
Эдгээрийн нэг болох АНУ-д нүүрлээд буй ган, халуунаас үүдэлтэй эрдэнэ шишийн тариалалт ургацын асуудал өнөөдөр нэлээд хүнд байдалд хүрчээ. АНУ-ын газар тариалан хөдөө аж ахуйн яамнаас энэ оны эхний ургац хураалт болж байгаатай холбогдуулан урьдчилсан байдлын мэдээ гаргасан байна. Энэ жилийн ургац хураалтаар нэг га газар бүрээс дунджаар 123.4 бушель эрдэнэ шиш хураан авсан байна. Энэ нь 1995 оноос хойшхи хамгийн бага үзүүлэлт ажээ. Шар буурцгын ургацын хэмжээ ч мөн адил тааруу байна гэсэн тооцоо гараад байгаа юм.
АНУ бол эрдэнэ шиш, шар буурцгын тариалалт, түүнээс гарган авах бүтээгдэхүүнээрээ дээгүүрч бичигддэг орон. Гэтэл энэ жилийн ургац ийм бага гарцтай байгаа нь хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ болоод нийлүүлэлтэд нөлөөлнө хэмээн эдийн засагчид үзэж байна. Энэ жилийн ургацийн гарц муудсан нь мэдээж гантай шууд холбоотой. АНУ-д 1936 онд үүнтэй адил халуун болж ургацаа бүхэлд нь алдаж байсан удаатай. Өнгөрсөн зургаа дугаар сарын дундаас эхлэн эрдэнэ шишийн үнэ ойролцоогоор 60 орчим хувиар нэмэгдсэн. Энэ нь ургац муудсантай шууд холбоотой үнийн өсөлт байсан юм. Энэхүү үнийн өсөлт зөвхөн хүнсний үнэд нөлөөлөөд зогсохгүй цаашлаад мал аж ахуйд ч нөлөөлөх хандлагтай байгаа аж. Эрдэнэ шишийн ургац муудмагц бусад төрлийн хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний эрэлт ихэсч үүнтэй холбоотойгоор үнийг хөөрөгдөл хүнсний хомсдол үүсэх өндөр эрсдэлтэй. Бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсч энэ жилийнхээс хамаагүй өндөр үнээр хүсний бүтээгдэхүүн худалдан авна гэсэн тооцоог ч мөн гаргаад байгаа гэнэ. Яалангуяа үр тарианы бүтээгдэхүүн, гурил, будаа, өндөг, бяслаг зэргийн үнэ өсөх нь гарцаагүй. Судалгаагаар хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ ирэх 2013 онд даруй 3-4 хувь өсөх нь тодорхой болоод байна.
Гэхдээ энэ үнийн өсөлт олон хүн амтай хүчирхэг эдийн засагтай орнуудад төдийлөн их сөргөөр нөлөөлөхгүй. Харин бага буурай хөгжилтэй, хүн ам цөөтэй орнуудад илүү ихээр нөлөөлөх хандалга илэрсэн байна. Эдгээр орнуудад нэг хүнд өдрийн хоёр ам.долларын хүнс ногддог орнууд багтаж байгаа юм. Тэдгээр улсын хүн амын талаас илүү хувь нь хот суурин газар төвлрөн амьдардарч, нийт орлогынхоо ихэнхийг нь хүнсэндээ зарцуулдаг. Мөн хүнсний бүтээгдэхүүний талаас илүү хувийг нь гурил будаа эзэлдэг гэсэн судалгаа бий. Сүүлийн хагас зуун жилд тохиолдоогүй их халуун болж байгаагаас ургац ганд цохиулж байгаа. Сүүлийн 15 жилийн турш ган гачиг тохиолдоогүй байсан юм.





Э.Мөнхнасан