Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын дэргэд 1996-2012 онд ажиллаж байсан Монгол Улсад Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөл, түүний ажлын албыг 2012 онд татан буулгаж, чиг үүргийг нь ХЗДХЯ-ны Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газарт харьяалуулж байсныг өөрчилж, тус зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг Ерөнхийлөгчийн 2016 оны 09 дүгээр сарын 29-ний 134 дүгээр зарлигаар шинэчлэн баталсан.

Уг зөвлөл өнөөдөр анхны хуралдаанаа хийж, цаашдын төлөвлөгөөгөө хэлэлцэж, зөвлөлийн гишүүдээс саналыг нь сонслоо.

Хуралдаанд ХЗДХ-ийн сайд С.Бямбацогт, дэд сайд Б.Энхбаяр, Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зөвлөлийн гишүүд оролцсон юм. ЦЕГ-ын дарга Р.Чингис гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэхэд тулгамдаж буй асуудал, НИТХ-ын дарга Ц.Сандуй 2016-2020 онд гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлд цаашид хийх ажлын талаар илтгэл тавив. Үүний дараа хуралд оролцогчид өөрсдийн саналаа солилцсон юм. Тодруулбал,

Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газрын дарга О.Алтансүх оюутны байр, сургуулийн эргэн тойронд архи согтууруулах ундаа зарж борлуулж байгаа дэлгүүр олон байгаа нь архидан согтуурахад нөлөөлж байхыг үгүйсгэхгүй гэсэн юм.

Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн дарга Д.Энхжаргал хэлэхдээ “Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хууль батлагдаад удаагүй байхад энэ зөвлөл байгуулагдаж, үйл ажиллагааны төлөвлөгөөгөө хэлэлцэж байгаад талархаж байна. Орон нутгийн салбар зөвлөлийн хүрээнд хамтарсан багийг чадавхижуулах хэрэгтэй” гэсэн саналыг гаргаж байв.

Хууль зүйн үндэсний хүрээлэнгийн захирал С.Энхцэцэг “Хөгжиж байгаа орнуудад согтууруулах ундааг хүнсний дэлгүүрээс тусдаа зардаг. Иргэд хүнсний дэлгүүрээр үйлчлүүлэхдээ архи, согтууруулах ундаа хараад авах сэдэл төрдөг. Үүнийг дагаад гэр бүлийн орчинд архидалт бий болдог. Тиймээс хүнсний дэлгүүрт архи зарахаа болих хэрэгтэй” гэсэн юм.

Түүнчлэн хуралд оролцсон төлөөлөгчид гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд олон нийтийн оролцоог хангах, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг зөв зохистой ашиглаж, ухуулга, сурталчилгаа хийх зэрэгт санал нэгдэж байлаа.



Эх сурвалж: ХЗДХЯ

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат агаарын бохирдлыг бууруулах асуудлаар өнөөдөр товч мэдээлэл хийлээ.

Тэрээр,

-Үе үеийн Засгийн газар агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр бодлого гаргаж ажилласан ч үр дүн нь хангалттай байсангүй. Агаарын бохирдлын эсрэг ямар ажил, арга хэмжээ зохион байгуулсан, ямар үр дүн гарсан, гадаадын ямар байгууллагатай хамтарч ажилласан зэрэг судалгааг гаргаж үзлээ. Огт ажил хийгээгүй гэж болохгүй ээ, хийж хэрэгжүүлсэн ажил нэлээд байна. Гэхдээ л Улаанбаатар хотын хэмжээнд агаарын бохирдлыг ингээд бууруулчих бололцоотой юм гэсэн баримт бичиг алга байна. Иймээс Шинжлэх ухааны академид хандаж, эрдэмтэн судлаачдаа энэ асуудалд оролцооч гэсэн хүсэлт тавилаа. Эрдэмтэд маань нааштай хүлээж авсан. Халаалтын системийг хэрхэн боловсронгуй болгох, хямд зардлаар дулаан үйлдвэрлэх ямар боломж байна судлаач гэсэн. Энэ чиглэлээр шинэ бүтээл гаргаж, зохиогчийн эрх авсан хувь хүн, аж ахуйн нэгж байна. Харамсалтай нь тэдний санаачилга огт хэрэгжиж байгаагүй юм байна. Утаа багатай зуух, утаа багатай түлш л үйлдвэрлэж байж. Зуух ч утаа гаргана, түлш ч утаа гаргана. Тийм учраас агаарын бохирдол буурахгүй байна. Ганц түлш, зуухтай ноцолдоод ямар ч үр дүн үзүүлэхгүй байна. Тиймээс өнөөдөр Улаанбаатарын утаа ийм хэмжээнд хүрч, нийгэмд бухимдал үүсээд байна.

Агаарын бохирдлыг бууруулах асуудлыг ганц нэгхэн ажлаар шийдвэрлэж чадахгүй. Тиймээс Засгийн газраас хэд хэдэн чиглэл барьж, бодитой арга хэмжээ авч ажиллана.

Нэгдүгээрт, Гэр хорооллыг орон сууцжуулна. Богино хугацаанд орон сууцжуулахад хүнд. БНХАУ-ын Төрийн зөвлөлийн Ерөнхий сайдын Монголд айлчлах үеэр яригдсан тусламжийн хөрөнгөөр орон сууц барих газрыг чөлөөлөх ажлыг зохион байгуулна.

Хоёрдугаарт, Өнөөдөр манайд хийн түлш алга. Тиймээс бидэнд байгаа гарц бол цахилгаанаар дулаан үйлдвэрлэх. Агаарын бохирдлыг бууруулах Үндэсний зөвлөлийн хурлаар гэр хорооллын айл өрхийн шөнийн цахилгааны үнийг тэглэх шийдвэр гаргасан. Цахилгаанаар дулаан үйлдвэрлэхэд одоогийн байгаа технологи, тоног төхөөрөмж хангалтгүй. Ийм учраас эрдэмтдэдээ хандсан, хямд өртөгтэй цахилгаанаар дулаан үйлдвэрлээч гэсэн хүсэлт тавьсан. Монгол толгойгоо, нөөц бололцоогоо ашиглая.

Гуравдугаарт, Орон нутагт амьдарч буй иргэдийн амьжиргааны эх үүсвэр алдагдсанаас Улаанбаатарын хүн ам нэмэгдсэн. Тухайлбал, агаарын бохирдлыг бууруулахад 130-140 тэрбум төгрөг зарцуулсан байна. Энэ хөрөнгөөр иргэдээ малжуулж, орон нутагт амьдрах боломж нөхцөлийг бий болгосон бол өнөөдөр олон мянган иргэн орон нутагт амьдрах эх үүсвэртэй, Улаанбаатарт ачаалал нэмэхгүй боломж байсан. Энэ ажлыг төвлөрлийг сааруулах хүрээнд шийдэж болох байсан юм болов уу. Ядуурал, агаарын бохирдлыг бууруулах зэрэг асуудлын хүрээнд иргэдийг малжуулж, орон нутагт амьдрах нөхцөл боломжоор хангах ажлыг хийнэ.

Дөрөвдүгээрт, агаарын бохирдлыг бууруулахад иргэдийн хяналт, тэдний санаачилга чухал гэж Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат ярилаа.

-2017 онд агаарын бохирдлыг бууруулахад 4 тэрбум орчим төгрөг төсөвлөсөн. Утаагүй зуух нэлээдийг захиалаад үйлдвэрлүүлсэн байна. Захиалаад хийлгэсэн учраас тухайн аж ахуйн нэгжээс зуухыг худалдаж авахаас аргагүй. Харин цаашид Засгийн газар зуух, түлш шинэчилж агаарын бохирдлыг бууруулах ажил хийхгүй. Цахилгаанаар, хийгээр дулаан үйлдвэрлэдэг технологид шилжинэ. Эхний ээлжинд гэр хорооллын өрхийн шөнийн тарифыг тэглэнэ. Агаарын бохирдлыг бууруулах төсвийн 80 орчим хувь нь цахилгааны шөнийн тарифыг тэглэх, алдагдлыг санхүүжүүлэх зэрэгт зарцуулагдана гэж Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат сэтгүүлчдийн асуултад хариулахдаа хэллээ Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежерийн тушаалаар энэ сарын 24-ний өдөр шинэ оныг угтсан бүх нийтийн их цэвэрлэгээний ажлыг зохион байгуулахаар шийдвэрлэсэн байна. Дүүргүүд болон дүүргийн тохижилт, үйлчилгээний компаниудад цас, мөс, хог хаягдлын цэвэрлэгээг зохион байгуулан бүх нийтийн их цэвэрлэгээнээ хийх юм. Түүнчлэн энэ сарыг дуустал цэвэрлэгээний ажлыг эрчимжүүлж, айл өрх, албан байгууллага, аж ахуйн нэгжийн хог хаягдлын ачилтын давтамжийг энэ хугацаанд 2 дахин нэмэгдүүлж ажиллахыг үүрэг болголоо. Мөн хотын гудамж, зам талбайн цэвэрлэгээ үйлчилгээ үзүүлж байгаа Хот тохижилтын газар болон дүүргүүдийн тохижилт, үйлчилгээний компани, бусад хувийн хэвшлийн нийт 16 компаниудад зам замын байгууламжийн цас мөс, хог хаягдлын цэвэрлэгээнд нэгдсэн зохион байгуулалттайгаар оролцож ажиллахыг үүрэг болгов.

Эрчимжүүлсэн их цэвэрлэгээний өдрүүдээр дүүргүүдийн мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагч, хог хаягдал, хот тохижилтын олон нийтийн байцаагч нар аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын гадна орчны хог хаягдал, цас мөсний цэвэрлэгээ, хог ачилтын байдалд хяналт шалгалт хийж ажиллах бөгөөд цэвэрлэгээний үйл ажиллагаанд хяналт тавин ажиллах юм. Цэвэрлэгээний ажилд хангалтгүй оролцсон, хог хаягдлаа бүрэн ачуулаагүй, орчны бохирдолтой байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдэд хууль, тогтоомжийн дагуу хариуцлага хүлээлгэх юм.

Бүх нийтийн их цэвэрлэгээний өдөр байгууллага, аж ахуй нэгж, айл өрхүүд орчин тойрны хог хаягдал, цас мөсний цэвэрлэгээнд идэвхтэй оролцож, хороо, дүүргээс зохион байгуулж байгаа цэвэрлэгээний арга хэмжээнд идэвхтэй оролцохыг уриалж байна гэж УЛААНБААТАР ХОТЫН ЗАХИРАГЧИЙН АЖЛЫН АЛБАнаас мэдээллээ.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат ОХУ-ын Засгийн газрын дарга Д.А.Медведевт өнөөдөр эмгэнэлийн захидал хүргүүлжээ.

Уг захидалд, Оросын Холбооны Улсаас Бүгд Найрамдах Турк Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Андрей Геннадьевич Карлов албан үүргээ гүйцэтгэж явахдаа халдлагад өртөж амь насаа алдсанд гүнээ харамсч, Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөс болон хувиасаа түүний гэр бүл, төрөл төрөгсөд, Оросын найрсаг ард түмэнд гүн эмгэнэл илэрхийлж буйг минь хүлээн авна уу гэсэн байна.

Энэ сарын 19-ний өдөр Туркт суугаа ОХУ-ын Элчин сайд Андрей Карлов Анкарад болсон Орос орны тухай гэрэл зургийн үзэсгэлэнг нээж үг хэлж байхдаа халдлагад өртөж, амь насаа алдсан харамсалтай явдал болсон билээ.

Сургууль, цэцэрлэгийн удирдах ажилтан болон багш нар хандив тусламж нэрийн дор сурагчдаас төлбөр хураамж авч байгаа тухай гомдол нийслэлийн Боловсролын газарт ирсээр байгаа ажээ. Тиймээс хуульд заагаагүй төлбөр хураамжийг эцэг эх, сурагчдаас авах, ном, гарын авлага худалдан авахыг тулган шаардахгүй байх тухай чиглэлийг өнгөрсөн долоо хоногт сургуулийн удирдлагуудад хүргүүлсэн байна.

Боловсролын тухай, Нийтийн албаны тухай хуульд “...хуульд заагаагүй төлбөрийг авахыг хориглоно, ...иргэн хуулийн этгээдээс бэлэг, санхүүгийн туслалцаа авахыг хориглоно” хэмээн заасан байдаг аж. Хуулийг зөрчсөн тохиолдолд сахилгын шийтгэл ногдуулахыг тус газраас мэдэгдсэн байна.

ИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооноос өнгөрсөн арваннэгдүгээр сарын 4-нд “Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувийн худалдан авалттай холбоотой процессыг судлах ажлын хэсэг байгуулсан. Ажлын хэсгийн ахлагч нь Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Ш.Раднаасэд бөгөөд бүрэлдэхүүнд нь УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан, Д.Ганболд, Б.Дэлгэрсайхан, Л.Мөнхбаатар, Ц.Нямдорж, Л.Энхболд багтаж байгаа юм. Тус ажлын хэсэгт мэргэжил арга зүйн туслалцаа үзүүлэх дэд ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд Үндэсний аудитын газар, Монголбанк, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газар, Гадаад харилцааны яам, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын холбогдох албан тушаалтнууд ажиллаж байна. Ажлын хэсэг байгуулагдсан цагаасаа хойш таван удаа хуралджээ.

Ардчилсан нам VI их хурлаараа дүрмээ шинэчлэх талаар хэлэлцэж, зарим нэмэлт өөрчлөлтийг тусгахаар болсон. Ийнхүү дүрмийн нэмэлт өөрчлөлтийг бүртгүүлэх тухай тус намаас гаргасан хүсэлтийг Дээд шүүх өнөөдөр хэлэлцсэн байна.

Улсын Дээд шүүх дээрх хүсэлтийг хэлэлцээд Үндсэн хууль, Улс төрийн намын тухай болон бусад хуульд нийцэж байна хэмээн үзэж, Ардчилсан намын дүрэмд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийг бүртгэжээ.

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол өнөөдөр гамшгийн хэмжээнд хүрч дэлхийд нэгдүгээрт эрэмбэлэгдэж байна. Өнөөдөр утаа Үндэсний аюулгүй байдлын хэмжээнд хүрсэнийг хүүхэд багачуудын амьсгалын замын өвчлөл харуулж буй.


Агаарын бохирдол, амьсгалын замын өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд утаа ихтэй бүсийн 51 сургуулийн 40 мянга орчим сурагчид амны хаалт тарааж өгсөн талаар өнөөдөр Агаарын бохирдлыг бууруулах газрын дарга М.Дэлгэрэх хэлэв. Нийслэлээс агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд ямар арга хэмжээ авч буй талаар холбогдох байгууллагуудын төлөөлөл Хангарьд ордонд өнөөдөр хуралдлаа.


2017 онд агаарын бохирдлыг бууруулахад Улсын төсвөөс таван тэрбум, нийслэлээс гурван тэрбум 150 сая, ”Улаанбаатар Цэвэр агаар төсөл”-өөс 2.6 сая ам.доллар зарцуулах аж.


Гэвч хурлын үеэр тэд энэ жил агаарын бохирдолд төсөвлөөд буй мөнгийг үр ашигтай зарцуулах нь чухал гэдгийг онцолж ач холбогдол бага зүйлд зарцуулахгүй байхыг иргэдийн хурлын гишүүдэд санууллаа.


М.Дэлгэрэх даргын мэдээлснээр эхний ээлжинд агаарын бохирдлыг бууруулхад амны хаалт тараах болон “утаагүй” гэх зуух, түлш тараах гэнэ. Түүний мэдээлэлд дурдсанаар Нийслэлээс төсөвлөсөн 3.1 тэрбум төгрөгөөс сайжруулсан зуух - 450 сая төгрөг, түлшинд - 400 сая, хэвлэл мэдээлллийн оролцоог нэмэгдүүлхэд - 500 сая төгрөг тус тус зарцуулах юм байна. Мөн НЭМГ-тай хамтран нарийвчилсан судалгаа гаргахад - 600 орчим сая төгрөг шаардлагатай байгаа аж. Түүний энэхүү мэдээллийг хуралд оролцсон гишүүд шүүмжилж байв.


Өнгөрсөн жил Нийслэлийн утааг бууруулхад 172 тэрбум төгрөг зарцуулжээ. Түүнчлэн “утаагүй” зуухыг өнгөрсөн хоёр жилд хураан авч цөөлсөн байна. Дахин зуух тарааж, бичиг цаасны ажилд мөнгө зарцуулж, тендер зарласаар байтал хавар болж утаа арилна гэдэгт төлөөлөгчид нэг байр суурь илэрхийлсэн. Харин цахилгааны шөнийн тарифыг тэглэснээр утаа багасах боломжтой гэж энэ үеэр үзсэн юм.

Тодруулбал, шөнийн хямд өртөгтэй цахилгаан эрчим хүчийг хуримтлуулж, өдөр нь 16 цагийн турш дулаанаа ялгаруулах энэхүү технологийг Монголд нутагшуулаад байгаа аж.

2016 оны Техникийн хяналтын үзлэгт хамрагдаагүй болон оношилгоонд орсон боловч стандартын шаардлага хангаагүй тээврийн хэрэгслээр замын хөдөлгөөнд оролцсон тохиолдолд Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн дагуу хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээтэй тэнцэх мөнгөн торгууль /96000 төг/ оногдуулахаар заасан байдаг.

Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт Үндэсний хорооны 2016 оны 4-р сарын 20-ний өдрийн 04 тоот тогтоолоор хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 240,000 төгрөг байхаар шинэчлэн тогтоож, 2017 оны 1-р сарын 01-ний өдрөөс эхлэн мөрдөхөөр шийдвэр гарсан.

Иймд тээврийн хэрэгслийн эзэмшигч та үзлэгт ороогүй тээврийн хэрэгсэлтэй замын хөдөлгөөнд оролцвол 120,000 төгрөгийн торгууль ногдохыг анхаарч техникийн хяналтын үзлэг оношлогоондоо 1-р сарын 01-нээс өмнө амжиж орохыг нийт тээврийн хэрэгсэл эзэмшигчдэд анхааруулж байна.

Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах эсэхийг судлах, санал, дүгнэлт боловсруулах Ажлын хэсгийн ахлагч, гишүүдийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат өнөөдөр хүлээн авч уулзлаа.



Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах эсэхийг судлана гэж тусгасан. Энэ дагуу Ерөнхий сайд захирамж гарган Удирдлагын академийн Эрх зүйн тэнхмийн эрхлэгч Ч.Энхбаатараар ахлуулсан Ажлын хэсэг байгуулсан юм.



Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд ШУА, Хуульчдын холбоо, Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн, МУИС, Ардчилсан Үндсэн хууль тогтоогчдын холбоо, “Легемитус”, “Эв Монгол”, “Ёс өмгөөллийн нөхөрлөл” төрийн бус байгууллага, НҮБХХ-ийн багийн ахлагч болон бие даасан хуульч, эрдэмтэн, судлаач, түүхчид оржээ.



“Ажлын хэсгээс 21 аймаг, нийслэл хотод явуулсан судалгаа, хийсэн хэлэлцүүлэг, гаргасан дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, УИХ-ын түвшинд танилцуулна. Хэдийгээр би Ажлын хэсэг байгуулсан ч Засгийн газар хөндлөнгөөс оролцохгүй, хараат бус байдлыг нь хангана. Өөрөөр хэлбэл Засгийн газарт таалагдсан санал, дүгнэлт гаргуулахгүй гэсэн үг. Энэ үүднээс Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд улс төрийн намын төлөөлөл, улс төрчдийг оруулаагүй. Та бүхнийг ажиллах нөхцөл, боломжоор хангаж, шаардлагатай санхүүжилтээр дэмжинэ. Бид хууль, эрх зүйн орчин, бодлого, үйл ажиллагаандаа алдаа гаргах эрхгүй. Засгийн газар бодит судалгаа, тооцоотой, үүндээ үндэслэсэн дүгнэлттэй ёстой” гэж Ерөнхий сайд хэлээд тэдний байр суурийг сонслоо.



М.Батчимэг: /Улаанбаатар бодлогын судалгааны төвийн зөвлөх/ Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд оруулсанд судлаач хүний хувьд талархаж байна. Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах эсэх нь үндэсний зөвшилцлийн асуудал учир хамтран ажиллахад бэлэн байна.



Д.Ламжав: /иргэн/ Үндсэн хуулийн яг юуг нь засч сайжруулах нь зүйтэй вэ гэсэн чиглэлээр хийсэн судалгаа бий. Гэхдээ энэ Ажлын хэсэг илүү сайн төсөл бий болгоход анхаарч ажиллая.



Б.Гүнбилэг: /Монголын хуульчдын холбооны ерөнхийлөгч/ Үндсэн хуулийг өөрчлөх талаар олон жил ярьж, энэ чиглэлээр багагүй зүйл хийсэн учир зарим зүйл нь тодорхой байгаа. Одоо яг юуг нь өөрчлөх шаардлагатай вэ гэдгээ Ажлын хэсэг дээрээ тодотгож, энэ чиглэлээ барьж ажиллавал дээр байх.



Н.Лувсанжав: /”Легимитус” ТББ-ын УЗ-ийн гишүүн/ Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг заавал ард нийтийн санал асуулга, зөвшилцлийн хүрээнд хийх ёстой гэсэн уур амьсгал байдаг. Гэхдээ үүнийг хүлээн зөвшөөрөх эрх зүйн боломж бий юу гэдэгт бас анхаарах хэрэгтэй.



Ц.Даваадулам: /НҮБХХ-ийн засаглалын багийн ахлагч/ Ажлын хэсэг юуны түрүүн байр сууриа нэгтгэх хэрэгтэй. Сэдвүүдээ хувааж авч хэлэлцүүлэг зохион байгуулбал үр дүнтэй байх болов уу.



Г.Чулуунбаатар: /ШУА-ийн Тэргүүн дэд ерөнхийлөгч/ Үндсэн хуулийг хөндөх асуудлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй гаргаж ирээч гэж ойлголоо. Үндсэн хуулиа өөрчилсөн гадны орнуудын туршлагыг судалсан байдалд чанарын задлан шинжилгээ хийе. Үндсэн хууль дахь ямар асуудлыг нь хөндөх, үндэсний зөвшилцлөө яаж явуулах юм гээд 2-3 хувилбартай, олон нийтийн санаа бодлыг тусгасан байхаар судалгаа хийх нь зүйтэй.



А.Эрдэнэцогт: /МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийн тэнхимийн профессор/ Ажлын хэсэг хамрах хүрээгээ зөв тодорхойлохоос ажлаа эхлэх хэрэгтэй. Ингэж чадвал бидний дүгнэлтийг хэрхэн тусгаж, ямар шийдвэр гаргах нь Засгийн газар, УИХ-ын бүрэн эрх. Үндсэн хуулийн өөрчлөлт бол парламентын засаглалыг бэхжүүлэхэд оршиж байгаа гэж ойлгодог. Энэ чиглэлээ баривал зүгээр байх.



Д.Миеэгомбо: /”Ёс өмгөөллийн нөхөрлөл” ХХН-ийн гишүүн/ Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг үндэсний зөвшилцлөөр хийх ёстой. Ингэж чадвал өөрчлөлтийн нас урт, тогтвортой байх үндэс бүрдэнэ.





Ажлын хэсэг Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах эсэхийг судалж, санал, дүгнэлтээ ирэх оны нэгдүгээр улиралд багтаан танилцуулах үүрэг хүлээсэн ч энэ хугацааг сунгах боломжтой хэмээн Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож хөдөлгөөнд оролцсон иргэн энэ сарын 21-22-нд шилжих шөнийн 03.20 цагийн орчим 8915 УНЭ улсын дугаартай “Ниссан экстрайл” маркийн машинаар Энхтайваны гүүрний хашлагыг мөргөж, явган хүний зам дээрх гэрлийн шонг унагасан хэрэг гарсан билээ.

Тухайн жолооч гүүрийг мөргөж эвдлэн хэргийн газраас зугтсан аж. Харин түүнийг Замын цагдаагийн алба болон Хан-Уул дүүрэг дэх Замын цагдаагийн тасаг хэрэгтнийг эрэн сурвалжилж, үүрээр гэрээс нь саатуулжээ. Хуулийн дагуу түүнд Эрүүгийн хуулийн 216.1-т зааснаар хэрэг үүсгэн, шалгаж эхэлсэн байна.

Гүүрний эвдрэлийг хэрхэн засах төлөвлөгөөг Улаанбаатар зам засвар, арчлалтын газар гаргах аж. Гүүрний засварт шаардлагатай мөнгийг тухайн жолоочоос гаргуулах юм байна.

Энэ талаар Замын цагдаагийн албнаас тодруулахад: “Жолооч нар зөрчил гаргасан бол хэргийн газрыг орхиж болохгүй. Ямар ч тохиолдолд цагдаа, эмнэлэг болооп даатгуулсан компанидаа хандах учиртай. Т.О хэргийн газрыг орхиж зугтсан учир Замын хөдөлгөөний тухай хуулийн 54.10-т заасны дагуу учирсан хохирлыг өөрөө барагдуулна” гэв.

Агаарын бохирдлын улмаас алдагдсан орлогоо Засгийн газар, Улаанбаатар хотын захиргаанаас эцэг эхчүүд нэхэмжлэхээр болжээ. Тодруулбал, эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ амьсгалын замын өвчний эмчилгээ, шинжилгээ зэрэгт зарцуулсан мөнгөний баримтуудаа хадгалахыг Утааны эсрэг ээж, аавуудын холбооноос уриаллаа.

Хүүхдийхээ эмчилгээнд зарцуулсан мөнгийг нөхөн олговор хэлбэрээр Засгийн газар, Улаанбаатар хотын удирдлагуудаас нэхэмжилж, буцаан олгохыг тэд шаардах аж.

Захиргааны Ерөнхий хуулийн дагуу ийнхүү нөхөн олговор нэхэмжлэх боломжтой бөгөөд олон улсад хэрэглэдэг тогтолцоо ажээ. Эдгээр нөхөн олговрыг нэхэмжлэх шаардлагыг гаргахын тулд уг холбооноос мэргэжлийн хуульчдаас зөвлөгөө авч байгаа юм. Мөн ирэх даваа гаригт утааны эсрэг жагсаалд ирэхдээ энэ чиглэлээр хуульдаас зөвлөгөө авах боломжийг хангахаар ажиллаж байгаа гэнэ.

​Ховд аймгийн Ховд сумын Баянбулаг багийн “Салон” гэдэг газар оторлож байгаа Жаргалант сумын Рашаант багийн малчин Т-н 40 ямаанд халдварт өвчний шинж тэмдэг илэрсэн. Өвчилсөн малаас дээж авч УМЭАЦТЛ-д шинжлүүлэхэд “Ямааны цэцэг” өвчин болох нь тогтоогдсон юм. Үүний дагуу Ховд сумын Засаг даргын захирамжаар өнгөрсөн сарын 23-ноос хорио цээрийн дэглэм тогтоосон юм.



Тэгвэл хорио цээрийн дэглэмийн хугацаанд нэмж мал өвчлөөгүй тул хорио цээрийн дэглэмийг цуцалжээ.

УИХ-ын 2016 оны намрын ээлжит чуулганы өнөөдрийн /2016.12.23/ үдээс өмнөх хуралдаан 10 цаг 10 минутад гишүүдийн 52.6 ирцтэйгээр эхлэв. Чуулганы хуралдааны эхэнд Засгийн газраас 2016 оны арван хоёрдугаар сарын 14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн “Монгол Улсын Хөгжлийн банкны талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн хэлэлцэх эсэхийг үргэлжлүүлэн хэлэлцсэн юм.



Өчигдрийн /2016.12.22/ чуулганы нэгдсэн хуралдааны үеэр УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж Монгол Улсын Их Хурлын дэгийн тухай хуулийн 4.6-д заасны дагуу Улсын Их Хурал дахь АН-ын бүлэг шалгалтын 200 хуудас материал болон Хөгжлийн банкны зээлийн эрсдлийн чанарын тайлантай холбоотойгоор тав хоногийн завсарлага авах санал гаргасан. Хуралдаан даргалагч Улсын Их Хурлын дэд дарга Ц.Нямдорж, УИХ дахь АН-ын бүлгийг үүсээд буй нөхцөл байдлыг тооцож үзээд завсарлагын хугацааг наашлуулахыг хүссэн учир тэд асуудлыг судлаж үзээд өнөөдөр хэлэлцэхээр болсон байв. Уг асуудлыг хаалттай хэлэлцэх эсэхэд горимын санал гаргахад гишүүдийн олонхи нь нээлттэй хийх нь зүйтэй гэж үзлээ. Чуулганы хуралдаанд Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн, Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал Б.Батбаяр нараар ахлуулсан ажлын хэсэг оролцсон юм.



Төсөл санаачлагчийн танилцуулга болон байнгын хороодын санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн М.Оюунчимэг, Ө.Энхтүвшин, Ц.Даваасүрэн, Г.Занданшатар, Д.Тэрбишдагва, Д.Ганболд, Ш.Раднаасэд, Ц.Цогзолмаа, Л.Болд, Б.Энх-Амгалан, Н.Учрал, Ц.Гарамжав, З.Нарантуяа. Б.Баттөмөр, Я.Содбаатар нар асуулт асууж, санал хэлж, байр сууриа илэрхийллээ.

УИХ-ын гишүүдийн хувьд Хөгжлийн банк улсын төсвөөс санхүүжүүлсэн төслүүдийн 3.2 их наяд төгрөгийн өр авлагын асуудлыг хэрхэн шийдэх, төсөл хэрэгжүүлээгүй атлаа мөнгөө авсан компаниудын асуудалд эзэн байгаа эсэх, хариуцлага тооцох уу гэдгийг илүүтэй тодруулж байлаа. Тухайлбал, Говь-Алтай аймагт 100 км авто зам барихаар 31 тэрбум төгрөг төсөвлүүлээд нэг ч км зам бариагүй зэрэг замбараагүй олгосон зарим төслийн талаар жишээ баримт дурдан ярьж байлаа. Мөн Хөгжлийн банкны шинэ удирдлага цаашдаа хүндрэлтэй байдлаас хэрхэн гарах, ямар арга хэмжээ авах талаар нь тодруулж байв.



Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн “Хөгжлийн банкны удирдлагад өр авлагын алдагдлыг бууруулах чиглэл өгсөн. Гэтэл тэд эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгөөр улсын төсвөөс санхүүжүүлсэн төслүүдийн өр авлагыг барагдуулахад хүнд байгааг хэлсэн. Хөгжлийн банкнаас олгосон 5.9 их наяд төгрөгийн зээлийн багцын 54.5 хувь буюу 3.2 их наяд төгрөгийг улсын төсвөөс эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй зээлд олгосон бөгөөд үүнтэй холбогдон Засгийн газар, Хөгжлийн банк хооронд хүү, үндсэн төлбөр, ханшийн зөрүүний өр авлагын тооцоо үүссэн. Иймд Засгийн газрын зүгээс улсын төсвөөс санхүүжүүлсэн болон Хөгжлийн банкны санхүүжилж чадах төслүүдээ хувааж авах шаардлага гарсан. Ингэснээр Хөгжлийн банкны бие даан ажиллах чадварыг хангаж өгнө. Энэ ч утгаар тогтоолд хугацаа зааж өр авлагын алдагдлыг хаахаар болсон. Хаана гэдэг нь өр авлагаа авахгүй гэсэн үг биш. Хариуцлагын асуудлыг ч орхигдуулахгүй. Нөгөөтэйгүүр, улсын төсөв, Засгийн газар батлагаа гаргаад зээлийн асуудлыг шийдсэн нь Хөгжлийн банкны өөрийн хөрөнгийн байдлыг хүндрүүлсэн. Тиймээс хүнд байдлаас гаргахын тулд Хөгжлийн банкинд дэмжлэг үзүүлэх шаардлагатай байна гэж хариулж байлаа.



Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал Б.Батбаяр, Банк байгууллагдсанаас хойших хугацаанд олгосон нийт зээлийн 7.8 хувь нь эргэн төлөгдсөн бол 92.2 хувь нь төлөгдөөгүй байгаа. Үүн дотроос улсын төсвөөс санжүүжүүлсэн төслүүдийн 3.2 их наяд төгрөгийн өр авлагын асуудалд хүнд байгаа. Үүнээс гадна тусгай 16 том төслийн асуудал бий. Үүний дийлэнх нь Засгийн газрын батлагаагаар зээл олгогдсон төрийн өмчит компаниудтай холбоотой. Хөгжлийн банкнаас энэ асуудалд тодорхой ажлын хэсэг гаргаж ажиллуулахаар болсон. Энэ жилийн хувьд эргэн төлөгдөх өр авлагын хэмжээ бага байгаа. Найдваргүй зээлийн асуудал байгааг нь хууль хяналтын байгууллагаруу шилжүүлж хариуцлага тооцно.
2017 оноос эхлэн эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй төслийг санхүүжүүлэх судлагааг хийсний дараа эх үүсвэрийг нь санхүүжүүлэх байгууллагуудтай гэрээ хийнэ. Эх үүсвэрийн хувьд 15 хувийг дотооддоос, 85 хувийг нь гадаадын байгууллага гэж тооцон ажиллаж байгаа гэж хариулсан юм.



Үүний дараа уг тогтоолын төслийг дэмжсэн эс дэмжсэн талаар УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа, Д.Лүндээжанцан, Х.Баделхан, З.Нарантуяа нар санал хэлсэн юм. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа “Тогтоолын төслийг дэмжиж байгаа. Гэхдээ Хөгжлийн банкаас зээл авсан бүх төсөл, компаниудын мөнгөн хэмжээ, зээлээ эргэн төлсөн нөхцөл байдлыг олон нийтэд нээлттэй байлгах ёстой гэв. Харин УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан “Тогтоолын төсөлд туссан нэг их наяд төгрөгөөр Хөгжлийн банкны өөрийн хөрөнгийг нэмэгдүүлэхийг дэмжиж байна” гэсэн бол УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяа “Нэг их наяд биш 500 сая төгрөгөөр нэмэх ёстой” гэж байсан юм.

Ингээд “Монгол Улсын Хөгжлийн банкны талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн хэлэлцэхийг УИХ-ын чуулганы хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 69.4 хувь нь дэмжив гэж УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Нийслэлийн үйлчилгээний нэгдсэн төвүүд болох Дүнжингарав, Драгон, Мишээл салбараас 20 нэр төрлийн архивын үйлчилгээ авах боломжтой.

Энэ оны жилийн эцсийн байдлаар улсын хэмжээнд нийт 3472 халаасны хулгайн гэмт хэргийн шинжтэй гомдол, мэдээлэл бүртгэгдэж, үүнээс 551 гомдол, мэдээлэлд эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгасан байна. Халаасны хулгайн гэмт хэргийн илрүүлэлт 2015 онд 48.4 хувьтай байсан бол 2016 онд 54 хувь болж 5.6 хувиар өсчээ.

- ”Мянгуужингийн үлгэр” уншвал Мянгуужин л болдог юм байгаа биз дээ. Ийм дэмий худал зохиол нэртэй юмыг хэвлэчихээд хүүхдэд зарж мөнгө олдгоо боль!!! Мэдээлэлжсэн, баримтжсан, илүү их рационалжсан технократ цаг үед амьдарч байгаагаа сана. Хий хоосон уран сэтгэмжийн зохиолыг хүүхдэд уншуулах ямар хэрэгтэй юм, ирээдүйг нь хорлох болно.

Өчигдөр нэг иймэрхүү байдалтай загнуулав. Тулсан үед дэмий л ”Би ямар архи, тамхи зарж байгаа биш” гэснээс өөр үг хэлж чадсангүй. Жаахан амьсгаа аваад хариу хэлэе гэтэл сонсоогүй учир үүгээр уламжильяа.

Юуны өмнө энэхүү ад үзэгдсэн ”Мянгуужингийн үлгэр”-ийн тухай товч дурдая.

Нэг нөхөр морьтойгоо намагт зоогдчихов. Ямар ч аврал байхгүй улам бүр шигдэнэ. Эргэн тойронд түүнд туслах хэн ч байсангүй. Байгаа гэвээс зөвхөн түүнийг алах дайсан л бий. Гэхдээ тэр маш хялбархан намгаас гарч чадсан байна. Яаж гээч... Үснээсээ дээш нь татаад л морьтойгоо намгаас гарчихаж байгаа юм.

Мөн нэг удаа их бууны суман дээр мордоод дайсны дээгүүр нисэж, тагнуулын мэдээ цуглуулаад буцахдаа өөрсөд рүү нь буудсан дайсны их бууны суман дээр сэлгэж мордоод хүрээд ирнэ.

Яах аргагүй намайг загнадаг хүний зөв гэхээр байгаа биз. Үснээсээ татахаар хэрхэн яаж намгаас гарах вэ дээ. Одоо үүнийг уншиж буй Та өөрийнхөө үснээс дээш нь үгтээгээд үз. Та суудлаасаа хөндийрөөд, таазанд тулах нь уу, үгүй юу? Хэтрүүлэн хүчилж байж хэдэн хялгасаа сугалчихав. Ёстой дэмий явдал болно.

Ерөөс байж боломгүй, хэнд ч ойлгомжтой дэндүү хэтрүүлсэн, худал яриа байгаа биз. Энэ бол Барон Мянгуужингийн яриа. Яах аргагүй ”Мянгуужингийн хөгтэй явдал” зохиолд иймэрхүү л юм гарна. Гэтэл энэ дэндүү худал хуурмагаар дүүрсэн зохиолыг дэлхий дахинаа хүүхдийн хошин шог зохиолын шилдэг бүтээлүүдийн нэгэнд гарцаагүй тооцдог.

ЯАГААД ГЭЭЧ...

Уран сэтгэлгээ, цагаахан хошигнол хоёр гайхалтай сайхан сүлэлдэн хосолсон учир.

Тэгвэл уран сэтгэлгээ юунд хэрэгтэй вэ? гэсэн асуулт гарна. Хүн төрөлхтнийг Хүн төрөлхтөн болгосон гол хүчин зүйл чинь чухам энэ уран сэтгэлгээ юм шүү дээ. Энэ уран сэтгэлгээ үгүйгээр хүн төрөлхтний хөгжил энэ түвшинд ирэх ямар ч боломжгүй. Чулуун зэвсгийн үед ч, өнөөдөр ч яг адилхан үүрэгтэй. Гал олоод, түүнээ ашиглаж сурахад, чулуугаар зэр зэвсэг хийхэд, ертөнцийн үзэгдэл бүхнийг төсөөлөн сэтгэж, үлгэр домог, элдэвийн үзэл ухаан гаргасан нь чухам уран сэтгэмжид суурилсан байдаг. Өнөөдөр ч Шинжлэхүй ухааны алив нээлт, техник технологийн ололтууд чухам энэ уран сэтгэмжийн үр хөврөл нь шүү дээ. Толгойтой үснээсээ үгтээгээд намгаас гарч болно гэдэгт яг таг итгэхдээ биш, харин ингэж урнаар сэтгэж, төсөөлж чаддаг чадвар нь хүн төрөлхтөнд гайхамшгийг бүтээх боломжийг өгсөн хэрэг. Байгаа зүйлийг яг байгаагаар нь хардаг, хүлээж авдаг, ойлгодог, хариу үзүүлдэг бол хүн төрөлхтөн аль хэдийнэ неандартальчуудын араас мөхөх байсан гэдгийг би биш эрдэмтэд судлаачид нь хэлж, нотолж байгаа.

Үе үеийн их нээлт ололтууд чухам уран сэтгэмжийн үрээр бий болж, тэр бүү хэл хатуу чанд логик, гаргалгааг нэхдэг математик хүртэл чухам уран сэтгэмжин дээр суурилж байдаг юм.

Өчигдрийн Кеплерийн түгээмэл ертөнцийн таталцлын хууль ч, өнөөдрийн майкрософтийн ололт ч, нано технологи ч мөн адил. Худал гэвэл Билл Гейтсийн хэр уншигч байсныг сонирхоод үзчихээрэй. Энд нэг ялимгүй зүйлийг анзаараарай. Өмнөх өгүүлбэрт ”Өчигдрийн Кеплер” гэж бичсэнийг. Уг нь Кеплер бол юун өчигдрийн хүн бэ, аль дундад зууны хүн шүү дээ. Юмыг шууд ойлгодог хүнд бол Кеплер өчигдөр буюу нэг өдрийн өмнө тэр хуулиа нээсэн гэж ойлгох нь. Тийм л ядмаг, бас мухар, хязгаарлагдмал, хэт баригдмал. Харин ”Өчигдрийн Кеплер” гэдгийг өгүүлбэр дотор нь харвал өнгөрсөн аль нэг цаг дээр гэж шууд ойлгогдоно. Үүнийг ойлгоход чухам өнөөх уран сэтгэмж чинь хэрэг болдог. Уран сэтгэлгээ хөгжсөнөөр, тухайлбал намагт шигдчихээд үснээсээ үгтээгээд гарчихаж болох тухай төсөөлснөөр сэтгэлгээ маш уян хатан болж, төсөөлөн бодох чадвар хөгжинө гэсэн үг. Тэр хэмжээгээр сониуч байдал нэмэгддэг юм. Мэдээж хэрэг энэ Мянгуужингийн үгэнд шууд итгэж буй бол тэр жинхэнэ ямар ч авралгүй тэнэглэлийн шинж. Тэгэхээр таны хүүхэд ”Мянгуужингийн үлгэр” уншаад Мянгуужин болохгүй, харин уран сэтгэх чадвар хөгжиж, сэтгэлгээ уян хатан болж, сониуч зан төлөв бэхжинэ. Тэр хэмжээгээр олж, нээж, танин мэддэг. Юу ч сонирхдоггүй нь нэг бол бүхнийг нээчихсэн, амьдралыг туулж, гэтэлчихсэн нэвтэрхий ухаантаны шинж, эсвэл оюуны хомсдолтой тэнэгийн илрэл байдаг.

Энэ уран сэтгэмж дээр цагаахан хошигнолын нэмчихээр юу болох вэ? Хүний оюун ухааны чадамжийн хамгийн яруу тод илрэл нь хошигнол байдаг юм шүү дээ. Наад захын хошигнол ойлгодоггүй, наад захын уран сэтгэмжгүй хүн бол роботоос өөрцгүй. Тийм хүний хажууд амьдрах гээд үзээрэй, хичнээн уйтгартай, хичээн бачуу, хичнээн харанхуй...

Ингэхэд үхэр бууны суман дээр суугаад нисэж болно хэмээн төсөөлөх нь уран сэтгэмжийг өдөөж өгч буй хэрэг, бас хошигнол ч байна.

Харамсалтай нь уран зохиолоос мөнгө тоолоод авчихтай адилхан шууд ашиг хардаг сэтгэлгээ бол яах аргагүй оюуны хомсдол л юм даа. Өөрөөр илэрхийлэх боломж алга. Юун мэдээлэлжсэн, баримтжсан, илүү их рационалжсан технократ орчин үеийн хүн бэ? Балар эртний неандарталь хүн гуай л гэе.

Дашрамд далимдуулаад Мянгуужингийн тухай товч танилцуульяа.

Ингэж санаанд багтамгүйгээр худал түүх зохиож ярьдаг хүнийг Мянгуужин, тийм худал түүхийг ”Мянгуужингийн үлгэр” гэдэг. Манай бичгийн утга зохиолд төдийгүй аман ярианд ч ийнхүү зүйрлэх хэлц үг хүртэл бий болжээ. Уг нь энэхүү нэр германы Манхаузен (Munchausen) хэмээх үг бөгөөд манай ахмад орчуулагчид Мянгуужин хэмээн монголчилж, өөриймшүүлсний үр дүн... Мянгуужин бол сайхан залдгаараа Далан худалч Бэлэн Сэнгээ л гэсэн үг. Далан худалч маань илүү ч уран хошин байж магад.

Мянгуужин нь бодит хүн юм. Түүнийг Отто Фон Манхаузен гэдэг байжээ. Барон буюу өндөр язгуур угсаатай тэрбээр XVIII зууны дундуур Германд амьдарч, Орост цэргийн алба хааж, Түркүүдтэй байлдаж, адал явдал дүүрэн амьдрал туулсан бөгөөд нутагтаа эргэж ирснээс нь хойш түүний адал явдлын талаар хошин үлгэрүүд гарч эхэлжээ. Гэхдээ эдгээр үлгэрийг өөрөө бичдэг ч байсан байж магадгүй юм. (Энэ тохиолдолд уран сэтгэмжгүй нэгэн бол Отто Фон Манхаузеныг үнэхээр балай худалч хүн юм аа, ийм юм бичиж байдаг гэж харна. Харин уран сэтгэмжтэй нэгэнд бол тэрбээр нэн их хөгжилтэй, наргианч гайхалтай ховорхон оюун сэтгэлгээтэй хүн харагдана). Юутай ч тэр үед амьдарч байсан Германы зохиолч Р. Э. Распэ (1736-1794) эдгээр адал сонин түүхүүдийг эмхэтгэн, баяжуулж “Барон Мянгуужингийн бодол санаанаасаа ургуулсан түүх” нэртэйгээр хэвлүүлсэн нь тун хурдан амжилтад хүрчээ. Энэ ном XVIII зууны хоёрдугаар хагасын Германы утга зохиолыг хөгжүүлэхэд үлэмжхэн хувь нэмэр оруулсан төдийгүй дэлхийн хошин шог зохиолын шилдэг бүтээл болсон байна.

Энэ ном нь ЭРДЭНЭСИЙН САН цувралын 19-р боть болж, дэлхийн бусад хошин шог зохиолтой хамт хэвлэгдэв.
Энэ ботид орсон хошин шог зохиолууд

- МЯНГУУЖИНГИЙН АДАЛ ЯВДАЛ
- МОЛЛАГИЙН ХӨГТЭЙ ЯВДАЛ
- СЭЦЭН БИЙРБАЛ, ИХ АКБАР ХОЁР
- ТИЛЬ ОЙЛЕНШПИГЕЛИЙН ДОМОГ
- КИМ СОН ДАЛИЙН ЯВДАЛ
- ТҮШМЭЛ ЖАМБААГИЙН ХӨГТЭЙ ЯВДАЛ
- БЯЦХАН ШУЛАМ

01. Зарлал нэг: «Арлын орон японд сувилагчаар ажиллахад зуучлана. Тавигдах нөхцөл мэргэжлээрээ гурваас доошгүй жил ажилласан байх. Япон хэлний түвшин тогтоох шалгалтын N-3 зэрэгт тэнцсэн байх шаардлагатай. Цалин өндөр: Жилдээ 300 мянган юаний цалин олгож, байр хоолны асуудлыг ажил олгогч тал хариуцна. Та дээрх шаардлагуудыг хангаад нааштай хариу сонссон тохиолдолд зуучлалын хөлсийг японы талаас хүүгүй зээл авч шийдэх боломжтой. Зарлал хоёр: Японд Ай Ти инженерээр ажиллахад зуучлана. Эхний нэг хоёр жилдээ сарын 2000 мянган долларын цалинтай ажиллаж байгаад яваандаа мэргэжлийн ур чадвар дээшлэхийг харгалзан цалингийн хэмжээ 5000 долларт хүрэх боломжтой. Тавигдах нөхцөл: Япон хэлний түвшин тогтоох шалгалтын N-3 зэрэгт тэнцсэн байх шаардлагатай.

02. Энэ бол сүүлийн үед хятадын ажил олголтын сайтууд дээр маш их гарах болсон зар юм. Дээрх заруудаас харахад Япон хэлний төвшин тогтоох шалгалтын N-3 зэрэг гэж чухал босго байгаа нь харагдаж байна. Уг нь учрыг нь олсон хүнд бол тийм ч давшгүй хүнд даваа биш л дээ. Хятад улс сүүлийн жилүүдэд жил болгон 12 000 мянган Ай Ти инженерүүдийг Япон улс руу гаргаж байгаа нь улам бүр өсөн нэмэгдэх хандлагатай байна. Энэ нь хэлний түргэвчилсэн курсуудэд маш том боломж олгож байгаа болохоор Шанхай, Бээжин, Далянь, Чэндү зэрэг томоохон хотуудад тийм чиглэлийн сургалтын төвүүд хэдэн арваараа байгуулагдаж бэлтгэсэн сайн хүмүүсээ японы талд зуучилж байгаа ажээ.

03. Ай Ти инженерүүдийг хөгжингүй улс орнуудад нарийн мэргэжлийн, ердийн, анхан шатны төвшний хэмээн гурав хуваадаг нь 1:4:7 гэсэн тооны харьцаа оногдохоор байвал оновчтой төвшинд байна хэмээн үздэг ажээ.

04. Энэ мэт улс орны хөгжил, ард түмний ахуй амьдралд дэмтэй байж мэдэх мэдээлэл хятадын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, сайтуудаар дүүрэн байдаг л даа. Манайхан ч гэсэн түүнээс санаа аваасай гэсэндээ өөрийн таньдаг сонины эрхлэгчид хандан: «Чи өөрийн сэтгүүлчдээс сонгож байгаад хятад хэл сургаач. Тэгвэл найз нь туслаж болно шүү.» гэтэл өөдөөс: «Манайхан хятад зүгийн мэдээ материал тавиад байвал намайг хятад цусны хүн гэж хардах байлгүй.» гэсэн марзан хариулт өгсөн тухай би дээхэн нэг бичлэгтээ дурдаж байсан.

05. Саяхан нэг боломжийн өндөр тушаалтын төрийн түшээтэй уулзахдаа: «Японд сайн бэлтгэгдсэн сувилагч гаргавал жилдээ зуун сая төгрөгтэй тэнцэх хэмжээний цалин хөлстэй байж мэдэх юм байна лээ.» гээд ярьтал өөдөөс харин: «Япон шиг өндөр хэрэглээтэй нийгэмд зуун сая төгрөг гэдэг тийм их мөнгө биш.» гэдэг байгаа. Сая Японд байх хугацаандаа тэнд ч гэсэн зуун сая төгрөг асар их мөнгө байж мэдэхийг ойлгосон. Манайх уг нь японы талтай сувилагч гарах тохиролцоонд бараг л хүрээд байтал нэг хийрхүү төрийн түшээ: «Бид монгол бүсгүйчүүдээ гадаадын хөгшчүүлийн өтгөн шингэнтэй зууралдахыг бодлогын хувьд зөвшөөрөхгүй.» гэж айлдаад тас цохичихсон тухай дээхэн чих дэлсэж байсан нь бараг үнэний хувьтай буй за. Би өтгөн шингэн гэж арай зөөлрүүлэн хэлж байгаа юм шүү.

06. Америкийн хамгийн ашиг орлого, нэр хүндтэй ажлаар сувилагчийн мэргэжил шалгарсан. Дараа нь Ай Ти инженерүүд орж байгаа тухай та бүхэн уншсан байлгүй дээ. Ер нь америкад сувилагч нарын байр суурь эмчийнхээс ялгаа байдаггүй тухай тэнд ажиллаж амьдарч байгаа хүмүүс гадарлаж л таарна. Гэтэл манай томчууд болохоор өтгөн шингэнтэй зууралдуулан бодсоор байдаг байх гэж.

07. Ер нь Япон хэлний түвшин тогтоох шалгалтын N-3 зэрэгт тэнцсэн тохиолдолд зөвхөн Ай Ти инженер, сувилагч төдийгүй японы нийгэмд дутагдалтай байгаа 100 шахам мэргэжлээр ажил хийх боломж байдгийг японтой харилцаа төдийлөн сайнгүй хятад улс овсгоотой ашиглаж хүмүүсээ тийш нь илгээсээр байна. Мөртлөө өөрийн хүмүүсээ маш сайн бэлтгэж ашиг орлого сайтай салбарыг нь онилж явуулаад байгаа нь бас л нэг атаархал төрүүлэм зүйл мөнөөс мөн л дөө.

08. Бид хятадуудын муу санаатайг гайхах дуртай. Гэтэл нөгөө муу санаатай хятадууд маань бизнесийн энэ алтан боломжийг үндэстэн даяараа зарлаад бэлтгэгдсэн хүмүүсээ япон солонгос руу илгээгээд байдаг. Гэтэл манайд болохоор цөөн тооны хүмүүсийн хүрээнд энэ сайхан боломжийг мэдээд байгаа хэр нь хувийн бизнес болгочих юмсан гээд санааныхаа мухарт хав дараад байгааг бодоход учиргүй сайн хэрэг яавч биш байж таарна.

09. Би дээр солонгос гэдэг үгийг гар халтираад биччихсэн хэрэг биш юм шүү. 2030 он гэхэд нэг ажил хийж байгаа солонгос хүн 2,3 өндөр настанг тэжээнэ гэсэн хачирхалтай тоо баримт уншсан нь тэнд хүн амын хөгшрөлт хичнээн ноцтой байгааг илтгэж байна. Япон улс ч хүн амын хөгшрөлтөөрөө угаас зартай л даа. Гэтэл сая Тайваньд очихдоо хүн амын хөгшрөлт дээрх хоёр орноос ч ноцтой байдгийг олж мэдэв.

10. Шинзо Абэ ерөнхий сайд энэ оны арван сараас эхлэн гадаадын мэргэжилтэй ажилчид авах тал дээр хоёр ч удаа ойр ойрхон мэдэгдэл хийсэн. 2024 он гэхэд японд зөвхөн сувилагчийн хэрэгцээ 400 мянгаар яригдаж байгаа ажээ. Ай Ти инженерийн хэрэгцээний хувьд тэр өндөр хөгжсөн нийгэм бараг л «Хар нүхнээс» өөрцгүй гэж хятадын хэвлэлд бичиж байна. 2020 оны Токиогийн олимпийн бүтээн байгуулалттай холбогдоод дахин наян мянган барилгын чиглэлийн гадаад ажилчин авах шаардлага японы засгийн газарт тулгараад байгаа юм л даа. Сая Тайвань руу нисэж байхад засгийн газар нь гадаадын өндөр чадвартай ажилтан авах талаар мэдэгдэл гаргасан тухай тэндхийн сонин дээр гарсан байна лээ.

11. Манай Монгол улс дээрх улс орнууд руу хараар голдуу хар ажилчин гаргаад байгааг бид бүгдээрээ мэдэж байгаа. Одоо арай ондоо томоор сэтгэж оюунлаг ажиллах хүчийг тийшээ гаргавал улс орны маань хувьд Оюутолгой, Тавантолгойгоос дутахгүй их хувь нэмэр оруулж болмоор санагдана. Энэ алтан боломжийг түрүүлэн олж харсан хүний хувьд миний бие эхнэрийгээ дагуулан газар дээр нь очиж судлахаар Япон, Тайвань руу хөлгийн жолоо залсан болохыг нуух юун.

12. Газар дээр нь очсон хойно угаас зовхи нь босоо манай сэргэлэн залуус дээр дурдсан чиглэлээр ажилд орчихсон хөлөө олчихсон байхтай цөөнгүй тааралдаж байлаа. Миний санаж төсөөлж байснаас ч өргөн боломж байгаа нь тэдний ярианы зах зухаас ойлгогдож байв.

13. Одоо төр засгийн зүгээс үүсээд байгаа энэ нөхцөл байдлыг ашигтай боломж гэдэг талаас нь олж хараад «чулуу болгоосой» гэж хэлмээр байна. Азийн өндөр хөгжилтэй улс гүрнүүд хүн амын хөгшрөлт хэмээх нийгмийн үзэгдэлд дайрагдаж, төрөлт эрс буурсан төдийгүй ид хөдөлмөрийн насны залуучууд ажил хийх дургүйн улмаас ажилгүйчүүдийн дунд эзлэх хувь хэмжээ чамгүй өндөр байдгийг тэнд байх цөөн хоногийн хугацаанд хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл дээрээс уншиж байлаа. Гэтэл хүүхэд залуучуудын орон гэгддэг манай орны хувьд дээрх улс орнуудтай энэ чиглэлээр харилцан нөхвөрлөх өргөн боломж байгааг төр засгийн төвшинд ярьж шийдмээр санагдана.

Бид тураалтай цэрэг, траншейний хүүхэд, өвгөнтийн архичин, биеэ үнэлэгч, гэр бүлийн хүчирхийлэл, гэмт хэрэг, агаарын бохирдол, хорих анги, ядуурал, замын түгжрэлийг дэндүү их ярьлаа. Одоо арай холыг харж хоёрыг сэтгэж амьдармаар байна шүү дээ.

14. Мэдээжийн хэрэг гагц хэлж ярьж ярьснаар хамаг асуудал шийдэгдчихгүй л дээ. Хамгийн гол нь залуусаа энэ чиглэлд бодлоготой бэлдэх шаардлага урган гарч байна. Тэгж чадваас ард түмний аж амьдрал дээшлэхэд маш том түлхэц үзүүлэх, гадаадын шилдэг арга технологиос суралцах, тусгай мэргэжлийн сургуулиудын оюутны элсэлтийн асуудлыг шийдэх гээд дам дам олон эерэг үзүүлэлт илрэн гарах нь ч тодорхой. Тэр ч байтугай эмч сувилагч нарын нийгмийн үнэлэмжийг ойртуулж, япон солонгос руу ойролцоо тооны Ай Ти инженер, сувилагч нарыг хамт илгээхийг хүртэл давхар тооцох нь угтаа бол төрийн хар хайрцагны бодлогод хав дараастай байх учиртай зүйл баймаарсан.

15. Энэ бичлэгийн гарчигт дурдагдсан Япон хэлний түвшин тогтоох шалгалтын N-3 зэрэгт тэнцүүлэхэд чиглэгдсэн сургалт шинэ он гараад манай Гэгээ сургалтын төв дээр эхлэх болсныг та бүхэнд дуулгахад таатай байна. Энэ нь эцсийн дүндээ чадварлаг залуусыгаа өндөр хөгжилтэй улс оронд ажиллаж амьдарч хөлөө олоход нь туслах гүүр болох зорилготой гэдгийг та бүхэн ойлгож байгаа биз дээ. Тийм болохоор Ай Ти, анагаах, барилга, инженер зэрэг чиглэлээр суралцаж төгссөн залуус манай «Гэгээ сургалтын төвийн» япон хэлний ангид элсэн суралцахыг урьж байна.

16. Бид хоёр сар хятад хэл зааж сургаад түүнийхээ үндсэн дээр япон хэлийг үргэлжлүүлэн сургах тул анх суралцагсдын хувьд маш хүнд санагддаг япон хэлний ханз үсгийн бэрхшээлийг хялбар гэтлэн давах боломж олгох юм. Харин япон хэлний ярианы хэлний хувьд манай монгол хэлтэй дүрэм өгүүлбэрийн бүтэц нэлээд төстэй тул суралцахад төдийлөн төвөггүй. Заах арга зүй хийгээд сургалтын агуулгын талаарх нарийн мэдээллийг удахгүй та бүхэнд хүргэхээ амлаж байна.

Ө.Энхтүвшин: Бид Хөгжлийн банк гэж үр могой төрүүлчихжээ

Өнөөдрийн байдлаар манай орны нийт нутгийн 70 орчим хувьд цасан бүрхүүл тогтсоноос 2016 оны 15 аймгийн 110 сум, нийслэлийн 1 дүүрэгт өвөлжилт хүндрэх нөхцөл байдал үүсээд байна.