Өвлийн эхэн сар гараад арав хонож байна. Энэ өвөл харьцангуй орой хүйтэрч байгаа ч энэ сар болон ирэх нэгдүгээр сард хүйтний эрч чангарна гэдгийг Ус цаг уурын хурээлэнгээс анхааруулж эхэлсэн. Мөн нийт нутгийн 70 орчим хувьд цасан бүрхүүл тогтсон аж. Өвлийн цаг агаарын төлөв байдлын талаар Ус цаг уурын хүрээлэнгийн секторын эрхлэгч Ж.Цогт ингэж ярив.
-Энэ өвлийн төлөв байдал ямар байх нь вэ. Өнөө жил харьцангуй орой хүйтэрч байна?
-Энэ сарын дунд 10 хоногоос эхлэн сүүлийн 10 хоног хүртэл хүйтний эрч улам чангарна. Хоёр ч удаа цас орно. Төвийн болон зүүн аймгуудад хүйтэн байна. Харин баруун аймгуудад харьцангуй дулаан байна. Энэ сарын 6-наас Идэр, Тэс, Хараа, Ерөө, Онон, Туул голын сав нутгаар огцом хүйтэрч шөнөдөө 29-35, өдөртөө 20-24 хэм хүрч хүйтэрнэ. Наймдугаар сарын сүүлчээр энэ өвлийн төлөв байдпыг гаргасан.
-Удахгүй ихэнх нутгийг хамарсан цас орох төлөвтэй байгаа гэсэн. Одоо нийт нутгийн 70 орчим хувь нь цасан бүрхүүлтэй. Өвөлжилт хүндрэх нь ээ?
-Өнөөдрийн байдлаар төвийн аймгаар цастай. Ялангуяа Дорнод, Сүхбаатар, Төв, Булган, Архангай, Хөвсгөл аймгийн зарим суманд 10-24 см зузаантай цасан бүрхүүлтэй байна. Булган аймгийн Могод суманд л гэхэд 24 см зузаантай нягтарсан цасан бүрхүүл тогтсон. Энэ сарын эхний 10 хоногийн байдлаар бол Өмнөговь, Дорноговь аймагт их хэмжээний цас орсон. Температурын хувьд олон жилийн дунджаас илүү хүйтэн байна. Говийн аймгуудаар цас багатай газартаа нэмэх 3-4 хэм хүрч дулаан байгаа. Улаанбаатарт ч харьцангуй дулаан гэж хэлж болно.
-Ямар аймагт цас бага байна вэ?
-Ховд аймгийн хойд хэсэг, Говь-Алтайн баруун хэсэг, Баянхонгор аймгийн зүүн, Өвөрхангайн урд хэсгээр цас багатай. Зарим суманд цас ороогүй, намраараа байна.
-Өнгөрсөн жил баруун аймгуудад цас ихтэй хатуу өвөл болсон. Харин энэ жил өнтэй сайхан өвөл болно гэх юм, үнэн үү?
-Үнэн. Энэ жил Завхан, Увс, Баян-Өлгий, Хөвсгөл зэрэг аймагт цас багатай дулаахан байгаа.Өнгөрсөн жил малчид нь их хаширсан Өнөө жил өвс хадлангаа сайн бэлтгэж авсан байх. Харин энэ өвөл төвийн болон зүүн аймгуудад хатуу өвөл болно.
-Цас их орно гэхээр энэ өвөл зуд болно гэж ойлгож болох уу?
-Зуд гэдэг чинь цас их орох, хүйтрэхээр болдог зүйл биш. Өнгөрсөн зун сайхан байлаа. Ургац ногоо арвинтай. Мал сүрэг тарга тэвээрэг сайн авсан. Хадлан өвсөө малчид хангалттай хураан авч байдаг. Өвөлжилтийн бэлтгэлээ сайн базаасан гээд яриад байгаа. Одоо түүнийг нь шалгах цаг ирээд байна. Өнөөдрийн хувьд зудын асуудал ярихад арай эрт байна. Зуд хавар болдог. Мал өвс тэжээлгүй болж, даарч өеөдөхийг зуд гэж нэрлэдэг. Малын хорогдол гардаг. Цасны бараа хараад зуд болно гэж сэтгэлээр унах хэрэггүй.
-Цаашид малчид, ард иргэдэд анхааруулж юу хэлэх вэ?
-Цаашдаа цас орж хүйтний эрч чангарна. Цас их орохоор хот суурин газарт агаарын бохирдол багасдаг ч халтиргаа гулгаа ихтэй болно. Бэлтгэлээ базаах, жолооч нар хол замд гарахдаа техникийнхээ бүрэн бүтэн байдлыг хангах, дулаан хувцастай явах, малчид хороо бууцаа дулаалах зэрэгт анхаарах хэрэгтэй. Хоёрдугаар сараас эхлэн өдөр уртсаад ирэхээр хүйтний эрч суларна.
-Энэ өвлийн төлөв байдал ямар байх нь вэ. Өнөө жил харьцангуй орой хүйтэрч байна?
-Энэ сарын дунд 10 хоногоос эхлэн сүүлийн 10 хоног хүртэл хүйтний эрч улам чангарна. Хоёр ч удаа цас орно. Төвийн болон зүүн аймгуудад хүйтэн байна. Харин баруун аймгуудад харьцангуй дулаан байна. Энэ сарын 6-наас Идэр, Тэс, Хараа, Ерөө, Онон, Туул голын сав нутгаар огцом хүйтэрч шөнөдөө 29-35, өдөртөө 20-24 хэм хүрч хүйтэрнэ. Наймдугаар сарын сүүлчээр энэ өвлийн төлөв байдпыг гаргасан.
-Удахгүй ихэнх нутгийг хамарсан цас орох төлөвтэй байгаа гэсэн. Одоо нийт нутгийн 70 орчим хувь нь цасан бүрхүүлтэй. Өвөлжилт хүндрэх нь ээ?
-Өнөөдрийн байдлаар төвийн аймгаар цастай. Ялангуяа Дорнод, Сүхбаатар, Төв, Булган, Архангай, Хөвсгөл аймгийн зарим суманд 10-24 см зузаантай цасан бүрхүүлтэй байна. Булган аймгийн Могод суманд л гэхэд 24 см зузаантай нягтарсан цасан бүрхүүл тогтсон. Энэ сарын эхний 10 хоногийн байдлаар бол Өмнөговь, Дорноговь аймагт их хэмжээний цас орсон. Температурын хувьд олон жилийн дунджаас илүү хүйтэн байна. Говийн аймгуудаар цас багатай газартаа нэмэх 3-4 хэм хүрч дулаан байгаа. Улаанбаатарт ч харьцангуй дулаан гэж хэлж болно.
-Ямар аймагт цас бага байна вэ?
-Ховд аймгийн хойд хэсэг, Говь-Алтайн баруун хэсэг, Баянхонгор аймгийн зүүн, Өвөрхангайн урд хэсгээр цас багатай. Зарим суманд цас ороогүй, намраараа байна.
-Өнгөрсөн жил баруун аймгуудад цас ихтэй хатуу өвөл болсон. Харин энэ жил өнтэй сайхан өвөл болно гэх юм, үнэн үү?
-Үнэн. Энэ жил Завхан, Увс, Баян-Өлгий, Хөвсгөл зэрэг аймагт цас багатай дулаахан байгаа.Өнгөрсөн жил малчид нь их хаширсан Өнөө жил өвс хадлангаа сайн бэлтгэж авсан байх. Харин энэ өвөл төвийн болон зүүн аймгуудад хатуу өвөл болно.
-Цас их орно гэхээр энэ өвөл зуд болно гэж ойлгож болох уу?
-Зуд гэдэг чинь цас их орох, хүйтрэхээр болдог зүйл биш. Өнгөрсөн зун сайхан байлаа. Ургац ногоо арвинтай. Мал сүрэг тарга тэвээрэг сайн авсан. Хадлан өвсөө малчид хангалттай хураан авч байдаг. Өвөлжилтийн бэлтгэлээ сайн базаасан гээд яриад байгаа. Одоо түүнийг нь шалгах цаг ирээд байна. Өнөөдрийн хувьд зудын асуудал ярихад арай эрт байна. Зуд хавар болдог. Мал өвс тэжээлгүй болж, даарч өеөдөхийг зуд гэж нэрлэдэг. Малын хорогдол гардаг. Цасны бараа хараад зуд болно гэж сэтгэлээр унах хэрэггүй.
-Цаашид малчид, ард иргэдэд анхааруулж юу хэлэх вэ?
-Цаашдаа цас орж хүйтний эрч чангарна. Цас их орохоор хот суурин газарт агаарын бохирдол багасдаг ч халтиргаа гулгаа ихтэй болно. Бэлтгэлээ базаах, жолооч нар хол замд гарахдаа техникийнхээ бүрэн бүтэн байдлыг хангах, дулаан хувцастай явах, малчид хороо бууцаа дулаалах зэрэгт анхаарах хэрэгтэй. Хоёрдугаар сараас эхлэн өдөр уртсаад ирэхээр хүйтний эрч суларна.
О.Сайханцэцэг
Сэтгэгдэл (1)