Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежерийн гаргасан “Албан татвар, төлбөр хураалтын хяналтын үзлэг шалгалтын удирдамж”-ийн дагуу нийслэлийн Татварын газраас Замын цагдаагийн албатай хамтран энэ сарын 20-ны өдрөөс эхлэн автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татвар, төлбөрөө төлөөгүй тохиолдолд замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй байхаар болжээ.

Автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хуулийн 7.1-д заасан тогтоосон хугацаанд албан татвараа төлөөгүй бол Зөрчлийн тухай хуулийн 7.5.1, 11.19.14-т заасны дагуу торгоно гэж заасан байдаг.

Автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хууль:

7.1. Хувь хүн нь авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн жилийн албан татварыг жилд нэг удаа тухайн жилийн 6 дугаар сарын 1-ний өдрөөс өмнө харьяалах татварын албанд төлнө. Хэрэв 6 дугаар сарын 1-нээс хойш авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийг импортоор оруулж ирсэн бол харьяалах татварын албанд тухайн жилдээ багтаан үлдсэн хугацаанд ногдох татварыг төлнө.

Зөрчлийн тухай хууль:

7.5.1. Агаар бохирдуулсны нөхөн төлбөрөө төлөөгүй бол учруулсан хохирол, нөхөн төлбөрийг гаргуулж хүнийг хорин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг хоёр зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.

11.19.14. Автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварыг хуульд заасан хугацаанд төлөөгүй бол төлбөл зохих татварыг нөхөн төлүүлж, хүнийг нөхөн төлүүлэх татварын 10 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар, төлбөрийг хуулийн хугацаанд төлөөгүй, замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй зөрчилтэй тээврийн хэрэгслийн жагсаалтыг www.smartcar.mn цахим хаягаас шалгана уу гэж нийслэлийн Татварын газраас мэдээлэв.

Ерөнхийлөгчийн хоригийг хэлэлцэж эхэллээ

“Чингис хаан” Олон улсын нисэх буудалд “Барилга байгууламжийг тэсрэх хэрэгслээр заналхийлэх үйлдэл буюу Код-7” сэдэвт бүрэн хэмжээний дасгал сургуулилт амжилттай болж өндөрлөлөө.

Ерөнхийлөгчийн хоригийн асуудлаар Ардчилсан намын бүлэг мэдээлэл хийлээ

Монгол Улсын Шадар сайд Ө.Энхтүвшин 2017 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдөр ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд И.К.Азизовыг хүлээн авч уулзав.

Монгол, Оросын Засгийн газар хоорондын монголын хэсгийн даргын хувьд хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг Стратегийн түншлэлийг хөгжүүлэх Дунд хугацааны хөтөлбөрийн хүрээнд өргөжүүлэн хөгжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллана гэдгээ Шадар сайд илэрхийлэв.

Засгийн газар хоорондын комиссын 21 дүгээр хуралдааныг энэ онд багтаан хийх, Бүс нутаг, хил орчмын хамтын ажиллагааны болон Боловсрол, шинжлэх ухааны хамтын ажиллагааны Дэд комиссыг ч ойрын үед хуралдуулах шаардлагатайг тэмдэглэв.

ОХУ-д мах, махан бүтээгдэхүүн, ноос, ноолуур, арьс шир, нэхий эдлэл зэрэг бүтээгдэхүүнийг их хэмжээгээр нийлүүлэх боломжтой ч Оросын талын гааль, татварын асуудлаас болж ахиц гардаггүй. Иймээс цаашид тарифын болон тарифын бус хориг саадыг арилгах чиглэлээр хамтарч ажиллая гэж Шадар сайд хэллээ. Евразийн эдийн засгийн холбоотой Чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулах саналыг ОХУ хүлээн авч хамтарсан судалгааны баг байгуулах болсонд тэрээр талархал илэрхийлэв.

Уулзалтаар ОХУ-аас авах хөнгөлөлттэй зээл, төмөр зам, дэд бүтэц, эрчим хүч, байгаль орчин, хил орчмын бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, Монгол, Орос, Хятадын “Эдийн засгийн коридор”-ын хүрээнд хэрэгжүүлэх төсөл зэргийн талаар санал солилцов гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны 30 жилийн ойг угтуулан энэ салбарт олон жил уйгагүй хөдөлмөрлөсөн Байгаль орчны гавьяат ажилтан, профессор Ц.Дамдинтай ярилцлаа. Түүнийг БОАЖЯ-наас хүндтэй мэргэжилтнүүдийнхээ нэгээр нэрлэж, энэ салбарын үүх түүхийг нэг бүрчлэн ярих хүн хэмээн онцолсон юм.

-Таны амьдралын ихэнхи цаг хугацаа Байгаль орчны яамтай салшгүй холбоотой. Энэ жил яамны 30 жилийн ой тохиож байна. Хоёулаа ярилцлагаа анх энэ яамны босгыг давж ажил, амьдралын гараагаа эхэлж байснаас тань эхлүүлэх үү?

-Үнэхээр цаг хугацаа гэдэг хурдан юм. Миний амьдралын 30 жил энэ яамтай салшгүй холбоотой. Би МУИС-ийг агнуур зүйч мэргэжлээр дүүргэсэн анхны 11 хүний нэг юм. Улсын төлөвлөгөөний комисст “Байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах” асуудал хариуцсан анхны ажилтан төдийгүй түүхэнд ийм мэргэжлийн анхны хүн, Шинжлэх ухаан техник, байгаль орчны хэлтсийн анхны ажилтан гээд надад олон зүйлээр анхдагч болсон ховор тохиолдлууд олон бий л дээ. Ямар сайндаа л 2007 онд “Өнөөдөр” сонин надад “Анхны Дамдин” гэдэг нэр өгч ярилцлагыг минь нийтлүүлж билээ. Саяхан л 20 жилийн ой тохиож байсан санагдах юм. Гэтэл хэдийнэ 30 жилийн ой болчихжээ. Сургуулиа дөнгөж төгсчихсөн ид залуу явахад минь сургуульд Улсын төлөвлөгөөний комиссын нэгдүгээр орлогч дарга, төрийн сайд П.Жасрай гуайн гарын үсэгтэй албан тоот ирсэн гэдэг. Тухайн үед МАХН-ын Төв Хорооны Улс төрийн товчооны шийдвэрээр БНМАУ-ын үйлдвэрлэх хүчний хөгжил, байршлын 1990 он хүртэлх хугацааны ерөнхий схемийг ЗХУ-ын мэргэжилтнүүдтэй хамтран боловсруулах болсон тухай дурьдаад, уг схемд “Байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөц баялгийг зөв зохистой ашиглах” гэсэн бие даасан бүлэг орсон тул танай сургуулийг биологич, агнуур зүйч мэргэжлээр төгссөн Ц.Дамдинг манай мэдэлд өгнө үү гэж бичиг хүргүүлсэн байдаг юм. Ингэж л энэ салбарт хөл тавьж, анхны ажлын гараагаа эхэлж байлаа. Одоогийн Байгаль орчны яамыг 1987 онд энэ нэртэйгээр байгуулахад гар бие оролцож явсан юм шүү дээ.

-Та тэгвэл бүр яам болох эхлэлийг нь хамт тавилцаж байжээ?

-Яам байгуулалцаж явсан гэж хэлэхэд арай томдоно. Харин энэ салбарын асуудлыг атгаж, зангидаж байсан төв байгууллагад нь ажиллаж байсан нь миний хувьд том ололт, давуу тал байсан гэж хэлэхэд ононо. П.Жасрай даргын албан тоотын дагуу би Улсын төлөвлөгөөний комисст байгаль орчны асуудал хариуцсан анхны хүн болж Байгаль орчны яамыг байгуулагдах хүртэл ажилласан даа. Энд ажилласан жилүүд миний хувьд төрийн ажлын дөр сууж эхэлсэн амьдралын минь маш чухал үе байлаа. Эндээс сурсан туршлага, практикаар би яамандаа ажилласан. Энэ жилүүдэд би дөрвөн ч газрын дарга, хэд хэдэн сайдын зөвлөхөөр ажиллаж байжээ.

-Энэ хугацаанд хэдэн сайдтай хамтран ажиллаж байв. Сайд бүрийн ажлын арга барил өөр л байсан байх?

-Ингээд харахад би 10 сайдтай ажиллажээ. Бүгдийнх нь л ажлын арга барил өөр байсан. Манай яамны анхны сайд чинь У.Мавлет гуай шүү дээ, өмнө нь Гоелоги, уул уурхайн яамны сайд байсан. Яам байгуулагдаад удаагүй байхад У.Мавлет сайд санаачлан ЗХУ-ын Байгалийн яамны туршлагыг судлуулах ажлын хэсгийг томилж Москвад илгээсэн юм. Эндээс Байгаль орчны яамны бодлого зорилтод тусгуулж хэрэгжүүлэх олон туршлага олж авч байсан даа. Сайд бүр л өөрийн онцлогтой байсан. Гар нийлж хамтран ажиллаж, энэ салбарт хийхээ хийцгээсэн хүмүүс гэж бодддог юм.

-Олон сайдтай ажиллаж байсан танд мэргэжлийн бус хүн энэ салбарт сайдаар ажиллах нь ажилд хэр нөлөөтэй санагдаж байв?

-Мэргэжлийн хүн байна уу, үгүй байна уу энэ бол чухал биш гэдгийг би ажлынхаа 30 жилийн туршлагаар нотолсон. Гар нийлж ажилласан 10 сайдын 2 нь л мэргэжлийн хүн байсан. Гэхдээ бүгд салбараа ойлгож, өөрсдийн хувь нэмрээ оруулсан. Гол нь сайн мэргэжилтэн, тогтвортой боловсон хүчний бодлого хамгийн чухал. Түүнчлэн сэтгэл зүтгэлтэй, сайн зохион байгуулагч байж чадвал мэргэжлийн хүн биш байсан ч энэ салбарыг дор нь чиглүүлээд, газардуулахгүй аваад явчих юм байнаа гэдгийг би ойлгосон.

-2014 онд Байгаль орчны сайдын зөвлөхөөр ажиллах хугацаандаа байгаль орчны салбар дахь Япон, Монгол хоёр улсын харилцааг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан гэж таньд Японы Элчин сайдын нэрэмжит өргөмжлөл өгч байсан. Түүнчлэн Япон улсын Засгийн газрын Усны нөөцийн салбарын буцалтгүй тусламжаар “Цэнгэг усны нөөц, байгаль хамгаалах төв”-ийг барьж байгуулах ажилд гол үүрэг гүйцэтгэсэн гэж таны ажлыг үнэлж байсан шүү дээ. Та энэ талаараа ярьж өгөөч?

-Би япончуудтай 2000 оноос хойш ажилласан. Байгаль орчныг хамгаалах чиглэлээр хамтран ажиллаад 17 жил болчихжээ. Япончуудын төсөл бичих арга барил гэдэг маш нарийн. Анхандаа бичсэн төсөл минь гологдоод 10 гаруй удаа буцаагдаж байлаа. Яван чангарсаар сүүлдээ тэдний хүсээд байгаа төслийг бичиж чадсан. Үнэхээр туршлага болдог юм билээ. Ингээд би манай орноос бүртгэгдсэн Өгий нуурын дэргэд Олон улсын жишиг загвар бүхий “Мэдээлэл, сургалтын төв” байгуулах төслийг боловсруулсан юм. Төслөө Япон улсын байгаль орчны холбогдох байгууллагуудад илгээж хөөцөлдсөн. Үүний дүнд тус улсын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжийн хүрээнд Өгий нуурын дэргэд дэлхийн жишиг цогцолбор төв байгуулагдах суурь тавигдсан юм. Өнөөдөр энэ төв орон нутгийн иргэд болон гадаад, дотоодын жуулчид, манай байгалийн талын мэргэжлийн хүмүүсийн очих дуртай газрын нэг болсонд баярлаж явдаг даа. Гадны маш олон төсөл манайд орж ирдэг. Ялангуяа Япон улсаас бидэнд олон ч удаа буцалтгүй тусламж үзүүлж, томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдийг дэмжиж хөрөнгө оруулж ирсэн. Гол нь бид төслөө эхлүүлсэн бол заавал дуусгаж үр өгөөжийг нь хүртдэг байх ёстой. Ганц Япон ч гэлтгүй бусад улс орноос орж ирсэн төслүүдийг ажил болгож, үр дүнг нь заавал хүртэх нь чухал.

-Та нийт хичнээн төсөл, хөтөлбөр эх орондоо амжилттай хэрэгжүүлсэн бэ?

-Эргээд харахад би яамандаа ажилласан жилүүддээ нийт 20 орчим тэрбум төгрөгийн гадны төсөл хөтөлбөрийг эх орондоо амжилттай хэрэгжүүлсэн байдаг юм билээ. Дээрх төслөөс урам орж, би дараагийн төслийн ажилдаа ханцуй шамлан орж байлаа. Энэ нь Японы Элчин сайдын онцолж хэлсэн тэр төслийг “Байгаль орчныг хамгаалах олон улсын төв” нэртэйгээр анх бичиж, байгаль орчин, усны нөөцийн асуудал хариуцсан салбарт хүргүүлж, туслалцаа хүсч байсан юм. Гэвч энэ нь манай тэр үеийн ханшаар 10 гаруй тэрбум төгрөгийн өртөгтэй томоохон барилга байгууламж байсан тул төсөл маань гурван ч удаа буцсан. Нэмж тодотгох, засах шаардлага олон гарсан ч би ухраагүй. Уйгагүй хөөцөлдсөний дүнд 2010 онд уг төсөл батлагдаж, 2012 оны аравдугаар сарын 10-ны өдөр “Цэнгэг усны нөөц, байгаль хамгаалах төв”-өө яаманд хүлээлгэж өгч байлаа. Маш өвөрмөц дизайнтай, яг л миний гадаадад харж байсан шиг их, бага, дунд танхимуудтай баригдсан. Дотор талд нь сандал, ширээнээс авахуулаад орчин үеийн тоног төхөөрөмжөөр иж бүрэн тоноглогдсон. Тэрчлэн судалгаа шинжилгээ хийх лаборатори, сургалт сурталчилгааны бага оврын телевизийн студийн тоног төхөөрөмжөөр иж бүрэн тоноглосон танхимтай. Ийм төв манай байгаль орчны салбарт урьд хожид байгаагүй, хамгийн том барилга болсон юм.

-Үндсэн хуулийн Цэцийн байрны урд талд байдаг барилга мөн үү?

-Тийм. Анх энэ барилгыг барьж байхад гаднаас нь харчихаад хүмүүс “Хүүе Дамдин минь чи чинь шорон бариад байгаа юм уу” гэж хүртэл гайхаж асууж байлаа. Тэр битгий хэл энэ барилгын газрыг улс авна гэж хүртэл үзээд би чинь хувийн зардлаараа хашаа тойруулж бариад “Энд Япон Улсын тусламжтайгаар Байгаль хамгаалах олон улсын төв баригдана” гэсэн бичиг бүхий том шон босгож байж билээ. Одоо эргээд харахад энэ бүхэн дурсамж болж үлджээ.

-Одоо та ямар ажил хийж байгаа вэ. Мэдээж салбартаа мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа байх?

-Тэгэлгүй яах вэ. Яамныхаа ажлыг хүлээлгэж өгчихөөд, үүднээс нь гарав уу, үгүй юу л надад ажлын санал ирсэнд би баярлаж явдаг. “Ногоон Ази” төслийн багийнхан надтай уулзаж хамтран ажиллах санал тавьж, 2020 он хүртэл уг төсөл дээр ажиллах гэрээтэй байгаа. Энэ төслийн хүрээнд 7 аймгийн 200 гаруй хүнийг ажлын байраар хангаж ажиллаж байна. Нөгөөтэйгүүр “Монголын анчдын нийгэмлэг” хурлаа хийж, намайг даргаараа сонгосон болохоор эндээ бас ажилтай. Мөн энэ салбарт олон жил ажилласан туршлагаа залуустаа хуваалцаач гэсний дагуу Байгаль орчин менежментийн “Эко Ази” дээд сургуульд болон ХААИС-д цагийн багшийн ажил хийж байна. Мөн УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол сайд болсныхоо дараа “Усны сав газрын зөвлөлүүд”-д ажиллаж байгаа хүмүүсийг чадавхижуулахад туршлагаа хуваалцаж, төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлж ажиллаач гэдэг санал тавьсан. Ингээд сурснаараа олон жил хамтарч ажилласан Япон улсдаа л хандлаа. Манай яаманд ажиллаж байсан Японы Сэжү их сургуулийн профессор Цүбочи гэх найз руугаа хэлээд маш олон судалгааны материал цуглуулсан. Ингээд энэ ажлын хүрээнд Цүбочи Монголд ирж уулзаад төслөө эхлүүлж, Азийн хөгжлийн банкны төлөөлөгчидтэй уулзахаар явсан нь ирэх онд бараг хэрэгжихээр болоод байна. Энэ бол миний бүтээхээр зүтгэж яваа нэг том ажил юм.

-Халиу гэх нэн ховор амьтныг Монголд нутагшуулахаар БНСУ-ыг зорьсон ажил тань амжилттай юу?

-Би “Ногоон Ази” төслийн багийнхантайгаа БНСУ-д ажиллаад ирсэн юм. Өгий нуурын усны түвшин сүүлийн жилүүдэд эрс багасч байгаа учир солонгосчуудтай хамтран төсөл бичсэн. Энэ төсөл БНСУ-ын КОЙКА олон улсын байгууллагад очоод байгаа тул тэнд ажиллах шаардлага гарсан. Энэ үеэр тус улсын халиуны аж ахуйд очсон юм. Халиу манай оронд байдаг хэдий ч нүдээр үзсэн тохиолдол тун цөөхөн байдаг юм билээ. Халиу нь хил орчмын голд л байдаг учраас манай улсад нутагшуулах, үржүүлэх боломж бий эсэхийг судалж үзсэн юм. Солонгосчууд Сөүл хотын дундуур урсдаг Хан мөрөнд халиу нутагшуулах ажлыг эхлүүлээд байгаа. Тус улсын Засгийн газраас халиуг нутагшуулахад 8 тэрбум вон зарцуулахаар төлөвлөж байгаа билээ. Тэд эхлээд Хан мөрөнд халиу нутагшуулах ажлаа амжилттай дуусгаад, дараа нь энэ талаар ярилцаж хамтран ажиллах нөхцлийг судлах болно гэдгээ хэлсэн.

-Цаашид мөн мэргэжлийнхээ дагуу таны зүгээс ямар ажлууд хийхээр төлөвлөж байна вэ?

-Миний бүтээхээр зорьж буй нэг том ажил бол манай улс өнгөрсөн онд НҮБ-ын Миниматагийн конвенцид нэгдсэн байдаг. Энэ нь химийн хорт бодисын эсрэг конвенц юм. Манай улсад сүүлийн жилүүдэд мөнгөн усны хор хөнөөлийн асуудал маш ноцтой хэмжээнд хүрээнд байна. Японд мөнгөн усыг анх Минимита хотод хэрэглэж байснаас болж тус хот сүйрлийн хэмжээнд хүрч хор, хохирол нь өнөөг хүртэл явж байгаа гунигтай жишээ байдаг. Тиймээс энэ хор хохирлыг таниулах үүднээс Минимата хотын зүгээс мөнгөн усны хор хохирлыг таниулах үзэсгэлэнг дэлхийн 100 гаруй улсаар аялуулсан байдаг юм. Энэ үзэсгэлэнг Монголдоо 3 сар аялуулах ажлыг хөөцөлдөж явна. Учир нь өнөөдөр ч манай улсад уул уурхайд гар аргаар алт олборлогчдын дунд мөнгөн усыг хэрэглэсээр байгаа явдал байна. Энэ бол маш ноцтой. Үүнийг бид хэлээд ойлгуулж чадахгүй. Тиймээс тус үзэсгэлэнг үзэхэд л мөнгөн усны хор хохирол ямар аймшигтай юм бэ гэдгийг ойлгох болно. Энэ ажлын хүрээнд би энэ сарын 20-нд Япон улсыг зорих гэж байна. Гэхдээ үүнд яамны дэмжлэг маш чухал хэрэгтэй байгааг дурьдах нь зүйтэй байх.

-Шинэ сайд таны энэ ажлыг дэмжинэ гэдэгт итгэлтэй байна уу?

-Энэ ажлыг минь дэмжинэ гэдэгт бүрэн дүүрэн итгэлтэй байгаа.

-Ярилцсанд баярлалаа. Таны цаашдын ажилд амжилт хүсье.

Эх сурвалж: Medee.mn

Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газраас хүүхдийн хөгжих, нийгмийн амьдралд оролцох, өсвөр насныхны авьяас чадвар, давуу тал, ололт амжилт, үлгэр дуурайллыг алдаршуулах зорилгоор уламжлал болон тодруулдаг “Оны шилдэг хүүхэд”-ийг энэ жил 26 дахь жилдээ шалгаруулах гэж байна.

Монголын рок попын ертөнцөд өөрийн гэсэн орон зай, үзэгч, сонсогчтой “GUYS” хамтлаг энэ жил 20 “насныхаа” ойтой золгож байна.

ТЕГ-ын дарга асан Б.Хурцын хувь заяаг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч шийдэхээр шийдлээ хүлээж, басхүү олны анхаарлыг татсан сэдэв болоод байна. Хууль зүй дотоод хэргийн сайдтайгаа “дайн” зарлаж, улмаар ажлаасаа чөлөөлөгдөөд буй Б.Хурцыг Засгийн газрын хуралдаанаар Монгол Улсаас БНСУ-д суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхэт Элчин сайдаар томилуулахаар болж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид санал хүргүүлээд буй.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2017 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 257 дугаар тогтоол, ХХААХҮ-ийн Сайдаас өгөгдсөн үүргийн дагуу шүлхий болон бог малын мялзан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх шаардлагатай нийт 5,1 тэр бум төгрөгийн вакциныг ОХУ-ын Бүх холбоотын мал амьтны эрүүл мэндийн төвтэй шууд гэрээ хийх замаар худалдан авахаар болсон. Энэ ажлын дагуу ОХУ-аас 15 сая тун вакциныг 337,5 мянган ам.доллараар худалдан авч, Увс, Баян-Өлгий, Ховд, Говь-Алтай, Завхан гэсэн баруун таван аймаг руу хүргүүлж эхэллээ.

Бог малын мялзан өвчний вакцины 9,6 сая тунг улсын нөөцөд үлдээх юм. Харин үлдсэн 5,4 сая тунг баруун таван аймагт хувиарлан хүргүүлэх ажлыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны харьяа Мал эмнэлэг, үржлийн газраас зохион байгуулж байна. 2016 онд анх дэгдсэн мялзан өвчнөөр 12996 бог мал хорогдсон бол 2017 онд 5500 орчим толгой Монгол бөхөн хорогджээ.

Олон улсын стандартад нийцсэн уг вакцинжуулах ажлыг малд хийснээр мялзан өвчний дархлаа тогтоож, өвчнийг 5 жил хяналтандаа авах боломжтой гэж Мал эмнэлэг, үржлийн газраас мэдээллэсэн. Түүнчлэн мялзан өвчний тархалтыг бууруулах, урьдчилан сэргийлэх вакцинжуулалтын ажил цаг хугацааны хувьд давчуу байгаа ч аймаг, сумдын мал эмнэлэг, үржлийн тасгуудаар дамжуулан зохион байгуулах тал дээр анхаарч ажиллах чиглэлийг ХХААХҮ-ийн Сайд Б.Батзориг өглөө.

Ихэнх нутгаар их хэмжээний цас орсонтой холбогдуулан Өвөрхангай аймаг, Бүрд сум Их-Боригдой багийн “Шартын даваа” гэдэг газар /аймгийн төвөөс зүүн хойд 120 км-т/ Улаанбаатар хотоос Өвөрхангай, Ховд, Өвөрхангай аймгаас Улаанбаатар хотын чиглэлд зорчиж явсан ачааны болон суудлын автомашин цасанд суусан дуудлагаар /2017.11.06-ны өдрийн 08:35, 10:10 цагт/ аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах аврах 12-р ангийн алба хаагчид ажиллан нийт 53 зорчигчтой, 4 автомашиныг цасанд суусаныг татан гаргасан байна гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

УИХ-ын гишүүн, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзоригтой ярилцлаа.

-Засгийн газраас, Ажил олгогч эздийн холбоо, Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн холбоотой гурван талт хэлэлцээр хийж төрийн албан хаагчдын цалингийн урамшуулалд энэ жил 55.4 тэрбум, ирэх жил дахин 56.2 тэрбум төгрөг олгох тохиролцоонд хүрлээ. Гэхдээ үүнийг зөв, буруу гэсэн байр суурь гарч байна. Таны тайлбар?

-Төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх шаардлага байгаа. 2014 оноос хойш төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлж чадаагүй. Энэ хугацаанд нийлбэрээрээ инфляцийн төвшин 20 орчим хувиар нэмэгдсэн. Нөгөө талаар Төрийн албаны тухай хуульд “Төрийн албан хаагчийн дундаж цалин хөлс нь хувийн хэвшилд ажиллаж буй ажиллагсдын дундаж цалингаас таван хувийн хэлбэлзэлтэй болох юм бол нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч байна” гэсэн заалт байдаг. Одоо төрийн албан хаагчдын цалингийн дундаж нь хувийн хэвшилд ажиллагсдын цалингийн дунджаас тав битгий хэл 17.3 хувиар бага байна. Тийм учраас төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх зайлшгүй шаардлага бий.

-Гэхдээ цалин нэмэхгүйгээр нэг удаагийн урамшуулал олгохоор болж байна шүү дээ?

-Олон улсын валютын сантай гэрээ байгуулахдаа 2017, 2018 онд төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй гэж тусгасан. Шинэ Засгийн газар байгуулагдсаны дараа Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх ОУВС-гийн Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөрийг үргэлжлүүлнэ гэдгээ илэрхийлсэн байгаа. Ер нь бол олон улсын донор байгууллагуудын санхүүжилтийг авч байж богино хугацаанд эдийн засгаа эрчимжүүлэх, хямралаас гарна. Тиймээс Засгийн газар гэрээгээ зөрчихгүйгээр төрийн албан хаагчдын бодит орлогыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай гэж үзсэн. Энэ дагуу ажлын хэсэг ОУВС-гийнхантай уулзахдаа инфляцийн төвшинтэй уялдуулж багш нарын цалинг нэмэх шаардлага байна, хуульд зааснаас нэлээд зөрүүтэй явж байна гэдгийг ярилцсан. Ингээд ОУВС-гийн зүгээс үндсэн цалинг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг дэмжихгүй, харин үр дүнгийн урамшуулал олгож болно гэсэн тохиролцоонд хүрсэн. Тэр дагуу урамшуулал олгохоор болсон.

-Төрийн албан хаагчдад нэг удаагийн буцалтгүй тусламж маягаар мөнгө тараах нь хэр зөв шийдэл вэ?

-Хувийн хэвшилд ажиллагсад ажил олгогч байгууллагатайгаа хөдөлмө­рийн гэрээ байгуулдаг. Төрийн захиргааны албан хаагчид бол үр дүнгийн гэрээ байгуулдаг шүү дээ. Тийм учраас үр дүнгийн гэрээгээ дүгнээд урамшуулал олгоё л гэж байгаа хэрэг. Энэ бол нэг удаагийн арга хэмжээ биш. Цаашдаа авч явах зүйл. Нөгөө талаас хүн болгонд тэгшитгэж 300 мянган төгрөг олгох асуудал байхгүй. Ажлынх нь үр дүнгээс хамаараад ялгамжтай урамшуулал олгох асуудал бий. Ер нь бол урамшуулал нь цалин хөлсний бүрэлдэхүүн хэсэг гэдгийг иргэд маш сайн мэдэж байгаа байх.

-Ялгамжтай олгоно гэдгээ тодруулахгүй юу. Эхлээд бол төрийн албан хаагч бүр 300 мянган төгрөг авах юм байна гэсэн ойлголттой байсан шүү дээ. Хэн ялгамжийг нь тогтоох юм?

-Засгийн газар урамшуулал олгох ерөнхий журмыг нь батална. Гурван талт улсын хэлэлцээр байгуулахдаа бид “Эрүүл мэнд болоод боловсролын салбарт ажлыг нь дүгнэж урамшуулал олгох журмаа үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагуудтайгаа хамтарч ярь, салбарынхаа хамтын гэрээ хэлэлцээрээр энэ асуудлуудаа зохицуулаад явах нь зүйтэй” гэж үзсэн. Өөрөөр хэлбэл ажилтны эрх ашгийг хамгаалж ажилладаг үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагыг ажил дүгнэх, урамшуулал тогтооход оролцуулахаар гурван талт хэлэлцээрээр ойлголцсон.

-Гурван талт хэлэлцээр хийсний дараа цалин хөлс нэмүүлэх шаардлага тавьсан жагсаал, цуглааны асуудал цэгцрэх байх гэж бодож байлаа. Гэвч Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн багш нарын холбоо нь ажил хаяна, нэг удаагийн тэтгэмжийг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж мэдэгдэл хийсэн. Та үүнийг хэрхэн харж байна вэ?

-Ер нь бол гурван талт хэлэлцээрт нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлыг Засгийн газар богино хугацаанд шийдсэн. Шинэ Засгийн газрын бүрэн бүрэлдэхүүн батлагдсаны маргааш нь л өргөтгөсөн хуралдаанаараа нийгмийн түншүүдийнхээ саналд хүндэтгэлтэй хандах ёстой гээд Засгийн газар төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүн, удирдамжийг нь батлаад нэмэлт хэлэлцээрт ороод явсан. Хэлэлцээр тав, зургаан өдөр үргэлжилж талууд харилцан ойлголцоод, зөвшилцөлд хүрч гэрээнд гарын үсэг зурсан. Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн холбоо гэрээнд орж байгаа гурван талын нэг нь шүү дээ. Нэг хэсэг нь зурчихаад нөгөө нь зураагүй бол гэрээ хүчинтэй байхгүй. Үйлдвэрчний эвлэл дэмжээд гарын үсэг зурсан учраас энэ гэрээ хүчин төгөлдөр гэж би ойлгож байгаа. Тиймээс хэлэлцээр байгуулагдсан болон хэлэлцээ явагдаж байгаа шатанд Хөдөлмөрийн тухай хуульд ажил хаяхыг хориглодог. Хэлэлцээр байгуулагдсан учраас ажил хаях хууль эрх зүйн үндэс байхгүй гэж би харж байгаа.

-Тэгэхээр Боловсролын салбарын үйлдвэрчний эвлэлээс ажил хаялт зохион байгуулахаар зэхэж байгаа нь хууль бус байх нь ээ?

-Салбарын үйлдвэрчний эвлэл ажил хаялт зарлаж буйг би бүрэн хууль зүйн үндэстэй гэж үзэхгүй байгаа. Салбарын үйлдвэрчний эвлэл салбарынхаа яамтай хамтын гэрээ байгуулж ажилладаг. Би боловсролын үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагын яамтайгаа байгуулсан 2017, 2018 оны гэрээг нь үзсэн. Тэр гэрээнд нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлсийг боловсронгуй болгох талаар яам, үйлдвэрчний эвлэл хамтран ажиллана гэсэн байсан. Харин цалинг тэдэн хувиар нэмэгдүүлнэ гэдэг нь салбарынхаа гэрээ хэлэлцээрт тусаагүй юм билээ. Тэгэхээр салбарын хамтын гэрээ хэлэлцээрт тусгаагүй асуудлаар шаардлага тавьж ажил хаях нь бас хуулийн хувьд хязгаарлагдсан асуудал. Тиймээс өдөөгийн Хөдөлмөрийн хуулиар аваад үзэх юм бол ажил хаялт хийх хууль эрх зүйн үндэс байхгүй гэж миний хувьд үзэж байгаа. Мэдээж, ажил хаях гэж байгаа хүмүүс өөр өнцгөөс нь ярьж байгааг үгүйсгэхгүй.

-Гурван талт гэрээ байгуулахдаа боловсролын салбарынхныг оролцуулсан биз дээ?

-Ер нь бол бид боловсролын байгууллагын төлөөлөл, үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагууд, багш нарын цалин нэмэгдүүлэх түр хорооныхонтой уулзаад хоёр асуудал дээр хамтарч ажиллая гэж тохирсон шүү дээ. Нэгдэх нь, багш нарын цалин хөлсний тогтолцоо, системийг боловсронгуй болгох талаар хамтарч ажиллах юм. Ялангуяа багш нарын цалинг ажлын үр дүн, ачаалал, ур чадвар, ажлын байрныхаа нөхцлөөс хамаарч ялгамжтай болгоё гэж байгаа. Үүнийг хийхэд багш нар хамтарч ажиллая гэсэн. Сангийн сайд, Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайд, БСШУС-ын сайдын хамтарсан сайдын тушаал гараад багш нарын төлөөллийг оруулаад цалин хөлсний тогтолцоог боловсронгуй болгохоор ажиллаж байна. Хоёрдугаарт, багш нарт нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, урамшуулал олгож байгаа тогтолцоог бас боловсронгуй болгоё гэдэг санал тавьж байгаа. Би үүнийг дэмжиж байгаа. Би ажлаа хүлээж аваад боловсролын салбарт нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс олгож байгаа журмуудыг авч үзсэн. Бас жаахан нүсэр, хэт олон журмаар нэмэгдэл хөлсийг зохицуулж байгаа асуудал байгаа юм билээ.

-Тухайлбал?

-Засгийн газрын долоон тогтоол, БСШУС-ын сайдын дангаараа болоод бусад сайд нартай хамтран баталсан таван журам нийтдээ 12 журмаар багшид нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, урамшуулал олгох асуудлыг зохицуулж байгаа юм байна лээ. Ийм олон журмаар зохицуулна гэдэг багш нарт маш их дарамт үүсгэж байгаа хэрэг. Нөгөө талаасаа захирал, менежерүүдэд үзэмжээрээ асуудлыг шийдэх боломж бололцоог олгож байна гэж бид үзэж байгаа. Тийм учраас багш нарынхаа саналыг хүлээж аваад эдгээр нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, урамшуулал олгох асуудлыг боловсронгуй болгоё, цэгцлэе, хүнд чирэгдэлгүй байх тогтолцоог бий болгоё гээд гурван сайдын тушаал гаргаад ажлын хэсэг байгуулсан. Тэгэхээр дүгнээд хэлэхэд ажил хаяхтай холбоотой хуулийн гарц гаргалгаа бүрхэг асуудлууд бий. Мөн ийм нөхцөлд ажил хаяна гэж байгаа нь хэлж ярьснаасаа өөр зүйл хараад яваад байна уу гэж бодож байна.

-Та өмнө нь Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын дэд сайдаар чамгүй хугацаанд ажилласан. Мөн Хөдөлмөрийн сайдаар ажиллаж байсан энэ салбартаа шинэ хүн биш. Одоо ямар чиглэлд анхаарч ажиллаж байна вэ?

-Ажлаа аваад бид ирэх оны төсвийн төсөл боловсруулах ажилд нэлээд анхаарал хандуулж ажиллалаа. Ялангуяа ирэх оны төсөв дээр нийгмийн хамгааллын асуудлыг нэлээд эрчимжүүлэх, төсвийг эдийн засгийн багахан өсөлтийг хүн рүүгээ чиглэсэн төсөв болгоход анхаарч ажилласан. Сангийн яам, ОУВС-гийнхантай хамтарч ажиллалаа. Үүний үр дүнд ирэх жилд сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт амлаж байсан хүний хөгжил, нийгмийн хамгааллын бодлогууд хэрэгжихээр төсөвт тусч байгаа.

-Жишээлбэл?

-Багш нарын бодит орлогыг нь нэмэгдүүлж урамшуулал олгохын зэрэгцээ ахмадын тэтгэврийг нэмэгдүүлэх талаар төсөв дээр тусгаж өглөө. Хүүхдээ гурван нас хүртэл харж асарч байгаа ээжүүдэд сар тутам 50 мянган төгрөгийн тэтгэмж өгөхөөр ирэх оны төсөвт оруулсан. Олон хүүхэдтэй өрх толгойлсон эцэг, эхэд улиралд 240 мянган төгрөгийн тэтгэмж олгож байх асуудал ч багтаад байгаа. Мөн амьжиргааны төвшин доогуур орлоготой өрхүүдэд хүнсний нэмэлт дэмжлэг үзүүлдэг хөтөлбөр бий. Энэ хөтөлбөрийн хамрах хүрээг өргөжүүлж 120 орчим мянган хүн хүнсний нэмэлт дэмжлэгт хамрагддаг байсан бол 240 мянган өрх болгож нэмэгдүүлэх гэж байна. Малчдын хөдөлмөр цаг наргүй, байгалийн хатуу ширүүн нөхцөлд явагддаг тул тэдний тэтгэвэрт гарах насыг таван жилээр наашлуулсан хууль тогтоомжийг ирэх оноос хэрэгжүүлж эхлэх гэж байгаа. Үндсэндээ нийгмийн хамгааллын бодлого дээр өмнөх жилүүдээс жаахан ухарсан, дордуулсан юмнуудыг засч хүн рүүгээ чиглэсэн ажлаа түлхүү явуулахаар нэлээд анхаарал хандууллаа.

-Нийгмийн халамжийн чиглэлээр нэлээд зүйл нэмэгдсэн харагдаж байна л даа. ОУВС-тай үүнийгээ тохирсон уу?

-Миний сая ярьсан нийгмийн хамгааллын чиглэлээр авч байгаа арга хэмжээнүүдийг ирэх оны төсөвт тусгахдаа бүгдийг нь ОУВС-гийн манай улсад ирж ажилласан ажлын хэсэгтэй уулзаж, зөвшилцсөн. Хамгийн гол нь улс орныхоо өнөөгийн бодит байдлаа зөв ойлгуулж таниулснаар ОУВС-гийн зүгээс дээрх чиглэлээр зардал өсгөхийг дэмжихээс өөр арга алга гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн.

-Ажлын байр нэмэгдүүлэх чиглэлээр ямар зүйлсийг төлөвлөж байна вэ?

-Хөдөлмөрийн насны хүн бүрийг ажлын байртай болгож өрхийн амьжиргааг дэмжих, ядуурлын төвшинг бууруулах зайлшгүй шаардлага байна. Хөдөлмөрийн бодлого гэдэг бол ганцхан ХНХЯ-ны асуудал биш. Салбар хоорондын уялдаа холбоо маш их шаарддаг. Эдийн засгийг сэргээх, эрчимжүүлэх, татвар санхүүгийн оновчтой зөв бодлого явуулах, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих зэрэг макро эдийн засгийн төвшинд ажлын байр олноор бий болгохоор Засгийн газар­тайгаа, холбогдох яамдууд­тайгаа хамтарч ажиллаж эхэлсэн. Мөн ажлын байртай байгаа иргэдийн ажлын байрыг хадгалах нь зайлшгүй чухал байна. Тийм учраас Ажилгүйдлийн даатгалын сангийн хөрөнгийн менежментийг сайжруулах хүрээнд ажилтай байгаа иргэдийн ажлын байрыг нь хадгалах, ажилгүй болсон тохиолдолд шинэ ур чадвар эзэмшүүлэх сургалтад хамруулдаг байх ийм чиглэлээр бодлого явуулах шаардлагатай гэж үзэж байгаа.

-Ялангуяа орон нутагт ажлын байрны асуудал нэлээд тулгамдсан сэдэв болдог л доо?

-Тийм. Орон нутагт байгаа ажилгүй байгаа залуусын нөхөрлөл, хоршоолол байгуулах үүсгэл санаачилгыг нь дэмжих, хөдөлмөрийн зохион байгуулалтыг нь боловсронгуй болгож өгөх замаар зохион байгуулалттай ажлын байр бий болгох хөтөлбөр хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай байна. Тухайлбал, нөхөрлөл, хоршоолол байгуулах улмаар аж ахуй, үйлдвэрлэл явуулахад нь шаардлагатай байгаа эргэлтийн зээлийг нь олгох, багаж, тоног төхөөрөмжийг нь урт хугацаатай лизингээр өгөх зэргээр дэмжих бодлого барина. Ингэж чадвал сум орон нутагт ажлын байр бий болно. Мөн орон нутагт их, дээд сургууль төгссөн болоод МСҮТ төгссөн тодорхой хэмжээгээр өөртөө ур чадвар эзэмшсэн залуучуудын нэлээд хэсэг нь ажлын байртай болж чадахгүй байна. Тиймээс тэднийг өөрт бий болгосон ур чадвартаа түшиглээд хувиараа аж ахуй эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх бодлого явуулах хэрэгтэй байна.

-Саяхан баталсан төсвийн тодотгол дээрээс Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих сангийн санхүүжилтийн 72.4 тэрбум төгрөгийг хасчихсан. Тэгэхээр хөдөө орон нутагт хувиараа ажил хийх сонирхолтой байгаа иргэддээ зориулах мөнгөө хасчихсан юм биш үү?

-Жижиг дунд үйлдвэр хөгжүүлэх чиглэлд 72 тэрбум төгрөг байсныг хасчихсан, өөр зүйлд зарцуулчихсан юм бий. Гэхдээ жижиг дунд үйлдвэрт ерөөсөө мөнгө өгөхгүй гэж байгаа юм биш. 2018 оны төсөв дээр эргээд 70-аад тэрбум төгрөг тусгаж өгч байгаа шүү дээ. Нөгөө талаасаа жижиг дунд үйлдвэрийн сан дээр эргэлдэж байгаа, аж ахуй эрхлэгч нарт зээлээр гаргачихсан 200 гаруй тэрбум төгрөг байгаа юм байна лээ. Тэр чинь эргэн төлөлтөөрөө эргээд орж ирж байх ёстой. Ийм мөнгөнүүд бий. Мөн Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан гээд орон нутагт ажлын байр бий болгох зорилготой манай яамны харъяа сан байдаг. Иргэнд 10 сая, аж ахуйн нэгж байгууллагуудад 30 сая төгрөгийн зээл олгох сан л даа. Жилийн 8.4 хувийн хүүтэй зээл өгдөг. Энэ зээлийн хүртээмжийг сайжруулах үүднээс цаашдаа анхаарч ажиллана. Нөгөө талаас зөвхөн төсвөөс биш, олон улсын байгууллагуудаас хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөр, төслүүд байна шүү дээ. Тухайлбал, манай яаман дээр энэ жилээс эхэлж хэрэгжих Дэлхийн банкны төсөл бий. Ирэх онд 20 тэрбум төгрөгийг Дэлхийн банкны ажлын байр бий болгох төслийн хүрээнд шийдвэрлэж, миний сая дурдсан Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаар дамжиж жижиг зээл олгох үйлчилгээнүүдийн хүрээг нэмэгдүүлэхээр явж байгаа. Ийм гадна дотор эх үүсвэрүүд байна. Бүгдийг нь хамруулан тооцох юм бол багагүй хөрөнгө болно.

Эх сурвалж “Улс төрийн тойм” сонин

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчийн үйл ажиллагааны хөтөлбөрт технологийн шийдлийг ашиглан иргэдэд нээлттэй “Ухаалаг хот бий болгоно” гэсэн зорилт дэвшүүлсэн. Уг ажлын хүрээнд төрийн үйлчилгээг цахим системд нэвтрүүлэх байнгын ажиллагаатай ажлын хэсгийг байгуулсан бөгөөд энэ талаар нийслэлийн Мэдээллийн технологийн газрын дарга О.ЧИНЗОРИГТОЙ ярилцлаа.

-Төрийн үйлчилгээг иргэдэд ойртуулах зорилгоор цахим системийг нэвтрүүлэх ажлын хэсэг байгуулсан. Энэ талаар мэдээлэл өгнө үү?

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч нь хотынхоо 1.3 сая иргэнд төрийн үйлчилгээг хүндрэл чирэгдэлгүй үзүүлэхийн тулд энэ ажлын хэсгийг байгууллаа. Нийслэлээс үзүүлж байгаа төрийн үйлчилгээг цахимжуулах, Нийслэлийн засаглалын үйл ажиллагааг мэдээллийн технологийн шийдлүүдийг ашиглан сайжруулах, нийслэлийн иргэдийг ил тод мэдээллээр хангах бодлогыг боловсруулж хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий ажлын хэсэг юм.

- Мэдээллийн технологийн чиглэлээр ямар ямар ажил хэрэгжүүлж байна вэ?

-Нийслэлийн орон зайн дундын мэдээллийн санг бий болгох томоохон ажил ид өрнөж байна. Нийслэлийн харьяа байгууллагуудад төрөл бүрийн мэдээллүүд байдаг боловч энэ мэдээллүүдийг нэгтгэн харж дүн шинжилгээ хийх боломж хязгаарлагдмал байна. Үүнээс шалтгаалан судалгаа шинжилгээ муутайгаар шийдвэр гаргах явдал байдаг. Үүнийг шийдвэрлэх зорилгоор орчин үеийн хотуудын ашиглаж байгаа газарзүйн мэдээллийн системд суурилсан мэдээллийн сантай болж байгаа юм. Энгийнээр тайлбарлавал, орон зайн буюу газарзүйн байршилтай холбоотой мэдээллийг бусад нийгэм, эдийн засгийн статистикийн тоон мэдээллүүдтэй хамтад нь харж хотын удирдлагууд дүн шинжилгээ судалгаанд суурилсан шийдвэр гаргахад дэмжлэг үзүүлэх, иргэдийг нээлттэй мэдээллээр хангах гээд олон давуу талыг бий болгоно.

- Авто тээврийн хэрэгсэлтэй холбоотой аппликейшн нэвтрүүлэх гэж байгаа талаар тодруулбал?

-Нийслэлд өдөр тутмын хөдөлгөөнд оролцож байгаа 460 мянга орчим тээврийн хэрэгсэл байна. Тээврийн хэрэгсэлтэй холбоотой асуудлууд олон байдаг шүү дээ. Тухайлбал, жолооч, тээврийн хэрэгсэл, даатгал, оношлогоо, торгууль, татвар осол, мэдээж замын түгжрээ, зогсоол агаарын бохирдол такси, нийтийн тээвэр гэх мэт олон асуудлыг зохицуулах шаардлага үүсч байна. Иймд Нийслэлийн Мэдээллийн технологийн газраас иргэдийн амьдралын өдөр тутмын хэрэглээ болсон авто тээврийн хэрэгслийн мэдээллийн дундын санг бий болгож тээврийн хэрэгсэлтэй холбоотой мэдээ мэдээллийг иргэд олон нийтэд нэг дороос өгөх боломжийг бүрдүүлэх, үйлчилгээг хурдан шуурхай тэгш хүртээмжтэй хүргэхээр SmartCar цахим системийг нэвтрүүлэхэд бэлэн болоод байна. Уг цахим систем болон ухаалаг утасны аппликейшнээр дамжуулан эзэмшиж буй тээврийн хэрэгслийн мэдээллийг хянах, aгаарын бохирдлын татвар, зам ашигласны төлбөрөө орон зайг үл хамааран онлайнаар төлөх боломжтой болж байгаа юм.

- Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар ямар ажил хийж байна вэ?

-Нийслэлийн төрийн үйлчилгээнд Төрийн мэдээлэл солилцооны “ХУР” системээр дамжуулан нэгэн шинэ системийг нэвтрүүлж эхэллээ. Иргэд төрийн үйлчилгээг авах гэж өөр төрийн байгууллагаас лавлагаа хуулбар авдаг, чирэгдэл үүсдэг асуудлыг шийдэх зорилготой юм. Нийслэлийн үйлчилгээний нэгдсэн төвөөс үйлчилгээ авч буй иргэд цахим үнэмлэхтэйгээ байхад зарим төрлийн лавлагааг хуулбар нотариат шаардахгүй төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах, хөрөнгө мөнгө, цаг хугацаа хэмнэх боломжтой болж байна. Мөн нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар хийж байгаа бүтээн байгуулалтыг иргэд олон нийт хянах, дугаар хорооны иргэн манай хороонд эсвэл дүүрэгт нийслэлээс ямар бүтээн байгуулалт хийх гэж байгаа, ямар төсөвтэй, ямар гүйцэтгэгч гүйцэтгэж байгаа, ажлын явц ямар байгаа зэрэг дэлгэрэнгүй мэдээллийг харж болох орон зайн мэдээллийн системд суурилсан Шилэн тендер системийг хөгжүүлж 2018 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс олон нийтэд танилцуулахаар ажиллаж байна.

-Нийслэлийн албан хаагчид тоон гарын үсэг хэрэглэж байна гэж мэдээлэл авсан. Энэ талаар тодруулбал?

-Мэдээлэл технологийн салбар хурдацтай хөгжиж байгаа энэ үед интернэт орчинд төрийн үйлчилгээ авах, гэрээ хэлцэл хийх болон албан бичиг илгээх, хүлээн авах зэрэг олон төрлийн хэрэгцээ үүсч байна. Эдгээр хэрэгцээг хангахад цахим орчинд холбогдсон хүмүүс хоорондын итгэлцлийг бий болгох, мэдээллийг аюулгүй дамжуулах, нууцлан хамгаалах, бүрэн бүтэн байдлыг хангах, цахим орчинд иргэнийг таних, аливаа үйлдэл, хэлцэл, баримт бичгийн эзэн, эх сурвалжийг тогтоох, түүнээсээ үл татгалзах шинжийг хангах зайлшгүй шаардлага тулгаран гарч байна. Иймд нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудаас үзүүлдэг үйлчилгээ, албан бичиг, иргэд аж ахуйн нэгжүүдэд үзүүлэх үйлчилгээнд тоон гарын үсгийг нэвтрүүллээ. Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудад анх удаа тоон гарын үсэг ашиглах болсноор албан хаагчид албан хэргийг цахимаар хөтөлж эхлээд байна. Тоон гарын үсгийг нэвтрүүлж цаасан бичиг баримт солилцох асуудлыг цахимаар шийдсэн нь цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө хэмнэсэн шийдэл юм. Цаашид тоон гарын үсгийг зөвхөн албан хэрэг хөтлөлтөөр зогсохгүй төрийн үйлчилгээнд хэрэглэх нь төрийн үйлчилгээ ухаалаг болоход томоохон дэвшил авчирна. Түүнчлэн тоон гарын үсгийг нэвтрүүлснээр үйл ажиллагааны зардал, бичиг хэрэг, шуудан хүргэлт, архивын зардал багасгах, нийслэлээс үзүүлж буй үйлчилгээний шийдвэрлэлтийн явц хурдсах, үйлчилгээний хүртээмж чанар сайжирч байгаа юм. Цаашид нийслэлээс үзүүлж буй үйлчилгээг онлайнаар үзүүлэх боломжтой болно.

-Төрийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэх анхан шатны нэгж нь хороо байдаг. Нийслэлийн 9 дүүргийн хороодод төрөөс үзүүлж байгаа үйлчилгээг нэвтрүүлэх ажил ямар шатандаа явж байна вэ?

-Нийслэлийн засаг захиргааны анхан шатны нэгж болох хороодоос иргэдэд төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай үзүүлэх, үйлчилгээний нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, нутгийн захиргааны байгууллагууд хоорондоо өндөр хурдны сүлжээгээр мэдээлэл солилцох, орчин үеийн ухаалаг тоног төхөөрөмж, системийн шийдлүүдийг нэвтрүүлэх, мэдээ мэдээллийг цаг алдалгүй, түргэн шуурхай авах боломжийг НМТГ бүрдүүлэн ажиллаж байна. Тухайлбал, Баянгол дүүргийн Засаг даргын Тамгын газар болон 23 хороог нийслэлийн нэгдсэн өндөр хурдны шилэн кабелийн сүлжээнд холбосноор өндөр хурдтай, найдвартай, түргэн шуурхай үйлчилгээ авах боломжоор иргэдийг хангалаа. Ингэснээр Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газар, нийслэлийн Газрын алба, нийслэлийн Цагдаагийн газар, нийслэлийн Төрийн сан, нийслэлийн Эрүүл мэндийн газар, нийслэлийн Мэдээллийн технологийн газар зэрэг зургаан байгууллагаас үзүүлж буй үйлчилгээг Баянгол дүүргийн 23 хороонд шууд үзүүлэх боломж бүрдсэн.

-Цахим сүлжээг нэвтрүүлсэн нь сайн боловч мэдээллийн аюулгүй байдлыг хамгаалах нь чухал. Энэ талаар юу хэлэх вэ?

-Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын цахим мэдээллийн сангийн аюулгүй байдал, найдвартай ажиллагааг хангах, мэдээлэл солилцох, төрөөс иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээг түргэн шуурхай, нэг цэгээс үзүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор нийслэлийн Дата төвийг 2011 онд байгуулсан бөгөөд сервер, систем болон гадаад, дотоод сүлжээ, шилэн кабелийн үндсэн тоног төхөөрөмжүүдийн өдөр тутмын хэвийн найдвартай ажиллагааг хариуцан ажиллаж байна. Иймээс мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангахад онцгой анхаарч, хадгалах тоног төхөөрөмжийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх, сүлжээ, серверийн хэвийн найдвартай ажиллагааг хангах стандартын шаардлага хангасан өрөөний зай багтаамжийг нэмэгдүүлэх ажлыг зохион байгуулж хэт шахуу байрласны улмаас нэмэлт тоног төхөөрөмж суурилуулах боломжгүй, хөргөлт, чийгшүүлэгч систем бүрэн хүчин чадлаараа ажиллахгүй, засвар үйлчилгээ үзүүлэхэд хүндрэлтэй байсан зэрэг асуудлыг шийдвэрлэсэн.

Г.Наран

Монгол Улсад хамгийн олон хайгуулын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг аж ахуй нэгжүүдээс эхний 24 компанийг нь “24 баримт” буландаа онцлож байна. Ерөнхийлөгчийн зүгээс зарлаад буй “30 гэр бүл” энэхүү лиценз эзэмшигч дотор байгаа эсэхийг хэлж мэдэхгүй ч нийгэмд төдийлөн ил тод байдаггүй энэ мэдээлэл үнэн худал нь мэдэгдэхгүй олон асуултад хариулт өгөх бизээ.

Нийслэлийн Хот тохижилтын газар өчигдөр буюу энэ сарын 6-ны 05.00 цагаас эхлэн хариуцсан нийтийн эзэмшлийн гудамж талбай, авто зам, явган замын цасыг түргэн шуурхай арилгаж байгаа.

УИХ дахь МАН-ын бүлэг өчигдөр хуралдаж, 2017 оны төсвийн тодотголд тавьсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээн авах боломжгүй

​Автотээврийн үндэсний төвийн Хөдөлгөөний удирдлага, хяналтын төвөөс улсын чанартай авто замуудын бүх чиглэлд зам, даваа хаагдаагүй бөгөөд тээвэрлэлт хэвийн үргэлжилж байгаа талаар шуурхай мэдээ

​Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч Ц.Зориг Монгол Улсад албан ёсны ажлын айлчлал хийж буй БНХАУ-ын Хууль зүйн сайд Жан Жюнь

Уйлахгүй. Гэхдээ уйлна. Санахгүй. Гэхдээ санана. Дурсахгүй. Гэхдээ дурсана. Яагаад гэвэл тэдний үхэл зүрхийг минь нэгэн хором зогсоож, тэдний үлдээсэн гуниг сэтгэлийг минь нэг бус удаа сэмлэв. Яагаад гэвэл тэдний эр зориг цусыг минь нэгэн хором шатааж, тэдний хүсэл тэмүүлэл оюун санааг минь нэг бус удаа эзлэв.

Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын Нисэх багийн Дэлгэрмөрөн голд тус сумын харьяат иргэн Н /55 настай, эмэгтэй/, М /57 настай, эмэгтэй/ нар живж байна