зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.03
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Т.Аюурсайхан: Бизнесийн бүлэглэлүүд улс төрд өөрийн хүнээ шахах үүднээс намуудыг санхүүжүүлдэг

Нийтлэлч: Р.Хишигжаргал 2019-6-25
0
ЖИРГЭХ

 

УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхантай ярилцлаа.

-Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг дэмжиж гарын үсэг зурсан гишүүдийн нэг нь та. Өнөө үед МАН 65 суудал буюу хэт олонх болж эрх барьж байна. Хүчтэй сөрөг хүчингүй энэ үед Үндсэн хуулийн төслийг хэлэлцэх нь хэр зөв юм бэ?

-Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухайд МАН сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан улс төрийн амлалтуудынх нь нэг байсан. Мэдээж ард түмэндээ амалсан амлалтдаа хүрэх ёстой. Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр нэн тэргүүнд өнөөдрийн нийгмийн улстөрийн тулгамдсан асуудлууд болоод нийгэм дэх улс төрийн талцал хуваагдлыг арилгасан, шударга ёсыг тогтоосон өөрчлөлтүүд хийх ёстой гэж үзэж байгаа. Үндсэн хуульд тусгаж буй нэмэлт өөрчлөлтийн төслийг маш сайн хэлэлцэх ёстой. Хэлэлцүүлгийн явцад зүйл, заалт бүрээр нь ярих ёстой. Аль нэг улс төрийн нам олонх байж Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг явуулна. Өмнөх парламентын үеүдэд ч Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг санаачилж байсан. Гэвяч улс төрийн өнцөг, эрх мэдлийн тэмцлээс шалтгаалж бүтэж байгаагүй. Одоогийн нэмэлт, өөрчлөлтөд хэрэгтэй олон зүйл заалтууд бий.

-Шүүхийг улстөрөөс хараат байлгахын тулд ямар заалтууд оруулж өгч байгаа вэ?

-Үндсэндээ шударга ёсыг шүүхээс шаардаж байна. Сүүлийн үеийн томоохон хэргүүдийг нэр бүхий гишүүд 23 зүйлд багцалж Улсын Ерөнхий прокурор, АТГ-ын удирдлагуудад хүргэсэн. Үүний дагуу уг байгууллагууд дээр ажлын хэсэг ажиллаж, эхнээс нь хэргүүдийг боон шүүхрүү шилжүүлж байна. Өнөөдөр бид нийтээрээ шүүхээс хамааралтай. Шүүхийг хэрхэн ажиллахыг эндээс харна. Өнгөрсөн хугацаанд шүүх засаглал яаж ажилласан нь иргэдэд тодорхой. Шүүх шударга бус ажиллаж, авилгад идэгдэж байгааг шүүмжилдэг. Тиймээс хариуцлагажуулах хэрэгтэй учраас Шүүхийн хариуцлагын зөвлөл гэж Үндсэн хуулиараа зааж өгөх юм. Шүүхийн томилгоог нэлээн сайн хуульчилж өгсөн. Ямар зарчмаар хэрхэн томилох зэргийг тодорхой тусгасан. Дээд шүүхийн шүүгчийг 12 жилээр томилно гэдэгтэй санал нийлэхгүй байгаа. Шүүхийн хариуцлагын зөвлөлтэй болчихлоо гэхэд эндээс ямар нэг асуудлын үндэслэлийг нь гаргах бол 12 жилээс өмнө чөлөөлөгдөх эрх зүйн орчинтой болох юм. Ингэхээр тухайн хүн ажилдаа шударга хариуцлагатай болно. Үндсэн хуульд 12 жил гээд заачихвал хэн ч өөрчлөх эрхгүй болно. 12 жилийн турш нэг хүнийг сонгоно гэдэг өндөр эрсдэлтэй. Мөн Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүнийг есөн жилээр сонгоно гэж бий. Зургаан жилээр байдаг хэрнээ халдашгүй дархан эрхийн цаана ард түмний бухимдлыг төрүүлсээр байна.

Зарим нь бүр сугардаггүй нэр авчихсан.

Хуулийн байгууллага иргэдээс асуудал үүсгээд байхад сугарч өгдөггүй. Есөн жил болчихвол яах вэ гэдэг асуулт гарна. Ядаж одоогийн зохицуулалтаараа зургаан жил хэвээрээ үлдсэн нь зөв гэж үзэж байгаа. Мөн 21.4-т сонгуулийн тогтолцоо, журмыг хуулиар тогтооно гэж оруулсан. Өмнө нь журмыг хуулиар тогтооно гэж байсан. Тогтолцоо гэж оруулснаар шууд пропорцианал намын жагсаалтаар сонгогддогийг хуульд оруулж өг гэж байгаа юм. Хуульдаа оруулчихбал Үндсэн хуулийн зөрчил биш болно. Яагаад гэвэл, Үндсэн хуулийн тогтолцоог хуулиар зохицуулна гээд заачихсан. Хэдий гишүүдийг ард түмэн шууд сонгоно гэдэг заалт нь хэвээрээ ч хоёр дахь заалтаараа тогтолцоог хуулиар зохицуулна гээд оруулсан учраас Үндсэн хуулийн зөрчил биш байна гээд одоогийн намын нэрсийн жагсаалтын цаана сонгогддог заалтыг Үндсэн хууль зөрчсөн гээд Цэцийн дүгнэлт байгаа. Энэ дүгнэлт хуулийн үйлчлэл нь шууд зогсоно. Улс төрийн намын шинэчлэлийг хэлэх нь зүйтэй байх. Улстөрийн нам бол нийт ард түмний нийтлэг эрх ашигт нийцэж ажиллана гэж Үндсэн хуульд заасан. Үүнийг зөрчсөн хуваагдал, талцал, нийтлэг эрх ашигт нийцээгүй явцуу зорилготой улс төрийн нам Үндсэн хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болох юм. Улс төрийн намуудын үйл ажиллагааг ил болгохыг Үндсэн хуульдаа заана гэдэг нь улс төрийн намын санхүүжилтийн цаана төрийн шинэчлэлийн асуудал нягт уялдаатай байдагтай холбоотой. Улс төрийн намуудаар дамжуулж төрийн эрхийг барьдаг тогтолцоо манай улсад үйлчилж байна. Бизнесийн бүлэглэл өөрсдийн төлөөллийг улстөрийн намаар дамжуулж, төр лүү оруулдаг. Тэр нь эргээд бизнес бүлэглэлдээ үйлчилдэг. Ийм зүйл яваад байдаг. Угтаа улс төрийн нам иргэдийг төртэй холбох ёстой байтал бизнес бүлэглэлийг төртэй холбодог шинж чанартай болчихоод байгаа юм. Бизнесийн бүлэглэлүүд улс төрийн намаар дамжуулж төрд өөрийн хүнээ оруулдаг гол шалтгаан нь далд санхүүжилтээр улс төрийн намыг тэтгэдэг асуудал.

Энэ бол төрийн хямрал.

Улс орон буруу явж байгаагийн нэг жишээ. Намын санхүүжилтийг ил болгоно гэдэг энэ зүйлийг таслан зогсоож байгаа хэлбэр юм.

-Хуулийн төслөөр сумын иргэд засаг даргаа сонгоно. Харин чөлөөлөх, орны хнүнийг томилох асуудлыг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга шийднэ хэмээн зүйлчилсэн байна. Энэ заалтыг шүүмжлэх иргэд олон байна. Учир нь энд хэт улс төржилт болоод, иргэдийн сонголтод аймгийн Засаг дарга нөлөөлөх эрхийг нээж өгч байна гэж шүүмжилж байна?

-Аливаа томилсон субьект нь өөрөө чөлөөлдөг эрх зүйн орчин байдаг. Сум дүүргийн засаг даргыг иргэдээсээ сонгогдоно гэж заасан. Харин тухайн хүнийг хэн нэгэн дээд шатны дарга нь чөлөөлнө гэдэг бол энэ зарчимд нийцэхгүй. Тиймээс сум, дүүргийн иргэдийн хурлын саналаар дээд шатны Засаг дарга нь чөлөөлдөг заалт оруулж байгаа. Яагаад иргэдээс сонгуулах гээд байна гэхээр сонгогдосон хүн нь иргэдийн хурлын хэдэн хүнд үйлчлэхгүй, нийт иргэддээ үйлчилдэг улс төрждөггүй байлгахын тулд. Гэтэл тухайн хүнийг томилдог хүмүүс нь намын хүмүүс болчихоор иргэдээсээ мандатаа авсан хэрнээ ажлаасаа чөлөөлөгдөхгүйн тулд намдаа үйлчилдэг хоёрдмол заалт орж байна. Энэ тал дээр анхаарч засах ёстой. Сум, дүүргийн Засаг даргыг иргэд сонгоод нийслэл, дүүрэг, аймгийн Засаг дарга нь 15 хоногийн дотор батламжлана гэж заасан. 15 хоног бол дэндүү урт хугацаа. Иргэдээсээ сонгогдсон хүнийг гурав хоногийн дотор батламжлахад ямар ч асуудалгүй. Аймаг, нийслэлийн Засаг даргыг тухайн шатны иргэдийн хурал нь нэр дэвшүүлж, Ерөнхий сайд томилно гэж байгаа. Харин энэ тал дээр Ерөнхий сайд хэд хоногийн дотор томилох ёстой гэсэн хугацаатай заалт оруулж болно.

-Ерөнхий сайдын эрх мэдлийг нэмэгдүүлж, Ерөнхий сайд өөрөө кабинетаа бүрдүүлснээр дэвшилтэт зүйл юу байна гэж харж байгаа вэ?

-Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал нь нийт гишүүдийн ¼-ийн саналаар эрх нь хадгалагдаж үлдэнэ. Харин хэлэлцэх хугацааг нь богинохон болгосон. Хэлэлцэх хугацаа нь долоо хоногийн дотор байнгын хороо, дараа нь чуулган гээд Үндсэн хуульд 15 хоногийн дотор эцэслэн шийдвэрлэнэ гэдгийг гурав, гурав хоногоор болгож хугацааг нь заасан. Ерөнхий сайд огцорвол кабинет нь бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ огцорно гээд заалт нь хэвээрээ. Ерөнхий сайд Ерөнхийлөгчтэй зөвшилдөж, сайд нараа нэг нэгээр нь чуулганаар оруулж, томиолдог байсан. Тэгвэл УИХ болон Ерөнхийлөгчид мэдэгдээд сайд нараа өөрөө томилон, чөлөөлөх эрхтэй болж байна гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл кабинетын зарчмаар ажиллах боломжыг нь өгөх хэрэгтэй гэдэг утгаар нь ийм өөрчлөлт, оруулахаар төлөвлөсөн. Улстөрийн нам шахалтаар каминатаа бүрдүүлдэг тогтолцоо одоог хүртэл байна. Тэр тогтолцоо яг шууд удирдлагад бус шахааны хүн орж Засгийн газрын нэр хүндийг унагааж байна. Хэдий Ерөнхий сайдыг 19 гишүүн санал гаргаж огцруулах болон дараагийн Ерөнхий сайдын нэрийг өргөн барих ч дараагийн Ерөнхий сайдыг нь зэрэг хэлэлцээд явна гэсэн үг. Ингэхээр төрийн ажил цалгардахгүй, эрсдэлд оруулахгүй гэх үндэслэлтэй гэж ойлгож болно.

-Байгалийн баялгийг төр иргэдэд тэгш хүртээнэ гэж байгаа. Байгалийн баялагийг ард түмний эрх мэдэлд оруулах заалт бий юу?

-Одоогийн 6.1-т байгаль эх газрын хэвлий дэх баялаг ард түмний хяналтад төрийн өмч байна гэдгийг илүү тодотгож, тэгш шударга хүртээх зохицуулалтыг нь оруулж өгсөн. Баялагийн сан байгуулж орлогын дахин хуваарилалтын асуудлыг Үндсэн хуулиар боломжыг нь нээж өгч байна гэсэн үг.

АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Х.Булгантуяа: Хүн төвт үзэл баримтал бүхий төрийн албыг хөгжүүлнэ
    2 мин
  • Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны үндсэн зарчим болох ёстой
    23 мин
  • Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ
    29 мин
  • Үндэсний их баяр наадамд зодголох бөхчүүдийн бүртгэл даваа гарагт эхэлнэ
    3 цаг 13 мин
  • О.Номинчимэг: Хуулиас давсан, хүний эрхийг зөрчсөн дүрэм журам гаргахгүй байх суурь хууль эрх зүйн орчныг бий болголоо
    3 цаг 26 мин
  • Улаанбурхан өвчний батлагдсан тохиолдол 11338 болжээ
    3 цаг 40 мин
  • Улсын өсөх идэр начин Б.Эрдэнэхүү: Аавыгаа дагаад цүнхийг нь үүрээд явдаг байсан наадам хэзээ ч мартагддаггүй
    3 цаг 58 мин
  • Нийт нутгийн 51 хувьд гантай болон гандуу байна
    3 цаг 59 мин
  • Өнөөдөр Засгийн газар ээлжит бусаар хуралдана
    4 цаг 1 мин
  • “Зээлийн хүүг бууруулах талаар авах арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэнэ
    4 цаг 9 мин
  • УИХ: Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэнэ
    4 цаг 16 мин
  • Танилц: Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр
    4 цаг 19 мин
  • Наадам айсуй: МУГТ цол хүртсэн анхны харваач, төрийн наадамд 6 түрүүлсэн Дархан мэргэн Ч.Мөнхцэцэг
    4 цаг 25 мин
  • Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт суманд 5.0 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлөө
    4 цаг 40 мин
  • ХХБ нь Монгол дахь Францын Элчин сайдын яамнаас зохион байгуулсан Францын Үндэсний баярын арга хэмжээнд ивээн тэтгэгчээр оролцлоо
    4 цаг 47 мин
  • Улсын цолон ойрхон бөх #3: Аймгийн хурц арслан Н.Амгаланбаатар
    4 цаг 51 мин
  • ӨНӨӨДӨР: Хуульчийн мэргэжлийн шалгалтын талаар мэдээлнэ
    4 цаг 53 мин
  • Зуны дунд сарын шинийн 8, тахиа өдөр
    4 цаг 59 мин
  • Улаанбаатарт 24 градус дулаан, бага зэргийн бороо орно
    5 цаг 2 мин
  • Монголын 3x3 сагсан бөмбөгийн Үндэсний шигшээ багийн тамирчдад орон сууцны батламж гардууллаа
    20 цаг 32 мин
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
  • Монгол орны үзэсгэлэнт байгалиас ОНЦЛОХ аяллын 24 цэг
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
  • С.Цэнгүүн: Төрдөө үнсүүлнэ гэж ярьдаг ч үнэндээ татвар төлөгчдийн мөнгөөр л одон медаль өгч байгаа
  • Даншиг наадмын барилдаанд Улсын арслан Э.Оюунболд, гарди Б.Гончигдамба нар манлайлна
  • Л.Энх-Амгалан: Боловсролын сайд П.Наранбаярын "гөлөг төөрүүлсэн" мэдэгдэлд зориулж хэдэн үг хэлье
  • Монголын газар нутаг шатаад байна, Х.Баттулга аа
  • "Камертон 30" тоглолтын онцлох агшнууд
  • Долоодугаар сард болох үндэсний бөхийн барилдааны хуваарь
  • Ж.Энхбаяр: Хонь, ямаа, адуун сүргийг бууруулж, үхэр болон тэмээн сүргийг нэмэгдүүлэх шаардлага байгаа
  • Долоодугаар сарын эхэн өдрүүдийн цаг агаарын төлөв
  • Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа
  • Ерөнхий сайд Г.Занданшатар “Хэмнэлтийн тодотгол”-оо танилцуулж, УИХ-ын чуулганд үг хэллээ
  • Түүх бүтээж буй Монгол ОХИД
  • С.Цэнгүүн: Наадмын өдрүүдээр Б.Чойжилсүрэн сайд “мега хулгай” хийх гэж байна
  • Ж.Энхбаяр: Богино хугацаанд эрс өсөж байгаа салбар, хүмүүс урам зоригтой байгаа
  • Монгол, Киргизийн хамтын ажиллагаа шинэ түвшинд хүрлээ
  • Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа
  • С.Цэнгүүн: Төрдөө үнсүүлнэ гэж ярьдаг ч үнэндээ татвар төлөгчдийн мөнгөөр л одон медаль өгч байгаа
  • "Камертон 30" тоглолтын онцлох агшнууд
  • Ж.Энхбаяр: Хонь, ямаа, адуун сүргийг бууруулж, үхэр болон тэмээн сүргийг нэмэгдүүлэх шаардлага байгаа
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
  • С.Цэнгүүн: Наадмын өдрүүдээр Б.Чойжилсүрэн сайд “мега хулгай” хийх гэж байна
  • Түүх бүтээж буй Монгол ОХИД
  • Монголын газар нутаг шатаад байна, Х.Баттулга аа
  • ГАЗРЫН НАЙМАА: МУ-ын 2 га газрыг БНСУ-ын иргэд хууль бусаар 3 ТЭРБУМ ТӨГРӨГӨӨР заржээ
  • Засгийн газрын эмэгтэй сайд нарын ХОМ
  • Х.Тэмүүжин: Хууль зүйн байнгын хороо яг л шүдгүй арслан шиг байна
  • Б.Жавхлан: Царцаана гэж ярих бол амархан
  • Ж.Ганбаатар: Монголбанкны Ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн хэнийгээ дуурайгаад байгаа юм бэ?
  • Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #1: Аймгийн хурц арслан Д.Алтанцоож
  • Төрийн гурван өндөрлөгийн ХОМ
  • Ч.Ундрам: Өнөөдөр МУГТ болсон тамирчдад сар бүр 1 сая төгрөгийн урамшууллыг насан туршид нь олгоно
  • Даншиг наадмын барилдаанд Улсын арслан Э.Оюунболд, гарди Б.Гончигдамба нар манлайлна
  • Ш.Бямбасүрэн: Шинэ хоршоо хөдөлгөөнийг хир халдаахгүй л явуулах гээд байна
  • Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа
  • Монгол, Киргизийн хамтын ажиллагаа шинэ түвшинд хүрлээ
24 баримт
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Монгол орны үзэсгэлэнт байгалиас ОНЦЛОХ аяллын 24 цэг
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК