НИЙГМИЙН БОДЛОГЫН ЧИГЛЭЛЭЭР АН, МАН ЯМАР МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨР ДЭВШҮҮЛЭВ

Сонгууль 2016: АН, МАН-ын мөрийн хөтөлбөрийг харьцуулъя

Сонгуулийн сурталчилгаа албан ёсоор эхэлсэнтэй зэрэгцэн намуудын мөрийн хөтөлбөр олон нийтэд ил боллоо. Сонгуульд оролцогч намуудаас Ардчилсан нам, Монгол ардын намын мөрийн хөтөлбөр иргэдийн анхаарлыг хамгийн их татаж байна. Шулуухан хэлэхэд, дээрх хоёр намын аль нь илүү биелэгдэх боломжтой, амьдралд ойр, өргөн цар хүрээг хамарсан, иргэн бүрт хүрч чадах мөрийн хөтөлбөрийг боловсруулсан тэр нь иргэдийн итгэлийг хүлээнэ. Эрх баригч Ардчилсан нам 2012 оны сонгуулийн“Монгол хүн 2020” мөрийн хөтөлбөрөө энэ жил дэлгэрүүлж илүү боловсронгуй болгосон байна. Харин Монгол Ардын нам улс орны өнөөгийн чиг хандлага, нөхцөл байдалд тохируулан шинэ мөрийн хөтөлбөрийг боловсруулжээ. Ингээд тус хоёр намын мөрийн хөтөлбөрийн ялгагдах онцлогтой танилцъя.


Монголын төрийн хамгийн эхэнд хийх ажил бол иргэдийг ажилтай, орлоготой болгох. Ажилтай, орлоготой хүн сайхан амьдарна. Тэр хэрээр улс хөгжинө. Тэгэхээр Засгийн эрхийг аль ч нам барьсан энэ чиглэл рүү бодлого, боловсруулан түлхүү ажиллах шаардлагатай юм. Намуудын мөрийн хөтөлбөрийн гол үзэл, баримтлал ч энэ чиглэлд байх ёстой. Энэ үүднээс Ардчилсан нам мөрийн хөтөлбөртөө ядуурлын түвшинг 18.0 хувь хүртэл бууруулна хэмээн тусгажээ. Тэдний зорьж буй тоо мэргэжлийнхэн, судлаачид ҮЭ-ийнхэн зэрэгт илүү тааламжтай сонсогдож байгаа. Гэхдээ иргэд макро түвшний үзүүлэлтийг биш өөрсдийн амьдралд гарах өөрчлөлтийг илүү харж байгаа шүү дээ. Өрх бүр хангалттай хэмжээний орлого олж тэр хэрээр сайхан амьдарч чадаж байвал л төрийн бодлого жинхэнэ ажил хэрэг болсон гэсэн үг. Харин өнгөрсөн жилүүдэд өрх бүрийн амьдралд дээрх өөрчлөлт орж чадсан уу гэдэг нь сонин.Монгол Ардын нам хүн амыг бүлгүүдээр нь хувааж тус бүрт нь чиглэсэн ажлыг зохион байгуулахаар болсноо мөрийн хөтөлбөртөө тусгажээ. Тухайлбал, боловсрол, мэргэжил зэрэгт нь тохирсон хөтөлбөрийг боловсруулан ажиллана гэсэн үг.
Ардчилсан нам орон сууцны ипотекийн зээлээр дамжуулан барилгын салбарын ажил эрхлэлтийг хоёр дахин нэмэгдүүлэх зорилт тавьжээ. Гэхдээ энэ нь биелэгдэх магадлал тун бага хэмээн мэргэжилтнүүд хэлж байна. Учир нь орон сууцны үнэ иргэдийн худалдан авах чадвараас давж, нийлүүлэлт илүүдсэн нөхцөлд барилгын салбарт ямар ч дэмжлэг нэмэр болохгүй гэж тус салбарын мэргэжилтнүүд үзэж байгаа аж. Харин Монгол ардын нам ипотекийн зээлийг олон хувилбартай олгох, хүүг нь бууруулах гэсэн зорилтыг мөрийн хөтөлбөртөө тусгажээ.

Ардчилсан намаас “Цагийн ажил” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ хэмээн мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан байна. Тус нам нь цагийн ажил, бүрэн бус хөдөлмөр эрхлэлт, аутсорсинг зэрэг хөдөлмөр эрхлэлтийн хэв шинжүүдийг сургуулиа дөнгөж төгссөн мэргэжилтнүүд, гэртээ хүүхдээ харж буй болон удаан хугацаагаар ажил хийгээгүй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжихэд ашиглахаар тусгажээ. Энэ нь иргэдэд шинэ соргог сонсдож болох ч ийм ажлын эрэлт хир их байх нь эргэлзээтэй гэж ажил олгогчид үзэж байна. Ялангуяа эдийн засгийн хямралтай нөхцөлд уламжлалт бус хөдөлмөр эрхлэлтийн хэлбэр өргөн хэрэглэгдэж чаддаггүй сул талтай аж. Мөн тус намын мөрийн хөтөлбөрт хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийн асуудал бүрхэг тусгагдсан байна. Тиймээс өрсөлдөгч Монгол ардын нам нь тэдний анзааралгүй үлдээсэн асуудлыг харж хувийн хэвшил рүү, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийг дэмжсэн ажлыг хийх дарааллыг мөрийн хөтөлбөртөө тусгажээ. Тухайлбал, “Цалинтай ээж” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр болсон байна. Уг хөтөлбөр хэрэгжсэнээр гэртээ хүүхдээ хардаг ээжүүд ажилтай болох цаашлаад гурваас дээш хүүхэдтэй ээж нийгмийн халамжийг илүү хүртэх юм байна.

Орон сууц худалдан авах хуримтлал үүсгэж чадахгүй байгаа өрхөд зориулсан түрээсийн орон сууцны журам баталлаа

Ажиллах хүчний судалгааны энэ оны нэгдүгээр улирлын дүнгээр улсын хэмжээнд ажилгүй иргэд 143.5 мянга байжээ.

Улсын бүртгэл, Статистикийн ерөнхий газраас Монгол Улсын нийгэм эдийн, засгийн энэ оны эхний 5 сарын байдлыг танилцууллаа. Энэ оны эхний 5 сард улсын хэмжээнд нийт 32 мянга 64 эх амаржижээ.

Ажлын бүтэн цагаар ажиллах боломжгүй хүмүүст ажиллах боломж олгоно

”Найрсаг Улаанбаатар” хөтөлбөрийн хүрээнд 12 сар хүртэл зохион байгуулах соёл урлагийн арга хэмжээг танилцуулж байна

Нийслэлийн Засаг дарга “Нийслэлийн орон сууцны хөтөлбөрийн үлдэгдэл санхүүжилтийг шийдвэрлэх тухай” А/460 дугаар захирамж гаргалаа.

УИХ, НИТХ-ын тэргүүлэгчдийг сонгох 2016 оны сонгуулийн сурталчилгаа албан ёсоор эхлээд хоёр хонож байна.

Иргэдээ байртай, компаниа орлоготой, улсаа замтай болгосон бонд
Хөгжингүй улсын түүхийг сөхөхөөр бор зүрхээрээ аяндаа өөдөлсөн жишээ хаана ч байдаггүй. Ихэнх нь гаднаас бага хүүтэй хямд эх үүсвэртэй санхүүжилт татаж, дэд бүтэц, үйлдвэрлэлийн томоохон төслүүд хэрэгжүүлсэн байдаг. Замтай, эрчим хүчтэй газар үйлдвэрүүд баригдаж ашигтай ажилладаг, үйлдвэрүүдтэй улс орны иргэд ажилгүй гэхийн зовлонгүй дажгүй аж төрдөг нь зах зээлийн бичигдээгүй хууль. Иргэн бүрээ баяжуулъя гэж хоосон ярихын оронд эхлээд дэд бүтцээ барь, үйлдвэрүүдээ хөгжүүл гэсэн л санаа. Бондын мөнгөөр зам бариад ашиггүй гэсэн шүүмжлэл өрнөж эхлэх үед одоо “Голомт” банкны ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байгаа эдийн засагч Ө.Ганзориг “Өмнөд Солонгос улс яагаад хөгжсөн юм бэ гэж солонгосчуудаас асуувал ихэнх нь, манай тухайн үеийн ерөнхийлөгч гарч ирмэгцээ хурдны зам барьсан юм хэмээн хариулна. Хурдны зам дагаж тухайн улсад асар их бүтээн байгуулалт, бизнесийн хөгжин цэцэглэлт, хөрөнгө оруулалт орж ирсэн” гэж байр сууриа илэрхийлсэн удаатай.
Өнгөрсөн жилүүдэд бид дэлхийн улсуудын нэгэнт туулаад хөгжөөд ирсэн тэр замаар явж үзлээ. Засгийн газар олон улсын санхүүгийн зах зээлээс хямд хүүтэй, урт хугацааны 1.5 тэрбум ам.доллар босгож зам, дулааны цахилгаан станцын өргөтгөл, экспортыг орлох үйлдвэрүүдийн бизнес төслүүдийг санхүүжүүлсэн юм.
Жуулчдыг татсан хөдөөний зам
Хөвсгөл рүү шороон замаар манаргадаг байсан үед гадны нэг жуулчин эмэгтэй далай үзэхээр явж л дээ. Гэвч зорьсон газартаа хүрэлгүй нисдэг тэрэг дуудуулж Улаанбаатар руу эргэснийг Хөвсгөлийнхөн ам дамжин ярьдаг юм билээ. Энхэл донхол замд сэгсчүүлж туйлдсандаа бүр уйлаад буцсан гэдэг. Ийм сэтгэгдэлтэй буцсан жуулчин дахиад Монгол руу зүглэхгүй нь тодорхой. Бид ч ялгаагүй, шороон замтай үед Хөвсгөл рүү сайн машинтай биш бол гарахгүй гэцгээдэг байсан нь ердөө хэдхэн жилийн өмнөх явдал. Бондын хөрөнгө оруулалтаар зургаан аймгийг нийслэлтэй холбосны нэг нь Хөвсгөл аймаг. Ноднин гэхэд л Хөвсгөлд өдөртөө 8000 машин очсон гэх статистик бий. Гадаадын жуулчдын тоо ч өссөн гэж аяллын компаниуд ярьж байсан. Энэ бол бондын хөрөнгө оруулалт эдийн засагт мөнгө болж ороод эхэлсний наад захын жишээ. Хөвсгөлийн бизнес эрхлэгчдэд ч боломж нээгдчихсэн. Наад зах нь л даршилсан загасны үйлдвэр байгуулаад, бүтээгдэхүүнээ Улаанбаатарчуудад зараад байхад дажгүй ашиг хийчихнэ. Хөвсгөлд ховор ургамал төрөл бүрээрээ ургадаг. Эмийн ургамлын үйлдвэр нээгээд хот руу нийлүүлээд байх гарц бий.
Аймаг бүр өөрийн гэсэн брэндтэй. Өмнөговьчууд ингэний хоормогоо, Архангайчууд сарлагийн сүүгээр хийсэн цагаан идээгээ нийслэл гэж том зах зээлд нийлүүлээд байх боломж аль хэдийнэ нээгдсэн. Бондын мөнгөөр барьсан замаар сүнгэнүүлээд байхад л дажгүй ашиг, орлоготой амьдраад байна. Улаанбаатарчууд орос цөцгий, хятад иогурт, голланд бяслаганд өгдөг мөнгөө хөдөөгийнхөө үйлдвэрлэгчдэд өгөөд эхэлбэл гадагшаа урсдаг доллар дотооддоо үлдэнэ гэж ирээд яривал эдийн засгийн ашиг, өгөөж нь их. Хөдөөний жижиг, дунд үйлдвэрлэгчид мөнгө олох хэрээр шинэ технологи нэвтрүүлж, үйлдвэрээ томруулж таарна. Тэгэхээр Хөвсгөлийн загас, Өмнөговийн ингэний хоормогонд Хятадын зах зээлд гарч, доллар олох боломж байгаа гэсэн үг.
Бондын хөрөнгө оруулалтаар нийслэлийн замд ч багагүй бүтээн байгуулалт өрнөсөн. Богд уулын хормойгоор барьсан зам гэхэд л төв замын түгжрэлийг эрс бууруулсан гэж замын цагдаагийнхан ярьдаг. “Гудамж” төслийн хүрээнд Өргөөгийн, Саппорогийн гээд 28 уулзвар шинээр тавигдсанд жолооч нар ам сайтай явдаг. Зөвхөн уулзварууд барьснаар жилд 20 тэрбум төгрөгийн хэмнэлт гарсан гэсэн тооцоо дуулддаг. Түгжрэлд шатаад барагддаг бензин, үрэгдээд дуусдаг цаг хугацааны хэмнэлтийг мөнгө дүнд шилжүүлээд гаргасан багцаа тоо л доо. Бондын мөнгөөр барьсан зам иргэдэд хэмнэлт болж ирж байгааг хэн ч үгүйсгэхгүй.
Гуанжоугаас авах гутлыг цөөлсөн “Best shoes”
Бондын мөнгөний нэг хэсгээр үндэсний үйлдвэрлэгч компаниудын бизнес төслийг санхүүжүүлсэн. Арилжааны банкнаас бондын санхүүжилттэйгээр бага хүүтэй зээл авсан газрын нэг нь “Best shoes” гутлын үйлдвэр. Хоёр тэрбумын зээл авсан энэ үйлдвэр жилд 200 мянган хос гутал үйлдвэрлэж байна. Дотоодын зах зээлийн 30 орчим хувийг хангах чадалтай. Монголчууд гутлынхаа нийт хэрэгцээний 90 орчим хувийг урд хөршөөс худалдаж авдаг. Гуанжоугаас оруулж ирдэг гутал гэхэд л жилд нэг, хоёр сая гэж дуулддаг. Тэгэхээр “Best shoes” Гуанжоугаас авах гутлыг ямартай ч цөөлж чадсан. Цаашдаа бондынх шиг хямд хүүтэй зээл олдвол гутлынхаа хэрэгцээний нэлээдийг нь дотооддоо үйлдвэрлэчих боломж бий. Дарханд “Монгол лааз” гэж үйлдвэр бий. Жигнэсэн махнаас эхлээд элэгний нухаш үйлдвэрлэдэг компаниуд өмнө нь гадаадаас авдаг байсан лаазаа Дарханаас худалдаад авах боломж нээгдээд байна. Ирэх хавраас ажил нь жигдрэх энэ үйлдвэр 200-500 граммын багтаамжтай лааз үйлдвэрлэнэ. Нэг сонин тоо бий. Манай улс жилд зөвхөн консервны лааз оруулж ирэхдээ зургаан сая ам.доллар зарцуулдаг. Төгрөгт шилжүүлбэл бараг 12 тэрбум. Нэг дажгүй цэцэрлэгийг тэрбумаар барина гэж тооцвол 12 цэцэрлэг өлхөн барьчих мөнгийн зүгээр л консервны лаазанд урсгадаг болж таарах нь. Бондын мөнгө гадагшаа гарах долларын урсгалыг хаасан ийм төслүүдэд л очсон. Жишээ дурдаад байвал барагдахгүй учраас ингэсгээд орхиё.
Бондын мөнгөний багагүй хэсэг нь дотоодын барилгын материалын үйлдвэрүүдэд очсон. Томоос нь дурдвал цементийн хоёр ч төсөл байна. Барилгынхан өмнө нь хамаг мөнгөө урд хөршөөс цемент авахад зардаг байсан бол одоо цементийнхээ хэрэглээг 100 хувь дотоодоосоо авах боломж бүрдчихсэн. Цонх, хуванцар хоолой гээд гаднаас доллараар авдаг өчнөөн бүтээгдэхүүнийг монголчууд хийгээд эхэлчихлээ. Барилгын материалыг дотооддоо үйлдвэрлээд эхлэхээр барилгын өртөг буурч таарна, тэр хэрээр орон сууцны үнэ унах нь зах зээлийн хууль. Бондын санхүүжилт барилгын үнийг дор хаяж арав гаруй хувиар буулгасан гэх статистик цаанаа ийм учиртай. Тэгэхээр ямартай “өр” гэж шүүмжлээд байдаг бондын мөнгө иргэдийг байртай, компаниудыг орлоготой, улс орныг замтай болгоод амжиж.
Ц.ТҮВШИН

Монгол Улс, Мьянмарын Холбооны Бүгд Найрамдах Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ойн хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж 2016 оны 6 дугаар сарын 14-16-ны өдрүүдэд Мьянмарын Холбооны Бүгд Найрамдах Улсад ажлын айлчлал хийнэ.

Их, дээд сургуульд элсэн суралцах эрхээ авах элсэлтийн ерөнхий шалгалт лхагва гарагт буюу энэ сарын 15-нд эхэлнэ.

Хортон шавьж устгалын ажил энэ сард эхэлнэ

Тавантолгойн цахилгаан станц, зэс хайлуулах төслийг хэлэлцэнэ

АНУ -ын хувьд цөмийн зэвсгээр үл хөөцөлдөх бодлогоо хэрэгжүүлэхийн тулд цөмийн зэвсгийн түүхий эд болох ашигласан цөмийн түлшийг авч хадгалах улс орныг хайж байсан аж.

ТТ-н 300 ширхэг хувьцааны материалыг маргаашнаас авна

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүл “Сургууль байгуулах тусгай зөвшөөрөл олгох тухай” А/466 дүгээр захирамж гаргалаа. Захирамжаар нэр бүхий 7 сургуульд боловсролын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгов.

Өнөө өглөө нэг жиргээч тэр Ц.Нямдоржид ”Ялагдаад үзээрэй” гэж дамжуулаарай гэсэн байна.

Нийслэлийн хэмжээнд бүртгэлтэй 35 зуслан байдаг ч сүүлийн гурван жилийн хугацаанд 22 зуслан тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж байна.

Элэгдэж яваа эрх чөлөө минь

Энэ бол сонгуульд оролцож буй намуудын нэг муухай бодлого. Шинэ залуу боловсон хүчнүүдээ гарах нь гарцаагүй архагуудтай нэг тойрогт хуваарилж зүрхийг нь үхүүлж буй нь муухай л арга. Тодорхой хэлбэл, наанаа залуусаа дэмжиж буй мэт царайлж цаанаа залуусаар туг тахиж буй үйлдэл юм. Энэ жилийн сонгуулиар улс төрийн гол намууд хуйвалдан аль хэдийн тойргоо хуваагаад авчихсан гэдэг. Тиймээс ч нэр дэвшигчдийг тойрогт хувиарлахдаа залуусаа туршлагатай хөгшчүүлтэй өрсөлдүүлэхээр тааруулсан. Иргэд олон жилийн турш зурагтаар харсан хэзээний танил хүнээ л сонгоно. Энэ хэрээр сонгуулийн үр дүн залуусын эсрэг гарах юм. Намуудын залуусын дэмжиж байгаа царай энэ. Наанаа дэмжиж байгаа дүр эсгэж цаанаа ингэж л алж байна.