцлагыг чангатган, хуулийн хариуцлага тооцох, энэ талаар хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр сурталчилах;

-Монголын хилээр орж ирж буй гадаадын иргэдийн зорчих маршрут, хөдөлгөөнд хяналт тавих;

Эрчим хүчний сайд П.Ганхүүд:

-Эрчим хүчний салбарт тохиолдож болзошгүй гэнэтийн ослоос урьдчилан сэргийлэх үзлэг шалгалтыг хийж, зөрчил дутагдлыг арилгуулж, аваар, ослын үед ажиллах хувилбар төлөвлөгөө гаргаж шуурхай арга хэмжээ авах, шаардлагатай материал хэрэгслийн нөөц бүрдүүлэх;

Зам, тээврийн хөгжлийн сайд Д.Ганбатад:

-Байгалийн гэнэтийн аюулт үзэгдлийн улмаас замын нөхцөл байдал хүндэрсэн тохиолдолд холбогдох хууль, тогтоомж, журманд заасны дагуу Улсын онцгой комиссын Ажлын албатай хамтран замын хөдөлгөөнийг хэсэгчлэн болон түр хугацаагаар хязгаарлах, зайлшгүй тохиолдолд зогсоох хүртэлх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх;

– Архангай, Булган, Говь-Алтай, Өвөрхангай, Хөвсгөл аймгуудын нутгаар 2017 оны 6 дугаар сард их хэмжээний бороо орж, үер буусны улмаас улсын чанартай зам, замын байгууламжинд гарсан эвдрэл, гэмтлийн нөхцөл байдалтай танилцах, үнэлгээ, дүгнэлт гаргах Улсын онцгой комиссын “Шуурхай бүлэг”-ийг томилон ажиллуулах;

Эрүүл мэндийн сайд, Улсын онцгой комиссын гишүүн А.Цогцэцэгт:

-Түймрийн голомтод олон хоногоор ажиллаж байгаа алба хаагчид, иргэдийн эрүүл мэндэд анхаарал хандуулж, эмнэлгийн үзлэг, шинжилгээ хийх эмч нарын багийг илгээх,

-Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлэгтэй хамтран ажиллах,

Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Онцгой комиссын дарга нарт:

– Ой, хээрийн гал түймрийн гаралт, давтамж их байгаатай холбогдуулан ногоон бүсэд аялж зугаалж буй иргэдэд гал түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохион байгуулж, хяналт, шалгалтыг чангатгах;

– Гамшгийн голомтод олон хоногоор ажиллаж байгаа үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгайлсан чиг үүрэг бүхий байгууллагуудын албан хаагчдыг хоол, хүнс болон шатахуунаар хангаж, дэмжлэг үзүүлэх;

– Нийт нутгаар хур тунадас багатай, өвс, ногооны гарц муу байгаа тул өвс, тэжээл бэлтгэх асуудалд анхаарал хандуулж, орон нутгийн нөөц бололцоогоо дайчлан ажиллах,

– Цаг агаарын урьдчилсан төлөв байдлын мэдээг малчид, иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагуудад шуурхай хүргэх үүднээс орон нутгийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр анхааруулга, сэрэмжлүүлгийг тогтмол явуулах, байгалийн аюулт үзэгдлийг хохирол багатай даван туулах арга хэмжээг Гамшгаас хамгаалах улсын албадтай хамтран зохион байгуулах;

– Аюулт болон гамшигт үзэгдлийн талаарх мэдээллийг сум, орон нутгийн хэрэглэгчдийн гар утсанд “Багц мессеж”-ээр шуурхай дамжуулахад шаардагдах зардлыг тухай бүр шийдвэрлэх;

Улсын онцгой комиссын орлогч дарга, Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга, хошууч генерал Т.Бадралд:

-Түймрийн нөхцөл байдал харьцангуй тайван байгаа орон нутгийн Онцгой байдлын газруудын хүч хэрэгслийг Төв, Сэлэнгэ, Булган аймгуудын түймэрт татан ажиллуулах;

– Цаг уур, орчны шинжилгээний газрын судалгаа, шинжилгээн дээр тулгуурлан шаардлагатай тохиолдолд ОХУ-ын Онцгой байдлын яам, арилжааны нислэгийн компаниудтай хамтран ой, хээрийн гал түймрийг агаараас унтраах ажлыг шуурхай зохион байгуулах;

– Засгийн газрын яам, агентлагууд, иргэд, аж ахуйн нэгжүүдээс ирүүлсэн сайн дурын хандивыг Онцгой байдлын ерөнхий газар дээрх хандивын дансанд нэгтгэж, зориулалтын дагуу ашиглан, хандивын зарцуулалтыг олон нийтэд ил тод тайлагнах;

Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга, Б.Нямаа, Улсын онцгой комиссын Нарийн бичгийн дарга, хурандаа М.Энх-Амар нарт:

– 2017 оны эхний хагас жилийн хугацаанд улсын хэмжээнд тохиолдсон гамшгийн улмаас учирсан хохирлыг арилгах, хойшлуулшгүй сэргээн босгох үйл ажиллагаанд шаардагдах хөрөнгийн асуудлууд, гамшгийн голомтод үүрэг гүйцэтгэсэн үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгайлсан чиг үүрэг бүхий байгууллагуудын албан хаагчдын томилолт, урамшууллыг нэгтгэн, зардлын баримтуудыг сайтар хянаж, 8 дугаар сарын 20-ны өдрийн дотор Засгийн газрын хуралдаанаар шийдвэрлүүлэх;

Улсын онцгой комиссын нийт гишүүдэд:

-Үүссэн цагийн байдалтай холбогдуулан үүрэн телефоныг байнгын нээлттэй байлгаж, бэлэн байдлаа хангаж ажиллах, гадаад улс руу томилолтоор ажиллах тохиолдолд орны хүнээ томилгоожуулж, Улсын онцгой комиссын Ажлын албанд мэдээлэхийг үүрэг болголоо гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Сүүлийн үед хотын барилгажсан хэсэгт могой орж ирэх, улмаар могойд хатгуулсан тохиолдол их гарах болсон. Могойд хатгуулсан үед ямар арга хэмжээ авах талаар дараахи зөвлөгөөг хүргэж байна. Нийслэл хотыг тойрсон ногоон бүсэд голдуу бамбай хоншоорт могой амьдардаг бөгөөд цочоосон нөхцөлд хороо ялгаруулж хазах, боомилж ороох зэрэг хариу үйлдэл үзүүлдэг хортой могой юм. Манай орны хувьд 20 гаруй төрлийн могой байдгаас бамбай хоншоорт, хонины бор зэрэг 3-4 төрөл нь хортойд тооцогддог.

Хортой могой тод хар өнгөтэй эрээн алаг нь илүү тод байдаг бол хоргүй могой бүдэг саарал өнгөөрөө ялгарна Могойд хатгуулсан дараа хатгасан газар хорсох мэт өвдөж, хавдан эхлээд цайж байснаа аажмаар хөхөрдөг. Хатгуулсан талд хамгийн ойр байх булчирхай цочих ба сайн харвал хатгуулсан газраас булчирхай хүртэл нарийхан хөхөлбөр судал гарсан байдаг. Тэр даруйд нь арга хэмжээ авахгүй бол дотор муухайран огиудас хүрч бөөлжих ба улмаар хэл ээдрэн, ухаан самуурч, таталт өгдөг.Хатгасан могойн хорны хэмжээнээс хамааран хурц, аажим янз бүрээр илэрч болох ч голдуу хүнд байдлаар тусдаг.

Анхны тусламжаа зөв үзүүлбэл цаашдын эрсдлээс хамгаалж чадна. Үүний тулд хатгасан дор сорох юм уу өвчин намдаах эм уух, бүлээн жин тавих нь буруу. Харин гарын дорхи материалаар хазуулсан газрын дээд талаар чангалуур тавих нь зөв. Чангалуурыг резинээр тавьбал илүү сайн. Тэгээд хатгасан нүх харагдаж буй газарт бага зэрэг зүсэлт хийж, цусыг гоожуулах хэрэгтэй. Сорж хэрхэвч болохгүй. Харин зориулалтын бумба, эсвэл бумбаны орон ашиглаж болохоор жижиг аяга, хундага зэргийг тавиад хөхүүлж болдог. Ингэхийн тулд савныхаа амыг доош харуулан дороос нь гал асаан хийгүй болгоод маш хурдан зүссэн хэсэг дээрээ наадаг. Сайн соруулсны дараа бумбаа авч шархыг спирт, марганц, ариутгалын бусад бодисоор сайн цэвэрлээд боолт хийж, тухайн хэсгийг аль болох хөдөлгөөнгүй байлгана. Тэгээд эмнэлэгт хүргэх нь зөв. Өвдөлт их байвал анальгин, диклоденк зэрэг өвчин намдаах төрлийн эм өгч болно. Эмч үзээд шаарлагатай гэж үзвэл алдсан цусыг нөхөх болон хорыг саармагжуулах шингэн сэлбэх эсэхийг шийднэ. Могойтой газар явахдаа хянуур болгоомжтой байхын дээр түрийтэй гутал, урт өмд өмсөх, гишгэх газраа сайтар харах, нүцгэн гараараа өвс, цэцэг зулгаах, тасдахаас аль болох зайлсхийх нь зүйтэй гэж Нийслэлийн Байгаль орчны газраас мэдээллээ.

Хөвсгөл аймгийн төв Мөрөн хотод энэ сарын 21-нд болох “One world-One Khuvsgul” фестивалийн хүрээнд “Авьяаслаг жуулчин” уралдааныг анх удаа зохион байгуулахаар болжээ. Энэ талаар фествалийн үйл ажиллагааны ерөнхий зохион байгуулагч “Do Re sound” продакшны захирал, Монгол Улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, хөгжмийн зохиолч Т.Сэр-Одоос тодрууллаа.

Өмнөговь аймгийн Онцгой байдлын газраас Хангайн аймгуудад гарч буй ой хээрийн түймрийн голомтод ажиллахаар 2 бүлгийн 32 албан хаагч, 2 автомашинтайгаар 2017 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдрийн 06:00 минутанд Улаанбаатар хотруу хөдөллөө.

ххххххххххххххх

засгийн газар

Цаг Уур Орчны Шинжилгээний Газраас нийслэлийн 11 байршилд агаарын чанарын үзүүлэлтийг хэмжин

Цаг агаарын хэт хуурайшилт, мөн иргэдийн буруутай үйл ажиллагаанаас болж ассан түймрийг унтраахад ихээхэн хүндрэл учирч байгаа. Одоогийн байдлаар Төв, Булган, Сэлэнгэ аймгийн нутагт асаж байгаа 22 түймрийг унтраахын тулд ОХУ-аас ус цацах нисдэг тэрэг хүсээд байгаа.

Тэгвэл Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас түймэр асч байгаа нутгуудад зориудаар бороо оруулах боломжтой гэж мэдээллээ. Учир нь дээрх аймгуудад борооны үүл хуримтлагдаж байгаа тул энэ сарын 17-19-ны өдрүүдэд зориудаар хур тунадас оруулах боломжтой аж.

Монгол Улсын Шадар сайд У.Хүрэлсүх Улсын Онцгой комиссын ээлжит бус хуралдаан зарлан ой, хээрийн түймрийн нөхцөл байдлын талаар хэлэлцлээ.

Өнөөдрийн /2017.07.16/ байдлаар Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Мандал, Хүдэр суманд ес, Төв аймгийн Батсүмбэр суманд тав, Эрдэнэ суманд нэг, Булган аймгийн Сэлэнгэ, Гурванбулаг суманд тус бүр нэг түймэр асч байна. Харин Төв аймгийн Батсүмбэр сумын Цогт-Өндөр багийн Мухартад гарсан түймрийг цурманд оруулжээ. Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг Асралт хайрхан, Арцат уул, Ар матах зэрэг газарт түймрийн таван цэг илэрсэн ч онцгой байдлын албан хаагчид, машин техник очих боломжгүй байна.

Түймрийн голомтуудад онцгой байдлын 351 албан хаагч, 27 автомашин, орон нутгийн 375 иргэн, 41 автомашин, нийт 726 хүн, 68 автомашинтай ажиллаж байна. Дорноговь, Говьсүмбэр, Дундговь, Булган аймаг болон Нийслэлийн Онцгой байдлын газраас 109 албан хаагч, есөн техник хэрэгсэл, Төв, Архангай, Өвөрхангай, Өмнөговь аймгаас 60 албан хаагчийг нэмж татсан байна.

Одоогоор хугацаат цэргийн алба хаагчдыг түймэрт дайчлах шаардлагагүй, ОХУ-ын Онц байдлын яамтай ярьж нисдэг тэрэг авах талаар тохиролцсон тухай Онцгой байдлын ерөнхий газрын Тэргүүн дэд дарга, бригадын генерал Г.Ариунбуян танилцууллаа.

Монгол Улсын Шадар сайд үүрэг өгвөл Батлан хамгаалахын яам, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Эрүүл мэндийн яамны харьяа байгууллагуудын ажилтан, албан хаагчид түймэрт явахад бэлэн байна. Мөн Зам, тээврийн хөгжлийн яам нэр бүхий хоёр аж ахуйн нэгжийн онгоцыг ашиглах талаар тохиролцоонд хүрчээ. Эдгээр онгоц нэг удаагийн нислэгээр 1-2 тонн ус тээвэрлэн түймрийн голомтод цацах боломжтой юм байна.

Түймрийн 70 орчим хувь нь хүний санамсар болгоомжгүй үйлдлээс гарсан бөгөөд цагдаагийн байгууллага эзэн холбогдогч нь тодорхой болсон дөрвөн хэргийг шалгаж эхэлжээ. МУЗН цохиур, ус шүршигч зэрэг найман сая төгрөгийн хэрэгслийг өнөөдөр илгээсэн бөгөөд цаашид хүнс бусад зүйлээр туслах юм.

Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас өгсөн мэдээнээс үзвэл маргааш, нөгөөдөр бороо орох төлөвтэй байгаа бөгөөд үүлэнд зориуд нөлөөлж бороо оруулах бэлтгэлээ бүрэн хангасан байна.

Иргэд сайн дураараа нэгдэж түймэр унтраах, голомтод ажиллаж байгаа онцгой байдлын албан хаагч, иргэдэд туслах аян өрнүүлж байгаад Монгол Улсын Шадар сайд, Улсын Онцгой комиссын дарга У.Хүрэлсүх талархал илэрхийллээ.

Гэхдээ мэргэжлийн бус, бэлтгэгдээгүй иргэд түймэрт ажиллах нь эрсдэл ихтэй. Түймэрт мэргэжлийн хүмүүс ажиллах ёстой. Шаардлагатай бол Онцгой комисс иргэдээ дайчилж нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалт, мэргэжил, арга зүйгээр хангаж ажиллана гэж тэрээр хэллээ.

Энэ он гарсаар Нийслэл Улаанбаатар хотод 17, Архангай, Баян-Өлгий, Булган, Дорнод, Завхан, Сүхбаатар, Сэлэнгэ, Төв, Ховд, Хөвсгөл, Хэнгийн аймгийн 56 суманд 128 удаа нийт 145 ой, хээрийн түймэр гарч 66 мянга гаруй га талбай шатсан байна. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад түймрийн тоо 40 хувиар, талбайн хэмжээ 81 хувиар өссөн гэсэн үг юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Ойрын өдрүүдэд бороо орно

Энэ сарын 16-18-нд баруун болон зүүн аймгуудын хойд, төвийн аймгуудын зарим нутгаар, 19-нд төв, говь, зүүн аймгуудын нутгаар, 21-нд баруун, говийн зарим нутгаар, 22-24-нд болон сарын эцсээр баруун, төв, зүүн аймгуудын зарим газраар дуу цахилгаантай бороо орох төлөвтэй байна.

Эмгэг төрөгч нян, вирүс, шимэгч, эгэл биетэн болон бусад үүсгэгч,химийн бодис, ионжуулагч туяа, цацраг, бохирдсон хоол хүнс, усыг хэрэглэсний улмаас үүсдэг хоол хүнсээр дамжих өвчин (ХХДӨ) нь дэлхийн улс орнуудын нийгмийн эрүүл мэндийн ба эдийн засгийн тулгамдсан асуудал хэвээр байна. ДЭМБ-ын мэдээгээр:

— Жил бүр дэлхийн 10 хүн тутмын нэг ХХДӨ-өөр өвчилж, 420 сая хүн нас барж байна.

— Нас барсан 3 хүн тутмын нэг нь <5хүртэлх насны хүүхэд байна.

— Суулгалт өвчний шалтгаанаар 550 сая хүн (220 сая нь <5 насны хүүхэд) өвчилж, 230 сая хүн (96 сая нь <5 насны хүүхэд)нас барж байна.



Ялангуяа хоолны хордлогын тохиолдол дэгдэлт урин дулааны улиралд ихэсдэг. Хоолны хордлого нь нян, түүний хор, вирүс, шимэгч, эгэл биетэн болон биологийн гаралтай бусад бохирдуулагч; малын эм, бэлдмэл, хүнд металл, пестицид, хортой ургамал, амьтан, органик болон органик бус нэгдэл зэрэг химийн гаралтай бохирдуулагч;ионжуулагч туяа, цацраг зэрэг физикийн гаралтай бохирдуулагч хүчин зүйлсээр бохирдсон хоол хүнс, усыг хэрэглэснээс үүсдэг.

Дэлхийн улс орнуудад түгээмэл гарч буй ХХДӨ-ний үүсгэгчид ямар хүнсний бүтээгдэхүүнээр дамжсан болохыг авч үзбэл:

· Сальмонел: өндөг, шувууны мах, жимс, хүнсний ногоо, мах

— Кампилобактер: тахианы мах, ариутгаагүй сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, ус

— Шигелл буюу цусан суулгын үүсгэгч:жимс, хүнсний ногоо, үхрийн махан стиик

— EколиO157:H7: гамбургер, салями хиам, ариутгаагүй сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, жимсний шүүс

— Клостридум ботулинум: гэрийн нөхцөлд нөөшилсөн хүнс

— Криптоспоридиум: ус

— Циклоспор: бөөрөлзгөнө жимс

— Листери: зөөлөн бяслаг, ариутгаагүй сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, хүнсний ногоо

— Вибрио вульнификус: далайн нялцгай биетэн

— Иерсини энтерколитика: түүхий гахайн мах, ариутгаагүй сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, ус

ХХДӨ гарахад нөлөөлсөн гол хүчин зүйл нь хоол хүнсний зүйлийг бэлтгэх, болгох, хадгалах хугацаа, температурын горимын зөрчил байдаг.

ХХДӨ-ий хөнгөн явцтай тохиолдлууд нь эдгэрдэг бол хүнд хэлбэрийн үед удаан хугацаанд хөдөлмөрийн чадвараа алдах, тахир дутуу болох, нас барах эрсдлийг дагуулдаг тул зайлшгүй хэвтэн эмчлүүлэх шаардлагатай байдаг

Хоолны хордлогыншалтгаан нь гэдэсний халдварт өвчний нэгэн адил мөн хоол хүнсийг бэлтгэх, боловсруулах, хадгалах, хэрэглэх үеийн эрүүл ахуй,ариун цэврийн дэглэм алдагдсантай холбоотойбайдаг. Нянгийн гаралтай хоолны хордлогод стафилококк нянгаар үүсгэгдэх хоолны хордлого, хиамдлын савханцар буюу клостридиум ботулинум нянгаар үүсгэгдэх ботулизм болон бусад төрлийн нянгаар үүсгэгдэх хоолны хордлогыг дурьдаж болно.

Нянгийн бус гаралтай хоолны хордлого нь байгалийн гаралтай хортой ургамал (хортой мөөг г.м), хортой далайн хүнс (загас, далайн нялцгай биет)-ээр үүсгэгдэхээс гадна хүнсний зүйл төрөл бүрийн химийн бодисоор бохирдсон тохиолдолд мөн үүснэ. Эдгээр хүнс бохирдуулагч химийн бодистхүнд метал, пестицид, нитрат, нитрит, диоксин, хүнсний нэмэлт бодис зэрэг орох бөгөөд хүнсийг үйлдвэрлэх, боловсруулах, бэлтгэх явцад эдгээрээр бохирдох боломжтой. Хортой мөөгний хордлого, нитритийн давсыг хоолны давстай андуурч хэрэглээд хордох, хүнд метал болон бусад химийн бодисыг их хэмжээтэй агуулсан хоол хүнсийг хэрэглэснээр үүсэх цочмог хордлогууд нь нянгийн бус гаралтай хоолны хордлогод хамаарна. Харин хүнд метал, пестицид, диоксин зэрэг химийн бодисыг бага тун хэмжээгээр удаан хугацаагаар хоол хүнсээр дамжуулан авсан тохиолдолд хүний биед химийн бодисын архаг хордлого үүсч, эрхтэн тогтолцооны төрөл бүрийн өвчнүүд, хавдар үүсгэх алсын үр дагавартай.

Монгол улсад 2014-2016 онд ХХДӨ-ий 27 удаагийн дэгдэлт бүртгэгдэж 1576 хүн өвчилсөн бөгөөд өвчтөнд хийсэн шинжилгээгээр сальмонелла энтритис, шигела, эширихи коли, цус задлагч стафилококк болон клостридиум препрингис зэрэг эмгэг төрөгч нян илэрсэн байдаг.

ХХДӨ-ний үед илрэх шинж тэмдэг:

Хоолны хордлогын үед ходоод гэдэсний хямралын шинж болох суулгах, дотор муухайрах, бөөлжих, гэдэс базлах, халуурах шинжүүд түгээмэл илэрдэг. Дийлэнх тохиолдолд эдгээр шинж тэмдэгүүд илэрдэг боловч энэхүү өвчний зарим үүсгэгчид нь эрүүл мэндэд ноцтой үр дагавартай өвчлөл хүндрэлийг үүсгэдэг. Тухайлбал сальмонеллез, кампилобактер болон иерсинийн халдварын улмаас үе мөчний үрэвсэл буюу артрит, зарим төрлийн Е коли нянгийн халдвар нь бөөрний дутагдал, сальмонеллез, листериозын үед менингит өвчин үүсэх тохиолдол байдаг. Хар тугалга, метилт мөнгөн ус хүний мэдрэлийн тогтолцоог хордуулах, кадьми бөөрний өвчин, хүнцэл, афлатоксин буюу хөгц мөөгөнцрийн хор, акриламид, диоксин зэрэг химийн бодис нь хавдар үүсгэх аюултай. Хөгц мөөгөнцрийн хор афлатоксин нь сонгомлоор элэгний хавдар үүсгэдэг.

ХХДӨ-өөр өвчлөх эрсдэл, өвчилсөн тохиолдолд авах арга хэмжээ:

ХХДӨ үүсгэгчээр бохирдсон хоол хүнс хэрэглэсэн ямар ч хүн өвдөх магадлалтай ч 5 хүртэлх насны хүүхэд, 65-аас дээш насны хүн, жирэмсэн эмэгтэйчүүд, дархлааны тогтолцоо суларсан хүмүүс бусдаас илүү олон удаа,илүү хүнд өвчлөх эрсдэлтэй байдаг. Иймд эмзэг бүлгийн эдгээр хүмүүс шүүрхий мах, түүхий болон дутуу болгосон өндөг, түүхий, шүүрхий далайн хүнс, түүхий ус, ариутгаагүй сүү болон угаагүй жимс ногоо зэрэг эрсдэлтэй бүтээгдэхүүн хэрэглэхгүй байх нь зүйтэй.

Хэрэв та өвчилсөн шалтгаанаа хүнснээс болсон гэж үзвэл доорх арга хэмжээг аваарай!.

Яаралтай эмчид ханд: Ялангуяа шинж тэмдгүүд арилахгүй удаан үргэлжилж, хүндрэх шинж (цустай суулгах, ихээр дотор муухайрах, бөөлжих, өндөр халуурах г.м/) илэрвэл эмчид зайлшгүй хандах хэрэгтэй. Өвчлөх эрсдэл өндөртэй бүлгийн хүн ам (жирэмсэн эмэгтэй, бага насны хүүхдүүд, ахмад настан, дархлааны тогтолцоо суларсан хүмүүс) өвчилсөн тохиолдолд эмчид нэн даруй хандах шаардлагатай.
Сэжиглэж буй хоол хүнсний зүйлийг олон хүн цугларсан хүлээн авалт, ресторан болон бусад нийтийн хоолны газарт хэрэглэсэн, эсвэл дэлгүүрээс худалдаж авсан бол орон нутгийн эрүүл мэндийн байгууллагад яаралтай мэдэгдэх хэрэгтэй.
Хоол хүнс бохирдоход нөлөөлөх хүчин зүйлс

Хоол хүнс бэлтгэх, боловсруулах, худалдаалах, хэрэглэх, хадгалах, тээвэрлэх үед эрүүл ахуй,ариун цэврийндэглэм алдагдсаны улмаас хоол хүнс нянгаар бохирдох нөхцөл бүрддэг. Бүр төрлийн хоол хүнс, ялангуяа мах, махан бүтээгдэхүүн, далайн гаралтай хүнс, чанасан будаа, гоймон, кремтэй бүтээгдэхүүн, сүү, бяслаг, өндөг зэрэг уураг, нүүрс усаар баялаг хүнсний бүтээгдэхүүнд хурдан нян өсөж үрждэг. Өвчин үүсгэгч нян өсөж үржихэд хугацаа, дулаан чийглэг хэрэгтэй байдаг. Нэг нян 2 дахин их тоотой болж үржихэд ердөө 15 минут хангалттай бөгөөд 6 цагийн дотор 16 сая болж үрждэг.

Өвчин үүсгэгч нянгаар бохирдсон хоол,хүнсний бүтээгдэхүүнийг гаднаас нь хараад мэдэхболомжгүй, амт, үнэр, өнгө, гадаад байдлын хувьд өөрчлөлтгүй байдаг. Эдгээр үл үзэгдэгч бичил биетнүүд нь хүнстэй харьцаж буй газарт хүнс бэлтгэх тавиур мод, сав суулга, ширээний тавцан, аяга таваг угаагч порлонзэрэг гадаад орчинд хаа сайгүй тархсан байдаг. Өвчин үүсгэгчнянгууд нь гарын ариун цэвэр сахиагүй, хүнстэй хүрэлцэх бүх гадаргуу, сав суулгазэргийг сайтар угааж цэвэрлээгүйтохиолдолд хүнсийг бохирдуулдаг.

Хоол хүнсний зүйлс ялангуяа өндөг, сүү, мах, жимс, кремтэй бүтээгдэхүүн зэрэг түргэн гэмтэх хүнсийг тасалгааны хэмд удаан хугацаагаар хадгалах нь ХХДӨ үүсгэгч нян үржих таатай нөхцөл болох бөгөөд бохирдсон хоол хүнсийг хэрэглэсний улмаас хоолны хордлого болон бусад суулгалт халдварт өвчин үүсдэг.

ХХДӨ-өөс сэргийлэхийн тулд та юу хийх вэ?

ХХДӨ-нөөс сэргийлэхийн тулд ДЭМБ-аас гаргасан “Аюулгүй хоол хүнсний 5 түлхүүр” зөвлөмжийг дагаж мөрдөхийг зөвлөж байна. Эдгээр зөвлөмжийг хүнсний үйлдвэр, үйлчилгээний байгууллагууд төдийгүй айл гэр, хувь хүн бүр дагаж мөрдөж, хэвшүүлэх шаардлагатай юм.

Түлхүүр 1: Цэвэр байх нь өвчин үүсгэгч нян, вирус, шимэгч, эгэл биетэн өсч үржих, тархахаас сэргийлэх ач холбогдолтой.Тиймээс:

· Хоол хүнсээ бэлтгэхийн өмнө, бэлтгэх явцад, мөн хэрэглэхийн өмнөгараа халуун бүлээн усаар сайтар савандаж угаах,

· Гар утас, хаалга, шат болон автобусны бариул, мөн түүхий хүнс, гэрийн тэжээвэр болон мал амьтанд гараа хүргэх, сав суулга угааж цэвэрлэх, цэвэрлэгээ хийх, хүүхдээ бие засуулах, өөрөө ОО-д орох зэрэг тохиолдолд гарыг халуун бүлээн усаар сайтар савандаж, угаах,

· Хоолхүнсбэлтгэхэд хэрэглэдэгбүх гадаргуу, сав суулга, багаж хэрэгслийг тогтмол угааж цэвэрлэж, халдваргүйжүүлэх,

· Гал тогоонд шавьж, мэрэгч, бусад амьтан орохоос хамгаалж тор хаалт хийх,

· Хүнстэй харьцдаг ажиллагсад хувийн ариун цэврийг сайтар сахих,

· Хүнс, хүүхэд, эрүүл мэндийн байгууллагад ажиллагсад эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэх үзлэг шинжилгээнд тогтмол хамрагдаж байх ёстой.


Түлхүүр 2: Чанаж болгосон, мөн шууд хэрэглэдэг хүнсийг түүхий хүнсээс сайтар тусгаарлах нь хүнс дамжин бохирдохоос сэргийлэх ач холбогдолтой. Тиймээс:

· Түүхий мах, ногоо, өндөг зэрэг бүтээгдэхүүнийг чанажболгосон хоол хүнс болон өргөст хэмх, улаан лооль, жимс, цагаан идээ, талх нарийн боов зэрэг шууд хэрэглэдэг хүнснээс сайтар тусгаарлах, тусад нь хадгалах.

· Түүхий мах, ногоо хэрчдэг тавиур мод, хутга бусад хэрэгслэлийг чанаж болгосон, мөн шууд хэрэглэх хүнс бэлтгэхэд хэрэглэхгүй байх,

· Хүнс худалдан авахдаа шууд хэрэглэх бэлэн хоол хүнсийг түүхий хүнстэй холихгүй байх.

· Түүхий хүнсний зүйлийг бэлтгэхэд хэрэглэсэн багаж, хэрэгсэлийг сайтар угааж, цэвэрлэж хэвших,

· Хөргөгчид хадгалах хүнсийг махны шүүс болон түүхий өндөг, түүхий ногоогоор бохирдохгүй байхаар тусгаарлавал зохино.


Түлхүүр 3: Хоол хүнсийг гүйцэд чанаж болгоход өвчин үүсгэгч нян, вирус, шимэгч, эгэл биетэн үхэж устах ач холбогдолтой.Тиймээс:

· Шөлтэй хоолыг буцалтал нь, малын мах, тахиа, шувууны махыг ягаан шүүс гарахгүй болтол нь гүйцэд чанаж болгох,

· Чанаж болгосоны дараа мах болон махан бүтээгдэхүүний гүний хэм 700С-аас багагүй байхаар гүйцэт чанаж болгох,

· Идэж хэрэглэхэд бэлэн болсон шөлтэй хоол 750С, үндсэн хоол 650С, төрөл бүрийн зууш 110С хэм байхаар температурын горимыг чанд баримтлавал зохино.

Түлхүүр 4: Хоол хүнсийг зохих хэмд хадгалах нь гэмтэж, муудах, өвчин үүсгэгч нян, вирус, шимэгч, эгэл биетэн өсч үржихээс сэргийлэх ач холбогдолтой.Тиймээс:

· Хоолыг чанаж болгосны дараа тасалгааны хэмд 2 цагаас илүү хугацаанд хадгалж болохгүй,

· Түргэн муудах хүнсийг худалдаж авсан даруйд хөргөгчид (50С-аас бага) хийж хадгалах,

· Хүнсийг хөргөгчинд хэт удаан хадгалахгүй байх,

· Хөлдөөсөн хоол хүнсийг тасалгааны хэмд гэсгээж, шүүсийг нь гоожуулахгүй байх нь зүйтэй.

Түлхүүр 5: Ундны цэвэр ус, хүнсний аюулгүй түүхий эдийг сонгох нь бохирдлоос сэргийлнэ. Иймд:


· Зөвхөн баталгаатай ундны усны эх үүсвэрийн усыг хэрэглэх,

· Түүхий ус хэрэглэхгүй байх,

· Усыг буцалгаж хэрэглэх,

· Газрын гадаргын ил задгай усыг хоол ундны зориулалтаар ашиглахгүй байх, зайлшгүй ашиглах тохиолдолд сайтар буцалгаж хэрэглэх,

· Зөвхөн хөргүүлтэй нөхцөлд худалдан борлуулж буй газраас түргэн муудах хүнсээ худалдан авах,

· Хүнс худалдан авахдаа гэмтэж, муудсан эсэхийг шалгах,

· Хугацаа нь дууссан хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэхгүй байх,

· Хүнсний ногоо, жимсийг угааж хэрэглэх,

· Ус авах, хадгалах савыг тогтмол угааж цэвэрлэж байх,


Эдгээр зөвлөмжийг та амьдралдаа хэвшүүлснээр ХХДӨ-нөөсөөрийгөө болон гэр бүлээ сэргийлж чадна.



Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төв

Өнөөдрийн байдлаар улсын хэмжээнд 22 түймэр асч байна. Сэлэнгэ аймаг Ерөө суманд 3 түймэр, Мандал суманд 4 түймэр, Хүдэр суманд 2 түймэр асч байна. Мөн Төв аймгийн Батсүмбэрийн нутаг дэвсгэрт 5 түймэр, Булган аймгийн Гурванбулаг, Сэлэнгэ сумдад 2 түймэр асч байгаа гэнэ. Одоогийн байдлаар 700 гаруй гал сөнөөгч, 50 гаруй автомашин, орон нутгийн 350 иргэн түймэр унтраалцаж байгаа аж.

НӨАТ

Д.Оюунхорол: Хориотой үед ч иргэд байгаль хамгаалагчийн шаардлагыг тоолгүй аялж, гал алдаж байна
БОАЖ-ын сайд Д.Оюунхоролоос цаг үеийн асуудлаар тодруулга авлаа.
-СэлэнгэаймгийнЕрөө, Мандал, Хүдэр, ТөваймгийнБатсүмбэр суманд түймэр гарснаас болоод Улаанбаатар утаанбаатар болж байна. Үүнтэй холбоотойгоор иргэд сайн дураараа түймэр унтраах үйлсэд гар бие оролцохоос гадна хандив цуглуулж эхлээд байна. Танай яамны зүгээс ямар ажлыг хийж байна вэ?
-Өчигдөр Ерөнхий сайд Онцгой байдлын комиссыг хуралдаалж, хэд хэдэн шийдвэр гаргасан. Энэ хүрээнд ногоонбүсэдаялал,зугаалгахийхийгтүрхугацаагаархориглох шийдвэр гаргаж, хэрэгжилтэд хяналт тавих байгаль хамгаалагч нарын тоог нэмэн ажиллаж байна. Сүүлийн жилүүдэд хэт халалтаас болж хуурайшсан газар нутагт гарч буй түймрийн 70-80 хувь нь хүний буруутай үйл ажиллаганаасаа болж гарч байгаа гэсэн харамсалтай мэдээллийг байгаль хамгаалагчид болон түймрийн голомт дээр ажиллаж байгаа Онцгой байдлынхан бидэнд ирүүлсээр байна. Тиймээс манай яамны зүгээс ой, хээрийн бүсэд аялал, зугаалга хийж байгаа иргэдэд анхааруулах, сануулах, соён гэгээрүүлэх үйл ажиллагааг идэвхитэй хийж байгаа. Тухайлбал, сануулах самбаруудыг аялал, зугаалга их хийдэг газруудад байршуулахаас эхлээд ерөнхий боловсролын болон их, дээд сургуулиудын хичээлийн хөтөлбөрт байгальтайгаа хэрхэн хандах талаарх хичээлийн хөтөлбөрүүдийг оруулахаар БСШУСЯ-тай хамтран хөтөлбөр хэрэгжүүлж эхэлсэн. Мөн олон нийтийн сүлжээг ашиглах гал түймрийн аюулаас хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар болон гарсан тохиолдолд хэрхэн арга хэмжээ авч ажиллах талаарх мэдээллүүдийг хүргэж байна. Энэ дашрамд хэвлэл мэдээллийн байгууллагууддаа нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлаад нийтийн сайн сайхны төлөө байгалийн гамшигт үзэгдлээс урьдчилан сэргийлэх сурталчилгааг түлхүү гаргаж өгөөч гэж хүсэх байна. Нөгөөтэйгүүр, иргэддээ хандан ногоон бүсэд аялал, зугаалга хийхийг хориглосон үед бүү зугаалаач гэж уриалж байна. Өнгөрсөн сард Богдхан ууланд гарсан түймрийг унтраах үеэр мөн хориг гаргасан. Харамсалтай нь ууланд авирч буй иргэд байгаль хамгаалагчийн тавьсан шаардлагыг тоолгүй байсаар гал алдсан харамсалтай тохиолдол гарсныг дахин дахин сануулмаар байна.
-Танай яамны харьяа агентлаг болох УЦУОШГ-ынхныг үүлэнд нөлөөлөх аргаар бороо оруулах ажлаа хийж чадахгүй байна. Үүний шалтгаан нь үүл бууддаг мэргэжлийн хүмүүсээ ажлаас халсанд байгаа гэх мэдээлэл гарлаа. Та үүнд ямар хариулт өгөх вэ?
-УЦУОШГ-ынхныг би хувьдаа сайн ажиллаж байгаа гэж хэлмээр байна. Тус газрынхан аймгуудын УЦУОШГ-тай хамтран өнгөрсөн хугацаанд үүлэнд нөлөөлөх аргаар багагүй бороо оруулсныг олон хүн мэдэж байгаа байх. Богдхан уул болон Асралт хайрхан ууланд гарч байсан түймрийг үүлэнд нөлөөлөх аргаар бороо оруулсны үр дүнд унтраасан шүү дээ. Одоогоор үүлэнд нөлөөлөх аргаар бороо оруулах 3 баг Сэлэнгэ аймагт, 2 баг Төв аймагт гаран ажиллаж байна. Гэхдээ бороо оруулахад нөлөөлөх хэмжээний үүл гарахгүй байгаа учир хүмүүсийн ажил хийх нөхцөл боломж нь бүрдэхгүй байна гэдэг мэдээлэл ирүүлсэн. Түүнээс биш бидний хувьд үүлэнд нөлөөлж бороо оруулдаг мэргэжлийнхнийг халж, солиод байсан асуудал байхгүй.
Ер нь сүүлийн жилүүдэд хэт халалтаас болж хуурайшсан газар нутагт түймэр гарч, ан амьтан харангадаж байгаа үйл явц ихээр ажиглагдах болсон. Энэ бүхний буруутан нь хүн өөрөө гэдгээ сайн мэдэх хэрэгтэй. Адаглаад л аялж, зугаалж байхдаа галаа бүрэн гүйцэт унтраагаад хогоо түүгээд аваад явдаг байх хэрэгтэй байна. Байгальд амарчихаад архины жилээ хаяж, шил нь хэт халснаас болж өвс шатаж байгааг иргэд маань ухаарах цаг болсон. Сайн дураараа түймэр унтраахаар нэгдэж байгаа залуусаараа үнэхээр бахархаж байна. Зарим нь гал тавьж, хог хаяж, байгаль орчноо бохирдуулах ёстой юм шиг. Нэг хэсэг нь тарьсан хогийг нь цэвэрлэж, тавьсан галыг нь унтрааж байх ёстой юм шиг сэтгэхүйгээсээ монголчууд бид салах ёстой. Нийтээрээ байгалиа гэсэн зүрх сэтгэлтэй байж үр хүүхдэдээ эх орноо онгон, дагшин байдлаар нь өвлүүлж өгөх үүрэгтэй хүмүүс гэдгээ ухамсарлах хэрэгтэй болов уу.
Үүний төлөө БОАЖЯ-ынхан бодлого, шийдвэр гарган ажиллаж байгаа. Иргэдээ соён гэгээрүүлэх ажлыг бодит үр дүнтэй болгохын тулд боловсруулж байгаа хуулиуддаа экологийн боловсрол олгох, иргэдэд мэдээлэл өгөх заалтуудыг түлхүү тусгаж байна. Байгаль сүйдэлж байгаа уул уурхайн компаниудтай хариуцлага ярих хэмжээнд асуудлыг авч хэлэлцэж, Засгийн газрын хуралдаанд оруулж хэд хэдэн компанийн үйл ажиллагааг зогсоох хүртэл арга хэмжээг авхуулж чадлаа. МХЕГ-тай хамтарч ажилласны үр дүнд байгаль хамгаалагчид болон байгаль орчны байцаагчид эрх цуцлах хүрээнд ажлаа өргөтгөсөн байгаа. Энэ бүх бодлого, шийдвэрүүд олон олон эсэргүүцэлтэй тулгарсан ч хойч ирээдүй, эх болсон байгалийнхаа төлөө тууштай ажиллаж байгаа ажиллах болно гэдгээ хэлье.