Монголын тамирчдын баярыг жил бүр долдугаар сарын эхний ням гарагт тэмдэглэж заншсан бөгөөд 7 дугаар сарын 3-нд зохион байгуулахаар болжээ.

Ингэхдээ “Азийн хүүхдүүд-2016” олон улсын хүүхдийн спортын наадамд оролцох өсвөрийн тамирчдыг үдэн гаргах ёслолтой хамтатган тэмдэглэх тухай Эрүүл мэнд, спортын сайдын тушаал гарсан байна. Олимпийн жилтэй давхцаж байгаа гэдгээрээ өндөр ач холбогдол өгч байгаа юм. Тамирчдын баярын өдөр биеийн тамир, спортын салбарын зүтгэлтнүүдийн хүндэтгэлийн жагсаал, спорт, урлагийн арга хэмжээ, эрдэм шинжилгээний бага хурал зэрэг олон арга хэмжээ зохион байгуулж өргөн тэмдэглэнэ.

Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллага, агентлагууд ажил үйлчилгээгээ танилцуулах зорилгоор нээлттэй өдөрлөг зохион байгуулж байгаа юм. Энэ долоо хоногт Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын алба, Нийслэлийн Боловсролын газар, Нийслэлийн Өмчийн харилцааны газар, Нийслэлийн Тээврийн газар, Нийслэлийн Орон сууцны корпораци зэрэг байгууллагууд Нийслэлийн үйлчилгээний нэгдсэн төвүүдэд нээлттэй хаалганы өдөрлөг зохион байгуулж, ажил үйлчилгээгээ танилцуулсан. 2016 оны 06 дугаар сарын 27-ны өдөр буюу ирэх даваа гарагт Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газраас Нийслэлийн үйлчилгээний Дүнжингарав төвд “Нээлттэй өдөрлөг” зохион байгуулахаар болсон байна.

Энэ өдрийн 09:00-11:00 цагийн хооронд “Худалдан авах ажиллагааны чанар ба тэгш өрсөлдөөн” сэдэвт нээлттэй хэлэлцүүлэг зохион байгуулахаас гадна тендерт оролцсон туршлага багатай аж ахуйн нэгжүүдэд зориулсан үнэ төлбөргүй сургалт хийхээр болсон байна.

Хэлэлцүүлэг нь нийслэлийн бүтээн байгуулалт, худалдан авалтад гар бие оролцож байгаа аж ахуйн нэгж байгууллагад худалдан авах ажиллагаатай холбоотой хүндрэл бэрхшээл үүсч байгаа эсэхэд дүгнэлт хийх, асуудлыг тодорхойлох, шийдвэрлэх зорилготой юм. Иймд аж ахуйн нэгжүүдэд худалдан авах ажиллагааны мэргэжлийн байгууллагад тавих санал хүсэлт, шаардлага болон зөвшилцөх, хэлэлцэх асуудлаа тодорхойлж ирэх хэрэгтэй юм байна. Аж ахуйн нэгжээс тендерийн баримт бичиг бэлтгэдэг ажилтнуудаа үнэ төлбөргүй сургалтад хамруулахаас гадна мэргэшсэн ажилтнуудаас тендерийн бичиг баримт, хууль журмын талаар заавар зөвлөгөө авах боломжтой юм. Мөн энэ үеэр 2016 онд хэрэгжиж буй хөрөнгө оруулалтын нарийвчилсан мэдээлэл өгөхөөс гадна компанийн гэрчилгээ, тусгай зөвшөөрлийн хуулбар, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн товч танилцуулга, авч ирсэн тохиолдолд Үндэсний үйлдвэрлэгч, аж ахуйн нэгжийн бүртгэлд хамруулах юм. Уг бүртгэлд хамрагдсанаар дотоодын давуу эрх тооцох, сонгон шалгаруулалтыг худалдан авах ажиллагааны онцгой журмаар зохион байгуулах, худалдан авах ажиллагаатай холбоотой зар мэдээлэл цахимаар хүлээн авах зэрэгт үйл ажиллагааны мэдээллийг оруулах боломжтой болно. Сургалт болон Хэлэлцүүлэг оролцох аж ахуйн нэгж, иргэн 75757810 утсаар холбогдож бүртгүүлэх юм байна гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээдэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Тулгар төрийн 2225, Их Монгол Улсын 810, Ардын хувьсгалын 95 жилийн ойн баяр наадмын нээлт 7-р сарын 11-ний өдөр болох бол хүчит бөхийн барилдаан 7-р сарын 12, 13-нд болно.

Тэгвэл хөдөө орон нутгийн наадмын тов гарсан байна. Ингээд аймгуудын баяр наадмын хуваарьтай танилцана уу.

№

Аймгийн нэр


Хугацаа

1


Архангай


21-22/VII

2


Архангай- Цэцэрлэг сумын 90 жилийн ой


15-17/VII

3


Баян-Өлгий


16-17/VII

4


Баянхонгор


19-20/VII

5


Булган


15-16/VII

6


Говь-Алтай, Баруун бүсийн даншиг наадам


30-31/VII

7


Говьсүмбэр


22-23/VII

8


Дархан-Уул


18-20/VII

9


Дорноговь-Сайншанд хотын 50 жилийн ой


20-21/VII

10


Дорнод


20-21/VII

11


Завхан


8-9/VII

12


Өвөрхангай


19-20/VII

13


Өмнөговь


9-10/VII

14


Сүхбаатар


22-23/VII

15


Сэлэнгэ


15-16/VII

16


Төв


20-22/VII

17


Ховд


18-19/VII

18


Хөвсгөл-Мөрөн хот


15/VII

19


Хөвсгөл-Хатгал тосгон


11-12/VII

20


Хэнтий-Батширээт сум


17-19/VII

МАН-ын сонгуулийн сурталчилгаагаар “АН ингэж ч алдсан, МАН тэгж ч гийгүүлнэ” гэж чихэн дээр цэцэг ургуулахаар арга ядна. ТВ асаана МАН, нэт ухна МАН, радио сонсоно МАН, сонин гарчиглана МАН...

Хотын дарга Э.Бат-Үүл, НИТХ-ын дарга Д.Баттулга нар хотын газрыг хууль бусаар олгосон, газрын наймааны талаарх хөдлөшгүй баримт нотолгоотой мэдээллийг дэлгэсэн нь өнөөдрийг хүртэл иргэдийн дунд ам дамжин яригдсан хэвээр байна. Олон хүний мэдээгүй байсан уг мэдээлэлд багтсан, зарагдсан газрын үнэ нийт 26.9 их наяд. Энэ мөнгө хэрэв нийслэлийн төсөвт орсон бол асар их зүйлийг бүтээн босгож болох байсан. Харамсалтай нь, энэ мөнгө цаасан дээрх тооцоо төдий болоод өнгөрч байна.
Газрын хууль бус олголт, наймаатай холбоотой энэхүү асуудалд одоогийн байдлаар таван хүний нэр холбогдоод байгаа. Тэд бол 2012 оноос өмнө нийслэлийг удирдаж байсан хүмүүс болох хотын дарга асан М.Энхболд, Ц.Батбаяр, Г.Мөнхбаяр, Т.Билэгт нар юм. Мөн тэднийг дарга байх үед газар олголтын асуудлыг нь хариуцан ажиллаж байсан Ц.Сандуй нартай холбоотой баримтыг өнөөдөр ч хууль бус газар олголтоос болж эрх ашиг нь хохирсон иргэдийн дэлгэсэн үзэсгэлэнгээс бэлээхэн харж болохоор байна.


Зарим нь Ц.Сандуйд асуулга тавьж, мэдэгдэл хүртэл хүргүүлсэн. Тэрээр ард түмний асуусан асуултад албан ёсны хариулт хэлээгүй ч өөрийг нь болон дарга нарыг нь илт гүтгэсэн мэтээр ухуулга яриа хийсээр явна. Түүгээр барахгүй МАН-ын нарийн бичгийн дарга, НИТХ дахь МАН-ын бүлгийн ахлагч Д.Амарбаясгалан дээрх асуудлаар мэдээлэл хийхдээ Дэлхийн банкны гаргасан судалгааг эрс үгүйсгэж, Дэлхийн банк захиалгаар ажилласан хэмээн хэний ч санаанд багтамгүй зүйлийг ярьсан.
Түүнээс гадна “нуухаа авах гэж байгаад нүдээ” сохлов гэдэг шиг мэдээлэл хийх үеэрээ өөрсдийгөө илчилсэн ноцтой үг хэлчихсэн юм. Тэрээр Дэлхийн банкны тогтоосон 26.9 их наядыг үгүйсгэх үедээ “Дэлхийн банк өмнөх 26.9 их наяд төгрөг гэсэн дүнг гаргахдаа өмнөх ханшаар нь биш яг одоогийн ханшаар тооцсон. Өмнөх ханшаар нь тооцвол шал өөр дүн гарах байсан юм” гэсэн утгатай зүйл хэлсэн. Түүний хэлснээр бол тухайн үеийн ханшаар тооцвол 26.9 их наяд төгрөгийн газар биш 5 их наяд төгрөгийн газрыг дээрх нэр бүхий хүмүүс зарсан болж таарах гээд байна.


Товчхондоо, “Би ховдог биш. Би 100 бууз идээгүй, 99-ийг л идсэн” гэдгээ өөрсдөө хүлээн зөвшөөрлөө. Ам алдвал барьж болдоггүй ээ гэж ардын сайхан үг бий дээ...


Дэлхийн банкны гаргасан 26.9 их наяд ч бай, өөрсдийнх нь хэлснээр 5 их наяд төгрөгийн газар ч бай зарагдсан л бол нийслэлийн төсөвт мөнгө нь орох л ёстой. Харамсалтай нь яагаад нэг ч төгрөг төсөвт ороогүй талаараа тайлбарлаж чадахгүй л мунгинаж явна даа тэд. Үүнийгээ далдлахын тулд хаа байгаа Дэлхийн банк, учир утгагүй гүтгэлэг гэсэн шал өөр зүйл ярьж иргэдийн анхаарлыг татах гэж оролдож байгаа нь өрөвдөлтэй. Ер нь яаж ч бодсон Дэлхийн банк Э.Бат-Үүлийн захиалгаар ажиллана ч гэж юу байхав дээ.



Эх сурвалж: Нийслэлийн Ардчилсан нам

Камертон хамтлаг өнөөдөр 21 нас хүрлээ. Тус хамтлагийнхны зүгээс фэйсбүүк хуудсаараа дамжуулан, ”Энэ бүх хугацаанд КАМЕРТОН хамтлагтай хамт байсан нийт фэнүүддээ баярын мэнд хүргэе. Цоо шинэ цомгийн маань хамгийн эхний дуу ”Хүлээсийг минь тайл” удахгүй та бүхний сонорт хүрэх болно” хэмээх бас нэгэн баяртай мэдээг дуулгасан байна.

Дашрамд дурдхад, Тэдний анхны уран бүтээл алдар монгол хүн бүрийн аманд хүлхэгдэж байдаг “Маамуу нааш ир” дуу байсан бөгөөд энэхүү дууг тэд хөгжимгүйгээр дөрвөн хоолой салган дуулсан нь хэн хүний анхаарлыг татсан юм.

Улаанбаатарт хотноо 7 дугаар сарын 15-16-нд болох Ази-Европын Дээд түвшний 11 дүгээр уулзалтыг дамжуулахад Европын өргөн нэвтрүүлгийн холбоотой хамтран ажиллах дотоодын телевизүүдийн инженер техникийн ажилтнуудыг АСЕМ-ын Хэвлэл мэдээлэл, сурталчилгаа хариуцсан ажлын хэсгийнхэн 6 дугаар сарын 23-нд Гадаад хэргийн яаманд хүлээн авч уулзлаа.

Уулзалтаар АСЕМ-ын дээд түвшний уулзалтын шууд нэвтрүүлэг, сурвалжлагыг дамжуулах телевизүүдийн хуваарилалт, зохион байгуулалт, ерөнхий төлөвлөгөө, техникийн нөхцлийн талаар санал солилцлоо. Бэлтгэл ажлын хуваарийн дагуу телевизүүд 6 дугаар сарын 24-нөөс АСЕМ-ын үйл ажиллагааг дамжуулах цэгүүдэд ажиллаж, тоног төхөөрөмжийн бэлтгэлээ хангахаар болов.

АСЕМ-ын дээд түвшний уулзалтыг олон нийтэд шууд дамжуулах, Монгол Улсыг сурталчлахад дотоодын 9 телевиз хамтран ажиллаж байна.

Монгол Улсын иргэн бүр “Эрдэнэс Таван толгой” ХК-ийн 1072 ширхэг хувьцаа эзэмшиж байгаа. 18-аас дээш насны иргэд хувьцааныхаа 30 хувийг борлуулах эрх энэ сарын 13-наас нээгдсэн.

Тулгар төрийн 2225, Их Монгол Улсын 810, Ардын хувьсгалын 95 жилийн ойн баяр наадмын нээлт 7-р сарын 11-ний өдөр болох бол хүчит бөхийн барилдаан 7-р сарын 12, 13-нд болно.


Наадмын тасалбарыг ирэх сарын 6-ны өдрөөс худалдаанд гаргахаар болжээ.

Саравчгүй суудлын тасалбар 16 мянган төгрөг,
Саравчтай суудлынх 25 мянган төгрөг,
Жуулчдад 25 ам.доллараар Бөхийн өргөө болон Соёлын төв өргөөний кассуудаар тус тус худалдах аж.

Та бидний бүтээлч байдал бол улс орны хөгжил цэцэглэлтийг буй болгох тасралтгүй сэргээгдэн улам ундрах гол нөөц юм. Манай улс 2015 оны Дэлхийн бүтээлч байдлын индексийн судалгаанд 139 орноос 81-т жагсжээ. Улс орны технологийн хөгжил, авъяас чадвартай хүмүүс, аливаад тэвчээр хүлээцтэй хандах байдал бол бүтээлч байдлыг илэрхийлэх үзүүлэлтүүд юм.

2009 оноос хойш зохион байгуулагдаж буй амьд хөгжмийн “Play time” наадам “Найрсаг Улаанбаатар” хөтөлбөрийн хүрээнд 3 дахь жилдээ зохион байгуулагдах гэж байна.

З.Энхболд: Монгол Улс нэг ч төгрөгийн, нэг ч долларын ”ӨРГҮЙ”

Авлигатай тэмцэх газраас төлөвлөгөөт хяналт шалгалтын хүрээнд Газрын тосны газрын мэдүүлэг гаргагч албан тушаалтнуудын хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг шалгалаа.

Улс орны эдийн засагт хөдөлмөрийн зах зээлийн хөгжил чухал байр суурь эзэлдэг. Хоёр намын мөрийн хөтөлбөрт ажил эрхлэлтийг нэмэгдүүлж, хөдөлмөрийн зах зээлийг хөгжүүлэх тухай бодлого хэрхэн туссаныг сонирхоё.

Хөшигний ард өрнөсөн ТАВАН ТОЛГОЙН ЛУЙВАР

ИДЭР НАСНЫХАНД ИТГЭЛ ХҮЛЭЭЛГЭЕ
УИХ-ын 2016 оны сонгууль болоход ердөө тавхан хоног үлджээ. Парламентын найм дахь удаагийн сонгуульд нийтдээ 497 хүн нэр дэвшсэнээс хамгийн залуу нь 29-тэй, хамгийн ахмад нь жаран насыг хэдийнэ зооглочихоод байгаа билээ.
Дуучин, бөх, жүжигчин, бизнесмен, яруу найрагч, хөтлөгч гээд янз бүрийн нөхдүүд дунд ялгарах залуус бий.
Тэд хорьж болдоггүй хорин настай хонгор залуус биш. Тэд төрдөө хийсэн ажилтай, түмэндээ танигдсан улстөрчид. Тэд ид хийж бүтээх насандаа яваа идэр залуус. Тэд хөдөлмөрийн амт, хөгжлийн үнэ цэнийг ойлгох далаад оныхон. Тэд харин хэн бэ гэж үү?
Монголын улс төрд өөр, өөрийн өнгөөр тодорч яваа таван залуу бий. УИХ-ын гишүүн Боловсрол соёл, шинжлэх ухааны сайд Л.Гантөмөр, УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин, Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга Ж.Ганхуяг нарыг нэрлэж болно.
Л.Гантөмөр
Монголын боловсролын салбарт хийж буй түүний шинэчлэлийн эцсийн зорилго бол монгол мэдлэгийг экспортлох. Мэдлэгийн эдийн засгийн тухай түүний гаргаж ирсэн шинэ томъёолол хоёр толгойг биш, оюунлиг толгойгоо ухаж” хөгжих. Тиймээс эхлүүлсэн ажлаа дуусгах үүргийг идэр насныханд үүрүүлмээр байна.
Ж.Ганхуяг
Төрийн бэлтгэгдсэн залуу боловсон хүчин. Хан-Уул дүүргийг найман жил удирдсан гэх ганц тодотгол түүнийг төрийн хүн болсныг харуулах эхний нотолгоо. Дүүргээ хөгжүүлж, иргэдээ сайхан амьдруулахын тулд Ж.Ганхуяг өнгөрсөн найман жил зүтгэсэн, чадсан. Тэр хийсэн бүтээсэн. Харин одоо түүнийг зөвхөн дүүрэгт ашиглах бус төрд ашиглах цаг болсон гэж хэлэхэд буруудахгүй. Төрийн ажилд мэргэшиж, иргэдийн жаргал зовлонг сайн мэдэх түүнийг сайн парламентч болно гэхэд эргэлзэхгүй байна.
Х.Тэмүүжин
Хүнд суртал, авлига хээль хахууль идэгдсэн хуулийн салбарын салхивчийг нээж, энэ салбарт эхлүүлсэн шинэчлэлийн эцсийн зорилго нь хүний эрхийг дээдэлдсэн иргэншсэн нийгмийг байгуулах. “Номыг нь уншиж, ногоотой шөлийг нь уусан”, УИХ дахь хуруу дарам цөөхөн хуульчдийн нэг. Хийсэн зүйлтэй түүнд хийх ажил бас зөндөө үлдсэн.
Тиймээс далаад оныхны цаг иржээ. Тэдэнд итгэл хүлээлгэж, ачааны хүндийг үүрүүлж, тэднээр ажлын ихийг хийлгэмээр байна. Боловсрол, хууль эрх зүйн орчин, эдийн засаг гээд тэдэнд хийх ажил их. Бидэнд алдах эрх, тэдэнд амрах эрх ЦАГ алга.

Лидэргүй намын“Лойдор”-уудын бодлогоос залуус ичиж байна

Д.Зоригт БЗД-ийн 3-р хорооны бизнес эрхлэгчдийн төлөөлөлтэй уулзаа

Цаг уурын байгууллагаас ирүүлсэн мэдээгээр өнөөдөр буюу энэ сарын 24-нд баруун аймгуудын нутгаар, 25-ны өдөр баруун болон төвийн аймгуудын нутгаар, 26-ны өдөр баруун, төв, говийн аймгуудын нутгаар, 27-ны өдөр ихэнх нутгаар дуу цахилгаантай бороо орох тул гол, мөрний усны түвшин нэмэгдэх төлөвтэй байна.

Т.ЭНХСАЙХАН: ЭМЭЭГИЙНХЭЭ ӨВДӨГНӨӨС ГУРВАНТАА АДИС АВЧ УУЖИРЛАА
-Би энэ хорвоод сайхан амьдрах гэж мэндэлсэн болохоос хир булингартай хутгалдах гэж ирээгүй-
Т.Энхсайхан бол Японы алдарт Мейжигийн их сургуулийг эдийн засаг, санхүүч мэргэжлээр төгссөн Монголын хамгийн анхны оюутан. “Фүжи холдинг” хэмээх Монголоо тэргүүлэгч компанийг үүсгэн байгуулж өнөөдрийг хүртэл амжилттай эрхэлж буй бизнесмен. Түүгээр ч барахгүй төр барилцах үйлсэд ханцуй шамлахаар олон аавын хүүгээс шигшигдсэн улс төрч. Харин дотоод сэтгэлдээ эмээгийн эрх танхил охин...
ТОГООН ЧИНЭЭ ГЭДЭСТЭЙ ХЭРНЭЭ Л ӨВЛИЙН ХҮЙТЭНД 13 ДАВХАР ШИЛЭН БАРИЛГЫГ АШИГЛАЛТАД ОРУУЛЖ БАЙЛАА
-Та түрүүн “Би хүссэнээ хийж түүнээсээ аз жаргалыг мэдэрдэг. Надад түүнээс өөр шунах зүйл үгүй” гэж ярьж байсан?
-Би байгаадаа сэтгэл хангалуун хүн. Өнөөдөр надад хийх ажил, гэр бүл минь байна. Ажилдаа үргэлж дурладаг учраас аз жаргалыг алхам тутамдаа мэдэрдэг. Нөгөө талаас би үргэлж аливааг тунгаан бодох дуртай. Их ярих дургүй. Ерөнхийлөөд хэлбэл би их азтай хүн...
-Азтай гэдэг нь?
-Яагаад ч юм ажил үйлс минь бүтээд л байдаг. Зам мөрийг минь түшээд байдаг ч юм уу, удмаас надад хайрласан ухаан байдгаас ч тэр үү амжилт байнга тосдог.
-Таны бодлоор хүн бүхэнд аз тохиодог болов уу. Хүмүүс амьдралдаа тэр бүр сэтгэл хангалуун байж чаддаггүй шүү дээ?
-Аз байдаг. Гэхдээ аз нь гийж явдаг хүмүүс түүнийгээ өөрийн оюун санаагаар далладаг байх. Нөгөө талаас хөдөлж л байгаа тохиолдолд үр шимээ заавал хүртдэг. Миний хувьд хүүхдээ гэдсэндээ тээж байсан ч, төрүүлээд гэртээ харсан ч ажил минь явж л байдаг. Тогоон чинээ гэдэстэй чөвлийн хүйтэнд 13 давхар шилэн барилгыг ашиглалтад оруулаад зогсож байсан. Мэдээж төрснийхөө дараа 20 орчим хоногийг үрдээ бүрэн зориулна. Угаас зүгээр сууж чаддаггүй хүн чинь тэр өдрүүдэд л ажлаас өөрийгөө түр чөлөөлдөг.
-Хүүхдээ 20 хоног харчихаад л ажилдаа орчих уу?
-Тийм ээ...
-Арай дэндүү ажилладаг юм биш үү?
-Цагийг дэмий үрэх нь надад дэндүү харамсалтай санагддаг. Өөрөөр хэлбэл огтхон ч зүгээр сууж чаддаггүй.
-Энэ хөдөлмөрч чанар хаанаас эхтэй вэ?
-1990-ээд оны үед хүн бүхний амьдрал хэцүү байлаа шүү дээ. Миний хувьд сурлага сайтай учраас ОХУ-д хуваарь авна гэдэгтээ бүрэн итгэлтэй байв. Гэтэл тэр жил хуваарь ирээгүй учраас урам ихээр хугарсан. Бусдын адил гахай зөөж бизнес эрхлэх хүсэлтэй байсан ч жаахан учраас чадаагүй. Амьдрал үнэхээр хүнд байлаа. Бие биенийхээ хувцсыг сэлгэж, оёж нөхөөд л өмсөнө. Өөрөө 39 размерийн гутал өмсдөг хэрнээ эгчийнхээ 37 размерийн ганган гутлыг чихэж углана. Тиймээс би өндөр боловсрол эзэмшихгүй л бол болохгүй гэж бодно. Үргэлж толгой ажиллаж, сэтгэж байдаг учраас чадна гэдэгтээ эргэлзээгүй. Чадсаар ч ирсэн. Тэгээд юун түрүүнд найзуудтайгаа хамтраад хамгийн анх дуу бичлэгийн студи бүхий компаниа байгуулсан. Тэгсэн бизнес маш амжилттай явж эхэлсэн. Хөдөлбөл хөлс гэдгийг тухайн үед хамгийн ихээр мэдэрсэн. Эмээ минь намайг өсгөсөн. Амьдралын ухаан, суурь хүмүүжлээ эмээгээсээ авсан. Миний эмээ одоо 100 настай. Сая өвдөгнөөс адис авч гурван удаа мөргөчихөөд гарч ирлээ. Сонгуулийн ажил гээд гэртээ олон хоног үзэгдээгүй учраас адис авч уужирлаа. Маш их саначихсан байна... Маргааш сонгуулийн ажлаар 10 гаруй хоног эмээгээсээ хол аян замд гарна. /Уйлав/ Чамтай ярилцлага хийхээс өмнө би эмээтэйгээ дөнгөж уулзсан болохоор сэтгэл санаа тогтож өгөхгүй байлаа.
“ОХИНЫГ МИНЬ НУТГИЙН УУЛ УС, ТЭНГЭР ХАНГАЙ НЬ ТҮШЭЭСЭЙ” ГЭЭД ЭМЭЭ МИНЬ ӨДӨР ШӨНӨГҮЙ ЗАЛБИРЧ СУУГАА
-Гарыг нь ганзаганд хүргэсэн эмээтэйгээ өдий насалтлаа хамт байна гэдэг хэн бүхэнд тохиохгүй хувь байх аа?
-Тийм шүү. Намайг зодох үедээ зодож, аргадах үедээ аргадаж өсгөсөн. Хамаг амьдралаа надад зориулчихсан байна. Бид хоёр чинь хоёр биенээ тордож тойглож явсаар байгаад нэг нь 100 нас нөгөөх нь гэр бүл төдийгүй бусдын сайн сайхны төлөө хөдөлж чадах хэмжээнд хүрсэн байна. Энэ бол бидний бүтээж босгосон амьдрал, амжилт. “Муу охиноо сургуульд орохыг нь үзэх юмсан” гэдэг байж билээ. Дараа нь сургууль төгсөхийг нь харчихвал ч... гэж ярина. Тэгээд цааш ахиулж дээд сургууль дүүргэхийг нь үзэх юмсан гэж явсаар өнөөг хүрсэн байна. Улсын их хуралд нэр дэвшсэнийг сонсоноос хойш “Охиныг минь нутгийн уул ус, тэнгэр хангай нь түшээсэй” гээд өдөр шөнөгүй л залбирч суугаа.
-Эмээдээ зодуулж байсан гэлээ. Охин хүүхэд гэхэд их дэггүй байж дээ?
-Сахилгагүй охин байлаа. Хөвгүүдтэй тэвэг тоглоно, бөмбөг өшиглөнө. Ах нартайгаа тоглож өссөн болохоор их эршүүд, олон таван үггүй охин байсан.
-Муухан эр хүнээс дээр гэдэг шиг үү?
-Ер нь хүмүүс намайг тэгдэг юм аа. Энэ зангаараа явсаар дуусах байх.
-Эмээгийн хүүхдүүд цаанаа л хэрсүү өсдөг юм шиг ээ?
-Үнэн. Эмээгийн ухаанаар хэрсүүжиж өнөөдрийг хүртэл эрч хүчээр дүүрэн явна. Заримдаа өөрийнхөө хандлага, ухаанаас би эмээгээ олж хардаг. Тэрбээр бүтэн дээлтэй явсангүй. Урагдвал ижил өнгийн даавуугаар нөхөөд л өмсчихнө. Залхуурлыг үл тэвчинэ. Айлын хүүхдүүд гадаа тоглож байхад надад 30 минутын л эрх өгнө. Бусад цагт хичээлийг минь хийлгэж, гэрийн ажилд сургана. Өнөөдөр би энэ эрхэм хүнийхээ ачийг л хариулахыг хичээдэг. Заримдаа эмээгээ өвдөхөөр өмнөөс нь би өвдчихгүй дээ гэж шаналдаг.
-Хамгийн сүүлд хэзээ магнай тэнийтэл нь баярлуулав?
-За байз. Оюутан байхдаа юм болов уу. Би Японы Мейжигийн их сургуульд Санхүүч, эдийн засгийн мэргэжлээр долоон жил сурч төгссөн. Японд байхдаа хоёр биенээ санаж их бэтгэрсэн. Эмээ минь хорвоогийн шар хоногийг хуруугаа тоолж хүлээсэн дээ. Хуруугаа тоолох гэдгийг мэдэх үү? Өнөөдөр арай гэж өнгөрлөө. За маргаашийг өнгөрөөчихвөл ч... гэж өдөр хоногийг бэтгэрэн байж барахыг хуруугаа тоолох гэж хэлээд байгаа юм. Ингээд бодохоор энэ хүнийг өчнөөн удаа зовоож байжээ. Би тэнд байхдаа хамгийн том охиноо төрүүлсэн юм. Охиноо хоёр ой хүрэнгүүт Монгол руу явууллаа. Тэгсэн эмээ намайг санахаа больчихсон. Тэр үед бага ч атугай уужруулж магнайг нь тэнийлгэсэн гэж боддог юм. Яагаад гэвэл би өөрийнхөө оронд жижигхэн хуулбараа эмээдээ бэлэглэчихсэн шүү дээ. /Инээв/ “Сэтгэл дэвтлээ” гэж хэлж байсан нь одоо ч сэтгэлд тодхон... Түүнээс гадна Мейжигийн их сургууль төгссөн анхны Монгол оюутан учраас эмээгээ их баярлуулсан байх.
БИ ТӨРӨЛХИЙН ЭРЧ ХҮЧТЭЙ БОЛОХООР ӨӨРИЙГӨӨ ИХ АЗТАЙ ГЭЖ ХЭЛНЭ
-Босго өндөртэй Мейжигийн их сургууль төгсөж ирээд ажлынхаа гарааг эхэлсэн үү?
-Тийм ээ. Би Монголд ирээд Зам тээвэр барилга хот байгуулалтын яаманд Санхүү хөрөнгө оруулалтын мэргэжилтнээр ажилласан. Тэнд их зүйлийг сурсан. Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, Их хурлын дарга нарын зам тээвэр, барилга хот байгуулалттай холбоотой асуудал, ярианы сэдвийг нь бэлтгэж өгдөг байлаа. Нэг ч засвар оруулахгүйгээр миний бэлтгэсэн агуулгыг тэд телевизээр уншиж байхыг хараад их урам авсан. Би чадаж байна. Илүү цаашаа явах юм байна гэж бодсон. Ингэж л хүн өөрийгөө хурцалдаг байхгүй юу. Бодоод байх нь ээ хүн өөрийгөө голж ер болохгүй юм билээ. Үүний дараа Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайдын зөвлөх болсон.
-Дөнгөж сургуулиа төгссөн бүсгүй хүн сайдын зөвлөх хүртлээ дэвшээд явахад эргэн тойрныхон чинь хэрхэн хүлээн авч байсан бол. Ер нь амжилтыг тань үгүйсгэхэд ямар бодол төрдөг вэ?
-Би ер нь их хэнэггүй хүн юм шиг ээ... Манай эгч намайг тодорхойлохдоо энэ Энхсайханд бүтэн сонгино, тал талх бариулчихад идчих л хүн дээ гэдэг. Бага байхад зуслан дээр цуйван сэгсэрсний дараа бүгд оочирлоод зогсож байхад би аль хэдийнэ идчихсэн дахин дугаарлаад зогсдог тийм л эршүүд хүүхэд байлаа. Одоо ч гэсэн ажил ихтэй болохоор машиндаа хооллоод явах нь энүүхэнд. Үүгээрээ юу хэлэх гээд байна гэхээр би ямар ч үед өөрийнхөөрөө элдэв хачиргүй хүн. Өөрөөр хэлбэл надад заль байдаггүй. Бусад хүн намайг юу ч гэсэн огт тоодоггүй. Надад маш их ухаан бий. Хүний бодоогүй, сэтгээгүйг хийчихнэ. Урд өдөр нь сайтар амарсан тохиолдолд арван хүний ажлыг ч амжуулж чадна. Төрөлхийн ийм эрч хүчтэй болохоор өөрийгөө маш азтай гэж хэлээд байгаа юм. Би зовж хичээж амьдарч байгаа хүн биш байхгүй юу. Бүх өгөгдөл нь байна. Би амьдралд хэрэгжиж байгаа олон хуулийн ажлын хэсгийг ахалж ажиласан. Урт настай хууль гаргахын тулд хүний оюуны цар хүрээ, мэдлэг туршлага яах аргагүй шаарддаг.
-Тэгвэл та бусдын амжилтанд хэрхэн ханддаг вэ?
-Миний амьдрал надад л хүртээлтэй гэж боддог. Хүн өөрийгөө л хичээх хэрэгтэй. Дэргэдэх хүн арван ширхэг алтан шүдтэй байна уу надад хамаагүй. Миний амьдрал миний л түүх. Хүнтэй муудвал өөрөө хохирно. Өөрийгөө нэг том ертөнц гэж үзвэл энэ дотроо их сайхан амьдармаар байна. /Цээж рүүгээ заав. Сур/ Бусдад атаархаж дотроо буцалж яах юм. Атаа хорсолдоо шатаж яваа хүмүүсийн дэргэд тайван явснаар би хожно.
-Илт жүжиглээд байгаа нэгнийг харахаар танд ямар санагддаг вэ?
-Мэдээж уур хүрнэ. Нэг хүн надад “Чи даанч зальгүй юм даа. Улс төрд зальтай хүмүүс л хол явна” гэж хэлсэн. Тэр үед би дотроо энэ үгийг эсэргүүцэж зогссон. Учир нь би залиар өөрийгөө хуурч амьдрахгүй. Ахархан энэ амьдралд ганц тохиох залуу насаа булингартуулж яах юм бэ. Надад тэртэй тэргүй өөрийнхөө оюун ухааныг ажиллуулаад амьдрах чадвар байна. Би энэ хорвоод сайхан амьдрах гэж ирсэн болохоос хир булингартай хутгалдах гэж ирээгүй.
-Та хэр баян хүн бэ?
-Баян байлгүй яах вэ. Зуун настай эмээ минь байна. Халамжтай хань, гурван сайхан үртэй хүн чинь баян байна биз дээ.
ЭМЭГТЭЙ ХҮН УЛС ТӨРИЙН БОСГО ДАВЛАА ГЭХЭД ТЭР БҮР ХУДЛАА ЯРЬЖ, ХУЛГАЙ ХИЙХГҮЙ ДЭЭ
-Та яагаад УИХ-д дэвшихээр болов?
-Би өөрөө УИХ-д дэвшинэ гэж бодоогүй явсан юм. Харин энэ мэдээг дуулахаас хэдэн хоногийн өмнө намын удирдлагаас надад санал тавьсан. Учир нь үүнээс өмнө хотод хамгийн ойр, зам тээвэр, харилцаа хөгжсөн хэрнээ зогсонги байдалд орсон Төв аймгийн хөгжлийн концепцыг боловсруулсан байв. Би өөрөө судлаач учраас гурван жилийн өмнө гадны мэргэжилтнүүдтэй нийлээд дээрх судалгааг хийсэн. Энэхүү концепцоо Ерөнхий сайд, УИХ-ын даргад танилцуулсан. Тэнд аймгаа хөгжүүлж болох бүхий л гаргалгааг хийсэн юм. Үүнийг амьдрал дээр хэрэгжүүлэхэд улсаас төсөв батлах шаардлагагүй нөөц бололцоогоороо менежемент хийхэд л болчих асуудал. Би олон хөгжлийн судалгаанууд амжилттай хэрэгжүүлж байсан. Төв аймгийн хөгжлийн концепцоо Ардчилсан намын мөрийн хөтөлбөрт оруулсан. Тэр болтлоо нэр дэвшинэ гэж бодоогүй явж байв. Гэтэл нэг өдөр намайг дуудаад “Чиний боловсруулсан ажил Төв аймгийн зүүн болон урд сумуудыг хамарсан үйлдвэр хөдөө аж ахуй газар тариалангаар дагнасан цогц асуудал учраас энэ асуудлыг хэрэгжүүлэхийн тулд их хуралд орох хэрэгтэй байна” гэв. Би мэдээж хийсэн ажлаа ажил хэрэг болгохын тулд хүлээн авсан.
-Эмэгтэй хүн улс төр рүү орж яадаг юм гэх хандлага олны дунд байдаг. Үүнд ямар хариулт өгөх вэ?
-Эмэгтэйчүүд бол улс төрийн дэвжээнд үнэндээ дутахгүй. Орчин үед хүний мэдлэг боловсрол, хийж бүтээсэн зүйлс бол гол үнэлэмж. Түүнээс бус эр, эм хүйсэндээ биш. Ер нь эмэгтэй хүн улс төрийн босго давлаа гэхэд тэр бүр худлаа ярьж, хулгай хийхгүй дээ.
-Өрсөлдөгч таны хувьд хэн бэ?
-Надтай хүмүүс өрсөлдөөд байдаг юм шиг байна лээ. Би харин өөрөөсөө мундаг хүмүүстэй өөрийгөө харьцуулж дотроо чимээгүйхэн өрсөлддөг. Тэдний өндөрлөгт хүрсэн нууцыг мэдэхийг хүсдэг. Ажиглаад анализ хийх дуртай. Би ер нь ганцаараа бодох дуртай. Тэр үед хүн цагийг их үр бүтээлтэй өнгөрөөдөг. Бүх төлөвлөгөөгөө толгойдоо цэгцэлдэг. Бодлынхоо дагуу явахаар хэзээ ч алддаггүй.
-Та бусад дэвшигчийн мэдээлэлд их соргог ханддаг байх. “Дээш” гарахын тулд улаан цайм худлаа ярьж байвал танд ямар бодол төрөх вэ?
-Саяхан би телевиз үзэж суулаа. Дэвшигчид долоон минутаар цаг авчихсан бололтой ээлжлээд л сурталчилгаагаа явуулж байна. Нэг залуу байна аа. Үнэн мундаг ярина. Гэхдээ сонгогчдыг мал гэж бодсон бололтой зоргоороо авч өгч байна. Үг өгүүлбэр болгон нь “хошгоруулалт”. Ичихгүй юм... Ард түмэнд хайртай болж жүжиглэж байгааг нь харахаар гол харласан. Энэ мэт зөндөө л хүн байна.
БИД ЭНЭ АМЬДРАЛД СЭТГЭЛ ХАНАМЖИЙГ Л ЭДЛЭХ ГЭЖ ИРДЭГ
-Өнөөдрийг хүртэл хийсэн хамгийн том бүтээл юу байв?
-Миний гурван хүүхэд...
-Уг нь ч тийм. Гэхдээ би ажил хэрэг талаас нь асуусан юм.
-Үгүй ээ. Үнэндээ ажил бол миний амьдралын зам. Би ажлаа хийж байхдаа ер түүртдэггүй. Их зүйл хийчихлээ гэж хэзээ ч ялархаж, бардамнаж байгаагүй. Эмэгтэй хүний хийдэг бүхий л ажлыг нугалж байна. Гэсэн ч түүртэхгүй яваадаа баярладаг. Хүн ер нь өнөөдрөөрөө амьдрах хэрэгтэй гэж боддог. Мэдээж ирээдүй рүүгээ тэмүүлнэ. Хэт материаллаг байж болохгүй. Эсбөгөөс өөрөө зовно.
-Таны хувьд мөнгө юу вэ?
-Хөдөлмөрлөх явцад өөрөө бий болдог зүйл. Түүнийг хэрхэн зарцуулах нь ухаан. Амьдрал хэцүү байхад гэр бүлээрээ ядуу байснаас би ганцаараа тамирдталаа ажиллаад үхсэн ч яадаг юм гэж боддог байв. Тийм их зориг надад байсан.
-Хүн ямар явснаа бүү март гэдэг?
-Тийм шүү. Амьдрал сайжирч эхэлснээс хойш эмээ бид хоёр жилдээ асрамжийн хүүхдүүдэд багахан ч гэсэн тусалдаг болсон. Тэдэнд чихэр жимс бус дотуур хувцаснууд аваачиж өгнө. Яагаад гэхээр эцэг эх нь байхгүй ч ядаж цэвэр дотуур хувцастай яваасай гэж хүсдэг болоод л тэр. Эцэг эхтэй хүүхдүүд өдөр бүр дотуур хувцсаа сольж өмсөнө шүү дээ. Өөрийн хөлс хөдөлмөрөөрөө олсон мөнгөө зөв зүйлд зарцуулах сайхан. Би ер нь амьдралд яах гэж ирсэн юм бэ. Сэтгэл ханамжийг л эдлэх гэж ирсэн шүү дээ.
-Гутарч суугаа хүнд та юу гэж хэлэх вэ?
-Энэ асуултанд хариулахаас өмнө өөрийнхөө талаар нэг жишээ дурдчих уу.
-Бололгүй яах вэ.
-Би хүүхдээ төрүүлсний дараа 100 гаруй кг болов оо. Нөхөр маань миний дэргэд жижигхэн болчихсон юм шиг санагдаж эхлэв. Нялх биетэй байдаг. Яах вэ гэж хэсэг бодов. Тэгээд гүйлтийн зам дээр 10 минут гүйх гэсэн бахардаж ядраад ер бардаггүй. Сэтгэлзүй болоод бие организмын хувьд чадахгүй байсан. Аргаа бараад бясалгал гэж юу болох талаар судлав аа. Хүний бие оюун санаа материас бүрддэг гэсэн юм уншив. Тэгээд л бодов. Энэ биеэ өмссөн хувцас гэж төсөөлбөл түүнийг тайлаад гүйдэг зам дээр орхичъё. Харин тэр хооронд өөрт хэрэгтэй юмыг тунгаая гэж шийдлээ. Мэдээж тэр үед надад хийх ажил толгойтой үснээс их байсан. Тэгээд л туршаад үзлээ. Өч төчнөөн юм бодоод гүйв. Нэг мэдсэн бүтэн цаг гүйчихсэн байлаа. Банны өрөөнд ороод хөлөргөдөг хувцсаа тайлахад газарт хөлс асгарсан. Би ер амьсгаадаагүй байв. Өдөр бүр энэ мэт гүйсээр нэг сарын дотор 14 кг хассан. Хүн алив тулгарсан асуудлыг шийдэхийн тулд үргэлж оюун санаандаа элдэв арга эрэлхийлж байдаг байгаа биз дээ. Ингээд бодохоор бидэнд агуу оюун ухаан заяачихаж. Дэндүү азтай байгаа биз. Тийм учраас би гутарч суугаа хүнд “Боломж үргэлж байдаг. Өөртөө гутрах сиймхийг бүү олго. Гайхамшигт оюунаа дэмий зүйлд бүү зарцуул. Шаналаад яах юм. Өөрөө л зовно. Харин чамайг зовоосон тэр хүн аль хэдийнэ мартчихсан яваа. Тэр хүнд чи дийлдчихээд байна. Бүү ялагд” гэж хэлнэ.
-Өөртэйгөө сайн ярилцахын сацуу үргэлж гарцыг эрэлхийлдэг учраас та урагшилдаг юм болов уу гэж бодлоо. Бас их өөдрөг хүн юм аа?
-Магадгүй л юм. Хүн үргэлж сэтгэлийн шархтай, биедээ өвчинтэй явбал урагшлахад их хэцүү шүү дээ. Миний ард гэр бүл, олон дүү нар маань байна. Би өөдрөг хүсэл тэмүүллээр дүүрэн явж чадахгүй бол яаж тэднийгээ дэмнэх болж байна. Түүнээс биш надруу шидсэн чулуу болгонд оногдоод явбал би өөдлөхгүй шүү дээ.
-Ярилцсанд баярлалаа.