Төрийн ордонд дөнгөж сая УИХ дахь Шударга ёс эвслийн бүлгийн ээлжит
хуралдаан өндөрлөлөө. Бүлгийн хурлын талаарх мэдээллийг тус бүлгийн дэд
дарга УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ сэтгүүчдэд өгсөн юм.
Өнөөдөр эвслийн бүлгийн хурлаар нийт дөрвөн хуулийн төслийн талаар санал бодлоо солилцжээ. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ гишүүн хэлэхдээ "Бүлгийн хурлаар эхлээд Монгол Улсын сайд М.Энхсайханаас мега төслүүдийн талаарх болон Тавантолгойн хэлэлцээрийн явц болон бусад холбогдох асуудлуудаар мэдээлэл сонсчээ. Энэ үеэр уг төслийг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж буй М.Энхсайхан сайдаас холбогдох асуултуудыг асууж тодруулав. Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг авч хэлэлцлээ. Энэхүү хуулийн төсөл дээрэ Шударга ёс эвслийн бүлэг тав хоногийн завсарлага авсан. Завсарлагатай холбоотойгоор цөмийн хаягдал, цацраг идэвхит бодисуудыг тээвэрлэх, хадгалах, булшлах гэх зэрэг асуудлуулад хэрхэн хандах талаар ярилцлаа. Ер нь манай бүлэг эхнээсээ Цөмийн энергийн газрыг татан буулгахыг дэмжихгүй байсан. Байр сууриа ч олон удаа илэрхийлж байсан. Одоо татан буугдах шийдвэр гарсан учраас чиг үүргүүдийг нь холбогдох байгууллагуудад хуваагаад өгсөн. Мөн Ерөнхий сайдын дэргэд цөмийн асуудалтай холбоотойгоор комисс байгуулагдаж ажиллахаар болсон. Энэ асуудалтай холбоотойгоор бүлгийн нэгдсэн саналыг хүргүүлнэ.
Дараагийн чухал асуудал нь Засгийн газрын гишүүн ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэв. Манай бүлгийн гишүүд болох Г.Уянга, Л.Цог болон бусад нэр бүхий гишүүдийн хамтаар ЗГ-ын гишүүн, ЗГХЭГ-ын даргыг огцруулах асуудлыг Их хурлын даргад өргөн барьсан. Энэ асуудалтай холбогдуулж бүлгий нэгдсэн байр суурь гарах уу. Бүлэг энэ зүйл дээр ямар байр суурьтай оролцох вэ. Ер нь огцруулах цаг нь болсон уу гэх зэрэг асуудлыг өнөөдөр ярилцлаа.
Мөн Гацууртын ордод төрийн эзэмшлийн хувийг тогтоох тухай асуудал яригдсан. Үүнтэй холбогдуулах ашигт малтмалын тухай хууль нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль давхар орж ирсэн. Энэ ордын талаар Шударга ёс эвсэл удаа дараа мэдээлэл хийж байсан. Энэ ордыг ашигласнаар түүхийн онцгой өв соёл устах, байгаль экологийн тэнцвэргүй байдал үүсч болох гэх зэрэг эрсдлийг бодож үзэх хэрэгтэй. Эдгээр асуудлуудыг шалгаж үзэхээр ажлын хэсэг гарч ажилласан. Энэ даширамд хэлэхэд ажлын хэсэг байгуулагдаад өнөөдрийг хүртэл ажиллах үед Шударга ёс эвслийн бүлгийн нэр төрд халдсан мэдээллийг зарим хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр явж харагдсан. Бидний зүгээс ямар нэгэн сонгуулийн шоу хийгээгүй. Нэр хүндэд халдсан, мөнгө төгрөгтэй холбоотой асуудал дахин гарвал шүүх, цагдаагийн байгууллагад хандах болно" гэсэн юм.
Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгээс зарим зүйлүүдийг тодрууллаа
-Түрүүхэн АН-ынхан мэдээлэл өгөхдөө ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтыг ор үндэслэлгүйгээр огцруулах гэж байна хэмээн тайлбарласан. Ер ямар үндэслэлүүдээр огцруулах саналыг танай бүлгийн гишүүд өргөн барьсан юм бэ?
-Гишүүд энэ асуудлаар ярилцлаа. Хоёр гишүүнээсээ санал бодлыг нь сонслоо. Эрдэнэс Оюутолгой төрийн өмчит компанид хуулийн зөвлөгөө авах нэрийдлээр АНУ-ын компанид 17 тэрбум 500 сая төгрөгийг санхүүжилт өгөхөөр энэ оны улсын төсөвт суулгасан байна гэсэн үндэслэл тавьсан. Энэ мөнгийг улсын төсөвт суулгах үйл явц нь ЗГХЭГ-ын даргын гарын үсэгтэйгээр, зөвшөөрөлтэйгээр суулгагдсан байгаа. Өмнө нь бас 455 сая төгрөгийг энэ хуулийн байгууллагад шилжүүлсэн юм байна. Энэ байгууллага нь эрүүл мэндийн зөвлөгөө өгөх, эрүүл мэндийн даатгалын чиглэлээр ажилладаг компани аж.
-Шударга ёс эвслийн бүлэг ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтыг огцруулах асуудлыг дэмжиж байгаа юу?
-Ер нь манай бүлгийн хоёр гишүүн огцруулах хүсэлтийг өргөн барьсан байгааг Шударга ёс эвслийн бүлгийн үзэл бодол гэж ойлгох нь өрөөсгөл болох байх. Өөрөөр хэлбэл энд хамтарч өргөн барьсан бие даагч гишүүдийн төлөөлөл байгаа. Энэ өргөн баригдсан асуудлууд нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр хангалттай яригдчихсан асуудал. Засгийн газрын гишүүнийг огцруулахаар өргөн барих нь УИХ-ын гишүүдийн бүрэн эрх байдаг. Энэ огцруулах саналтай холбоотой холбоотойгоор С.Баярцогт гишүүнийг тойрсон олон асуудал нэг мөр болох байх.
-Гацууртыг ордын хувь хэмжээг заахдаа төрийн мэдэлд 20 хувь гэсэн заал оруулаад ирсэн байна?
-Өнөөдөр ашигт малтмалын тухай хууль нэмэлт оруулснаар тухайн стратегийн ордын нөөцтэй холбогдуулан төрийн хувь хэмжээг тогтооно гэсэн зүйл заалт бий. Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт оруулж байгаа нь Гацууртын ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг 20 хувиар тогтоох, магадгүй хэлбэлзэл гарах байх гэж тайлбарлаж байгаа боловч төр 20 хувийг нь л эзэмших юм байна. Бид үүн дээр санал нийлэхгүй байгаа. Нөөц нь тодорхой болсон энэ ордоос төр эзэмших хувийг 20 хувиар тогтоох юм бол жил, жил хагасын дараагаар ашгийг нь хүртэх боломжтой хэмээн уул уурхайн салбарынхан ярьж байна. Тэгэхээр үүний цаана маш олон хардлага төрүүлэхүйц зүйл байна гэж Шударга ёс эвслийн бүлэг үзсэн.
-Шударга ёс эвслийн бүлэг цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт оруулах асуудлыг хэрхэн үзэж байгаа вэ?
-Засгийн газрын бүтэцэд нэмэлт өөрчлөлт оруулах үед бид эсрэг байр суурьтай байсан. Ер нь Цөмийн энергийн газрыг татан буулгах нь буруу шийдвэр байлаа. Шударга ёс эвслийн уг хуулийн төсөлтэй холбоотой байр сууриа чуулган болон холбогдох байнгын хороон дээр нь илэрхийлэх болно.
Өнөөдөр эвслийн бүлгийн хурлаар нийт дөрвөн хуулийн төслийн талаар санал бодлоо солилцжээ. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ гишүүн хэлэхдээ "Бүлгийн хурлаар эхлээд Монгол Улсын сайд М.Энхсайханаас мега төслүүдийн талаарх болон Тавантолгойн хэлэлцээрийн явц болон бусад холбогдох асуудлуудаар мэдээлэл сонсчээ. Энэ үеэр уг төслийг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж буй М.Энхсайхан сайдаас холбогдох асуултуудыг асууж тодруулав. Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг авч хэлэлцлээ. Энэхүү хуулийн төсөл дээрэ Шударга ёс эвслийн бүлэг тав хоногийн завсарлага авсан. Завсарлагатай холбоотойгоор цөмийн хаягдал, цацраг идэвхит бодисуудыг тээвэрлэх, хадгалах, булшлах гэх зэрэг асуудлуулад хэрхэн хандах талаар ярилцлаа. Ер нь манай бүлэг эхнээсээ Цөмийн энергийн газрыг татан буулгахыг дэмжихгүй байсан. Байр сууриа ч олон удаа илэрхийлж байсан. Одоо татан буугдах шийдвэр гарсан учраас чиг үүргүүдийг нь холбогдох байгууллагуудад хуваагаад өгсөн. Мөн Ерөнхий сайдын дэргэд цөмийн асуудалтай холбоотойгоор комисс байгуулагдаж ажиллахаар болсон. Энэ асуудалтай холбоотойгоор бүлгийн нэгдсэн саналыг хүргүүлнэ.
Дараагийн чухал асуудал нь Засгийн газрын гишүүн ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэв. Манай бүлгийн гишүүд болох Г.Уянга, Л.Цог болон бусад нэр бүхий гишүүдийн хамтаар ЗГ-ын гишүүн, ЗГХЭГ-ын даргыг огцруулах асуудлыг Их хурлын даргад өргөн барьсан. Энэ асуудалтай холбогдуулж бүлгий нэгдсэн байр суурь гарах уу. Бүлэг энэ зүйл дээр ямар байр суурьтай оролцох вэ. Ер нь огцруулах цаг нь болсон уу гэх зэрэг асуудлыг өнөөдөр ярилцлаа.
Мөн Гацууртын ордод төрийн эзэмшлийн хувийг тогтоох тухай асуудал яригдсан. Үүнтэй холбогдуулах ашигт малтмалын тухай хууль нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль давхар орж ирсэн. Энэ ордын талаар Шударга ёс эвсэл удаа дараа мэдээлэл хийж байсан. Энэ ордыг ашигласнаар түүхийн онцгой өв соёл устах, байгаль экологийн тэнцвэргүй байдал үүсч болох гэх зэрэг эрсдлийг бодож үзэх хэрэгтэй. Эдгээр асуудлуудыг шалгаж үзэхээр ажлын хэсэг гарч ажилласан. Энэ даширамд хэлэхэд ажлын хэсэг байгуулагдаад өнөөдрийг хүртэл ажиллах үед Шударга ёс эвслийн бүлгийн нэр төрд халдсан мэдээллийг зарим хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр явж харагдсан. Бидний зүгээс ямар нэгэн сонгуулийн шоу хийгээгүй. Нэр хүндэд халдсан, мөнгө төгрөгтэй холбоотой асуудал дахин гарвал шүүх, цагдаагийн байгууллагад хандах болно" гэсэн юм.
Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгээс зарим зүйлүүдийг тодрууллаа
-Түрүүхэн АН-ынхан мэдээлэл өгөхдөө ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтыг ор үндэслэлгүйгээр огцруулах гэж байна хэмээн тайлбарласан. Ер ямар үндэслэлүүдээр огцруулах саналыг танай бүлгийн гишүүд өргөн барьсан юм бэ?
-Гишүүд энэ асуудлаар ярилцлаа. Хоёр гишүүнээсээ санал бодлыг нь сонслоо. Эрдэнэс Оюутолгой төрийн өмчит компанид хуулийн зөвлөгөө авах нэрийдлээр АНУ-ын компанид 17 тэрбум 500 сая төгрөгийг санхүүжилт өгөхөөр энэ оны улсын төсөвт суулгасан байна гэсэн үндэслэл тавьсан. Энэ мөнгийг улсын төсөвт суулгах үйл явц нь ЗГХЭГ-ын даргын гарын үсэгтэйгээр, зөвшөөрөлтэйгээр суулгагдсан байгаа. Өмнө нь бас 455 сая төгрөгийг энэ хуулийн байгууллагад шилжүүлсэн юм байна. Энэ байгууллага нь эрүүл мэндийн зөвлөгөө өгөх, эрүүл мэндийн даатгалын чиглэлээр ажилладаг компани аж.
-Шударга ёс эвслийн бүлэг ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтыг огцруулах асуудлыг дэмжиж байгаа юу?
-Ер нь манай бүлгийн хоёр гишүүн огцруулах хүсэлтийг өргөн барьсан байгааг Шударга ёс эвслийн бүлгийн үзэл бодол гэж ойлгох нь өрөөсгөл болох байх. Өөрөөр хэлбэл энд хамтарч өргөн барьсан бие даагч гишүүдийн төлөөлөл байгаа. Энэ өргөн баригдсан асуудлууд нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр хангалттай яригдчихсан асуудал. Засгийн газрын гишүүнийг огцруулахаар өргөн барих нь УИХ-ын гишүүдийн бүрэн эрх байдаг. Энэ огцруулах саналтай холбоотой холбоотойгоор С.Баярцогт гишүүнийг тойрсон олон асуудал нэг мөр болох байх.
-Гацууртыг ордын хувь хэмжээг заахдаа төрийн мэдэлд 20 хувь гэсэн заал оруулаад ирсэн байна?
-Өнөөдөр ашигт малтмалын тухай хууль нэмэлт оруулснаар тухайн стратегийн ордын нөөцтэй холбогдуулан төрийн хувь хэмжээг тогтооно гэсэн зүйл заалт бий. Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт оруулж байгаа нь Гацууртын ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг 20 хувиар тогтоох, магадгүй хэлбэлзэл гарах байх гэж тайлбарлаж байгаа боловч төр 20 хувийг нь л эзэмших юм байна. Бид үүн дээр санал нийлэхгүй байгаа. Нөөц нь тодорхой болсон энэ ордоос төр эзэмших хувийг 20 хувиар тогтоох юм бол жил, жил хагасын дараагаар ашгийг нь хүртэх боломжтой хэмээн уул уурхайн салбарынхан ярьж байна. Тэгэхээр үүний цаана маш олон хардлага төрүүлэхүйц зүйл байна гэж Шударга ёс эвслийн бүлэг үзсэн.
-Шударга ёс эвслийн бүлэг цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт оруулах асуудлыг хэрхэн үзэж байгаа вэ?
-Засгийн газрын бүтэцэд нэмэлт өөрчлөлт оруулах үед бид эсрэг байр суурьтай байсан. Ер нь Цөмийн энергийн газрыг татан буулгах нь буруу шийдвэр байлаа. Шударга ёс эвслийн уг хуулийн төсөлтэй холбоотой байр сууриа чуулган болон холбогдох байнгын хороон дээр нь илэрхийлэх болно.
Г.Дорж
Сэтгэгдэл (4)