Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар тэтгэврийн зээлийг нэг удаа тэглэх асуудлыг хэлэлцлээ.
Хуралдааны эхэнд Хөдөлмөр, ниймгийн хамгаалалын сайд С.Чинзориг “Тэтгэврээс өөр орлогогүй иргэдийн тэтгэврийн зээл авснаар хүүгийн дарамтад өртөх, ядууралд өртөх, зайлшгүй шаардлагатай орлогийн эх үүсвэргүй болох хүрч байна. Иймээс тэтгэврийн зээлийн дарамтаас ангижруулахын тулд зээлийн хүүг бууруулах ажлыг үе шаттай хийж ирсэн. Өнөөдрийн байдлаар нэг жилийн хугацаатай тэтгэвэр барьцаалсан зээлийн хүү жилийн 10 хувь, хоёр жил 15.6 хувийн хүүтэй байна. ҮАБЗ-өөс Салхитын мөнгөний ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах замаар тэтгэврийн зээлийг нэг удаа тэглэх зөвлөмж гаргасан. Энэ дагуу хуулийн төсөл боловсруулсан. Хуулийн төсөлд Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авагч болон Цэргийн алба хаасны тэтгэвэр авагчийн зээлийн үлдэгдэл төлбөрийг төлөх харилцааг зохицуулахаар тусгасан” гэдгийг танилцуулсан. Үүний дараа Их хурлын гишүүд асуулт асууж хариулт авлаа.
Тэтгэврийн зээлийг нэг удаа тэглэх процесс ойлгомжтой схем байна. Салхитын мөнгөний ордыг барьцаалаад үнэт цаас гаргана. Үүнд Хөгжлийн банк баталгаа гаргаад, үнэт цаасыг нь Монголбанк худалдаж авах юм байна. Гэхдээ нэг асуулт байна. Төв банк ямар эх үүсвэрээр энэ үнэт цаасыг худалдаж авах юм бэ. 2012-2014 онд Монголбанкинд ажиллаж байсан хэдэн нөхдүүд Монголбанкны өөрийн хөрөнгийг -3 их наяд төгрөг болгосон. 2018 оны гүйцэтгэлээр энэ тоо -1.5 их наяд төгрөг болж бууруулж чадсан байна. Одоо тэгвэл энэ алдагдал хэд болсон бэ?.
Дараагийн нэг асуудал нь надад байгаа мэдээллээр Засгийн газар оролцохгүй гэсэн. Гэтэл бидэнд тараасан хуулийн төслийн 6.5-д тэтгэвэр барьцаалсан зээлийн төлөх хэмжээг тогтоох, иргэн, банк хооронд үүсэх харилцааг Засгийн газар батална гэж байна. Энэ заалт яг хэвээрээ юм уу?.
Гуравдугаарт, Ахмад настны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 6.9-т өөрийн зөвшөөрөлгүйгээр тэтгэвэр, тэтгэмж, үл хөдлөх хөрөнгө шилжүүлэх, барьцаалахыг хориглоно гэдгээс тэтгэвэр, тэтгэмж гэдгийг хасах санал оруулж ирсэн байна. Нэг удаа тэглэх зүйл дээр хуулийн заалтаас хасчихаар цаашдаа яах бэ. Тэтгэврийг нэг удаа тэглэж дууссны дараа ахмад иргэдийн тэтгэвэр, тэтгэмжийг зөвшөөрөлгүй барьцаалаад байх юм уу. Үүнийг хуулиар зөвшөөрөөд байх ёстой юм уу. Яамныхан юу бодож байна вэ?.
-Монголбанк: Салхитын мөнгөний ордоос бонд босгох компани нь Төв банктай үнэт металл худалдах таван жилийн хугацаатай гэрээ байгуулсан байгаа. Энэ үнэт металлийн орлогийг Монголбанк ирээдүйд авна гэдэг үндэслэлээр үнэт металл худалдаж авах үүсвэрийг тодорхойлсон. Эх үүсвэрийн хувьд Төв банкинд одоо байхгүй байгаа мөнгө. Шинээр мөнгөний нийлүүлэлт хийгдэх нөхцөл байдал үүсээд байгаа. Өнгөрсөн 2019 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар Монголбанкны өөрийн хөрөнгөний хэмжээ -1.8 их наяд төгрөгийн алдагдалтай байгаа. Он гарснаас хойш алт тушаалтын хэмжээ, үнээс хамаарч энэ алдагдал буурах байх.
Хуулийн төслийн 6.5-д заасан зээлийн хэмжээг Засгийн газар тогтооно гэж байсныг ҮАБЗ дээр тэтгэврийг тэглэх тухай яригдсан учир энэ заалтыг авъя гээд авсан. Танд анхны төсөл очсон юм болов уу. Одоогийн хуулиар ахмад настаны өөрийн зөвшөөрөлгүйгээр тэтгэвэр, тэтгэмжийг барьцаалахыг хориглохоор заасан. Гэхдээ цаашдаа зөвшөөрсөн, зөвшөөрөөгүй хамаагүй тэтгэвэр барьцаалж зээл олгох бүтээгэхдүүнийг зогсоох арга хэмжээ авна. Харин үүнийхээ оронд богино хугацаатай, хүүгүй тэтгэврийн урьдчилгаа гаргахаар Монголбанктай ярилцсан.
Монголбанкнаас асуумаар байна. Ирээдүйд олох орлогоосоо гэлээ. Төв банкны тухай хуулийг батлах үед би ажлын хэсгийн ахлагчаар ажилласан л даа. Төв банкны тухай хуулийн үзэл баримтлалтай нийцэж байгаа юм уу?
-Монголбанк: Төв банкны тухай хуулийн 23.1.7-д хуульд тусгайлан зааснаас бусад тохиолдолд аливаа хүн, хуулийн этгээдэд эдийн засгийн тодорхой салбарыг дэмжсэн хэлцэл, гүйлгээ хийхийг хориглоно гэж заасан. Энэ нь Төв банкны инфляцийн зорилтыг хангах, төсвийн шинжтэй үйл ажиллагаа явуулахыг хориглосон заалт. Энэ утгаараа хуулиар эрх олгосон тохиолдолд Төв банк хийх боломжтой.
Г.Нацаг
Сэтгэгдэл (3)