Ардын жүжигчин Д.Жаргалсайханы бүтээл "Чингис хаан" рок-дуулал (1983), "Тамирчны ялалт хямдхан олдоогүй" (1988), "Чингисийн баатрууд" (1991) гэсэн гурван дуунд Монгол улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Монгол улсын Төрийн шагнал хүртээх болжээ. Үе үеийн сонсогч олны хүртээл болон эгшиглэж, олон улсын уралдааны шагнал хүртэж, өнгөрсөн түүхийн унаж боссон өдрүүд, Их хааны суу билэг, эх орны нэрийг дуудуулсан эрхэм тамирчдынхаа алдар цууг магтан дуулсны учир нь өнөөдөр эдгээр бүтээлүүдэд гүн хүндэтгэл үзүүлж, Төрийн хэмжээнд соёрхох хамгийн том, хамгийн гол шалтгаан болж байна.
"Нэрийг чинь хэлэхээс айдаг байлаа
Дүрийг чинь бодоод ч олдоггүй байлаа
Нүгэл буяныг чинь, ялгадаггүй байлаа
Худал үнэнийг чинь, салгадаггүй байлаа..." хэмээн дуулагддаг "Чингис хаан" рок-дуулал нь Их хааны нэрийг хэлэхээс ч айдаг байсан 1983 онд анх зохиогдож эхэлсэн ба залуусын үндэсний үзэл сэргэхэд түлхэц болсон, нийгмийн өндөр ач холбогдолтой бүтээл гэж тооцогддог.
Түүхэн хүмүүсийг магтан дуулсан Д.Жаргалсайханы анхны бүтээл нь 1978 онд Ленинградын оюутан байхдаа зохиосон "Мандухай Сэцэн хатан" гэдэг дуу юм. Зохиогоод удаагүй байсан ч монголчуудынхаа хүсэлт ёсоор "Халхын баяр"-аар нь дуулж өгч байжээ. Монголд ирээд "Мандухай Сэцэн хатан" дуугаа "Соёл-Эрдэнэ" хамтлагтай дуулах гэхэд "Иймэрхүү дуу дуулахыг Яамны Уран сайхны зөвлөл яав ч зөвшөөрөхгүй" гэсний учир шүлгийг нь "Эх орон минь мөнхийн нартай" гэж өөрчлөөд, "Мөнгөн чавхдас" уран бүтээлд оруулж дуулж байжээ.
"Урвалт шарвалтыг хэзээ ч уучлаагүй, Чингис хаан
Унаган сүлдэндээ хийморийн тэнгэртэй,
Чингис хаан Эр хонгор хүчиндээ эрдээгүй,
Чингис хаан Эв найрын сэтгэлээ эвдээгүй, Чингис хаан..." гэж аль эрт 1983 онд цэрэгт байхдаа бичсэн "Чингис хаан" рок-дуулал нь түүний сор бүтээлүүдийн нэг гарцаагүй мөн.
"Чингис хаан" рок-дуулал нь 1990 онд Казакстаны "Азийн дуу хоолой", 1991 онд Японы "Дэлхийн шигшээ" рок дууны уралдааны шагналыг тус тус хүртэж, орчин цагийн рок хөгжмийн сүр хүчийг Монгол туургатан, дэлхий дахинд дуурсган тамгалж чадсан, түүхэн бүтээл юм. Японы Олон улсын рок дууны уралдаанд Yamaha-гийн дээд шагнал хүртсэн энэ дуулал, Япон улсын Цог Жавхлант Эзэн Хааны Эзэн хаан манай оронд айлчилж байгаа энэ цаг дор, Чингис хааны сэрэг дүрийг Улсын баяр наадмын нээлтийн их хойморт гүн хүндэтгэлтэйгээр залах Төрийн ёслолын үед дуулагдах гэж байгаа нь хойчийн хойчид онцлон тэмдэглэгдэх, мартагдашгүй учрал сайхан тохиол болж байна.
Л.Бат
Сэтгэгдэл (1)