Эрт урьдын цагт эмээ өвөө хоёр амьдран суудаг байжээ гэж үлгэр эхлэдэгтэй адил гадны хэвлэлүүдийн Монголын тухай мэдээ бүр уул уурхай, Оюу толгой, Таван толгойгоор эхэлдэг болсон гэхэд хилсдэхгүй биз.
    Манай улсын “барагдашгүй” баялагаас худалдан авч, хөрөнгө оруулж ашгаа нугалах сонирхолтой гадныхны тоо өдөр хоногоор хэмжигдэн өсч байхад Монголын уул уурхай дэлхийн хэвлэлүүдэд “халуун” сэдэв болохоос ч өөр яах билээ.

Эрт урьдын цагт эмээ өвөө хоёр амьдран суудаг байжээ гэж үлгэр эхлэдэгтэй адил гадны хэвлэлүүдийн Монголын тухай мэдээ бүр уул уурхай, Оюу толгой, Таван толгойгоор эхэлдэг болсон гэхэд хилсдэхгүй биз.
    Манай улсын “барагдашгүй” баялагаас худалдан авч, хөрөнгө оруулж ашгаа нугалах сонирхолтой гадныхны тоо өдөр хоногоор хэмжигдэн өсч байхад Монголын уул уурхай дэлхийн хэвлэлүүдэд “халуун” сэдэв болохоос ч өөр яах билээ.

    Монгол банкны 2011 онд гаргасан судалгаагаар гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт ихээхэн өсч, 46 хувь нь уул уурхайн салбарт хийгдсэн байна. Тэр ч бүү хэл нүүрсний Тавантолгой, Шивээ-Овоо, Тугалгатай, Нарийн сухайт; зэс,алт, мөнгөний Оюу толгой, Эрдэнэт, газрын ховор элементийн Мушгиа худаг, төмрийн хүдрийн Төмөртэй, ураны Дорнод зэрэг Монголын 10 том ордын баялгийг 1.3 их наяд ам.доллараар үнэлсэн судалгаа бий. Ийм үзүүлэлттэй байхад монголчууд бид ч гэсэн майнингаараа амбицлахаас өөр яах билээ.

    Газрын баялагт маань шүлсээ гоожуулж, биднийг “майнингаар амбицлуулж” буй тэд энэ салбарын тухай мэдээлэл, тогтоол шийдвэр, хууль дүрэм бүхнийг ажиглаж, хүлээж, дүгнэж, төлөвлөж сууна. Тйимдээ ч гадаадын хөрөнгө оруулагчид монголын баялагаас халбагадахад зовлонтой байгаа хэд хэдэн хүчин зүйлсийг урьдчилан тооцоод амжжээ.

    Үүний нэгдүгээрт уул уурхайн шинэ сайд Д.Ганхуяг бичигдэж байна. Түүнийг ирэх дөрвөн жил уул уурхайн салбарыг удирдахаар томилогдсоноос хойш олон улсын хэвлэлүүд үүх түүх, үзэл бодлыг нь судлан бичих болсон юм. “Баялгийн үндсэрхэг үзэлтэн сайд боллоо” гэсэн гарчигтай нийтлэл ч Ройтерс агентлагийн сайтад тавигдсан. “Д.Ганхуяг одоогоос гурван жилийн өмнө буюу 2009 онд Оюу толгойн гэрээг өөрчлөх тухай асуудал сөхөгдөхөд төр уг ордоос 50 хувь хүртэл эзэмших ёстой гэсэн байр суурин дээр хатуу зогсч байсан гишүүдийн нэг. Тийм ч учраас уул уурхайн баялаг, орд газрыг төрийн мэдэлд байхыг дэмждэг, үндсэрхэг үзэл бодолтой” хэмээн хэвлэлүүд дүгнэж байна. Сайд Д.Ганхуягийг шинэ бодлого баримтлана гэдгийг мэдэж байгаа ч үндсэрхэг үзэл нь сэргэх вий хэмээн гадныхан болгоомжилж байгаагаа нуусангүй.

    Дараагийн хүчин зүйл нь мэдээж Монгол Улсын Их Хурлаас өнгөрсөн тавдугаар сард баталсан гадаадын хөрөнгө оруулалтыг зохицуулсан хууль. Энэ хуульд зааснаар гадаадын төрийн өмчит компани Монголын стратегийн ордын 49-өөс дээш хувийг эзэмших бол засгийн газраас зөвшөөрөл авах ёстой. “Хятадын төрийн өмчит “Чалко” компани энэ нөхцөлөөс хөрөнгө оруулах саналаа татахад хүрсэн. Хэдий тийм ч тээвэр харилцаа, шатахуун, цахилгаан эрчим хүч нь Орос, Хятадаас хараат байдгаа Монгол улс анхааран үзэх байх” хэмээн Майнвеб сайт бичжээ. Хажуугаар нь шинэ засгийн газар энэ хуулийг шинэчлэн нарийвчилж, хөрөнгө оруулалтын тухайд улам хатуу нөхцөлтөй болох магадтай талаар өгүүлсэн байна.

    Мөн тэд уул уурхайгаас хүртэх хувь нь багасах вий хэмээн ихэд санаа зовж байна. Үүнийгээ “гадныхны эсрэг үзэл” хэмээх нэр томъёотой холбожээ. “Олон монголчууд 2009 оны гэрээгээр Айвенхоу Майнз компани Оюу толгойн 6.2 сая долларын хувьцааны 66 хувийг эзэмших болсонд дургүй байсан. Харин одоо Таван толгойн ордоо 100 хувь эзэмшин, арван хувийг нь иргэддээ тараах талаар яригдана” хэмээн бодлогоширч сууна.

    Гадаадынхан монголчууд уул уурхайгаар өвчилсөн, хөрөнгө оруулах таатай нөхцөл бүрдүүлсэнгүй гэж байна. Үнэн хэрэгтээ Монголын Засгийн Газрын шийдвэрийг нүд салгахгүй ажиглаж, ингэтлээ дүгнэлт хийж байгаа гадаадын хөрөнгө оруулагчид өөрсдөө майнинг амбиц дүүрэн байгаа хэрэг бус уу.