зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.15
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Ч.Энхзаяа: Энэ сонгуульд олон бие даагч нэр дэвшиж байгаа нь ард түмний захиалга юм

2020-6-01
0
ЖИРГЭХ

Монгол-германы технологийн их сургуулийн үүсгэн байгуулагч, доктор профессор Ч.Энхзаяатай ярилцлаа.


-Сайн байна уу, та өөрийгөө товч танилцуулна уу?

-Би нийслэлийн Баянгол дүүрэг буюу тухайн үеийн Октябрийн районы төмөр замын эмнэлгийн төрөхөд төрсөн. МУИС-ийг олон улсын харилцааны мэргэжилтэн, ХБНГУ-ын Дрездений технологийн их сургуулийг эдийн засгийн ухааны доктор зэрэгтэй төгссөн. Монголдоо МУИС-ийн багш,  Ашигт малтмал газрын тосны хэрэг эрхлэх газрын зөвлөх, олон услын төслийн зөвлөх, ахлагч, төслийн захирал гэх мэт ажил үүргийг гүйцэтгэж ирсэн. Германд дээрх сургуульдаа багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан, Дойче банк болон Европын парламентын судалгааны албаны шинжээч, хэлэлцээрийн зөвлөхөөр ажиллаж байсан. 2012 оноос хойш дэлхийн мэдлэгийг монгол хөрсөн дээр нутагшуулах үйлсэд зүтгэж Монгол-германы технологийн их сургуулийн үүсгэн байгуулагч багийн гишүүнээр ажиллаад одоо Удирдах зөвлөлийн гишүүн, доктор профессороор ажиллаж байна.  Нутагтаа ирээд Баянгол дүүрэгтээ амьдарч байгаа.

- Гаднынхан монголчуудыг санхүүгийн сахилга батаа сайжруулахыг сануулсаар ирсэн. Санхүүгийн сахилга бат чухам хаана, тодруулбал аль салбарт алдагдаад байдаг юм бол?

-Санхүүгийн сахилга бат аль нэг тодорхой салбараар хязгаарлагдахгүй. Орлогоо яаж зарцуулах талаар урдчилан төлөвлөөд тэр төлөвлөгөөгөө ягштал биелүүлэх хандлагыг хэлэх бөгөөд улсын төсөв төдийгүй хувь хүн, гэр бүл, байгууллагын чадварыг илэрхийлнэ. Өөрт байгаа баялгийг хэдийд, юунд хэрхэн  эрэмбэлэн зарцуулж байгаагаараа бид ахуй амьдарлаа хэр чанартай болгож буйгаа харуулна. Миний бодлоор санхүүгийн сахилга бат нь бодитой төлөвлөгөө гаргахаас эхлэнэ. Төлөвлөгөө мань бодитой бус, амьдралд нийцэхгүй  мөрөөдлийн жагсаалт бол яаж түүнийг сахих билээ? Улсаар яривал дэлхийн зах зээл дэх зэс, алт, нүүрсний үнийг бодитой тооцохгүй, мөрөөдөн төлөвлөөд ард түмний амьдралд хэрэгтэй хөрөнгө оруулалт хийж чадахгүй ёстой нөгөө “урд хормойгоороо хойд хормойгоо” гэгч болдог. Төлөвлөлт, сахилга хоёр бол ур чадвар гэхээсээ илүү хандлага.  

-Гаднын хөрөнгө оруулалтыг илүү татах ямар бодлого бидэнд үгүйлэгдэж байна вэ?

-Дэлхийд баримталдаг хөрөнгө оруулагч татах үндсэн “тоглоомын дүрэм” нь итгэл юм. Итгэл бол тухайн орны эрх зүйн болон бодлогын тогтвортой байдлаар бүрддэг. Өөрөөр хэлвэл өнөөдөр нэгийг хэлээд маргааш нөгөөх болвол итгэл маш хурдан алга болчихдог эмзэг зүйл. Нэгэнт итгэл алдарсан бол буцаад бий болгоход илүү их хугацаа шаарддаг. “Нэр хугарахаар яс хугар” гэж монголчууд хэлдэг шүү дээ. Ийм сайхан амьдарлын ухаантай ард түмэн мөртлөө гадагшаагаа буюу дэлхийн ард түмний итгэлийг бүрдүүлж чадахгүй, янз бүрийн өнгөтэй жагсаалтанд ороод алиагаа алдаад сууж байна. Мэдээж анх тохирсон нөхцөлд өөрчлөлт орох байна. Гол нь  үнэхээр тэгсэн бол үндэслэлээ ойлгомжтой гаргаад, саналаа нэг дуу хоолойгоор дэвшүүлээд, хэлэлцээрийн ширээнд нөгөө талаа уриад, өөрсдөө хариуцлагатайгаа харуулаад харилцан хүндэтгэлтэйгээр хүн шиг ярилцахад ямар ч хүмүүстэй учраа ололцож болно. Дэлхийд тийм жишиг хангалттай байна. 

-Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа ажлыг зарим хүмүүс сонгуулийн шоу гэж үзэж байна. Нийгмийн даатгалаас чөлөөлөх, ахмадын зээлийг тэглэх, хүүхдүүдэд 100 мянган төгрөг гэх мэт ажил. Та энэ бүгдийг хараад эдийн засгийн эх үүсвэр нь баталгаатай, сонгуулийн дараа эргээд эдийн засгийг элгээр хэвтүүлэх шийдвэр биш байгаа?

-Цар тахал бол ирж буй 10-15 жилд байнга бий болох савалгаа, тогтворгүй байдлын  нэг л тод жишээ. Хүн төрлөхтний хамтын амьдарлаа зохион байгуулах нийгэм, улс төр, эдийн засгийн тогтолцоо өөрийн эрхгүй өөрчлөгдөх шаардлагатай болсныг харуулсан анхны том үйл явдал. Шинжлэх ухаанчаар хэлбэл парадигм (сэтгэлгээ, үйл ажиллгааны зарчим) өөрчлөгдөхөөс өөр аргагүй болж, системээрээ бид өөр эрин үерүү шилжиж байна. Тиймээс дээр Таны дурдсан арга хэмжээ бол сайнаар хэлвэл зөвхөн өнөө маргаашаа зогоож байгаа хэрэг.  Яг  ингээд явбал эдийн засаг элгээр хэвтэнэ. Үнэндээ өнөөдөр элгээрээ хэвтсэн байгаа. Хуучны ухагдахуунаар яривал Монголд маань хоёр анги тогтсон байна.  Мөнгө хүүлж баян болдог цөөнх, хүүлүүлж тэднийг баян болгодог олонх, гадаадад эмчлүүлдэг цөөнх, дотоодод ороо хүлээж суудаг олонх, хүүхдүүддээ дэлхийн боловсрол олгодог цөөнх, 60 сурагчтай ангид хүүхдээ явуулдаг олонх. Нэг тал нь давамгайлсан ямар ч систем хөгждөггүй.

-Намууд тодруулбал АН 100 сая төгрөгийн дэнчин нэр дэвшигчдээсээ авч байна. Гишүүд нь бүх намд байдаг. Анх удаа АН ил зарласан гэж өмөөрч буй ч энэ үйлдэл нь хэрвээ тэднийг сонговол энэ мөнгөө олж авах ажлаа хийнэ гэж хэлээд байх шиг. Та горилогчдоос энэ мэт мөнгө авч буйг юу гэж үздэг вэ. Өөр ямар гарц байж болох вэ?

-Энэ талаар хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зөндөөн ярьсан.  Ямар ч гоё нэртэй байсан мөн чанар нь өөрчлөгдөхгүй. Мөнгө төлж эрх мэдэлтэн болох замд гарна гэдэг ямар ч хүний ухаанаар бодоход ёс зүйгүй үзэгдэл биз дээ? Тиймээс нам гэдэг институци Монголд онолын болон практик мөн чанараасаа гажисан. Шинэчлэгдэхгүй бол бид улс орноороо гацаанд орно. Гарц нь намын институцийн, улс төрийн тогтолцооны шинэчлэл.  Шинэчлэгдэхийн тулд өдөөгч, өрсөлдөгч хувилбар хэрэгтэй, нам өөрөө сайн дураараа шинэчлэгдэхгүй. Хүчтэй өрсөлдөгч, олон янзын хувилбар гарч ирж хэмээн улс төрийн систем бүхлээрээ өөрчлөгдөнө.

-Та өрсөлдөгч хубилбар гэж бие даагчдыг хэлж байх шиг байна. Энэ жил хамгийн олон бие даагчтай сонгууль болж байгаагаараа онцлог байна. Яагаад ийм олон хүн бие дааж байгаа гэж та харж байна вэ?

-Өмнөх асуултын хариултад үүнийг хөндсөн байгаа. Олон хүн бие дааж нэр дэвшиж байгаа нь хөгжлийн жам буюу ард түмний захиалга. Манай улс төр, нийгмийн тогтолцоо мань шинэ эрин үед шилжихэд шаардлагатай нөхцлийг хангаж чадахгүй, гацаанд орсон тул ард түмэн өөр хувилбарыг хүсэж байна. Иргэд нам гэдэг төлөөллийн байгууллагаар дамжуулж өөрийн эрх ашгийг хамгаалуулж чадахгүй байгаа учираас иргэдийн шууд төлөөлөл болох бие даагчид олноор гарч ирсэн.

-Бие даагчдыг сонгох хамгийн том шалтгааныг та хэлж өгөөч?

-Улс төрийн тогтолцоо нь олон оролцогчтой, нам бол нэг оролцогч буюу нэг л институци. Намаас гадна шийдвэр гаргахад нөлөөлдөг мэргэжлийн болон сонирхолын бүлгүүд гэх мэт олон өөр институциуд бий. Харин ардчилал бодитой, олонход үйлчлэх амин сүнстэй байхын тулд бусад институциуд буюу оролцогчид хүчтэй байх шаардлагатай. Эс тэгвэл тэнцвэр алдагдаж, нэг оролцогчийн дарангуйлал буюу гажуудал бий болсон нь манай өнөөгийн ардчилал. Олон янзат байдал бол байгаль амиа тэтгэж оршин тогтох суурь, тэгвэл улс төрийн тогтолцоон дахь олон янзат байдал бол улс орны ардчилал амьтай байж, бодитой үйлчлэх суурь мөн. Тиймээс бие даагчид олноор сонгогдвол намын барьцаанд ороогүй тул УИХ-д цэвэр агаар оруулж, шилжилтэнд орсон дэлхийтэй хөл зэрэгцэн шинэ эрин үеийг Монгол гэртээ авчрах боломж гарна.

Зургийг бүхлээр нь, удаан хугацаанд харж чаддаг, явцуу эрх ашигт хөтлөгддөггүй,  аль нэг бүлгийн давамгайллыг тэнцвэржүүлж чаддаг, Монголчуудыг шинэ эрин үеийн шилжилтэд ухаанаар, үлгэрээр, ёс зүйгээр манлайлан явж чадах удирдагчид байвал бид Монгол шийдлийг гарцаагүй олж чадна гэдэгт би итгэлтэй байна.

-Таны цаашдын ажилд улам их амжилт хүсье.

-Баярлалаа. Танай хамт олон болоод уншигчиддаа эрүүл мэнд, энх амгаланг хүсэн ерөөе.

 

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт хоноглохгүй байхыг зөвлөв
Аялалд гарахдаа “мартаж болохгүй” зүйлсийн жагсаалт
Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ
Улаанбаатарт өдөртөө 24 хэм дулаан, бороотой
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (6)

  • лхам........... (139.5.219.223)
    Дэмжмээр ярьжээ.Тэмцэхийг нь хармаар эмэгтэй байна.
    2020 оны 06 сарын 01 | Хариулах
  • Buj shaa (202.55.188.81)
    Buu Shaa tehuu hen chamaig zahialsiin devsheechgui bhdaa hudal shaaj bgaa ene avgai icheh heregtei
    2020 оны 06 сарын 01 | Хариулах
  • Зочин (103.57.92.44)
    HAR AVGAI HOL OCHIJ HUTS
    2020 оны 06 сарын 01 | Хариулах
  • сонгогч (202.9.46.144)
    энэ удаагийн сонгууль бол өмнөх сонгуулиуд шиг өөрт таалагдсан нам, эвсэл, нэр дэвшигчийг сонгох төдий зүйл биш. Маш хариуцлагатай сонгууль. Учир нь монголын хамаг байдгыг хууль бусаар гартаа оруулж, ард иргэдийг ядуугийн туйл руу түлхсэн МАНАН-мафийг бүр мөсөн устгаж булшлах уу? аль эсвэл тэдэнд боломж олгож монгол эх орныхоо ирээдүйг сүйрүүлэх үү ? гэдэг түүхэн сонголтын өмнө бид ирээд бна. Үүнийг хувьсгал хийсэнтэй дүйж болно. Одоо үүнийг хийхгүй бол маргааш гэж үгүй. Иймээс сонгогч та аль намын хэн нь хамаагүй, хамгийн чухал нь МАНАН-мафийг бүр мөсөн устгаж булшлахад хувь нэмрээ оруулж чадах тийм нам, эвсэл, хүнийг сонговол та иргэн хүний үүргээ ёс төртэй биелүүлж, эх орныхоо ирээдүйн хөгжилд өөрийн хувь нэмрээ орууллаа гэж сэтгэл тэнэгэр, итгэл дүүрэн амьсгалж болно. Монголын ард түмний буян заяа мэдтүгэй!!!
    2020 оны 06 сарын 01 | Хариулах
  • Ууртай Монгол (203.91.115.55)
    МанАн-ын захиалгатай олон хүн бий
    2020 оны 06 сарын 01 | Хариулах
  • Зочин (202.126.90.114)
    МАН захиалгаар хуцаж байна уу тэгэг авгай
    2020 оны 06 сарын 01 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт хоноглохгүй байхыг зөвлөв
    19 цаг 5 мин
  • Аялалд гарахдаа “мартаж болохгүй” зүйлсийн жагсаалт
    19 цаг 25 мин
  • Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ
    20 цаг 17 мин
  • Улаанбаатарт өдөртөө 24 хэм дулаан, бороотой
    20 цаг 22 мин
  • Ойрын өдрүүдийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
    Уржигдар 19 цаг 12 мин
  • Гачууртад шүлхий бүртгэгдэж, хөл хорио тогтоожээ
    Уржигдар 13 цаг 44 мин
  • Энэ жилийн наадмын түрүү бөх Улсын арслан Э.Батмагнай гэж хэн бэ?
    Уржигдар 13 цаг 38 мин
  • Э.Цэндбаатар WBA холбооны Хойд Америкийн 2x аварга боллоо
    Уржигдар 13 цаг 20 мин
  • У.Хүрэлсүх: Хаана эв нэгдэл байна, тэнд хүч чадал оршдог билээ
    Уржигдар 12 цаг 17 мин
  • Улсын арслан Э.Батмагнай 1 секундэд учраа бөхөө өвдөг шороодуулж байжээ
    Уржигдар 11 цаг 58 мин
  • Монгол наадмын тэнгэрт “шинэ салхи” сэвэлзэв
    Уржигдар 11 цаг 23 мин
  • Бороо орж байгаа үед нөөлөг салхинаас болгоомжлохыг зөвлөв
    Уржигдар 11 цаг 13 мин
  • Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ
    Уржигдар 11 цаг 06 мин
  • Улаанбаатарт өдөртөө 27 хэм дулаан, оройдоо дуу цахилгаантай аадар бороо орно
    Уржигдар 11 цаг 01 мин
  • Г.Занданшатар: Хонгор нутгийн хүү 76 жилийн дараа наадмын түрүү бөх боллоо
    2025-07-12
  • Наадам: Улсын начингаас “Улсын арслан”, аймгийн Хурц арслангаас “Улсын гарьд”
    2025-07-12
  • Э.Батмагнай: Энэхүү сайхан мэдрэмжийг өглөө босохдоо бодож, шөнө унтахдаа зүүдэлж, 15 жилийг зориулсан байна
    2025-07-12
  • Б.Пүрэвсайхан: Сайхан зүтгэж л байна, болох байгаа
    2025-07-12
  • Улсын начин Э.Батмагнай, аймгийн Хурц арслан Н.Өсөхбаяр нар “Улсын заан” цолны болзол хангалаа
    2025-07-12
  • Танилц: “Улсын харцага” цолны болзол хангасан бөхчүүд
    2025-07-12
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
  • "Бүх цэргийн наадам"-аар шөвгөрсөн найман бөхийн допингийн хариу иржээ
  • Наадмын өвөрмөц мэндчилгээнүүд
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Улсын цолон ойрхон бөх #8: Аймгийн заан С.Доржпалам
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
  • Улсын баяр наадамд зодоглох Улсын цолтой 102 бөх
  • УИХ-ын дэд хороодыг залуу гишүүд ахалж эхэллээ
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #9: Аймгийн хурц арслан М.Еркебулан
  • Б.Энхбаяр: ХЭҮК-ын тайланг хэлбэр төдий сонссон болоод өнгөрдөг байсан асуудал түүх болсон
  • Г.Тэмүүлэн: Төсвийн тодотголыг хэлэлцэхдээ 126 гишүүний ирцтэй байх ёстой
  • ​​​​​​​Архангай аймгаас хамгийн олон буюу 13 бөх хоёр даваад байна
  • "Багануур" ХК-ийн ажилчид ТУЗ-ийн зөвлөлийн шийдвэрээ эсэргүүцэж, ажил хаялт зарлахаа мэдэгдээд байна.
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна
  • Д.Амарбаясгалан: Хараат бус байдал, шийдвэр гаргах чадамж, хариуцлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлж парламентын засаглалыг бодит утгаар нь баталгаажуулж чадлаа
  • Наадам айсуй: Төрийн наадамд ганц ч сум алдалгүй 40 онон түрүүлсэн Хөдөлмөрийн баатар, Дархан мэргэн Ш.Даваахүү
  • Тэдний "Чингис Жагаа"-гийн "Төрийн шагнал" хүртэж байгаа уран бүтээлд дайн үлдээсэн үгс
  • Улсын начин Э.Батмагнай, аймгийн Хурц арслан Н.Өсөхбаяр нар “Улсын заан” цолны болзол хангалаа
  • Японы Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито “Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо
  • Монголчууд донтох хандлага хамгийн бага таван үндэстний нэгээр тодров
  • "Багануур" ХК-ийн ажилчид ТУЗ-ийн зөвлөлийн шийдвэрээ эсэргүүцэж, ажил хаялт зарлахаа мэдэгдээд байна.
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна
  • Боломжгүй мэт гайхамшигтай спортын 4 таамаг 
  • УИХ-ын дэд хороодыг залуу гишүүд ахалж эхэллээ
  • Г.Тэмүүлэн: Төсвийн тодотголыг хэлэлцэхдээ 126 гишүүний ирцтэй байх ёстой
  • Б.Энхбаяр: ХЭҮК-ын тайланг хэлбэр төдий сонссон болоод өнгөрдөг байсан асуудал түүх болсон
  • Наадмын өдрүүдэд 3700 цагдаагийн алба хаагч ажиллаж байна
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
  • Улсын цолон ойрхон бөх #8: Аймгийн заан С.Доржпалам
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Наадам айсуй: Төрийн наадамд ганц ч сум алдалгүй 40 онон түрүүлсэн Хөдөлмөрийн баатар, Дархан мэргэн Ш.Даваахүү
  • Японы Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито “Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо
  • Д.Амарбаясгалан: Хараат бус байдал, шийдвэр гаргах чадамж, хариуцлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлж парламентын засаглалыг бодит утгаар нь баталгаажуулж чадлаа
  • Наадмын өвөрмөц мэндчилгээнүүд
  • Г.Занданшатар: Хонгор нутгийн хүү 76 жилийн дараа наадмын түрүү бөх боллоо
  • Улсын баяр наадамд зодоглох Улсын цолтой 102 бөх
  • Монгол наадам болон монгол нутгийн тухай тэд юу хэлэв?
  • ФОТО: Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарыг албан ёсоор угтаж авлаа
  • Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, гэргий Л.Болорцэцэг болон Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар албан ёсны уулзалт хийлээ
24 баримт
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК