Да, мы умеем воевать,
но не хотим, чтобы опять
солдаты падали в бою
на землю грустную свою.
Е.Евтушенко
1961 онд зөвлөлтийн яруу найрагч Евгений Евтушенкогийн бичсэн "Хотят ли русские войны?" гэж шүлэг байх. Хожим дуу болж, ихэд түгсэн санагдна. Үүнийг дурсах шалтгаан нь сайд М.Энхсайханы news.mn сайтад өгсөн ярилцлагатай холбоотой юм.
Тэрээр 2015 оны 5 дугаар сарын 21-ний өдөр нам дамнасан "нүүрсчин" бүлгийн тулгуур сайт болох news.mn сайтад "ТТ-н байлдаан эхлээгүй байна" хэмээх турхирсан өнгө аястай гарчиг дор ээлжит цэцэрхэл, сургаалаа айлджээ.
М.Энхсайханы энэхүү мэдэгдэл нь насаараа аюулаас хамгаалах байгууллага, хууль сахиулах байгууллагад хүчин зүтгэсэн эх орондоо тангараг өргөсөн ахмад хурандаа нарын хэвлэлийн хурлын дараахан гарсан нь анхаарал татаж байгаа юм. Улс төрчийн хэлэх үг, хэзээ, хаана гэдэг санамсаргүй байдаггүй. Ялангуяа М.Энхсайхан шиг далд бодлого тээж, завшаан хайгч улс төрч зүгээр нэг хэлнэ, хаа хамаагүй цаг үед гарч ирнэ гэж байхгүй. Тэр яагаад ийм үг хэлсний учрыг хурандаа нарын мэдэгдлээс олж болно.
Тагнуулын Ерөнхий газрын хэлтсийн дарга асан, бэлтгэл хурандаа Э.Шоовдор: Гаднынхан өөрсдийн ашиг сонирхолд нийцсэн улс төрийн шийдвэр гаргуулж байна. Улстөрчдийг эрхшээлдээ оруулан хараат болгох гэсэн гаднынхны бодлого нөлөө манай улсад үе шаттай, эрчимтэй хэрэгжиж байна. Тэд санаагаа гүйцэлдүүлэхийн тулд гоё нэр, томьёогоор хууран нийгмийг бүхэлд нь төөрөгдүүлэх, хэт баян, нэн ядуу давхаргын ялгааг ихэсгэх замаар иргэдийн хооронд бие, биеэ үзэн ядах үзлийг түгээж, улс төр болон бүлэглэлээр нийгмийг талцуулж, ард иргэдийн сэтгэлийн тэнхээ, хатыг үгүй хийж байна.
Хэвлэлийн хурал дээр "Монголын нийгэмд хийж бүтээх бус, хэн нэг гадна, дотнын баян этгээд ирж газар нутгийг маань ухаад биднийг сайхан амьдруулна гэх хоосон мөрөөдөл мөөгөнцөр мэт газар авлаа. Монголын баялаг, иргэдийн мөнгө хэдхэн гэр бүлийн хувьчлалд очиж, үр хүүхдээрээ худ ураг болж, эдийн засгийн гэмт бүлэглэлийн түвшинд хүрсэн, хууль хүчний байгууллагыг гарын аясаар хөдөлдөг хувийн өс хонзон авах байгууллага болгосон" гэх зэрэг хатуу шүүмжлэлийг ахмад эх орончид хэлсний дараа М.Энхсайхан "та нар юу юм бэ? үзэлцвэл ч үзэлцнэ шүү" гэх маягаар үг өдөж, байлдаан эхлүүлэх тухай яриа гаргасан байх магадлалтай. Үүгээрээ тэр жинхэнэ "байлдааныг" өдөөж, гал тавив уу? Монголд тогтнож байсан энх амгаланг үгүй хийв үү? гээд өчнөөн асуулт хөврөнө. Ямар ч байсан тэр мэдээллийн талбарт дайны галыг өрдлөө. Одоо тэд "Эх орон эсвэл боолчлол" гэсэн томъёолол дор Олигарх цөөнх энэ улсыг эзэмших үү, олон түмэн ардууд эх орондоо эзэн хэвээр үлдэх үү ? гэх хатуу сонголтыг монголчуудад тулгах болно. Мэдээж олонхи эх орноо сонгоно.
Тавантолгойн орд бол Оюутолгойтой зүйрлэшгүй юм. Энэ ордын хайгуулыг төрийн мөнгөөр хийж, төрийн мөнгөөр нөөцийг нь тогтоосон, төр иргэддээ 1072 хувьцаагаар дамжуулан эзэмшил олгосон. Мөнгөн дүнгээрээ ч ОТ төсөлтэй зүйрлэшгүй их нөөцтэй. Улс төрчдийн ярьдагчлан 6,4 тэрбум тонн нөөцтэй ч биш. Norwest компанийн шинэчлэн хийсэн JORС стандартын үнэлгээгээр 7,2 тэрбум тонн нүүрсний нөөцтэй болох нь тогтоогдсон бөгөөд тонн нүүрсийг 30 доллараар үнэлэхэд л 216 тэрбум долларын үнэ цэнэтэй орд! 3 сая иргэндээ тэгш хуваана гэж төсөөлбөл иргэн бүрт 72 мянган доллар буюу 140 сая төгрөг ноогдох тийм их баялагийг төрийн эзэмшилд "100 хувь үлдээх" мөртлөө Энержи ресурст бүх ашгийг өгөх гэдэг зальжин томъёоллоор нам дамнасан бүлэглэл гартаа оруулахаар улайран байгааг бүгд харж, мэдэж, эсэргүүцэж суугаа. Багаар тооцоход л 216 тэрбум долларын хөрөнгөнд эзэн суух хязгааргүй шуналдаа хөтлөгдсөн хүмүүс одоо " байлдаан" хийхээс ч сийхгүй байгаагаа М.Энхсайханаар дамжуулан илэрхийлж эхлэх нь энэ үү.
М.Энхсайханыг Тавантолгойн гэрээний ажлын хэсгийн ахлагчаар томилогдсон мөчөөс эхлэн шинжээчид, ажиглагчид түүний байгуулах гээд зүтгүүлээд, улайраад байгаа гэрээ батлагдвал монголын нийгэмд асар том зөрчил үүсч, иргэний дайнд ч хүрч болзошгүйг гадаадын жишээн дээр тулгуурлан тайлбарласаар байгаа нь үнэн болох нь тодорч байгаа биш биз. Уг гэрээнд иргэдийн эзэмшилд буй 1072 хувьцааг хэрхэх талаар нэг үг, өгүүлбэр байхгүй. Энэ нь ордыг цөөн хэдэн олигархийн эзэмшилд өгөөд хэсэг бүлэг улс төрчид тэднээрээ мөнхөд тэжээлгэж, тэтгүүлж байхаар зохиосон гэрээ болох нь зүйл, заалт бүрээсээ тодорхой.
УИХ-аас томилогдсон ажлын хэсэг Засгийн газраас хэд хэдэн зүйлийг гаргаж өгөхийг шаардсаныг одоо болтол биелүүлэхгүй байгаа юм. Тавантолгойн ордыг гартаа оруулахаар шамдаж, чинэртлээ зүтгэн улайрч буй ММС компанийн Ерөнхийлөгч Ж.Оджаргал олон нийтэд өгсөн мэдээлэлдээ асуудал үүсвэл "монголдоо шийднэ, Оджаргалаа, Батцэнгэлээ хүрээд ир гэж дуудаад л болчихно. Лондон явах шаардлагагүй" гэж ярьсан нь оргүй худал зүйл болохыг гэрээний монгол эх дээрх "талуудын хооронд үүссэн маргааныг Англи улсад, Лондонгийн Арбиртрын шүүхээр шийдвэрлүүлнэ" гэсэн заалт нотлож байгаа юм. Ажлын хэсэг ч гэсэн ийм итгэл үнэмшилтэй байгаа учраас гэрээний англи хэл дээрх эхийг Засгийн газраас нэхээд, цаадуул нь гаргаж өгөхгүй гэдийж сууна. Энэ юу гэсэн үг юм бэ? УИХ-ын чуулганы нээлттэй давхцуулан гарын үсэг зурах гэж байсан гэрээг одоо болтол гаргаж өгөхгүй байгааг юу гэж ойлгох вэ? Гэрээний монгол хувилбар бол хуурамч, засч өнгөлсөн зүйл гэдэг нь эндээс тодорхой байна.
Нөгөө талаар ажлын хэсэг Засгийн газар болон Энержи ресурс компанид 1 тэрбум 170 сая долларын барьцаанд байгаа хөрөнгөнийхөө талаар, авсан зээл, гаргасан бондынхоо талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөх, барьцаанд байгаа зүйлсээр ТТ-д хөрөнгө оруулалт хийхийг барьцаалагч талууд зөвшөөрөх эсэхийг мэдэгдэх гэсэн хүсэлтүүд тавиад бас хариуг нь авч чадахгүй сууна. ММС, Энержи ресурсын эзэмшилд буй Ухаа худгийн орд дахь Үл хөдлөх хөрөнгө, уурхайгаас олох орлого, бирж дээрх хувьцаа зэрэг нь 600 сая долларын өрийн бичиг, 570 сая долларын зээлийн барьцаанд байгаа нь хүн бүхэнд тодорхой. Бизнесийн практикт барьцаанд байгаа эд зүйлсээр бусдад хөрөнгө оруулалт хийхийг хэн ч, хэзээ ч зөвшөөрч байгаагүй. Гэтэл Энержи ресурс компани барьцаанд байгаа хөрөнгөө 1 тэрбумаар үнэлээд Тавантолгойн ордод хөрөнгө оруулна гэж гэрээнд заачихсан байдаг. Энэ хөрөнгөний бирж дээрх үнэлгээг харахад 1 тэрбум яагаад ч хүрэхгүй байгаа бөгөөд яг одоо бол 378 сая доллараар үнэлэгдэж байна. Энэ хөрөнгө оруулалтыг зөвшөөрдөг юм гэхэд бодит үнэлгээгээр тооцох ёстой. Дээр нь барьцаалагч талуудаас барьцааны хөрөнгөний хариуцлагыг Эрдэнэс Тавантолгойд үүрүүлэхгүй гэсэн батлагааг заавал авах ёстой. Ж.Оджаргал өрөө ТТ-д нялзаахгүй өөрсдөө хариуцна гэх утгатай зүйлийг амандаа бувтнасан нь үнэн ч энэ нь барьцааны эд зүйлийн хариуцлагаас Эрдэнэс ТТ-г чөлөөлөх хангалттай үндэслэл болж чадахгүй нь ойлгомжтой.
Монголын хөрсөн дор байгаа 216 тэрбум долларт эзэн суухын төлөө яахаас буцахаа больж буй нам дамнасан бүлэглэлийн дараачийн увайгүй ажиллагаа нь Г.Дэнзэнг барьж хорьсон явдал боллоо. Г.Дэнзэн баривчлагдахынхаа урд өдөр "ҮНДЭСНИЙ ШУУДАН" сонинд ярилцлага өгч, ноцтой мэдээллүүд дэлгэсэн юм. Түүний ярианд дурдагдсан зүйлсийг тоймлоход: Эрдэнэс ТТ компанийг төрийн луйварчид баллаж дуусгахаас нь өмнө аварч хувийн хэвшилд шилжүүлье гэдэг “найруулгатай” жүжиг ид өрнөж байгаа. Энэ жүжгээ амжилттай болгохын тулд "Дэнзэн" хэмээх хуучин муу дүрээ сэргээж ашиглаж байгаа юм. Энэ дүрийг “Шинэчлэл”-ийн Засгийн газрыг огцруулахдаа амжилттай ашигласан “ах” нар одоо ээлжит хулгай дээрээ дахин ашиглах гэж оролдож байгаа нь үнэхээр зэвүүцэм санагдаж байна. Я.Батсуурь захирал болон ТУЗ энэ бүхний эсрэг ажиллаж төрийн өмчит компанийг ашигтай, тогтвортой ажиллаж болдгийг бодитоор нотлон харуулж чадсан. Энэ бол ТӨК-ийг үнэгүйдүүлж бүлэглэлийнхээ мэдэлд авах гэсэн явцуу, шуналтай хүмүүсийн явуургүй арга. Тэрэндээ Я.Батсуурь захирлыг хутгах гэж оролдсон. Миний ойрын зорилго гэвэл "ах" нарын үнэн учрыг илчилж, бохир улс төрийн золиос болсноо нотолмоор байна гэжээ.
Г.Дэнзэнгийн "ах" нар гэж томъёолоод байгаа хүмүүс нь нам дамнасан Нүүрсчин бүлэг гэдэг нь тодорхой. Тэд Тавантолгойг мэдэлдээ авахын тулд ийнхүү гуравдахь золиосоо торны цаана шидлээ. Өмнө нь Л.Гансүх, Я.Батсуурь нарыг шоронд хийж улмаар хоёул эрүүл мэндээрээ хохирсныг бүгд санаж байгаа. Нүүрсчид хүн алахаас ч буцахгүй болж байх шиг байна.
Энэ талаар анхлан УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар 4 сарын 13-нд Монгол ТВ-ийн "Нүүдэл, шийдэл" нэвтрүүлэгт оролцож байхдаа мэдээлсэн билээ. Тэрээр: Тавантолгойн гэрээг монголд ашиггүй хувилбараар батлуулахыг хүсэгчид УИХ-ын гишүүдийн өрөөгөөр явж уулзан, хэсэг хэсгээр нь багцлан худалдан авах үйл ажиллагаа яг одоо Төрийн ордонд өрнөж байна гэж мэдэгдсний дараачаар хэн үгүйсгэлгүй өдийг хүрлээ. Түүний яриаг нотлох маягтай Ерөнхийлөгчийн зөвлөх О.Чулуунбилэг мөн "Нүүдэл, шийдэл" нэвтрүүлэгт(youtube.com/watch?v=_ILTkF4oMiI) оролцохдоо "УИХ-ын 76 гишүүдийг бүгдийг худалдан авах шаардлагагүй. Ирц тааруу байдаг, 36-40 гишүүн хуралддаг учраас 21 гишүүнийг худалдан авчихад болох юм. Тооцоо бодъё л доо. 1 тэрбум төгрөг болох байлгүй дээ" гэж мэдэгдсэн билээ. Ерөнхий сайдын зөвлөх Б.Дэлгэрмаа ч гэсэн энэ асуудлаар "Монголын парламент дэндүү бага оврынх. Нөлөө ороход амархан" гэж удаа дараа мэдэгдэж байгаа юм. Ямартай ч төрийн ордноор "Энержи ресурсыг дэмжсэн гишүүдийн ирэх сонгуулийн зардлыг даах гэнэ" гэх зэрэг явган яриа тэнүүчлэн, хорхойссон зарим нь Л.Энх-Амгаланг бараадан, салахгүй наалдах болсон гэнэ.
Эдгээр явган мэдээллүүдийг нотлох мэт Д.Хаянхярваа, Ц.Оюунгэрэл, Ч.Хүрэлбаатар зэрэг УИХ-ын гишүүд илт гадын ашиг сонирхлыг илэрхийлсэн, өмөөрсөн үг яриа гаргах болсон бөгөөд үргэлж хувийн эрх ашигтаа хөтлөгдсөн хууль санаачилж явдаг Ц.Оюунгэрэл бүлгийнхээ хурал дээр "боловсруулах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх нь монголын ирээдүйг хорлосон хэрэг" гэж хачирхмаар зүйл ярьсан байна. Монгол даяараа түүхий эдийн хараат байдлаас ангижирч, эдийн засгийн тогтвортой байдал хүрэх замыг боловсруулах үйлдвэр гэж харж байхад энэ этгээд Үндэсний ашиг сонирхлын эсрэг зүйлс яриад яваа нь хэн болохыг нь тод харуулж байгаа болов уу. Гацдаг дүүгээ гацаадаг баатар болгох гэж эрмэлзэж яваа энэ эмэгтэйг хэн өдөөж, турхирч яваа нь тодорхой ч үйл явдлын өрнөлөөр улам ил болон гарч ирэх болно.
Ц.Оюунгэрэл шиг ард түмний эрх ашгийг бус нам дамнасан Нүүрсчин бүлгийн төлөө УИХ-д суудал бөглөж байгаа гишүүдийг ikon.mn сайт саяхан илчиллээ. Энэ инфографикт бүрэн дүүрэн итгэхэд хэцүү ч үнэний хувьтай. УИХ дээр Тавантолгойн гэрээг хэлэлцэх үест хэн нь хэн болох нь тодорхой харагдах бөгөөд 1072 хувьцаагаараа дамжуулан Тавантолгойн баялгаас эзэмшиж буй сонгогчид өөрсдийнх нь эсрэг байр суурь илэрхийлсэн гишүүдэд ирэх сонгуулиар хариуцлага тооцох нь дамжиггүй. Тэд монголын тал лав биш.
Олон нийтийн "1072" хөдөлгөөн, "Урагшаа, ТТ" санаачлагын төлөөлөгчид сонгогдсон гишүүд сонгогчиддоо бус нам дамнасан бүлэглэлийн эрх ашигт үйлчлэх аваас "тэднийг ирэх сонгуулиар тойрог дээр нь амлан авч, тодотгон илчлэх" замаар улс төрөөс зайлуулах болно хэмээн мэдэгдэж байна. Ард түмний төлөө гэж аман дээрээ ярьдаг хүмүүс ачир дээрээ сонгуулийн зардал даалгах мэт өчүүхэн ашгийнхаа золиосонд олон нийтийн язгуур эрх ашгийг тавьчихаж мэдэх дүр зураг ийнхүү үүсчээ.
Үндэсний тойм өмнө нь бичиж байснаа ахин сануулъя. Тавантолгойг алдвал бүхнээ алдах учраас сонгогчид М.Энхсайханы хүсээд байгаа "байлдаанаас" огтхон ч айхгүй. Олвол эх орноо, баялгаа олж авах учраас энэ тэмцэлд ухрах зам байхгүй. Ард үгүйрэл, хоосрол, боолчлол байгаа.
Эх сурвалж: Үндэстний тойм сэтгүүл
Сэтгэгдэл (7)