Сонгуулийн тухай хуулийн 157 дугаар зүйлд заасны дагуу НИТХ-ын 2016 оны ээлжит сонгуульд оролцох 13 нам, хоёр эвслээс нэр дэвшигчид тавдугаар сарын 12-ны 17.00 цагаас өмнө нийслэлийн Сонгуулийн хороонд бүртгүүлэх ёстой. АН, МАН, МАХН-ын нийслэлийн хороод хуралдаж НИТХ-ын сонгуулийн 45 тойрогт хүч үзэх 45 дэвшигчээ эцэслэн баталжээ. 2016 оны сонгуульд АН, МАН, МАХН-аас НИТХ-д нэр дэвшигчийг танилцуулж байна.

...Баатар аавын хүү сандрахдаа ”Ерөөсөө данс нээгээгүй, дансгүй учраас мөнгө ч орж гараагүй” гээд хий алдчихав. Харин баатар аав нь ”Хүүгээ оффшорт данстай байсныг хэвлэлийн буянаар олж мэдлээ” гэх нь энэ оффшорт оффшогүй болох жүжгийн өрнөл төгсгөл хоёр нэг л таарч өгөхгүй зөрөлдөх болов...

нойтон цас орж, ихэнх нутгаар салхи шуургатай

шинээр үргээлгэх буюу засуулбал хэл, ам хэрүүл тэмцэл ирнэ

БАРУУН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө нутгийн хойд, өдөртөө нутгийн зүүн хэсгээр хур тунадас, нойтон цас орно. Салхи баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 6-11 метр, зарим газраар секундэд 15-17 метр хүрч шороон болон цасан шуурга шуурна. Алтай, Хангайн уулархаг нутгаар шөнөдөө 3-8 градус хүйтэн, өдөртөө 2-7 градус дулаан, Алтайн өвөр говиор шөнөдөө 8-13 градус, өдөртөө 14-19 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 3 градус хүйтнээс 2 градус дулаан, өдөртөө 7-12 градус дулаан байна.

ТӨВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө нутгийн баруун хэсгээр, өдөртөө ихэнх нутгаар хур тунадас, нойтон цас орно. Салхи баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 6-11 метр, шөнөдөө нутгийн баруун хэсгээр, өдөртөө ихэнх нутгаар секундэд 15-17 метр хүрч шороон болон цасан шуурга шуурна. Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 2-7 градус хүйтэн, өдөртөө 2-7 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 1 градус хүйтнээс 4 градус дулаан, өдөртөө 8-13 градус дулаан байна.

ЗҮҮН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 6-11 метр, өдөртөө зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч шороон шуурга шуурна. Шөнөдөө 0-5 градус, өдөртөө 19-24 градус дулаан байна.

ОТРЫН НУТАГ ХЭРЛЭНБАЯН-УЛААН ОРЧМООР: Үүлшинэ. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, өдөртөө секундэд 14-16 метр хүрч шороон шуурга шуурна. Шөнөдөө 1-3 градус, өдөртөө 20-22 градус дулаан байна.



ГОВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 6-11 метр, шөнөдөө Арц богдын өвөр хоолойгоор, өдөртөө зарим газраар секундэд 15-17 метр хүрч шороон шуурга шуурна. Шөнөдөө 2-7 градус, өдөртөө 19-24 градус дулаан байна.



УЛААНБААТАР ХОТ: Үүлшинэ. Шөнөдөө хур тунадас орохгүй. Өдөртөө бага зэргийн хур тунадас орно. Салхи баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 6-11 метр, өдөртөө секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Шөнөдөө 2-4 градус, өдөртөө 11-13 градус дулаан байна.

ИХ-ын нэгдсэн чуулган үргэлжилж эхэллээ. Чуулганы хуралдаанаар ”Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тойрог байгуулах, тойргийн мандатын тоо, дугаар, нутаг дэвсгэр, төвийг тогтоох тухай” тогтоолын төслийг хэлэлцэж байна.

Хэдхэн хоромын өмнө МАН-ын бүлэг уг асуудлаар завсарлага авах гэсэн боловч УИХ-ын дарга 25 минутын завсарлага өгсөн. Тэрхүү завсарлагын хугацаа дууссан учир ийнхүү үргэлжилж байгаа юм.

Дээрх тогтоолын төсөлтэй холбоотой гаргасан байнгын хорооны санал дүгнэлтийг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга А.Бакей танилцууллаа. Яг одоо гишүүд саналаа хэлж, асуулт асууж байна.
Чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна

Нийслэлийн ИТХ-ын 2016 оны ээлжит сонгуульд 13 нам, 2 эвслээс нэр дэвшигчид оролцохоор бүртгүүлжээ.

Чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар хамгийн эхэнд Монгол Улсын сонгуулийн тойрог байгуулах, тойргийн мандатын тоо, дугаар нутаг дэвсгэр төвийг тогтоох тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэх товтой. УИХ дахь МАН-ын бүлэг уг асуудлаар

2016 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдрийн гадаад валютын дуудлага худалдаагаар банкууд 2016.11-2017.93 төгрөгийн ханшаар 24.8 сая ам.доллар худалдах, 2005.00-2011.29 төгрөгийн ханшаар 0.95 сая ам.доллар худалдан авах, 309.80 төгрөгийн ханшаар 2.8 сая юань худалдах, 307.00-308.20 төгрөгийн ханшаар 8.0 сая юань худалдан авах санал тус тус ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк энэ удаагийн дуудлага худалдаанд оролцоогүй болно.
2016 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдрийн ээлжит гадаад валютын своп, форвард хэлцлээр банкууд 49.5 сая ам.доллар худалдан авах төгрөгийн своп хэлцэл, 21.5 сая ам.доллар худалдах ам.долларын своп хэлцэл байгуулах саналыг тус тус ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк саналуудыг 100 хувь биелүүллээ.

Манай улсад ирэх 7 дугаар сард болох Ази, Европын Дээд түвшний 11 дүгээр уулзалтын дагалдах хурлуудын нэг АСЕМ-ын Ахлах албан тушаалтнуудын уулзалт 2016 оны 5 дугаар сарын 12-13-нд Улаанбаатар хотноо болж байна.

Уг уулзалтад АСЕМ-ын түнш 51 улс, Европын холбоо, Зүүн Өмнөд Азийн бүс нутгийн хамтын ажиллагааны нийгэмлэг (АСЕАН)-ийн НБДГ-аас гадна Ази-Европын сангийн төлөөллөөс бүрдсэн нийт 170 төлөөлөгч оролцож байна. Уулзалтыг нээж ГХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга, АСЕМ-ын Бэлтгэл ажлын албаны дарга Д.Ганхуяг үг хэллээ.

Ахлах албан тушаалтнуудын уулзалтын үеэр Ази, Европын орнуудын төр, засаг төдийгүй ард иргэд хоорондын уялдаа холбоог бэхжүүлэх, АСЕМ-ын 20 жилийн ой, АСЕМ-ын түнш орнууд хамтран ажиллахаар тодорхойлсон 16 салбар чиглэлийн хэрэгжилтийн явц болон ирэх 10 жилийн хамтын ажиллагаа зэрэг асуудлыг хэлэлцэнэ. Мөн АСЕМ-ын Дээд түвшний 11 дүгээр уулзалтын бэлтгэл ажлыг нарийвчлан ярилцахын зэрэгцээ Дээд түвшний уулзалтаас батлах Улаанбаатарын тунхаглал, Даргын мэдэгдэл зэрэг баримт бичгийн төслөөр хэлэлцүүлэг өрнүүлж байна.

26869468572_ef5126b703_o

Ахлах албан тушаалтнуудын уулзалт нь АСЕМ-ын Дээд түвшний уулзалт, сайд нарын хурлын бэлтгэл хангах, АСЕМ-ын түнш орнуудаас дэвшүүлж буй хамтын ажиллагааны санал, санаачлагуудыг судалж байр сууриа нэгтгэх, АСЕМ-ын үйл ажиллагааг зохицуулах үүрэгтэй, улс орондоо АСЕМ-ыг хариуцан ажилладаг дипломатуудын яриа хэлэлцээний механизм юм.

”ДМ нэгдэл”-ийн удирдах зөвлөлийн тэргүүн Д.Даш гэгч БНХАУ-ын элчин сайдын яаманд хандаж С.Баярцогтын хятад нэрээр нээлгэсэн оффшор дансны учрыг тайлж өгөхийг хүсчээ.

Авто тээврийн нэгдсэн лавлахаар дамжуулан зогсоолд машинаа тавьсан жолооч нартай холбогдох боломжтой болжээ.

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар УИХ-ын сонгуулийн тойрог байгуулах, тойргийн мандат хуваарилах асуудлыг хэлэлцээд дэмжлээ. Сонгуулийн тойргийг хөдөөд 48, хотод 28 гэсэн хувилбараар хуваасан.



Энэ үеэр АН-ын бүлгээс тойрог, мандат хуваарилалт зарчмын зөрүүтэй санал гарсан байлаа. Тухайлбал Сүхбаатар аймагт хуваарилсан 2 тойрог, мандатыг нэг болгож, Увс аймагт нэмж 3 болгох санал байв. Үүнийг байнгын хорооны гишүүдийн олонхи дэмжсэн юм.



Харин Багахангай, Багануур, Налайх дүүргийн нэгтгэсэн нэг тойргийг Хан-Уул, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүрэгт тус тус шилжүүлэх санал гаргасан. Ингэснээр Хан-Уул, Чингэлтэй, Сүхбаатар дүүрэг тус бүр 4 мандаттай болж байгаа юм. Дээрх дүүргийн мандатыг бусдад нь шилжүүлснээр захын дүүргүүд хөгжинө гэж санал гаргачид үзсэн байна. Байнгын хорооны хуралдаан суусан гишүүдийн олонхи нь энэ саналыг дэмжсэн юм.



Энэ үеэр УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга С.Бямбацогт “Муу зүйл их зааж өгч байна. Арай дэндэж байна. 5 хоногийн хугацаатай завсарлага авъя” гэсэн боловч олгосонгүй.





МАН-ын бүлгийн дарга С.Бямбацогт үргэлжлүүлэн ярихдаа: Тойрог, мандатын тооны асуудалд АН л ялах ёстой гэж шахаж байна. 2012 онд АН хар машинаар ялсан. Өөрсдөдөө ашигтайгаар тойрог, мандатыг хуваарилж байна. Тойрог гэдэг тойрог л байдаг. Гэтэл энд тэнд нь үсчсэн тойрог хуваарилна гэж байхгүй. Зоосны нэг тал байдаг бол зоосыг хоёр тал болгож байна. Зоосны хоёр талыг сүлд болгоно гэж байхгүй. Нэг тал нь тоо байдаг. Асуудалд битгий нэг талаас хандаач ээ. Тийм учраас завсарлага авъя. Бас өчигдөр АТГ-ын даргыг томилох хуулийн хугацаатай байлаа. Гэтэл хуулийн хугацаа өнгөрөөд байхад АН-ын бүлгийн дарга Б.Гарамгайбаатар хууль зөрчөөд завсарлага өгсөн. Одоо бас хугацаатай гэдэг байдлаар завсарлага өгөхгүй гэж болохгүй. Завсарлага өгөөч ээ.



УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Б.Гарамгайбаатар: -Пропорцианалиараа 2012 оны УИХ-ын сонгуулийн хуулиар явъя гэхэд заавал жижиг тойрог болгоно гээд болгосон. 76 жижиг рүү явна гээд зүтгээд явсан. Хэлсэн болгоноор чинь явж байгаа. Бүх зүйлийг та нарын хүслээр явна гэж байхгүй. Өнөөдрийн бидний баталсан хувилбараар тойрог, мандат хуваарилсан. Өчигдрийн АТГ-ын даргын томилгооны асуудал УИХ-ын даргын зөвлөлийн хурлаар яригдаагүй. Өнөөдөр МАН-ын бүлгийн СЕХ-нд өгсөн санал туссан байгаа. Жишээ нь Хэнтий аймгийг 3 тойрог, мандаттай болгоё гэсэн С.Бямбацогт даргын гарын үсэгтэй санал байна. Ажлын хэсэг дээр энэ асуудлыг маш их ярьсан. Саналаа хуваагаад олонхиороо шийдье гэсэн. Одоо юу ярина вэ?



УИХ-ын гишүүн Р.Гончигдорж: -Сонгуулийн хорооноос одоо асуух цаг болсон. 5 хоногийн дараа завсарлага авбал хуулийн хугацаанд багтахгүй. Энэ зарчмын зөрүүтэй саналыг 4 гишүүн гаргаад байгаа юм шиг яриад байна. Танай МАН-ын бүлэг дотор бас ажлын хэсэг гаргасан. Санал бүр тойрог тойрог дээр яригдсан. Гэтэл тохиролцоогүй учир АН-ын ажлын хэсэг саналаа нэгтгэсэн. Эцсийн бүлэгтээ томсгосон тойргоор явсан бол энэ асуудал үүсэхгүй байсан.



Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга А.Бакей:- Сонгуулийн хуульд “УИХ-ын сонгуулийн тойргийг хуульд заасан сонгуулийн тогтолцоо, аймгийн хүн амын тоо, нутаг дэвсгэрийн хэмжээ, байршлыг харгалзан сонгуулийн санал авах өдрөөс 45 хоногийн өмнө байгуулж, тойргийн нутаг дэвсгэр мандатын төвийг тогтооно” гэж заасан. 45 хоногийн хугацаа гэдэг нь энэ ням гаригаар дуусгавар болж байгаа. Ажлын өдрөөр тооцвол маргааш дуусгавар болж байна. Тиймээс завсарлага авахад хүндрэлтэй байна. Мөн УИХ-ын чуулганы дэгийн тухай хуулийн 4.6-д “Хуулиар шийдвэрлэх хугацааг тусгайлан заасан асуудлаар нам эвслийн бүлэг завсарлага авах бол хуралдаан даргалагч тухайн асуудлыг хуулиар тогтоосон хугацаанд шийдвэрлэхэд саад болохгүй байхаар завсарлагын хугацааг тогтооно” гэжээ. Тиймээс үүнтэй уялдуулан завсарлага өгөх бололцоо байхгүй байгааг анхаараарай. УИХ-ын тойрог байгуулах тухай тогтоолын төсөлд “Монгол Улсын их хурлын 76 тойрог байгуулсугай. Бусад дэмжигдсэн саналыг багтаасугай” гэснийг уншиж танилцуулах юм байна гэлээ.





Энэ үеэр УИХ дахь МАН-ын бүлгийн гишүүд байнгын хорооны хуралдааныг орхин гарсан юм. Харин тус байнгын хорооны дарга А.Бакей “УИХ-ын сонгуулийн тойрог байгуулах, тойргийн мандатын тоо, дугаар, нутаг дэвсгэр тогтоох тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэн батлуулах нь зүйтэй” гэсэн томъёоллоор санал хураалт явууллаа.



Санал хураалтаар байнгын хорооны хуралдаанд суусан 11 гишүүдийн 10 нь дэмжлээ. Хуралдааныг орхин гарсан МАН-ынхан удахгүй хэвлэлийн бага хурал хийх гэж байна.

ТЕГ-ын дарга, хошууч генерал Б.Хурц, ЦЕГ-ын дарга, Тэргүүн комиссар Р.Чингис, АТГ-ын дэд дарга Ц.Нямдорж нар нэгдэж Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгт захидал илгээжээ. Уг захидалд:

Нийслэлийн ИТХ-ын ээлжит бус 8 дугаар хуралдаан өнөөдөр болж хуралдаанаар “Хотын шуудын 2015 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай”, “Нийслэлийн 2016 оны төсөвт нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” асуудлыг хэлэлцлээ. Хуралдаанд энэ асуудлыг Нийслэлийн Засаг даргын Санхүү эдийн засгийн асуудал хариуцсан орлогч Н.Батаа танилцуулав.

Нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл “Сайн хашаа” хөтөлбөрийн талаар мэдээлэл хийлээ
40 минутын өмнө
Print Zasag and PDF ShareThis Facebook Tweet LinkedIn Email


Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл “Сайн хашаа” хөтөлбөрийн талаар мэдээлэл хийж, сэтгүүлчдийн асуултад хариуллаа.

Улаанбаатар хотыг хөрсний бохирдол, утаанаас салгах арга бол гэр хорооллыг барилгажуулах явдал. Өнгөрөгч даваа гаригт болсон Засгийн газрын хуралдаанаар инженерийн хэсэгчилсэн болон төвлөрсөн дэд бүтэцтэй, амины орон сууц голлосон хороолол хөгжүүлж, иргэдийн эрүүл, аюулгүй амьдрах нөхцөлийг бий болгох “Сайн хашаа” хөтөлбөр, түүнийг хэрэгжүүлэх журмыг баталсан. Тус хөтөлбөрийн хүрээнд гэр хорооллын айлууд өөрийн амьдрах орчныг сайжруулах, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхээ эдлэхэд нь зориулж 10 сая хүртэлх төгрөгийн 5 хувийн хүүтэй зээлийг олгоно. 200 мянга гаруй хашаатай айлуудаас эхний ээлжинд хөрс, утааны хамгийн их бохирдолтой хэсэгт амьдарч байгаа 69200 өрхийг хөтөлбөрт хамруулна. Хэрэгжилтэд зориулж 200 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэрийг гаргахаар шийдвэрлэсэн. Цаашид айлуудын хашаанд инженерийн дэд бүтцийг бий болгох ажил үе шаттайгаар үргэлжлэн хэрэгжинэ гэж Нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл хэллээ.

Зээл авах үндсэн шалгуур нь Улаанбаатар хотын хот төлөвлөлтийн үйл ажиллагаанд нийцсэн байх. Өөрөөр хэлбэл нийслэлийн болон дүүргийн хэсэгчилсэн төлөвлөгөөнд нийцсэн дэд бүтцийг байгуулах гэв. Хашааны газрыг барьцаалж олгох тус зээлийг Төрийн банкаар дамжуулан олгох юм байна. Зээл авахад айлуудын өөрсдийнх нь санаачилга чухал гэдгийг онцлоод олон айл хөрш нийлж хөтөлбөрт хамрагдвал илүү оновчтой гэдгийг Засаг дарга хэллээ. Хөтөлбөрт хамрагдах иргэд хүсэлтээ аймаг, нийслэлийн хот байгуулалт болон орон сууцны асуудал хариуцсан байгууллагад гаргаж, сайжруулсан гэр хорооллын бүсэд хамаарах тухай тодорхойлолт авч хөтөлбөрт оролцогч шаардлага хангасан компаниас сонголтоо хийн, банкинд хүсэлтээ тавих замаар банк зээлийг иргэний сонгосон компанид шилжүүлнэ гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах албанаас мэдээллээ.

Сонгинохайрхан дүүргийн иргэдэд төрийн мэдээллийг ойртуулах зорилгоор Нийслэлийн Үйлчилгээний нэгдсэн төвийн гуравдугаар салбарыг Сонгинохайрхан дүүргийн 29 дүгээр хороо Драгон төвд байгууллаа. Туршилтаар ажиллаж буй тус төвийг 2016 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдөр буюу даваа гарагт албан ёсоор ашиглалтад оруулах гэж байна.

Улаанбурхан өвчний нэмэлт дархлаажуулалт эхэллээ
4 минутын өмнө
Print Zasag and PDF ShareThis Facebook Tweet LinkedIn Email


Улаанбурхан өвчний тархалтыг бууруулах чиглэлээр хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар Эрүүл мэнд, спортын сайдын үүргийг түр хариуцагч бөгөөд Шадар сайд Ц.Оюунбаатар сэтгүүлчдэд мэдээлэл хийлээ.

Улаанбурхан өвчний сэжигтэй тохиолдлын тоо өнгөрсөн долоо хоногийнхтой харьцуулахад 16 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байгаа ч Улаанбаатар хот, Өвөрхангай аймагт өвчлөлийн тархалт өндөр хэвээр байна.

Өнгөрсөн долоо хоногт Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвд 1700 гаруй өвчтөн хандсаны 1195 нь улаанбурхан өвчний эмнэлзүйн шинж тэмдэгтэйгээс 221 нь хэвтэн эмчлүүлсэн, 0-1 насны 14 хүүхэд сэхээн амьдруулах эрчимт эмчилгээний тасагт эмчлүүлж байна.

НҮБ-ын Хүүхдийн сангаас Улаанбурхан-Улаануудын эсрэг нэмэлт дархлаажуулалт хийх 627.500 хүн/тун вакциныг хүлээж авсан байна. Энэ вакциныг 18-30 насныханд өнөөдрөөс хийж эхэллээ. Нэмэлт вакцин болон эмчилгээний тоног төхөөрөмж авах асуудлыг Засгийн газрын энэ оны гуравдугаар сард шийдвэрлэсэн бөгөөд Засгийн газрын шийдвэрүүд ажил хэрэг болж байна.

900 газарт дархлаажуулалтын түр цэг, 300 гаруй нүүдлийн цэг байгуулан дархлаажуулах бэлтгэл хангажээ. Энд ажиллах 1200 эмч, 350 сувилагчийг бэлтгэн сургалтад хамруулсан байна.

Улаанбурхан өвчний тархалтыг бууруулахад чухал нөлөө үзүүлэх нэмэлт дархлаажуулалтын ажлыг олон нийтэд сурталчилж, ач холбогдлыг нь хүүхэд залуучуудад тайлбарлан таниулахад хамтран ажиллахыг хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудад Шадар сайд уриаллаа гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах албанаас мэдээллээ.

УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар Монгол Улсын сонгуулийн тойрог байгуулах, тойргийн мандатын тоо, дугаар нутаг дэвсгэр төвийг тогтоох тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэж байна. Байнгын хорооны хуралдааны дараа үргэлжлүүлэн чуулган хуралдаж мөн тус асуудлыг хэлэлцэх юм. Уг асуудлыг байнгын хороогоор хэлэлцэх шатанд МАН-ынхан ихээхэн бухимдаж “Тойрог, мандатын тоог хувиарлахдаа улс төрчдийн захиалгаар ажиллалаа” гэх шүүмжийг хэлж байна. Учир нь Сонгуулийн ерөнхий хорооноос өргөн мэдүүлсэн дээрх төслөөр орон нутагт 48 мандат, нийслэлд 28 мандат ногдохоор байгаа. Гэвч Говь-Алтай, Булган аймаг нь зөвхөн нэг мандаттай байгаа нь УИХ-ын сонгууль 76 жижиг тойргоор зохион байгуулагдана гэсэн хуультайгаа зөрчилдөж байна хэмээн зарим гишүүд шүүмжилж байна. Тухайлбал, Говь-Алтай 60900 хүн амтай 1 мандаттай байхад Өмнөговь 46800 хүн амтай мөртлөө 2 мандат хуваарилсан, Булган 60800 хүн амтай учраас нэг мандатынх нь тоог хэвээр үлдээсэн бол Хэнтий 71200 хүн амтай гэдгээр 3 мандаттай байгаа нь хэр шударга хуваарилалт болов гээд асуудал үүсгэж эхлээд байгаа юм. Нөгөөтэйгүүр, Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүрэгт зургаан мандат ногдож байгаа нь тойргийг нь хэтэрхий жижигрүүлсэн хуваарилалт боллоо гэж олон нийт шуугиж эхлээд байна.



Уг асуудлын байнгын хороогоор хэлэлцэх үеэр гишүүд ямар байр, суурь илэрхийлснийг хүргэе.



УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж: Б.Гарамгайбаатарын захиалга л явж байна



-Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд УИХ-ын гишүүд өөртөө зориулж хууль гаргадаг, түүнийгээ баахан өмөөрдөг боллоо. Өршөөлийн хуулиас эхлээд. Тойрог, мандатын тоог тогтоохдоо дарга нарын захиалгаар л ажилласан байна шүү дээ. Хэнтий аймаг 76 мянган хүн амтай байхад гурван тойрогтой болгоё гээд л оруулаад ирж байна. Энэ бол Б.Гарамгайбаатарын захиалга л явж байна. Чи худлаа гэж хэлэхгүй байлгүй. Та яаж ч тайлбарлаж чадахгүй шүү дээ. ТөрийU хувьчилж байна. Сонгуулийн тойргийг хувьчилж байгаа юм байна. Өөрт нь санал өгөхгүй гэж үзсэн хэсгийг үсэргэж байна. Тэр даалгаварыг нь СЕХ биелүүлж байна. Та нар битгий худал хэл. Шударга бус байдлаа больчих. Тойрог тогтоодог асуудлыг УИХ өөр дээрээ авах шаардлагагүй юм байна гэж би бодож байна. Цаашид СЕХ нь уг асуудлаа шийдээд явдаг хуулийн өөрчлөлт хийх хэрэг гарах юм байна. Ижил хүн амтай, сумтай хоёр аймгийн нэгд нь 2, нөгөөд нь гурван мандат өгөөд оруулаад ирдэг юм. Энэ чинь л эгдүү хүргээд байна. Энэ чинь ариун явдал мөн үү. Ийм утгагүй байж болохгүй. Өөртөө зориулж төрийг хувьчилж болохгүй. АН-ын бүлгийн хурлаар гарсан саналаар бол жижиг гурван дүүргийг үсэргэх гэж байна. Налайх дүүрэг Сүхбаатар дүүрэг рүү үсрээд Багахангай Чингэлтэй рүү үсрээд Багануур Хан-Уул дүүрэг рүү үсрэх гэж байна уу яах гэж байна. Одоо байтлаа дүүрэг үсэргэдэг болох нь. Та нар ингэж төрөөр тоглодогоо больчих. Адал, балмад балиар оролдлогоо больчих. Ил цагаандаа гарсан дээрэм тонуул явж байна. Сонгуулийн Ерөнхий хороо өөрийн толгойтой юм бол ямар юм аа хийж ийм балай юм оруулж ирж байгаа юм. 76 мянган хүн амтай аймаг хоёр суудалтай байх ёстой юм бол Сүхбаатар, Хэнтий хоёрт нь адилхан суудал хувиарлаач. Арай хэтэрч байгаа юм биш үү. Санал өгөх гэж байгаа гишүүд төр улсаа бодоод больчих.



УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг: Ардын намынхан мах комбинатын улаан ямааны үүргийг гүйцэтгэсэн



- Ямар их мэргэн цэцэн улсууд гарч ирээд орсон борооны араас цув нөмрөөд байна. Ардын намынхан хоороороо орж ирж суучихаад баахан хүн доромжилж байна. 13 жилийн туршид буюу гурван сонгууль дарааллаж мөрдсөн хуулийг зөрчсөн. Сонгуулийн хууль болохоос зургаан сарын өмнө сонгуулийн хуульд өөрчлөлт оруулж болохгүй гэсэн заалтыг захиалга өгсөөр байгаад цэцээрээ дамжуулаад хүчингүй болгосон. Өнөөдөр бантан зуураад сууж байна. Би үүнийг чинь анхнаасаа эсэргүүцсэн. Та нарт үг хэлэхэд тоодоггүй болохоор би фэйсбүүк дээрээ хүртэл бичсэн. Та нар хуулийн заалтыг гууль болголоо. Хуйвалдааны төрийнхэн зүүдэлж сэрсэн ашигтай хувилбараараа хуулийг өөрчлөөд сууг уу гэж бичсэн. Та нар бүр даварлаа шүү. Хэзээ Монголын төрд ийм замбараагүй байдал бий болж байсан юм. Сонгууль сар хүрэхгүйн дараа болж байдаг. Гэтэл та нар зүүдэлж сэрснээрээ тойргоо хувиарлаад сууж байдаг.



- Я.Содбаатар: Манай намынхан тэгсэн юм уу.



- Н.Алтанхуяг: Ардын намынхаан та нар битгий орилоод бай. Үнэн үг хэлсэн хүнд хэн билээ өшөөтэй байсан. Одоо та нар битгий нэмэгдээд бай. Аятайхан бай.



- Я.Содбаатар: Чи хэзээ үнэн үг хэлж байсан юм.



- Н.Алтанхуяг: Ардын намынхан мах комбинатын улаан ямааны үүргийг гүйцэтгэсэн. Үүнийг Монголын түүхэнд хариуцлагатайгаар бичиж үлдээх ёстой. Сүүлийн 13 жилд сонгууль болохоос зургаан сарын өмнө сонгуулийн хууль өөрчилсөн түүх байхгүй. Үүнийг та нар хийсэн. Өнөөдөр түүний чинь үр дүн бол тойрог яриад заваараад сууж байгаа чинь. Заваарснаа яагаад АН руу чихээд байгаа юм. Сонгуулийн хууль бол сонгогчдын эрх, ашгийг хамгаалсан хууль. Тэр байтугай Хүний суурь эрхийг хангасан хууль юм. Энэ талаар Хүний эрхийн бичигт дурдсан байгаа. Одоо битгий цэцэрх. Сонгуулийн ерөнхий хороо Сүхбаатар аймгийг 58 мянган хүн амтай байхад хоёр мандаттай болгосон. Увс аймаг 80 мянган хүн амтай байхад хоёр мандаттай байна. Хүн амын тоо 22 мянгаар зөрж байхад улаан цагаан луйврыг яагаад хийж байгаа юм. Хэний захиалгыг биелүүлж байгаа юм.



УИХ-ын гишүүн Ё.Отгонбаяр: Сонгуулийн тойрог, мандатын хувиарлалт хог байна



-Хүний захиалга барьж орж ирчихээд ширэн нүүрлээд сууж байгаа хүмүүсээс асуулт асууж зовоогоод яах вэ гэж бодлоо. Жоржийн “1984” гэсэн ном байдаг. Тэр номонд “Бүх амьтан тэгш эрхтэй. Гахайнууд илүү тэгш эрхтэй” гэж заасан байдаг. Ээ хөөрхий, ардчилсан Монгол Улс маань ийм болчих гэж дээ. Ямар аймаг нь илүү тэгш эрхтэй, ямар аймаг нь тэгш эрхтэйг нь хараад ичиж сууна. Ганц л жишээ хэлчихье. Булган аймаг 61138 хүнтэй. Өмнөговь аймаг 60872 хүнтэй. Булган аймаг хүн амын тоогоороо илүү байгаа биз. Булган аймаг 16 сумтай, Өмнөговь аймаг 15 сумтай. Сонгогчдын тоогоороо Булган 39115, Өмнөговь 34067 сонгогчтой. Гэтэл Булган аймаг 1 мандаттай, Өмнөговь аймаг 2 мандаттай байна. Аль нь араас нь, аль нь өврөөс нь төрсөн юм бэ. Үүнийг ямар зарчим гэх вэ. Энэ бол зарчим нь захиалгаар явсан байна. СЕХ нэг Өмнөговийн иргэн, хоёр Булганы иргэнтэй тэнцэнэ, нэг Хэнтийн иргэн 3 Булганы иргэнтэй тэнцэнэ гэж шийдвэрээ гаргаад биччих. Цаашлаад Үндсэн хуулийн заалт зөрчсөн гэдгээ хүлээн зөвшөөрчих. Тэгээд ҮХЦ-д очвол ямар байна. Энэ бол гишүүдийн бус төлөөлж байгаа сонгогчдын эрхийн асуудал. Яахаараа Хэнтийгээс сонгогдсон гишүүн 14 мянган хүн, Булганаас сонгогдсон хүн 40 мянган хүн төлөөлж байдаг юм. Ямар шударга ёс гэж энэ вэ. Тойргийн доторх хуваарилалтуудыг үзэхээр хачин хачин зүйл их байна. Булган аймаг нэг мандаттай гээд хүч түрээд ороод иржээ. Гэтэл бусад аймгуудын тухайд аймгийн төв нь нэг тойрог болсон зүйл харагдаад байна. Энэ чинь одоо сумын депутат сонгох гээд байгаа юм уу, УИХ-ын гишүүн сонгох гээд байна уу. Ингэж Монголын төрийн үндсэн зарчим эвджээ. СЕХ-хон хүний захиалгаар сонгуулийнхаа хуулийг эвдээд байж болохгүй. Энэ байдал иргэд сонгогчид сонгуулиа өгөх үү, байх уу гэдэг эргэлзээг бий болгоно шүү.



УИХ-ын гишүүн Б.Гарамгайбаатар: Би ядуу оюутан



-СЕХ захиалга аваад хийдэг гэдгийг би анх удаа сонсож байна. МАН-ын туршлагатай гишүүд үүнийг ярьж байхыг бодоход өөрсдөө захиалаад хийлгэдэг байжээ гэж ойлгож байна. Би анх удаа нэр дэвшиж орж ирсэн ядуу оюутан. Та бүхэн өөрсдөө бүс нутгийг хөгжүүлэх тухай мундаг ярьдаг. Монгол Улс бол нэг нутаг. Та бүхний ярьж хэлж, өөрсдийнхөө цээжийг балбадаг Чингис хааны нутаг. Монгол Улс нэг тойрог. Бүс нутгийн хөгжил яривал зүүн бүсийн хөгжил үеийн үед дорой явж ирсэн. Нүүдэл суудал нь үргэлжилж байгаа. 90 жил МАН засаг барихдаа зүүн бүсийг хөгжүүлэх бодлогыг бариагүй. Хэнтий аймгийн үе үеийн Засаг дарга нар бүгд баруун аймгаас очиж байсан. Дорноговь, Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий гэсэн зүүн бүсийн аймгууд бүгдээрээ Сэцэн хааны нутгаас салж гарсан аймгууд байдаг. Өнөөдөр УИХ-д сууж байгаа гишүүдийн тоогоор баруун аймгийнхан дийлэнх нь. Яривал олон юм ярина шүү. Гэхдээ өнөөдөр олон зүйл ярихгүй.





Байнгын хорооны хуралдаанаар уг асуудлыг үргэлжлүүлэн хэлэлцэж байна. Удахгүй байнгын хорооны шийдвэр гарна. Энэ талаар үргэлжлүүлэн мэдээлэх болно.

Т.Хулан

Улсын тусгай хамгаалалттай газар болох Увс нуурын ай сав газрын усны шувуудын үүрлэлт, үржилт, зан төрх, тоо толгойн судалгааг гаргасан байна.