Сүхбаатарын талбай дээр өчигдөр нээлтээ хийсэн номын баярын хойморт 180 метр торгон дээр уралсан “Монголын нууц товчоо” дэлгэгдэн олны хүртээл боллоо. Хоёр жил гаруйн хугацаанд энэхүү бүтээлийг шагласанТ.Сумъяатай уулзаж бүтээлийнх нь талаар хөөрөлдлөө.

-Монголын нууц товчоог торгон дээр шагласан нь их өвөрмөц, сайхан харагдаж байна. Та энэхүү бүтээлийнхээ талаар сонирхуулаач?

-Би энэхүү бүтээлээ Монголын нууц товчооны Ц.Дамдинсүрэн гуайн бичсэн эхээр торгон дээр дан гар аргаар урлалаа. Монголын нууц товчооны 12 бүлгийн гарчиг бүрийг нь зүү ороох аргаар урласан. Харин номын текстыг хонин холбоогоор оёлоо. Ном маань дотроо 20 гаруй уран зураг, 40 гаруй зээгт наамлан зурагтай. 180 метр торгон дээр урласан бүтээл байгаа юм.  

-Та энэхүү бүтээлээ ганцаараа урласан уу?

-Үгүй ээ. Би охин Э.Гуамарал болон охиныхоо найз Д.Хэрлэн нарын хамтаар хатгаж, оёсон.

-Гуравхан хүн урласан болохоор нэлээд цаг хугацаа зарцуулсан байх даа?

-Бид хоёр жилийн хугацаанд өдөрт 14-16 цаг тасралтгүй сууж, оёж дуусгасан. Харин монгол хүн ажлын найман цаг хөдөлмөрлөх ёстой гэж үзвэл энэхүү бүтээл маань бидний 5 жилийн хөдөлмөр болох юм.

-Бүтээлийг урлах санаагаа хэрхэн олсон бэ?

-Их Монгол улс байгуулагдсны 800 жилийн ой болоод тэрхүү ойд зориулан эзэн богд Чингис хааныхаа үүх түүхтэй танилцах тухай үе, үеийн Ерөнхийлөгчийн зарлиг тогтоол гарч байсан юм билээ. Үүнтэй холбоотойгоор л анх нууц товчоог торгон дээр урлах санаа төрсөн. Мөн монголчууд эрт дээр үеэс эхлэн номыг алт, мөнгөөр аль сайхан торго, дурдан дээрээ хийж бүтээдэг байсан юм билээ. Тиймээс энэ бүгдийг монголын хүүхэд залуус, ирээдүй хойчдоо өвлүүлье, энэхүү номыг үзээд монгол гэсэн үүх түүхээрээ бахархаж, өшөө ихийг хийж бүтээх эрч хүч аваасай гэж бодож бүтээлээ урлах болсон доо. Түүнчлэн энэхүү бүтээлийг гадаад дотоодын жуулчид үзээд Монгол Улсаар бахархаж, монголыг дэлхий дахинд таниулах их үйлсэд нэг дусал ч гэсэн нэмэр болоосой гэх үүднээс оёж бүтээсэн.

-Бүтээлийнх нь ирмэг нэлээд олон өнгөөс бүтсэн юм байна. Эдгээр нь бас ямар нэгэн билэгдэл агуулсан байх?

-Тийм ээ. Би номоо цэнхэр өнгийн торгон дээр уралсан. Эзэн Чингис хаан Их монгол улсын байгуулсныхаа дараа “Миний зарлигийг хөх дэвтэрт дэвтэрлэсүгэй” гэсэн байдаг юм. Мөн монголчууд эрт дээр үеэс хөх мөнх тэнгэрээ шүтэж ирсэн. Энэ утгаар нь хөх дэвсгэр дээр номоо уралсан. Мөн номыг хүрээлсэн таван өнгө нь өөр өөрийн гэсэн утга санааг илэрхийлнэ. Тодруулбал улаан өнгө нь тэжээн тэтгэх, цагаан нь ариун цагааны билэгдэл юм. Харин хар өнгө нь хүч чадлыг, шар нь дэлгэрэн дээшлэх гэсэн билэгдлээр оёсон.

-Та энэхүү бүтээлээ оюуны өмчөөр баталгаажуулсан уу. Цаашид яах бодолтой байгаа вэ?

-Хараахан амжаагүй байгаа. Харин бүтээлээ цаашид олон олон хүний хүртээл болгож үүднээс улсдаа л өгөх юмсан гэсэн чин хүсэлтэй л байна даа.

-Та өөрийнхөө талаар танилцуулаач?

-Би Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын уугуул хүн. Өдгөө Баянзүрх дүүрэгт амьдарч байна. 1981 онд Цэцэрлэгийн багшийн сургуулийг Хасбаатар багшийн удирдлага дор төгсч байлаа. Энэ завшааныг тохиолдуулаад ангийнхаа энэ өдрийн мэндийг хүргэе.

-Та ийм сайхан оёж хатгахыг хэнээс сурч байв. Ер нь хэзээнээс эхлэн үйл урлах болсон бэ?

-Би анх хүүхэд байхдаа өвөө эмээ, аав, ээжээрээ хонин холбоо, зүй ороох оёдлыг заалгаж байсан. Харин сургуульд ороод гэр ахуйн хичээл гэж ордог байхад түүнийгээ улам сайшруулан сурсан. Ер нь монгол эмэгтэйчүүд болгонд оёж, хатгах ур авъяас зургаадахь мэдэрхүйд нь байдаг гэж боддог.

Ярилцсанд баярлалаа.

24tsag.mn Б.Батчимэг