Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2023.02.09
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Д.Эрдэнэбаатар: “Мазаалай”-г залгамжлах “Тэмүүлэл” хиймэл дагуулыг бүтээж байна

2019-6-27
0
ЖИРГЭХ

Монгол инженерүүд хоёр жилийн өмнө “Мазаалай” хэмээх хиймэл дагуулыг бүтээж, сансарт амжилттай хөөргөсөн билээ. Манай улсад энэ чиглэлийн технологи төдийлөн хөгжөөгүй ч монгол инженерүүдийн ур чадвар бусдаас дутахгүй гэдгээ дэлхийд ийнхүү батлан харуулсан юм. “Мазаалай”-н хувьд хамт хөөрсөн бусад орны хиймэл дагуулаас хамгийн амжилттай байсан нь бөгөөд сансрын хэцүү орчинд удаан хугацаанд ажилласан нь том амжилт юм. Тэгвэл монгол инженерүүд дараагийн бүтээл буюу “Тэмүүлэл” хиймэл дагуулыг бүтээхээр ханцуй шамлан оржээ. Ингээд Сансрын инженерчлэлийн доктор, МУИС-ийн багш, судлаач Д.Эрдэнэбаатартай ярилцсанаа хүргэе. 


-Танай багийнхан “Мазайлай” хиймэл дагуулын залгамж халаа болох “Тэмүүлэл” хиймэл дагуулыг зохион бүтээхээр ажиллаж байна. Энэ талаар мэдээлэл өгнө үү?

-Энэ сарын 4-ний өдөр “Мазаалай” хиймэл дагуулыг сансарт хөөргөсний хоёр жилийн ой тохиосон. Мөн энэ өдөр МУИС-иас "Нано хиймэл дагуул ба Шинэ боломж" буюу Монгол Улсын хоёр дахь хиймэл дагуулыг зохион бүтээх "Тэмүүлэл" төслийг танилцуулсан юм. Хиймэл дагуул бүтээх гол зорилго нь өндөр технологийн системийг Монголдоо хийж бүтээх, улмаар ийм төрлийн төсөл хэрэгжүүлэх аргачлалыг бий болгох юм. Нөгөөтэйгүүр, шинжлэх ухаан, технологийн чиглэл рүү хүүхэд, залуусыг татах, энэ чиглэлийн боловсон хүчин бэлтгэхэд чиглэнэ. “Мазаалай”-г Япон технологийн тусламжтайгаар МУИС-ийн гурван инженер, багш зохион бүтээсэн. Энэ удаагийн хиймэл дагуулыг эдгээр бэлтгэгдсэн хүмүүс удирдан хийх юм.

-“Тэмүүлэл” гэж яагаад нэрлэсэн юм бэ. Нэрнээсээ их сонирхол татаж байна?

-Манай сансрын нисэгч Ж.Гүррагчаа гуай “Тэмүүлэл амжилтын эх” хэмээн хэлсэн байдаг. Үүнээс санаа авч “Тэмүүлэл” нэрийг өгсөн. Нөгөө талаар манай улс бусад улстай харьцуулахад шинжлэх ухаан, техник, технологийн хувьд харьцангуй  хоцорсон, үйлдвэрлэлийн технологи байхгүй байна. Тиймээс энэ хөгжлийг ойртуулах, бусдадаа уриалах зэрэг олон талын ач холбогдолтой. Бид дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлж, техник технологийн дэвшил, өндөр технологийн инновац хийх аргачлал зэргийг нэвтрүүлэх зайлшгүй шаардлагатай байна. Учир нь өнөөдөр бидэнд тулгараад байгаа олон асуудлыг технологийн хүчээр л шийднэ мөн ирээдүйд технологийн дэвшил аливаа нийгэм, эдийн засаг, хүний амьдралыг илүү тодорхойлдог болох үед юу ч хөгжөөгүй  хараат улс байж болохгүй шүү дээ.

-“Мазааалай” хиймэл дагуулын төслийн гол үүрэг нь юу байсан бэ?

-“Мазаалай” бол НҮБ-д Монгол Улсын хиймэл дагуул дагуул гэж бүртгэгдсэн анхны хиймэл дагуул. “Мазаалай” сансарт 22 сар ажиллаж, мэдээлэл дамжуулж байсан амжилттай. Энэ төсөл нь хөгжингүй орны инженерүүдийг бэлтгэх, хиймэл дагуул хийж сургах зорилготой байсан. Мөн хиймэл дагуулын даалгавар нь шинжлэх ухааны туршилтуудыг сансарт хийх байсан. Төслийн хүрээнд өндөр технологийг хийж хэрэгжүүлэх өндөр мэргэжлийн инженерүүдийг бэлдсэн. Энэ бол төслийн хамгийн гол үр дүн юм.

-Уг хиймэл дагуулыг сансарт хөөргөсөн хугацаанд ямар ямар мэдээлэл цуглуулж авав?

-Сансрын технологийн чиглэлээр эрдэм шинжилгээний 22 өгүүлэл, илтгэл олон улсад гаргасан. Цаашид мэдээллүүдээ дэлгэрэнгүй боловсруулж хэд хэдэн бүтээл гаргахаар төлөвлөсөн. “Мазаалай” хиймэл дагуулын төслийн нэр нь “Birds” буюу ШУВУУД юм. Энэ төсөл үргэлжилж байгаа. Уг төслөөс шинжлэх ухааны мэдээллүүдийг цуглуулж, судалгаа шинжилгээний ажлаа сайжруулахаар ажиллаж байна. Тухайлбал, “Шувууд-3” төслийн цуврал хиймэл дагуул хөөрөхөд Япон, Шри Ланка, Непал зэрэг гурван улсын хиймэл дагуул хөөрсөн. Үүнээс Японы хиймэл дагуулын баз системийн интерфэйс симтемийг зохин бүтээсэн хүн нь манай “Мазаалай” багийн гишүүн Т.Төртогтох юм. Энэ нь шинэ систем бөгөөд энэ сарын 17-ны өдөр сансарт ажиллаж эхэлсэн. Тус хиймэл дагуул сансарт  амжилттай даалгавраа гүйцэтгэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, сансарт ажиллах өндөр технологийн бүтээгдэхүүнийг өөрсдөө зохион бүтээх бүрэн боломжтой гэдгийг монгол инженерийн бүтээсэн шинэ систем харуулсан юм.

Мөн дээрх бүтээлүүд дээр үндэслэн сансрын чиглэлийн төхөөрөмж үйлдвэрлэдэг компани байгуулан технологио олон улсад зарж борлуулах төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Гэхдээ маш нарийн технологи, ур чадвар шаарддаг тул энэ чиглэлээр хүний нөөц бэлтгэх, суралцахад цаг хугацаа, алдаа оноо, дамжлага хэрэгтэй. Манай улсад сансрын технологиор юм хийхэд эд анги, тест хийх төхөөрөмжөөс эхлээд бэрхшээл их байдаг. Технологи бүтээнэ гэдэг амаргүй л дээ. Зарим хүмүүс “Мазаалай” хиймэл дагуулыг сансарт хөөргөөд л маргааш нь улсын эдийн засагт их хэмжээний мөнгө орж ирэх юм шиг андуурдаг. Технологийг эзэмшихийн тулд тодорхой хэмжээний үе шат дамжих, цаг хугацаа зарцуулах шаардлага гарна. Эхний ээлжинд эдийн засагт 100 хувь үр ашиггүй байлаа ч ирээдүйд олон салбарт үр ашгаа өгөх үйл ажиллагаа юм.         

-“Тэмүүлэл” хиймэл дагуул “Мазаалай”-гаас ямар ялгаатай вэ?

-“Мазаалай” нь Япон улсад Монгол инженерүүдийн гараар бүтсэн хиймэл дагуул. Харин “Тэмүүлэл”-ийг эх орондоо бүтээхээр зорин ажиллаж байна. “Тэмүүлэл”-ийн хувьд алслагдмал орчноос мэдээлэл цуглуулах даалгавартай. Үүгээр хүрээлэн буй орчин, газар нутгийн мэдээллийг цуглуулахад ашиглаж болно. Мөн “Тэмүүлэл”-ийн дараагийн хиймэл дагуулийг хийхэд хэрэглээ болгох юм. Энгийнээр хэлбэл, өөрсдийн хяналтын технологийн анхны туршилтыг гүйцэтгэнэ гэсэн үг.

-Хиймэл дагуул хэчнээн үнэ өртөгөөр бүтдэг юм бэ?

-Холбооны хиймэл дагуул хэмээх сансрын томоохон хиймэл дагуул байдаг. Энэ нь 300-500 сая ам.долларын өртөгтэй. Дунд оврын зайнаас тандалт судлалын буюу зураг авдаг хиймэл дагуулууд 100 орчим сая ам.долларын өртөгтэй байдаг. Харин 50х50х50 см.куб-ийн хэмжээтэй хиймэл дагуул 3-5 сая ам.долларын өртөгтэй. Мазаалай хиймэл дагуул маань 100 ам.долларын өртөгтэй юм. Сансрын технологитой нь харьцуулахад асар хямд өртөгөөр бүрдсэн гэж хэлж болно. Ингэхдээ Японы технологийг ашиглан хийсэн учраас зардал хэмнэж чадсан. Харин “Тэмүүлэл” хиймэл дагуулыг монголдоо хийхэд 300 мянган ам.доллар шаардлагатай гэж тооцоо гаргасан. Гэхдээ 300 мянган ам.долларын хиймэл дагуул нь хамгийн хямд микро хиймэл дагуулаас 10 дахин хямд юм. Түүнчлэн хиймэл дагуулыг эх орондоо нэг удаа хийчихвэл дараагийн удаад үнэ өртөг нь буурах боломжтой.

-Санхүүгийн асуудлыг хэрхэн шийдэж байна вэ. Төр засгаас ямар нэгэн дэмжлэг үзүүлж байгаа юу?

-Төр засгаас энэ чиглэлийг ингэж хөгжүүлнэ гэсэн тодорхой бодлого хараахан алга. Энэ нь нарийн мэргэжлийн хүн байдаггүйтэй холбоотой байх. Юу шаардлагатай гэдгийг гаргаж ирэх мэдлэгтэй экспертүүд тэнд ховор. Бидний хувьд анхны хиймэл дагуул “Мазаалай”-г МУИС, Онцгой байдлын ерөнхий газар болон иргэдийн хандив тусламжаар босгосон. Энэ удаагийн “Тэмүүлэл” хиймэл дагуулыг бүтээхэд бизнесийн байгууллагуудтай хамтарч ажиллах төлөвлөгөөтэй байгаа. Одоогоор тийм байгууллагаа хараахан олоогүй байна. Бид төслийн зардлын зарим хэсгийг бүрдүүлэхэд хувь нэмэр болгох зорилгоор “Тэмүүлэл” логотой аяга, малгай зэргийг худалдаалахаар болсон. Энэ нь хүнээс зүгээр мөнгө авах авах биш тодорхой бүтээгдэхүүнээр төсөв босгох зорилготой юм. Мэдээж хувь хүн, байгууллага сайн дураараа дэмжвэл баярлалгүй яахав. Энэ хиймэл дагуулууд чинь Монголчууд та  биднийх л юм шүү дээ.

-Хиймэл дагуулын технологийг нутагшуулахад гол тулгарч байгаа асуудал нь юу байна вэ?

-Дэлхийн бусад улс орнууд технологийн төлөө их өрсөлдөж байна.Тухайлбал, АНУ, БНХАУ нарын хооронд үүссэн асуудал байлаа гэхэд хэн нь энэ технологийн эзэн болох эсэхэд л өрсөлдөж байна гэсэн үг. Эдийн засгийн дайн  гэж яригддаг байсан бол технологийн дайн руу шилжсэн энэ цаг үед бид ч тухайн технологийг цаг алдалгүй эзэмших шаардлагатай.

-Шинжлэх ухаан, технологийн салбарыг хөгжүүлэхэд манай улс хэчнээн төгрөгийг төсөвт суулгадаг юм бэ?

-Дэлхийн улсуудын хувьд энэ салбарт нийт төсвийнхөө 4-5 хувийг зарцуулж байж хөжгилд хүрч байна. Харин манай улсын хувьд 0.02 хувь буюу маш бага байдаг. Ийм төсөвтэй учраас шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх тухай ярих хэцүү. Технологитой болно гэдгийг техник, тоног төхөөрөмж худалдаж аваад болох юм шиг ойлгоод байгаа юм. Гэтэл үгүй. Технологийг анхнаас нь хийгээд алдаа оноог нь суралцсан боловсон хүчинтэй тэр хүмүүс нь ажиллах нөхцөлтэй дэмжлэгтэй байж эзэмшсэн гэж ярина шүү дээ.

Оюун ухаан шингэсэн технологийн чиглэлийн өрсөлдөх чадвартай бүтээгдэхүүн гаргана, тэгж сурна гэдэг цаг хугацаа, хөрөнгө шаардсан ажил. Ийм байлаа гээд хойшоо сууя гэх эрх бидэнд байхгүй. Сайн муу олон янзаар л хэлүүлдэг  Технологийг эх орондоо хөгжүүлье гэвэл энэ мэт ажлыг хийхээс өөр аргагүй. 

Б.Лхам

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Маргаашаас эрээний чиглэлд улс хоорондын автобус явж эхэлнэ
Цахим худалдаагаар "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК 32 мянган тонн нүүрс худалдлаа
"Хүүхдийн мөнгөнөөс ямар шалгуураар хасагдсаныг тодруулахад хариулт өгөх төрийн байгууллага алга байна"
БНХАУ руу зорчих иргэд хил, гаалийн мэдүүлгийн хуудсыг үнэн, зөв бөглөхийг анхааруулж байна
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (2)

  • Баагий (65.49.38.138)
    Сансарт хог тарихаа больж үз
    2019 оны 06 сарын 27 | Хариулах
  • Зочин (202.21.108.79)
    Тэнэглэхээ больж үз. Өр хэрэгтэй юм хий.
    2019 оны 06 сарын 27 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • ФОТО: "Гайхамшигт өв соёл-Монгол уран хатгамал" үзэсгэлэн
    6 мин
  • “Гандангийн”,“Гандангийн шар тостой” гэх нэршлийг ашиглан хэвийн боов худалдаалж байсан зөрчил илрүүлжээ
    31 мин
  • Маргаашаас эрээний чиглэлд улс хоорондын автобус явж эхэлнэ
    47 мин
  • Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг Туркийн нийт ард иргэдийн уй гашууг хуваалцаж, эмгэнэл илэрхийлэв
    1 цаг 5 мин
  • И.Мөнхжаргал: АН-ын даргаар Х.Баттулгыг сонгосон 117 мянган хүний санал хүчингүй болоогүй
    1 цаг 32 мин
  • Цахим худалдаагаар "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК 32 мянган тонн нүүрс худалдлаа
    1 цаг 54 мин
  • "Хүүхдийн мөнгөнөөс ямар шалгуураар хасагдсаныг тодруулахад хариулт өгөх төрийн байгууллага алга байна"
    2 цаг 15 мин
  • БНХАУ руу зорчих иргэд хил, гаалийн мэдүүлгийн хуудсыг үнэн, зөв бөглөхийг анхааруулж байна
    2 цаг 30 мин
  • Статистик: Хувцас, бөс барааны үнэ 15,6 хувиар өсчээ
    2 цаг 40 мин
  • Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд "МИАТ" компани 50 хувь, "Улаанбаатар төмөр зам" ХНН 60 хувийн хөнгөлөлт үзүүлнэ
    2 цаг 57 мин
  • "Чингис хаан музей ОХУ-ын Эрмитаж музейтэй хамтран ажиллана"
    3 цаг 23 мин
  • АТГ: Хүлээн авсан гомдол мэдээллийг 69 хувь нь авлигын гэмт хэргийн шинжтэй байна
    3 цаг 45 мин
  • Нотлох баримтыг шинжлэн судлах хоёр дахь шатны сонсголд дуудагдсан 134 гэрчийн 81 нь оролцжээ
    3 цаг 58 мин
  • Турк, Сири улсад 20 монгол гэр илгээжээ
    4 цаг 11 мин
  • Турк, Сирийн газар хөдлөлтөд амиа алдсан хүний тоо 12 мянга хүрлээ
    4 цаг 24 мин
  • Google-ийн боловсролын шинэ платформыг Монголд нэвтрүүлнэ
    4 цаг 46 мин
  • Улсын онц чухал обьектод гарсан гал түймрийг бүрэн унтраажээ
    4 цаг 50 мин
  • Монголын аврах багийнхан гурван хүнийг эсэн мэнд олж, эмнэлгийн байгууллагад хүлээлгэн өгчээ
    4 цаг 56 мин
  • АЛТАН ЦОМ: Завхан аймгийн эсрэг Баянхонгор аймгийн бөхчүүд хүч үзнэ
    5 цаг 1 мин
  • Өнөөдөр: Хүүхдийн мөнгөө авч чадаагүй ээжүүдийн төлөөлөл мэдээлэл хийнэ
    5 цаг 13 мин
  • АЛТАН ЦОМЫН ТӨЛӨӨХ БАРИЛДААН: Улсын гарди М.Бадарчийн эсрэг Аймгийн арслан М.Еркебулан
  • АЛТАН ЦОМЫН ТӨЛӨӨХ БАРИЛДААН: Улсын гарди М.Бадарчийн эсрэг Улсын заан М.Лхагвагэрэл
  • АЛТАН ЦОМЫН ТӨЛӨӨХ БАРИЛДААН: Архангай, Баянхонгор аймгууд хүснэгтийг тэргүүлж байна
  • Улсын харцага цолны хүндэтгэлийн барилдаанд Улсын арслан Э.Оюунболд, Р.Пүрэвдавга тэргүүтэй бөхчүүд зодоглоно
  • Дэлхийн шилдэг жүдочид шалгарлаа
  • АЛТАН ЦОМЫН ТӨЛӨӨХ БАРИЛДААН: Булганы залуу начнуудын эсрэг Өвөрхангайн хүчтэнүүд
  • "Алтан цомын төлөөх тэмцээн"-ий нэгдүгээр тойргийн онцлох үйл явдал
  • Танилц: Энэ сард тэтгэвэр, тэтгэмж олгох хуваарь
  • FUN: Улсын начин Э.Сумьяабатыг "Twilight"-ийн хүн чоно Жэкобтой адилтгав
  • АЛТАН ЦОМ: Булган аймгийн баг хоёр дахь ялалтаа байгууллаа 
  • Миний 24 цаг: Монголын уран зохиолын "АЛТАН ХУЯГТАН"
  • Кристофер Блейк: 12 насандаа анх цас харж байсан миний амьдралын хэв маяг Монголд ирээд өөрчлөгдсөн
  • Харцага цолны хүндэтгэлийн барилдаан маргааш болно
  • Миний 24 цаг: Сагсанбөмбөг ерөнхийдөө өндөр хүний спорт ч гэлээ жижгүүдэд боломж үргэлж байдаг
  • Бямба, Ням гарагт тээврийн хэрэгслийн дугаарын тэгш, сондгойгоор хөдөлгөөнд оролцуулах санал гаргажээ
  • Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Ч.Сайханбилэг, Н.Удаанжаргал, Т.Бадамжунай нарыг эрх зүйн харилцан туслалцааны хүрээнд шилжүүлэн авах талаарх саналыг холбогдох албанд тавихыг даалгажээ
  • АЛТАН ЦОМЫН ТӨЛӨӨХ БАРИЛДААН: Увс аймгийн эсрэг Төв аймгийн бөхчүүд хүч үзнэ
  • Таван аймагт малын хорогдол их байна
  • АЛТАН ЦОМ: Өвөрхангай аймгийн бөхчүүд Баян-Өлгий аймгийн бөхчүүдийг буулган авав 
  • Владимир Путин: 80 жилийн дараа Герман бидэнд дахин заналхийллээ
  • Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Ч.Сайханбилэг, Н.Удаанжаргал, Т.Бадамжунай нарыг эрх зүйн харилцан туслалцааны хүрээнд шилжүүлэн авах талаарх саналыг холбогдох албанд тавихыг даалгажээ
  • Камила Валиева: Монгол Улсад уран гулгалтын спорт эрчимтэй хөгжлийнхөө суурийг тавьж байгаад баяртай байна
  • Долоо хоногийн онцлох хүн: Ард түмнийг хөөсрүүлэгч
  • Б.Энхбаяр: АСЕМ-д ашигласан 43 автобусны гурав нь олдохгүй байгаа
  • Х.Баттулга: Монгол орныг аж үйлдвэржүүлэх, газрын баялгаа боловсруулахыг жадлан эсэргүүцдэг хүн бол Ч.Хүрэлбаатар
  • Владимир Путин: 80 жилийн дараа Герман бидэнд дахин заналхийллээ
  • Танилц: Энэ сард тэтгэвэр, тэтгэмж олгох хуваарь
  • Ж.Сүхбаатар: Иргэд нийтийн тээврийг сонгож, хувийн машинаасаа татгалзсанаар замын түгжрэл тодорхой хувиар буурна
  • Б.Энхбаяр: 2016 онд Хөгжлийн банканд хийсэн шалгалтаар 1,3 их наяд төгрөгийн зөрчил илэрсэн боловч хэн ч хариуцлага хүлээгээгүй
  • FUN: Улсын начин Э.Сумьяабатыг "Twilight"-ийн хүн чоно Жэкобтой адилтгав
  • Б.Энхбаяр: Шантааж хийгээд сайд болж, Хөгжлийн банкийг өөрийнхөө мэдэлд авсан үе чинь дууссан
  • Х.Баттулга: Том төсөл хэрэгжихгүй болохоор мэдлэгтэй хүмүүс Монголдоо ирэхгүй байна
  • “Малчин эмэгтэйчүүд-манлайлал” зөвлөгөөний оролцогчдод мэндчилгээ дэвшүүллээ
  • ТБХ намрын чуулганаар 110 хууль, УИХ-ын найман тогтоол батлуулжээ
  • Аялал жуулчлалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн талаарх хэлэлцүүлэг боллоо
  • АЛТАН ЦОМЫН ТӨЛӨӨХ БАРИЛДААН: Булганы залуу начнуудын эсрэг Өвөрхангайн хүчтэнүүд
  • Д.Амарбаясгалан: "Эрдэнэс Монгол" ХХК-ийн охин компаниудын ажлын байрыг нээлттэй сонгон шалгаруулдаг журмыг батална
  • Б.Чойжилсүрэн: Засгийн газраас нэг их наяд төгрөгийг Хөгжлийн банк руу шилжүүлж байж дампууруулахгүйгээр авч гарсан
  • Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг БНТУ-ын ард түмэнд эмгэнэл илэрхийлж, захидал илгээжээ
  • С.Бямбацогт: Энэ онд том оврын дөрвөн онгоц оруулж ирнэ
24 баримт
  • Дээд амжилтын хэмжүүр, дэндүү ГАЙХАМШИГТ Леброн Жеймс
  • 24 баримт: Их жанжин Д.Сүхбаатарын мэндэлсэн өдөр
  • 24 баримт: Арлын Японыг шуугиулсан, ААТАЙ их аварга Хакухо М.Даваажаргал
  • Монгол Улсын гурван сая дахь иргэн Х.Монголжин 8 нас хүрлээ
  • “Miss Universe”-ийн шинэхэн ялагч, хамгийн ӨНДӨР настай гоо бүсгүй Р'Бонни Габриэль
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК