
Уг нь өнгөрсөн УИХ-ын сонгуулийг энэ системээр зохион байгуулж, автомат машинаар санал авч, тоолсон. Дүн ч удсан ч үгүй үүрийн 04.00 цагийн үед гарч байсан билээ. Харин энэ удаа яагаад таг болов гэдэг битүү асуулт иргэдийн дунд байсаар байна. Сонгуулийн 20.00 цагийн ирцийн мэдээгээр нийслэл хотын зарим дүүргүүдэд ирц хүрээгүй байсан. Харин хөдөө орон нутагт ирц хангалттай хүрсэн. Тиймээс СЕХ ирц хүрээгүй энэ байдлыг урвуулан хүчээр ирц бүрдүүлж байгаа юу гэх бодол хүн бүхний толгойд бууж эхлээд байна. Өчигдөр МАН-ын удирдлагууд СЕХ мэдээлэл өгөхгүй байгаа нь ямар нэгэн “но” орсон байж магадгүй гэж хардаж байгаагаа мэдэгдсэн.

Уг нь өнгөрсөн УИХ-ын сонгуулийг энэ системээр зохион байгуулж, автомат машинаар санал авч, тоолсон. Дүн ч удсан ч үгүй үүрийн 04.00 цагийн үед гарч байсан билээ. Харин энэ удаа яагаад таг болов гэдэг битүү асуулт иргэдийн дунд байсаар байна. Сонгуулийн 20.00 цагийн ирцийн мэдээгээр нийслэл хотын зарим дүүргүүдэд ирц хүрээгүй байсан. Харин хөдөө орон нутагт ирц хангалттай хүрсэн. Тиймээс СЕХ ирц хүрээгүй энэ байдлыг урвуулан хүчээр ирц бүрдүүлж байгаа юу гэх бодол хүн бүхний толгойд бууж эхлээд байна. Өчигдөр МАН-ын удирдлагууд СЕХ мэдээлэл өгөхгүй байгаа нь ямар нэгэн “но” орсон байж магадгүй гэж хардаж байгаагаа мэдэгдсэн.
СЕХ аль нэгэн нам эвслийн талд ажиллахгүй байгаа гэдгийг энэ удаагийн орон нутгийн сонгууль харуулах байлаа. Гэтэл тэд тэгсэнгүй. Сонгуулийн дүнг зарлахгүй өдий хүрч байгаа нв ч аль нэг нам эвслийн ашиг хонжоо болохыг үгүйсгэхгүй гэх хүн олон байна. Учир нь СЕХ хэзээ нэгэн цагт мэдээлэл хийхэд ялагдал хүлээсэн нам энэхүү мэдээлэл хийхгүй таг болсныг будлиан оруулсан гэж үзэх байх. Ингээд л нөгөө сонгуулийг тойрсон хэл ам үргэлжилнэ. Зарим нь “СЕХ мэдээлэл хийхгүй удсан нь саналын тоонд нөлөөлсөн” гэх зэрэг дүгнэлт хийхээр аль хэдийн бэлдээд эхэлчихсэн байна.
Яагаад Сонгуулийн ерөнхий мэдээлэл хийхгүй байна вэ?
УИХ-д олонх болж чадсан АН-ынхан төрийн албыг төрлийн алба болгосноор Н.Лувсанжавыг СЕХ-ны даргын албаа өгөхийг шахаж Ч.Содномцэрэнг оронд нь томилсон. Уг гарал АН-аас угшигтай Ч.Содномцэрэнгийн хувьд энэ удаагийн сонгуулийн будлиангүй зохион байгуулах үүрэгтэй. Уг нь нам дагаж хийсэх бус, зарчим мөрдөж ажиллах учиртай. Гэтэл тэрбээр аль нэг улс төрийн хүчний гар хөл болж, энэхүү сонгуулийг будлиантуулах гээд байна уу гэсэн хардлагыг цөөнгүй хүн тээж яваа байх. Сонгуулийн дүн будлиантвал АН-аас угшилтай Ц.Содномдорж хариуцаж чадах уу?
Тэрбээр сонгуулийн 20.00 цагийн урьдчилсан мэдээ өгснийхөө дараа “Eagle TV” –д ярилцлага өгсөн. Сонгуульд идэвхитэй оролцохыг уриалахын оронд харин өөрсдийгөө рекламдаж, сонгууль дуусаагүй байхад золтой л дүнг нь мэдээлчихээгүй. Тэрбээр “манай улс автомат машинаар санал авч, тоолж байгаа. Энэ байдлаас АНУ туршлага судлана” гэх зэргаар урсгаж гарсан. Уг нь сонгогчдын идэвхийг хэрхэн нэмэгдүүлэх талаар ярих байсан ч эрхэм “АНУ манай улсаас туршлага судлана” гэх зүйл ярьсан нь толгой эргүүлсэн явдал байлаа.
Анх автомат машинаар санал авах асуудал 2008 оны үед УИХ-д яригдсан. Тухайн үед УИХ-ын гишүүн асан Л.Гүндалай “наад жижигхэн зүйлээр чинь яаж санал авах юм. Манай принтер шиг юм байна. Надаас ав” хэмээн тоглоом наадам болгоод өнгөрсөн. Харин 2012 оны УИХ-ын сонгуульд үүнийг хэрэглэж, хэр үр дүнтэй талаар зарим нэгэн нам хүчин яс махандаа ортол мэдэрсэн билээ. Тэр ч утгаараа гараар тоолох санал гаргаж байсан ч олонх болсон АН-ынханд дэмжээгүй, унасан. Зөвхөн хяналтын тооллого хийгээд л өнгөрсөн. Харин энэ удаагийн орон нутгийн сонгуулийг автомат машинаар санал авч, тоолно гэхэд мөн л эсэргүүцсэн. Цөөнх болсон тэдний хувьд энэ бас л амжилтад хүрээгүй.
Санал хураалт дуусч ирц, дүнгийн мэдээлэл 30 минутын дотор гарна гэсэн энэ үг биелэлээ ололгүй 30 гаруй цаг болж байна.
Б.Даваа
Сэтгэгдэл (15)