
Харъяатаа сэргээлгэх хүсэлтэнд “Хүнд суртал гаргана, 2-3 удаа буцаана” гэж хэлсэн Б.Пүрэвдоржийн алдаршсан үг гадаадад ажиллаж амьдардаг ч Монгол Улсын иргэн хэвээрээ, Е паспортттайгаа, эх орныхоо халуун ам бүлд данстай 200 гаруй мянган хүнд огт хамаагүй юм. Америк, Солонгос, Япон, Герман, Франц, Швед зэрэг даян дэлхийгээр тархан суугаа Монгол Улсын иргэн гэртээ ирэхдээ эдний байгууллагын үүдийг татдаггүй, үйлчлүүлэх шаардлагагүй учраас босгыг нь давах хэрэггүй.
Асуудлын мөн чанар нь Mongolia гэсэн эрхэм дотно нүүртэй Е паспортаа гартаа барьсан хүнд огт хамаагүй боловч дуулиан шуугиан болгож, баахан мэдэгдэл бухимдал шил дараалсан нь инээдтэй бөгөөд эмгэнэлтэй явдал гэж болно. Монгол Улсын биш өөр орны иргэн болсон, Монгол хэмээх эх орныхоо албан данснаас нь хүсэлтээрээ гараад буцаж харъяат иргэншлээ сэргээх тухайд яригдсан асуудал юм. Гадаадын иргэн харъяатын асуудал болохоос биш Монголын иргэн, харъяат өөрөө зориудаар хүсч хүнд суртал олж аваад тулгарах, 2-3 удаа буцаагдмаар байна гэж уурлаж бухимдахыг хүсэвч боломжгүй. Иргэний шилжилт хөдөлгөөний ерөнхий газар хэмээн нэр, бүтцээ өөрчилсөн Гадаадын иргэн, харъяатын асуудал эрхлэх газар 2001 онд байгуулагдсанаас хойших 13 жилд 1819 хүн 3 улсаас Монголын харъяаллаа сэргээжээ. Солонгос хүнтэй гэрлээд буцаж ирсэн 3, Оросын иргэн болохоор явсан ч болиод эргэсэн 3 иргэн. Бусад 1813 99,97% нь Казахстан улсын иргэн болж яваад буцаж Монголын харъяатаа сэргээлгэжээ. Тухайлбал, Унгар улсад суугаа монголчууд бухимдаж байгаа тухайд УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан ууртай мэдэгдсэн боловч энэ орны харъяат болоод Монголын иргэншлээ буцаан сэргээсэн ганц ч тохиолдол 13 жилийн туршид бүртгэгдээгүй. Америк, Герман зэрэг оронд ажиллаж амьдарч байгаа монгол иргэдийн холбоо, нийгэмлэгүүд эсэргүүцэл мэдэгдэл ирүүлсэн боловч эдгээр улсын харъяат болчихоод дараа нь Монголын иргэншлээ сэргээх хүсэлт үзээд өгье гэсэн ч нэг ч удаа ирээгүй байна. Өөр улсын харъяат болсон иргэд эх нутагтаа ирэхэд Монгол, цагаачилсан орных нь хооронд визтэй, визгүй зорчих ямар журам байна, түүгээр л зохицуулагдана гэсэн үг. Аль ч улсад хэдэн жил ч болсон Монголын иргэн хэвээрээ байгаа хүмүүст Б.Пүрэвдоржийн хэлсэн үг хамаагүй юм. Уурлаж бухимдахад ч учир бий. Өөрт нь хандаагүй, хаяглаагүй үгэнд учрыг нь тунгаалгүй уурлаж бухимдаж, сайт, сонины зай дүүргэсэн баахан мэдэгдэл гаргаж, далим үсэргэн улс төрийн өнцгөөс мушгиж давс үрцгээсэн билээ.
Монголын харъяатын гарах, орох бизнес
Монголын харъяатаас гарч, өөр улсын иргэн болоход олгодог 700 мянган төгрөгийн буцалтгүй тусламж, Казахстан руу шилжсэн хүмүүсийн нэр дээр эх орны хишиг, халамж, тэтгэврийн мөнгийг хуурамч бичиг баримт ашиглан завшин авсан Баян-Өлгийн Нийгмийн халамж, үйлчилгээний хэлтсийн дарга Съезд тэргүүтэй 12 хүнийг хэргийг шалгаж байна. Хурал чуулган гэсэн утга бүхий сонин нэртэй даргыг Улаанбаатарт шалгахаар машинаар хүргүүлэх гэхэд “Би онгоцоор л явна” гэж дураараа дургисан бөгөөд аймгийн Прокурорын газрын үүдэнд зөвхөн орон нутагтаа хянуулах зорилготой жагсаал цуглаан хийсэн юм. Дэлхийн казахуудыг нэгтгэх Назарбаевын урилгыг овжин ашиглаж, хоёр улсын иргэншил хооронд мөнгө төгрөг, тусламж завших хэрэг нэг бус гарсаар байна. Хэргийн хохирол одоогоор хагас тэрбум гэж мэдээлжээ. Баян-Өлгийн аймгийн Бугат сумын иргэн Батнасангийн хүү, иргэн Сүрэнгийн хүүхдийн гэрчилгээ олдохгүй байтал аль хэдийнээ өөр улсын иргэн болгочихсоныг Сэлэнгэд шилжин ирсэн хойноо хөөцөлдсөөр байж эх орныхоо дансан дахь бүртгэлээ сэргээсэн зэрэг тохиолдол гарсан билээ. Харъяатаа сэргээх, гарах асуудалд төр түмэн нүдтэй байхгүй бол татвар төлөгчид, төсвийн мөнгө үрэн таран болох, хуурамч худалч бүртгэл бичиг зөндөө байдгийн бодитой жишээ.
Монголын иргэдийг ялгаварлаж торгодог 7, 14 сая вонын барьцаа
Бөхчулууны Пүрэвдорж гэдэг хүний нүүр нүүрээ харж байгаад илэрхийлчихдэг, нялцганаж бөөрөнхийлдөггүй үг хэллэг, үйлдэл шийдэл иргэний эрх ашигт тус болж байгаа бодитой үр дүн нэг биш байна. Өнгөрсөн оны 4 дүгээр сард Монголын 7 иргэнийг Чэжү арлаас буцаан гаргасан. Үүнээс 3 сарын дараа Чингис хаан нисэх буудлаас Солонгосын 7 иргэнийг үндэслэл шалтгаантайгаар хариу буцааснаас хойш Инчон дээрээс монгол хүн хил нэвтэрч чадалгүй ирэх тохиолдол гараагүй. Хил дээрээс нэвтэрч чадахгүй буцна гэдэг өр төлбөр, шаталт, бүтээгүй ажил, бас эрүүл мэнд, эрдэм боловсролын асуудал. Б.Пүрэвдорж Монголын иргэд Солонгост зорчиход 7, 14 сая төгрөгийн барьцаа шаарддаг нь олон улсын хэм хэмжээг хэрэгсээгүй, дэлхийн 200 гаруй улс орноос ялгаварласан, эрх тэгш харилцааны зарчмаар ойлгох боломжгүй зүй бус болзол гэж байр сууриа илэрхийлжээ. Эрүүл мэндийнхээ төлөө эмнэлэгт үзүүлэхээр явж байгаа Монголын иргэдэд энэ мөнгө хүний амь насаар хэмжигдэх давхар торгууль юм. Тэр дундаа мөнгө төгрөгний боломж хомстой монгол айл өрхөд хамгийн хүнд тусдаг улаан шугам. Эрх тэгш харилцааны хэм хэмжээгээр Монголд ажиллаж амьдардаг 6000 гаруй солонгос иргэн, ажил хэрэг, аялал жуулчлалаар зорчигсдод мөн адил 7, 14 сая төгрөгийн вонын барьцаа шаардах хэмжээнд асуудлыг тавьж байж нааштай шийдэгдэх, зөөлрөх, багасах хариу аваад байна. Хонконгод бусад улс орны иргэдээс манайхныг тусгайлан нэгжиж шалгадаг явдлаа болихыг тусгай бүсийн Цагаачлалын албаны даргад тавьж, иймэрхүү байдал эрс татарч зогссоныг зорчсон хүмүүс хэлж ярьж байна.Уурлахад ч шалтгаан бий. Үгэн дотор үг бий.
Сэтгэгдэл (45)