Сонгууль болоход цөөхөн хоног үлдлээ. Манан будан гэцгээн ам мэдэн муулавч, манид чинь манангаас өөр энэ гээд заачих улстөрийн хүчин алга гэдгийг сурталчилгааны хэд хоногт сонгогчид мэдэрч байх бололтой дог. Үнэхээр ч, сонгууль дуусаад харахад хүссэн ч, эс хүссэн ч улстөрийн гол хоёр хүчин өнөө АН, МАН хоёртойгоо л сууж байх вий. Тэр нь ч дээр биз ээ. Гэв гэнэт тэнгэрийн элч биднийг аврахаар буугаад ирдэггүй юм бол Монгол хэмээх нэгэн айлын гэрт төрж өсцгөөсөн бидний монголчууд бие биенээсээ тэгтлээ хол зөрөхгүй дэг. Хэдий муу нэр хүлээдэг ч, манан дунд чанагдсан өнөө хэдэн танил улстөрчид нь арай илүү туршлагатай байх болов уу даа. Шинэ хүмүүс гарч ирлээ гэхэд нэг хэсэгтээ учраа олох гэж төөрч будилсаар цаг алдахын нэмэр биз ээ...
Тэгвэл АН, МАН хоёрын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг зэрэгцүүлж үзье. Тэд ер нь сонгуулийн дараа манийгаа яаж гийгүүлэх гээд байна вэ? Гэв гэнэт өргөс авчихсан юм шиг бүх юмыг сайн сайхан болгочихгүй нь тодорхой. Хэн нь илүү бодитой бодлого бодож боловсруулаа бол?
Юуны өмнө хоёр намын эдийн засгийн бодлогыг харьцуулж үзье. Айлуудаар тарааж буй мөрийн хөтөлбөрийг олж авлаа.
МАН-ын мөрийн хөтөлбөр гээд улаан алаг өнгө хосолсон гял цал болсон сонин байна. Авсаархан гэмээр, 107 заалттай мөрийн хөтөлбөр тавьжээ. Харваас товчхон юм. Нийгмийн бодлогоор эхэлж. Эдийн засагтай холбоотой заалтыг тоолбол 47 байна.
АН-ын тараасан жирийн сонин хэлбэрийн материалыг үзвэл өрсөлдөгч намаасаа хавьгүй илүү өргөн хүрээтэй гэмээр, 5 бүлэг, 15 салбараар хуваасан 418 заалт бүхий мөрийн хөтөлбөр байна. Хамгийн эхний бүлэг нь эдийн засгийн бодлого, 42 заалттай юм. Дараа нь уул уурхай, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, хөдөлмөр гээд эдийн засгийн гол гол салбар тус бүрээр 30-50 заалттай дэлгэрэнгүй бодлого боловсруулжээ. Түүний дээр, энэ мөрийн хөтөлбөрөө тайлбартайгаар 220 гаруй хуудастай ном болгон хэвлүүлснийг нь АН-ын сонгуулийн штабаас авч үзлээ. Дэвшүүлж буй заалт бүрээ нарийвчлан тайлбарласан байна. Өнөөгийн Монгол Улсын эдийн засгийн бодит байдлыг нэгтгэн дүгнэж, түүн дээрээ тулгуурлан дэвшүүлж буй бодлогынхоо учир утгыг тайлбарлажээ. Манай улсын нийгэм эдийн засгийн бүхий л хүрээг хамарсан ийм баримт бичгийг би бээр үүнээс өөр газар хараагүй санагдав. Хэдэн цаг зарцуулан байж 2 том намын мөрийн хөтөлбөрийг уншиж танилцлаа. МАН-ынхтай танилцахад тийм ч их цаг орсонгүй. Харин, эрх баригч нам АН-ын мөрийн хөтөлбөрийг уншихад овоо цаг орлоо. Эхлээд эдийн засагтай холбоотой бүлгүүдийг хөөж уншихад 200 гаруй хуудастай номын талаас илүүг уншжээ.
Эдийн засгийн өсөлтийг авчрах стратеги нь юу байна вэ гээд үзэхэд МАН-ын мөрийн хөтөлбөр тийм ч ойлгомжтой биш, хэсэг зүйл хийнэ гээд ар араас нь тоочин жагсаасан мөртлөө хоорондын логик холбоос муутай юм.
Харин, АН нэлээн тодорхой заалтуудаар эдийн засгийн стратегиэ тодорхойлжээ. Экспорт голлосон үйлдвэржилтийг эрчимжүүлэх замаар уул уурхай гэх ганцхан тулгууртай эдийн засгийнхаа бүтцийг шинэчилж, олон тулгууртай болгоно гэсэн том зорилт дэвшүүлсэн байна. Тодорхой тоон зорилтууд ч тавьж. Энэхүү гол концепцио тойруулаад салбар бүрийн бодлогыг ойлгомжтойгоор тодорхойлжээ. МАН-ын мөрийн хөтөлбөрт огт тусгагдаагүй бодлого олон байв. Тухайлбал, ажил эрхлэлтийг дэмжих, хөдөлмөрийн салбарын бодлогыг цоо шинэ шатанд гаргахуйцаар боловсруулжээ. Уншигч авхай танд ойлгомжтойг бодолцон цөөн хэдэн үзүүлэлтээр харьцуулсан хүснэгт хийсэнтэй танилцана уу. Таны цагийг хэмнэх үүднээс ийн үйлдсэн бөгөөд хэрвээ та бүхэн гүнзгийрүүлэн танилцахыг хүсвэл намуудын вэб сайтнаас мөрийн хөтөлбөртэй нь уншиж танилцана биз ээ.
Намуудын мөрийн хөтөлбөрийн эдийн засгийн бодлогын харьцуулалт:
|
No.: |
Харьцуулах үзүүлэлт, асуулт
|
АРДЧИЛСАН НАМ |
МОНГОЛ АРДЫН НАМ |
|
1 |
Мөрийн хөтөлбөрийн онцлох концепци |
Экспортын чиг баримжаатай аж үйлдвэржилтийн бодлогыг онцгойлжээ. Эдийн засгийн бүтцийг шинэчлэн олон тулгууртай болгох зорилт дэвшүүлжээ. Үйлдвэржилтийг орон даяар 2020 онд уул уурхайн бус экспортын хэмжээг 2 дахин нэмэгдүүлж, 2 тэрбум ам.долларт хүргэх зорилт тавьжээ. Эдийн засаг дахь бүтээмжийн менежментийг шинэчлэх замаар нийт ажил эрхлэгчдийн ОРЛОГЫГ 2 ДАХИН НЭМЭГДҮҮЛНЭ.
|
Тодорхойгүй. Нийгмийн бодлого, тэр дундаа халамжийг тэлэх чиглэлийг илүү онцолжээ. Эдийн засгийн хямралыг даван туулах Мэргэжлийн засгийн газар байгуулна. Улсын төсөвт тулгарч буй өрийн дарамтыг үе шаттайгаар бууруулна. Импортлогч орноос экспортлогч орон болно. Ажлын байрыг хамгийн олноор бий болгодог хөнгөн үйлдвэрийн салбарыг сэргээн хөгжүүлэх 21:100 хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, 21 аймагт импортыг орлох, гол 100 нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүний үйлдвэрийг байгуулахад бодлогын дэмжлэг үзүүлнэ.
|
|
2 |
1-ийг хэрэгжүүлэх арга зам
|
Экспортын зарчим дээр суурилсан аж үйлдвэржилтийг эрчимтэй хөгжүүлэх замаар эдийн засгийн бүтцийг шинэчлэх бодлогоо хөдөө аж ахуй, аж үйлдвэр, уул уурхай, хөдөлмөрийн салбар, мөнгө санхүүгийн салбарын бодлогодоо нарийвчлан тусгажээ.
|
Тодорхойгүй. |
|
3 |
Эдийн засгийн өсөлтийг хангах стратеги |
Эдийн засгийн өсөлтийг хангах гол стратеги нь дээр 1-д заасан эдийн засгийн бүтцийн шинэчлэл юм. Сүүлийн 4 жилд хэрэгжүүлж нийт зээлийн багцийн 3-ны 1-ийн хүүг бууруулсанмөнгөний зөөлөн бодлогоо үргэлжлүүлнэ. Эдийн засаг дахь бүтээмжийн шинэчлэлийг өрнүүлэх замаар нийт ажил эрхлэгчдийн орлогыг дунд хугацаанд 2 дахин нэмэгдүүлэх зорилтыг тавьсан байна. Эдийн засгийн өсөлтийг хангах стратегиэ дараах ЦОГЦ САЙН БОДЛОГООР тодорхойлсон байна: САЙН МАЛЧИН САЙН ЭКСПОРТ САЙН БИЗНЕС САЙН ОЮУТАН САЙН ХАШАА
|
Эдийн засгийн өсөлтийг хэрхэн хангах нь тодорхойгүй. Гадаад зах зээлд экспортлох боломжтой тэргүүлэх ач холбогдолтой бараа бүтээгдэхүүний судалгаа, маркетингийг төрөөс дэмжиж, “Монгол экспорт” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ гэсэн заалт байна. |
|
4 |
Ажил эрхлэлт, хөдөлмөрийн зах зээлийг тэлэх талаар хэрэгжүүлэх бодлого |
Ажил эрхлэлт, хөдөлмөрийн зах зээлийг хөгжүүлэх талаар нийт 30 заалт бүхий цогц бодлого дэвшүүлжээ. Монгол хүний хөдөлмөрийн үнэлэмжийг нэмэгдүүлж, хөдөлмөрийн бүтээмж, ур чадварт суурилсан цалин хөлсний тогтолцоонд шилжинэ. Хөдөлмөр эрхлэлтийн удирдлагыг сайжруулж, хөдөлмөр эрхлэлтийн суурь хуулийг боловсруулна. Мөнгө зээлийн бодлогоор хөдөлмөр эрхлэлтийг улам хүчтэй нэмэгдүүлэх эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ. Олон тулгуурт эдийн засгийн хөгжлийн хүрээнд хот төлөвлөлтөд тулгуурласан уул уурхай, дэд бүтэц, эрчим хүчний бүтээн байгуулалтаар хүн амын суурьшил, хөдөлмөрийн зах зээлийн зохистой бодлогыг дэмжинэ.
|
Байхгүй. |
|
5 |
Бизнесийн орчинг сайжруулах, бизнес эрхлэгчдийг дэмжих бодлого |
Эдийн засаг, аж үйлдвэр, уул уурхай, хөдөө аж ахуй зэрэг салбар тус бүрээр биенесийн орчинг сайжруулах, бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглэсэн нийт ... заалт бүхий дэлгэрэнгүй бодлого дэвшүүлжээ: Жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн ангиллыг оновчтой тодорхойлж, баялаг бүтээгчдийн бодит хэрэгцээнд үндэслэн төрөөс зорилтот дэмжлэгээр хангана. Үйлдвэрлэл технологийн парк, шинжлэх ухаан технологийн парк, хүнд аж үйлдвэрийн цогцолборуудын эрх зүйн орчинг шинэчлэн, эдийн засгийн тооцоо, үр өгөөжид үндэслэн инженерийн дэд бүтцийн хамт цогц хэлбэрээр байгуулна. Нийслэл, орон нутагт татварын ялгаатай бодлого хэрэгжүүлэх эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ. ЖДҮ, бичил үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг гадаад зах зээлд гарах, хил орчмын худалдаанд идэвхтэй оролцоход нь дэмжлэг үзүүлнэ.
|
Жилийн орлого 1.5 тэрбум төгрөгөөс бага орлоготой аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг нэг хувь болгоно. Төрөөс бизнес эрхлэгчдэд олгож байгаа тусгай зөвшөөрлийн тоог гурав дахин цөөрүүлж, хүчинтэй байх хугацааг уртасгана. Давхардсан хяналт шалгалт, хүнд суртлыг арилгана. Хөдөө орон нутаг, алслагдсан бүс нутагт бизнес эрхлэлтийг дэмжих “Бүсийн хөнгөлөлтийн” бодлого хэрэгжүүлнэ.
|
|
6 |
Ажил эрхлэгчдийн орлогыг нэмэгдүүлэх талаар |
Эдийн засгийн үр шимийг баялаг бүтээгчдэд түлхүү хуваарилж, орлогын тэгш бус байдлыг арилгах замаар нийгмийн дундаж давхаргын хүрээг өргөжүүлнэ. Энэ хүрээнд ДНБ-д эзлэх цалин, түүнтэй адилтгах орлогын хувийг нэмэгдүүлнэ.
|
Тодорхойгүй. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих замаар өрхийн орлогыг нэмэгдүүлнэ гэсэн заалт байгаа ч, хэрэгжүүлэх арга зам нь тодорхойгүй. Хөдөлмөр эрхлэлтийг хэрхэн дэмжих талаар нэг ч заалт байхгүй.
|
|
7 |
Мөнгөний бодлого, зээлийн хүүг бууруулах талаар баримтлах бодлого |
Өнгөрсөн 4 жилд явуулж ирсэн мөнгөний бодлогын шинэчлэлээ үргэлжлүүлнэ. Нийт зээлийн багцийн 1/3-ийн хүүг бууруулсан амжилт дээрээ тулгуурлан үйлдвэржилтийг дэмжих чиглэлд мөнгөний зөөлөн бодлогыг идэвхтэй явуулж, инфляцийг нам дор байлгаж, иргэдийн бодитын орлогыг хамгаалах бодлого явуулна. |
Зээлийн хүүг бууруулна. Валютын нөөцийг нэмэгдүүлнэ гэх мэт заалтууд байгаа ч хэрэгжүүлэх арга зам тодорхойгүй. |
|
8 |
Үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих бодлого |
Аж үйлдвэрийн салбарын бодлогоо 42 заалт бүхий бие даасан нэг бүлэгт багтаан илэрхийлжээ. 2020 онд уул уурхайн бус экспортыг 2 дахин нэмэгдүүлж, 2 тэрбум ам.долларт хүргэнэ. Монгол Улсад ган, зэс, нүүрс-хими, нефтийн гэсэн 4 чиглэлийн суурь аж үйлдвэрүүдийг тухайн бүс, аймгийн онцлог, байгалийн нөөцөд тулгуурлан үе шаттайгаар 2020 он хүртэлх хугацаанд байгуулна. Төрийн худалдан авалтын бодлогыг үндэсний аж үйлдвэрийн бараа бүтээгдэхүүний дотоодын зах зээл дэх борлуулалтыг дэмжихэд чиглүүлнэ.
|
Цөөн заалт байгаа ч тунхагийн шинжтэй, хэрэгжүүлэх арга зам тодорхойгүй. |
Эх сурвалж: http://tsenzurgui.mn/
Сэтгэгдэл (23)