Энэ долоо хоногт болсон онцлох явдлаас хүргэж байна.
Өнгөрсөн пүрэв гарагийн УИХ-ын чуулганаар Ерөнхийлөгчийн хоригийн хэлэлцэж, шийдвэрлэсэн. Тухайлбал, Ерөнхийлөгч Монгол Улсын 2020 оны Төсвийн тухай хуулийн хоёрдугаар хавсралтад заасан, 1.424.277.3 сая төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий 386 барилга, арга хэмжээнд хэсэгчлэн, Ирээдүйн өв сангийн тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуульд бүхэлд нь болон Өмгөөллийн тухай хууль, НДС-ийн шимтгэлийг хоёр хувь нэмэгдүүлэх зэрэгт тус тус хориг тавьсан юм. Эдгээрийг чуулганаар хэлэлцэж, НДС-ийн шимтгэлийг хоёр хувь нэмэгдүүлэхэд тавьсан хоригийг хүлээн авч үлдсэнийг дэмжих боломжгүй гэж үзэв.
Энэ талаар Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг "Ерөнхийлөгчийн хоригийг УИХ хүлээн авснаар ОУВС-тай хэл амаа ололцоход амаргүй байдалд хүрч байна. Учир нь Засгийн газар ОУВС-тай байгуулсан гэрээгээ хоёр дахь удаагаа зөрчиж байна. Тиймээс НДС-ийн шимтгэлийг хоёр хувь нэмэгдүүлэх асуудлыг нэг мөсөн цуцлах бус түр хугацаагаар зогсоох эсвэл хойшлуулах талаар ярилцана” гэсэн юм.
Ямартай ч иргэдийн нуруун дээрх ачааг түр хугацаанд ийн хөнгөрүүлсэн ч асуудал дахин сөхөгдөх нь тодорхой болж байна. Учир нь эрх баригчдын зүгээс ОУВС-тай цаашид хамтран ажиллах шаардлагатай гэсэн байр суурийг илэрхийлж байгаа. Тиймээс нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нэмэгдүүлэх асуудал он гарахаар дахин яригдах нь. Мөн сонгуулийн хаяа ойртсон энэ үед эрх баригчид засаг солигдтол түр азнахаар шийдсэн ч байж магадгүй.
Түүнчлэн Өмгөөллийн тухай хууль болон түүнийг дагалдан батлагдсан зарим хуульд тавьсан Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээн авах боломжгүй гэж үзсэн юм. Тодруулбал, хоригт “2012 онд батлагдсан Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулиар чиг үүрэг нь Монголын Хуульчдын холбоонд бүрэн шилжсэн “Өмгөөлөгчдийн холбоо” гэдэг байгууллагыг давхардмал чиг үүрэгтэйгээр дахин байгуулахыг дэмжих боломжгүй” гэжээ.
Өмгөөлөгчид ч гэсэн бие даасан холбоо байс ёстой эсэх талаар хоёр хуваагдаад байна. Учир нь уг хуульд өмгөөлөгчийн эрх ашгийг хамгаалах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх иргэний хэргийн процессын явцад өмгөөлөгч процессын хувьд ямар ажиллагаанд оролцож, ямар эрх эдлэх, тэднийг хамгаалах гэхээс илүү Өмгөөлөгчдийн холбоог зохицуулсан байгууллагын хууль болсон гэж үзэх өмгөөлөгч, хуульчид цөөнгүй бий.
Хуульч гэдэгт өмгөөлөгч, прокурор, шүүгчийг хамруулан үздэг. Хэрвээ Өмгөөллийн тухай хууль батлагдвал өмгөөлөгчид Хуульчдын холбоонд ч тэр, Өмгөөлөгчдийн холбоонд ч тэр зайлшгүй харьяалагдах болж байна. Улмаар хоёр байгууллагад татвар төлөх шаардлагатай болно гэсэн үг.
Нөгөөтэйгүүр, өмгөөлөгчид бие даасан холбоотой болсноор өмгөөлөгчтэй холбоотой гарсан санал гомдлыг тус холбоо харьяаллын хувьд зохицуулна. Өмнө нь шүүгч, прокурор, өмгөөлөгчөөс бүрдсэн зөвлөл шүүдэг байсан бол одоо өмгөөлөгч өмгөөлөгчийгөө шүүдэг болох юм. Өмгөөлөгч өмгөөлөгчйгөө томилж, эрхийг нь цуцалж, шүүдэг болох нь хэр зөв бэ гэсэн асуулт гарч ирнэ.
Юутай ч өмгөөлөгчид өөрийн гэсэн эрх зүйн зохицуулалтай байх нь зөв ч тусдаа холбоотой байх нь зохисгүй гэсэн байр суурийг илэрхийлж байна. Ийнхүү дээрх шалтгаанаас үүдэн “Өмгөөлөгчдийн холбоо” өмгөөлөгчдийг талцуулахад хүргэлээ.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (2)