
МАН, АН-аас намын жагсаалтаар энэ удаагийн сонгуульд нэр дэвшиж буй улстөрчдийг болдогсон бол жингийн туухай дээр тавьж үзэхсэн. Гэхдээ тарган туранхай, өндөр намаар нь бус нас, хүйсээр нь ялгадаг. УИХ-ын сонгуульд нийт нэр дэвшигчдийн хамгийн залуу нь 26 настай бол хамгийн ахмад нь 71 настай. Намуудаас МАН ганцаараа хамгийн ахмад настай улстөрчдөө намын жагсаалтад оруулсан. Өөрөөр хэлбэл, сайн муугаар олонд танигдсан улстөрчдөө урдаа барьсан гэсэн үг. Угтаа бол АН шиг нэр хүндтэй шинэ залуучуудаа намын жагсаалтад оруулсан бол. Харин парламентын өвөө нар гэгддэг хууччуулаа ирэх сонгуульд сонгогдохгүй байж мэднэ гэж бодсон уу, яасан намын жагсаалтдаа оруулчихсан. Намын жагсаалтаар нэр дэвшигчид сонгогчид аль намд илүү санал өгнө, тэр хүмүүс автоматаар УИХ-ын гишүүн болчих шаанстай болохоор айж болгоомжлох нь зүйн хэрэг. МАН-аас нэр дэвшигчдийн дундаж нас 46 бөгөөд хамгийн залуу нэр дэвшигч нь 32 настай. Үнэхээр хуучинсаг үзэлтэй нам гэдгийг энэ үзүүлэлт ч харуулаад өгч байгаа юм. Намын жагсаалтын эхний 15-д бичигдсэгсэд нам нь ялсан тохиолдолд “ногоон гэрэл”-ээр гишүүн болж, 15-аас хойш 26-д жагсагчид аль нэг яам, тамгын газрын сайд, дарга болох тохиролцоотой ч гэх. МАН-ын намын жагсаалтаар жагсагч эхний 15 эрхмийн хамгийн ахмад нэр дэвшигч Д.Дэмбэрэл энэ удаагийн сонгуулийн хамгийн өндөр настай нь. МАН-ын жагсаалтад орсон нэр дэвшигчдийн насыг тоолж үзье. Намын дарга 49, У.Хүрэлсүх 44, Д.Дэмбэрэл 71, Ө.Энхтүвшин 54, Д.Лүндээжанцан 55, Ц.Нямдорж 56, Н.Энхболд 55, Я.Содбаатар 37, Ж.Энхбаяр 39, Д.Сарангэрэл 49, Л.Оюун-Эрдэнэ 32, Ц.Гарамжав 53, Ж.Сүхбаатар 37, Б.Ундармаа 48, Э.Мөнх-Очир 42 настай. Эдний араас жагсагчдын нас ч нэлээд явчихсан. Парламентын хууччуул Ц.Цэнгэл, Д.Дондог, Х.Баделхан, Б.Долгор, В.Удвал гээд ахмад настнуудын тоонд хэдийнэ орчихсон улстөрчид. Баас хатавч өмхийгөө тавьдаггүй гэдэг шиг МАН нэрээ сольж, өнгө зүс засаад ч үзэл бодол, бодлого нь өөрчлөгдсөнгүй. Намын жагсаалтад орсон эрхмүүдийн олонхи нь аль хэдийнэ 50 нас гарч, монголчуудын ярьдгаар тэтгэвэртээ суух цаг нь болчихсон хүмүүс байна. Д.Дэмбэрэл, Ц.Нямдорж, Д.Лүндээжанцан, Н.Энхболд, Ө.Энхтүвшин, Ц.Цэнгэл, Д.Дондог нарын хувьд Монголын улстөр дэх карьер нь дуусчихсан гэж хүмүүс ярьдаг нь нууц биш.
Энэ жагсаалтад буй Д.Дэмбэрэл, Д.Лүндээжанцан, Ө.Энхтүвшин, Ц.Нямдорж, Н.Энхболд, У.Хүрэлсүх нарын хувьд тэгтлээ айж хулчийгаад намын жагсаалтад нэрээ оруулаад байх шаардлагагүй хүмүүс. Хэд хэдэн удаа парламентад суучихсан, дархан гишүүд энэ удаагийн сонгуульд сонгогдох магадлал муутай учраас намын жагсаалтад нэрээ хавчуулсан нь инээдтэй хэрэг. Энэ удаагийн парламентад өвөө нар маш олон байсан. Өвөө нарын үүрэг роль харин хэр байсныг сонгогчид аль хэдийнэ дүгнэчихсэн. Парламентын өвөө байх сайхан гэж бодоод буй эрхэм өвгөн парламентчид маань өөрсдөө дуртайдаа нэрээ дэвшүүлээд, дэвшүүлэх дэвшүүлэхдээ намын жагсаалтад нэрээ зоогоод авчихсан таахалзаж сууна. Хөгшин настай хүнийг “Би нэрээ дэвшүүлнэ” гээд зөнгөртөөд байхаар “Та одоо боль” гэж болдоггүй хэцүү байх л даа. Гэхдээ л МАН бол МАН шүү дээ. Залуучуудаа “нохойд барьдаг мод” шиг хэрэглэчихээд “бялууг” нь өөрсдөө хүртчихдэг нь энэ намын гэм биш зан.
Харин АН-ын намын жагсаалтад орсон 26 нэр дэвшигч, эхний 15-д жагссан хүмүүсийг МАН-ын жагсаалтынхантай харьцуулаад үзээрэй. Шал өөр дүр зураг харагдах вий. Намын дарга, генсек хоёр болон З.Энхболд, Х.Тэмүүжин, Ч.Сайханбилэг гурваас бусад нь шинэ хүмүүс байна. Ардчилсан намд тал засах гэж ядлаа гэх байх. Гэхдээ л үнэн юм үнэнээрээ байх ёстой. Эцэст нь тэмдэглэхэд харьж яваа “бөх” болох МАН-ын хөгшчүүд, ирж яваа цагийн залуу “бөх” хоёрын хэн нь илүү дээр вэ.
Б.Оюунгэрэл