Нэгэн цагт монголын киног үйлдвэрлэж, соён гэгээрүүлэх их үйлсийн уурхай болж явсан Монгол кино нэгтгэлийг уналтад орсон талаар мэргэжилтнүүд ярьдаг.

Монголын киноны цаашдын хөгжлийг тодорхойлогч Монгол кино нэгдлийн удирдлага, үйл ажиллагааг шүүмжилж  энэ салбарт хүчин зүтгэж ирсэн ахмад киночид саяхан сэтгүүлчдэд хандсан юм. Энэ ахмадууд бол кино үйлдвэрийг эд мандан бадарч байх үед ажиллаж бидний үзэх дуртай сэтгэлд хоногшсон олон киног хийсэн уран бүтээлчид юм. Харин энэ үед Ж.Солонго гэх нөхөр өнөөгийн кино нэгтгэлийг дампууруулж байгаа аж.

 Ж.Солонго нь улсын өмчөөр олон жил тоглож байгаа бөгөөд үйлдвэрийн газрыг ашиглан хууль бусаар их мөнгө олсон тухай ахмад киночид ярьсан юм.

Кино нэгтгэлийн мэдлийн газрыг ажилчдадаа мэдэгдэлгүйгээр заржээ

Ж.Солонго  нь монгол кино нэгтгэлийн эзэмшил дэх 6.5 га газрыг “Зүмбэр орд”, “Юнизм” гэх барилгын компаниудад заржээ. Ингэхдээ есөн давхар орон сууцнаас үйлдвэрийн ажилтнуудад 10 байрыг өгөхөөр болсон ажээ. Гэтэл ашиглалтад ороход хоёрыг л өгсөн гэнэ. Цаашдаа ч энэ талбайд ахиж таван давхар 80 айлын орон сууц барих юм байна. Энэ мэт ашиг хонжоо хайж газрын наймаа хийж байгаа захирал Ж.Солонгыг хотын захиргаа, Авлигатай тэмцэх газар, Газрын алба, хууль хяналтынханд өгнө гэдгээ тэд мэдэгдсэн юм.

Ж.Солонго нь угтаа бол найруулагч хүн. Тэр монгол кино нэгтгэлийн захирлаар ажиллаж эхэлснээс хойш 15 жил өнгөрсөн байна Энэ хугацаанд юм өөрчлөгдөх байх, кино үйлдвэр өндийх байх гэсэн хүлээлт ахмадууд болон залуу уран бүтээлчдэд их байсан гэнэ. Гэтэл байдал эсрэгээрээ.  Яг өнөө цагт сайн дурын уран бүтээлчид л кино хийгээд монголын кино урлагийг авч яваа. Кино үйлдвэр уран бүтээл хийхгүй байгаа.  Сардаа ганц удаа “Түүхийн хүрд” нэртэй аравхан минутын мэдээ бэлтгэдэг. Тэгсэн хэрнээ нэг мэдээнд 10 сая төгрөг зарцуулдаг. Кино нэгтгэлийн уран бүтээлчид 15 жил дуугүй суугаагүй бөгөөд үе үеийн сайдуудад хэлдэг байсан байна. Харин хэн нь ч дорвитой арга хэмжээ аваагүй гэнэ. 

Ж.Солонго нь өмнө нь Япон улсад болсон кино өдөрлөгийн үеэр Монголоос оролцсон 10 киноны 69400 ам.долларыг өөрийн дансанд хийж байсан байна. Түүний энэ хэрэг тухайн үедээ илэрч байжээ. Гэвч энэ хэргийг хэрэгсэхгүй болгон хааж байжээ. Ер нь Ж.Солонго нь хуулийн байгууллагад дийлддэггүй. Энэ талаараа ч ахмадуудад “Та нар намайг дийлэхгүй” гэж шууд хэлдэг байна. Түүнийг огцруулах талаар ахмадууд олон жил ярьж, хэлж байгаа ч үнэхээр дийлэхгүй байгаа гэнэ. Тиймээс хууль хяналтын байгууллагад хандан Ж.Солонгыг шалгах, албан тушаалаас нь огцруулах, хариуцлага тооцох хэрэгтэй байгааг шаардаж байгаа юм. Сэтгүүлчдэд хандсан дөрвөн хүний ард Монголын кино урлагийг өдий зэрэгтэй хүргэхэд амьдралаа зориулсан 90 ахмад байгааг тэд дуулгалаа. “Үнэнийг хэлэхэд монгол кино үйлдвэр сүйрэлд орчихсон. Бид өмнөөс нь ичиж байна. Дуурийн театр, Драмын театр гээд үйлдвэртэй минь энэ зэрэгцэж байгуулагдаж байсан газрууд өнөөдөр ямар зэрэгт хүрэв. Гэтэл монгол кино үйлдвэр хүйтэн, хөндий байшингаас өөр зүйл алга" тэд ярьж байсан юм.

80 жилийн нүүрийг үзэж байгаа Монгол кино үйлдвэр бодлого, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаа нь нэг хүний гарт орж, жилдээ хэдий хэмжээний санхүүжилтийг хэрхэн зарцуулдаг талаарх бүх мэдээлэл нь хаалттай байдаг байна. Ж.Солонго нь монгол кино үйлдвэрт өөрийн вант улсыг байгуулж олон жил тэнд хааны эрх мэдлээр бусдыг захирч суугааг кино урлагийн дээд сургуулийн оюутнууд нь ч хэлдэг юм билээ. Төр өмчөө мэдэж, тэр хүний дураар дургих ажиллагааг хэзээ зогсоохыг мэдэхгүй байна гэж ахмадууд бас учирласан юм.