зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.09
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Г.Наранжаргал: Уртын дуу мөн чанараа алдахгүй бол өөрчлөх зүйлгүй төгс бүтээл

2021-11-30
0
ЖИРГЭХ

Монгол Улсын консерваторийн уртын дууны дөрөвдүгээр дамжааны оюутан Ганболдын Наранжаргалтай ярилцлаа.


-Монгол бөхийн өргөөнд бөх эхэлсэн цагаас дуусах хүртэл дуулах ямар байв?

-Сонирхолтой, бас сайхан байлаа. Тайзан дээр дуулахаас тэс өөр мэдрэмж авсан шүү. Үзэгчид ч сайхан дэмжлээ. Уртын дуу, үндэсний бөх бол нэгэн цул, монголчуудын оюун санааны дархлаа юм шиг. Бөхчүүдийг уран, дайчин барилдаан гаргахад нь уртын дууны ая, аялгуунд ухаан санаа нь тэлж уран сайн барилдахад нөлөөлдөг гэж би боддог. Уртын дуугүйгээр үндэсний бөхийн барилдааныг төсөөлөх аргаггүй. Энэ утгаараа уртын дуу бол монгол аж ахуй соёлыг бүгдийг нь багтаасан байдаг болохоор эрийн гурван наадамд маш чухал байр суурь эзэлдэг. Бөх барилдахад , цоллохоос эхлүүлээд уртын дуу эгшиглэдэг бол, морь уралдахад гийнгоолдог нь бас л том уртын дуучин болох үндэс суурь нь болдог гэлцдэг.

-Бөхчүүдийн барилдаан дундуур дуулахад ямар мэдрэмж авсан бэ?

-Үнэнээ хэлье. Би үндэсний бөхийн баридааныг Монгол бөхийн өргөөнд үзэж байгаагүй. Гэхдээ тайван дуулж чадлаа. Тайзан дээр гарахдаа биеэ барьдаг хэрнээ бөх үзээд, үзэгчийн суудлаас дуулахдаа огт сандараагүй.

-Та уртын дуугаар суралцаж байна уу?

-Тийм ээ. Би Хэнтий аймгийн “Тэмүүжин” сургуулийг төгссөн. Уг гарал гэвэл Мөрөн сумынх. Ерөнхий боловсролын сургуулиа төгсөөд одоо Монгол Улсын консерваторийн уртын дууны чиглэлээр соёлын тэргүүний ажилтан Баасанхүүгийн Батмэнд багшийн удирдлага дор суралцаж байна. Энэ жил төгсөнө.

-Таныг энэ чиглэлээр суралцаж байгаа болохоор асууж байгаа юм. Уртын дууг залууст өвлүүлэх тал дээр ямар бодлого хэрэгтэй вэ?

-Уртын дууны мэргэжлийн уран бүтээлч болох эрмэлзэлтэй хүний тоо бага байгаа нь үнэн. Орон нутагт гэхэд олон сайхан уртын дуу мартагдах шахаж байна. Энэ сэтгэл эмзэглэм зүйл мөн. Үүнээс салах гарц нь залуус бидний оролцоо чухал гэж үзэж байна. Орон нутгийн ахмад дуучдаасаа уртын дуугаа өвлөх шаардлагатай байна. Төр засгаас бол сүүлийн үед уртын дуугаа их дэмжиж байгаа. Үүнд их талархаж явдаг.

-Та хэдэн уртын дууны үг мэдэх вэ?

-Миний мэддэг уртын дуу 30 гаруй бий. Цаашид ахиулах бодолтой байгаа. Монголд эрт цагт 3000 орчим уртын дуу байсан ч харамсалтай нь 70 хувь нь үгүй болсон гэдэг. Харамсалтай байгаа биз. Ихэнх нь аман хэлбэрээр бидэнд өвлөгдөж ирсэн гэдэг. Төрийн хүндэтгэлийн арга хэмжээнд дуулагдаж байгаа нийтлэг 10 орчим дуу байна. Мартагдах шахсан тэр бүр дуулагдаад байдаггүй дууг амилуулах нь залуус бидний үүрэг гэж ойлгож байгаа.

-Яагаад заавал уртын дууны ангийг сонгосон юм?

-Би дуурийн дууны ангид орох бодолтой байсан. Тэгсэн уртын дуугаар голлон суралцагч, судалж байгаа залуус бага байхаар нь өв соёлоо авч үлдэх зорилгоор энэ мэргэжлийг сонгосон. Алдаагүй гэж бодож байна. Манай нутгаас олон алдартай уртын дуучид төрөн гарсан. Энэ сайхан нутгийн алдартай дуучидаа залгамжлах нь миний туйлын хүсэл.

-Уртын дууг өвлүүлэх тал дээр төрийн бодлого дутмаг юм шиг санагддаг. Тэгж бодогддог уу?

-Монголд сайхан хоолойтой, урлагт хайртай олон авьяастан бий. Байгалиас заяасан өгөгдөлтэй хэрнээ страд, нийтийн дуу болон европын соёл руу шуурч, үндэсний өв соёлоо гэх залуус цөөрсөн. Одоо уран бүтээл туурвиж байгаа нь найр наадам дээр цөөн дуу дуулж байна. Ахмадуудад бол сайхан л санагдах байх. Гэвч залууст одоо байгаа аялгуугаар нь дуулж хүргэвэл яаж хүлээж авах бол. Уйтгартай санагдах байх, тийм үү. Уртын дуунд залуусыг татахын тулд утга агуулга, түүх, аялгууг нь сайн тайлбарлаж, сурталчлах нь чухал. Ямар гайхалтай урлаг болохыг ойлгуулах л хэрэгтэй. Залууст үндэсний урлагаа зөв ойлгуулж чадвал өв соёлоороо бахархах, сурах эрмэлзэл нь гарцаагүй төрнө.

-Уртын дууг өвлүүлэх тал дээр шүүмжлэх хүн байдаг. Энэ талаар юу хэлэх вэ?

Уртын дуугаа нарийн сурч мэдэх эрмэлзэлтэй залуус байгаа. Сайн дурынхан ч байна. Гэхдээ жинхэнэ уртын дуучин олон төрдөггүй юм. Бусдаас ялгарсан төрмөл хоолой хүн бүрт заяахгүй юм даа.

-Яагаад?

-Онцгой сайн дуучин болоход удам нөлөөлдөг. Бас төрж өссөн нутаг усны тогтоц, тухай нутгийн ард иргэдийн дуунд хандах хандлага чухал шиг. Дуулна гэдэг их ухаан зарцуулдаг ажил. Энгийнээр хэлэхэд хичээн авьяастай байгаад хичээл зүтгэл гаргахгүй бол бүрэн боловсорсон уран бүтээлч төрөхгүй.

-Уртын дууг орчин үеийн хөгжим, дууны олон янзын урсгалтай хослуулах нь зөв юм уу?

-Хоёр талтай. Орчин үеийн хөгжимтэй хослуулж болох л доо. Энэ залуусын сонирхлыг өв соёл руу татах менежмент гэж үзэж болно. Үнэхээр өвөрмөц хийгээд содон өнгө, хэмнэл оруулж чадвал дэлхийд гарах гарц их бий.Орчин үеийн урсгалтай хослууллаа гээд уртын дууны өвлөгдөж ирсэн нарийн нандин мөн чанар, утга агуулга, ая аялгуу, үг зэргийг өөрчилж үл болно. Шинэчилж байна гээд ая, үгийг нь хөндөж өөрчилвөл “уртын дуу” гэх мөн чанар нь устах аюултай. Уртын дуугаа хөгжүүлэхээс илүүтэй өвөг дээдэс маань ямар үг, аялгуугаар дуулж ирсэн болохыг нарийн сайн судлах хэрэгтэй. Тэгж байж уртын дуу ямар агуу зүйл болохыг хойч үедээ жинхэнэ мөн чанараар нь авч үлдээж чадна. Ямар ч ая дангаар дуулагдаж ирсэн, уртын дуу бол өөрчлөх аргагүй төгс бүтээл юм. Үүнд монголын цэлмэг хөх тэнгэр, зэрэглээт уудам тал , зах хязгааргүй сэтгэлгээ, монгол ахуй амьдрал , малчин хүний холч ухаан зэрэг нь цөм бүрэн шингэсэн байдаг. Юунд ч баригдаж хүлээгдэх ёсгүй байгаагаараа л төгс бүтээл юм шүү дээ. Яг хэзээнээс үүсэж, ямар хүн зохиосон нь хүртэл тодорхойгүй байдгийг үзвэл уртын дуу бол нэлээн эртнийх гэдэг нь ойлгомжтой. Чингис хаан дайн байлдаанд мордохдоо цэргүүддээ Хэрлэнгийн барьяаг сонсгож хүч тэнхээ, эр зоиг хайрлаж, өөрөө энэ дуунд хайлан нулимс мэлмэрүүлж байсан гэдэг домогтой юм билээ. Үүнээс үзэхэд Чингис хаан, цаашлаад Хүннү гүрнээс өмнө уртын дуу байсан байх магадлалтай. Иймд уртын дууг өөрчлөх нь зохимжгүй. Бид гадаадын соёлд автаж уртын дуугаа элдэв янзаар өөрчлөхөөс илүү улам л дотогшоо судалж , мартагдсан ая аялгууг сэргээж, лут агуу багш нарынхаа эрдэм ухааныг сайтар судалж мэдвэл тэр чинь л жинхэнэ тив дэлхийд гайхуулах “Төгс бүтээл” юм шүү дээ.

Б.Жаргал 

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Энэ долоо хоногт ордуудын амьдрал хэрхэн өрнөх вэ?
АМРАЛТЫН ӨДӨР: Та амралтаараа юу үзэх вэ?
Энэ долоо хоногт ордуудын амьдрал хэрхэн өрнөх вэ?
АМРАЛТЫН ӨДӨР: Та амралтаараа юу үзэх вэ?
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (8)

  • DR. ADITY (105.119.17.217)
    Бид олон нийтэд мэдээлэхийг хүсч байна; Та бөөрийг худалдахыг хүсч байна уу? Та санхүүгийн хямралын улмаас бөөрийг зарж борлуулах боломжийг эрэлхийлж байна уу, юу хийхээ мэдэхгүй байна уу? Дараа нь бидэнтэй холбоо бариад DR.PRADHAN.UROLOGIST.LT.COL@GMAIL.COM хаягаар бид танд бөөрнийх нь хэмжээгээр санал болгох болно. Яагаад гэвэл манай эмнэлэгт бөөрний дутагдалд орж, 91424323800802. имэйл: DR.PRADHAN.UROLOGIST.LT.COL@GMAIL.COM Yнэ: $780, 000 (Долоон зуун, Наян мянган доллар) APPLY TO SELL YOUR KIDNEY FOR MONEY NOW $ 780,000.00
    2025 оны 01 сарын 26 | Хариулах
  • DR. ADITY (105.119.17.217)
    Бид олон нийтэд мэдээлэхийг хүсч байна; Та бөөрийг худалдахыг хүсч байна уу? Та санхүүгийн хямралын улмаас бөөрийг зарж борлуулах боломжийг эрэлхийлж байна уу, юу хийхээ мэдэхгүй байна уу? Дараа нь бидэнтэй холбоо бариад DR.PRADHAN.UROLOGIST.LT.COL@GMAIL.COM хаягаар бид танд бөөрнийх нь хэмжээгээр санал болгох болно. Яагаад гэвэл манай эмнэлэгт бөөрний дутагдалд орж, 91424323800802. имэйл: DR.PRADHAN.UROLOGIST.LT.COL@GMAIL.COM Yнэ: $780, 000 (Долоон зуун, Наян мянган доллар) APPLY TO SELL YOUR KIDNEY FOR MONEY NOW $ 780,000.00
    2025 оны 01 сарын 26 | Хариулах
  • Зочин (202.21.124.134)
    сайн дуучин болоорой
    2021 оны 11 сарын 30 | Хариулах
  • ьвв (202.72.245.125)
    зарим дуучид муудуулсан зүйлээ гоёчлон тайлбарлаж ичихгүй болж ЭНЭ СУИС багш нар урлагийнхы хүмүүжилд анхаармаар
    2021 оны 11 сарын 30 | Хариулах
    • J
      Маш зөв юм ярьсан байна. Та өөрийнхөө жижигхэн тархинаас ичнэ үү?
      2021 оны 11 сарын 30
  • ит (202.72.245.125)
    уртын дуугаа хоолойны царгиа төдий болговоо
    2021 оны 11 сарын 30 | Хариулах
    • Sain oilgoj unshaagui l bainadaa tanii tarhi
      2021 оны 11 сарын 30
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Цэнгэлдэх хүрээлэнгийн орох, гарах хаалга бүрд 10 алба хаагч ажиллахаас гадна гадаад хэлээр жуулчдад мэдээлэл хүргэнэ
    7 мин
  • Барилгын салбартаа олон жил идэвх зүтгэлтэй албан хаагчдад төрийн дээд цол, медаль гардууллаа
    34 мин
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
    50 мин
  • Наадмын өдрүүдэд 24 цагаар ажиллах эрүүл мэндийн байгууллагууд
    1 цаг 31 мин
  • Баянгол дүүргийн хэмжээнд улаанбурхан өвчний эсрэг нөхөн дархлаажуулалтын явц 87,4 хувьтай байна
    1 цаг 41 мин
  • М.Мандхай: Шинэ хуулийн үр дүнд хүнсний хяналт, баталгаажуулалт, стандарт тогтоох боломж бүрдлээ
    2 цаг 0 мин
  • Наадам айсуй: Харваачдын ГОЦ амжилт
    2 цаг 5 мин
  • Наадмын өдрүүдэд Хүй долоон худаг, Төв цэнгэлдэх хүрээлэн чиглэлд нийтийн тээвэр үнэ төлбөргүй үйлчилнэ
    2 цаг 21 мин
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #9: Аймгийн хурц арслан М.Еркебулан
    2 цаг 22 мин
  • Японы эзэн хаан Нарүхито: Монголын нийгэм эрч хүчээр бялхаж байгаа нь мэдрэгдэж байна
    2 цаг 23 мин
  • Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарыг хүндэтгэн төрийн зоог барилаа
    2 цаг 30 мин
  • П.Өсөхбаатар: Энэ жил Завханы хоёр дэвжээ маань нэгдээд, бөхчүүд их өнгөтэй байна
    2 цаг 53 мин
  • Ж.Чинбүрэн: Салбар бүрийн төлөөлөл парламентад сонгогдон ажиллахын ач холбогдлыг анх таниулсан гэж боддог
    3 цаг 29 мин
  • Н.Учрал: Гадаадын хөрөнгө оруулалтын хууль гарахгүй бол Монгол Улсад дахиж эдийн засгийн форум болохгүй
    3 цаг 32 мин
  • БОУАӨ-ийн сайд Б.Батбаатар Заамар суманд ажиллалаа
    4 цаг 10 мин
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
    4 цаг 27 мин
  • Наадам айсуй: Түрүү жил айргийн тавд хурдалсан таван ИХ НАС
    4 цаг 45 мин
  • Г.Занданшатар: Орон нутагт эрх мэдэл түлхүү өгч, бие даан хөгжих, орлого олох нөхцөл бүрдүүлнэ
    4 цаг 56 мин
  • Засгийн газрын ээлжит хуралдаан хуралдаж байна
    5 цаг 22 мин
  • Нийслэлийн долоон дүүргийн нутаг дэвсгэрт үерийн эрсдэлтэй бүсэд 7784 хүн амьдарч байна
    5 цаг 34 мин
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • "Бүх цэргийн наадам"-аар шөвгөрсөн найман бөхийн допингийн хариу иржээ
  • П.Мөнхтулга: Морин уралдаанд малчдын морь уралдах боломжгүй болсон
  • Улсын цолон ойрхон бөх #6: Цэргийн заан Б.Батсуурь
  • Х.Тэмүүжин: Хууль зүйн байнгын хороо яг л шүдгүй арслан шиг байна
  • Б.Энхбаяр: АН хуралд суудаггүй хүмүүсээ татаж ав
  • Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны үндсэн зарчим болох ёстой
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ
  • Г.Дамдинням: Увс аймаг дахь асуудал “Алт” аяны хүрээнд яригдахгүй
  • Б.Түвшин: Эдийн засгийн байдлаа алсдаа харж, төлөвлөж чадахгүй байна
  • Б.Батцэцэг: Манай дипломатууд цөөн хүчээр асар их ажлыг амжуулдаг
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
  • Монгол тогооч нар дэлхийн аваргын хагас шигшээд оролцох эрхээ авлаа
  • Ч.Ундрам: Олимпийн төрөлд байдаг спортуудаа төрөөс дэмжих нь зүйтэй
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Улсын цолон ойрхон бөх #3: Аймгийн хурц арслан Н.Амгаланбаатар
  • 115 мянган тул загасны, 60 мянган зэвэг, хадран загасны жараахайг нутагшуулжээ
  • Улсын цолон ойрхон бөх #5: Аймгийн хурц арслан О.Наранбаатар
  • Голомт банк 2024 оны Тогтвортой хөгжлийн тайлангаа нийтэллээ
  • Мотокроссын улсын аварга шалгаруулах цуврал Дархан-Уул аймагт болно
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ
  • Б.Энхбаяр: АН хуралд суудаггүй хүмүүсээ татаж ав
  • П.Мөнхтулга: Морин уралдаанд малчдын морь уралдах боломжгүй болсон
  • Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны үндсэн зарчим болох ёстой
  • Б.Батцэцэг: Манай дипломатууд цөөн хүчээр асар их ажлыг амжуулдаг
  • Б.Түвшин: Эдийн засгийн байдлаа алсдаа харж, төлөвлөж чадахгүй байна
  • 115 мянган тул загасны, 60 мянган зэвэг, хадран загасны жараахайг нутагшуулжээ
  • Улсын цолон ойрхон бөх #7: Аймгийн арслан Ц.Төмөрцоож
  • Улсын цолон ойрхон бөх #3: Аймгийн хурц арслан Н.Амгаланбаатар
  • Улсын цолон ойрхон бөх #6: Цэргийн заан Б.Батсуурь
  • Х.Тэмүүжин: Хууль зүйн байнгын хороо яг л шүдгүй арслан шиг байна
  • Х.Булгантуяа: Хүн төвт үзэл баримтал бүхий төрийн албыг хөгжүүлнэ
  • Г.Дамдинням: Увс аймаг дахь асуудал “Алт” аяны хүрээнд яригдахгүй
  • Ч.Ундрам: Олимпийн төрөлд байдаг спортуудаа төрөөс дэмжих нь зүйтэй
  • Мотокроссын улсын аварга шалгаруулах цуврал Дархан-Уул аймагт болно
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна
  • Г.Тэмүүлэн: Төсвийн тодотголыг хэлэлцэхдээ 126 гишүүний ирцтэй байх ёстой
  • Б.Энхбаяр: ХЭҮК-ын тайланг хэлбэр төдий сонссон болоод өнгөрдөг байсан асуудал түүх болсон
  • Улсын цолон ойрхон бөх #4: Аймгийн хурц, бадрангуй арслан Э.Мөнхбаатар
24 баримт
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК