Евро-Азийн заагт орших Турк, Сири улсуудад өчигдрөөс эхлэн газар хөдлөлтийн гамшиг нүүрлэж, ихээхэн хохирол амссан тухай бид өмнө нь мэдээлсэн. Энэ гамшиг нийслэл хотод минь нүүрлэсэн бол өнөөдөр биднээс хэд нь амьд буйг таашгүй.
Өнөөгийн Улаанбаатар хотын барилга, байшингууд газар хүчтэй хөдлөлтөд тэсвэртэй эсэхэд эргэлзэж явдгаа нуух юун. Өнгөрсөн онд л гэхэд 50 гаруй мянган удаа газар хөдөлсөн тоо баримт бий. Сүүлийн жилүүд 4.5 болон түүнээс дээш хүчтэй газар хөдлөлтийн тоо нэмэгдэх болсон гэдэг. Ямар азаар бид Арлын Япон, Аляска-Камчаткын хойгууд шиг хүчтэй газар хөдлөлтөд өртчихдөггүй юм бэ гэж бодно.
Сүүлийн үеийн барилгуудын суурь, гол баганын цутгалт муудсан. Тэр байтугай эр эмийн ажил хийж буй хөршөөсөө болоод нойргүй хонодог гэх хөнгөн наргиа ч иргэдийн дунд бий.
Монгол оронд тохиосон хамгийн том газар хөдлөлт
1957 оны арванхоёрдугаар сарын 04-нд Алтайн нурууны Их Богдод хүчтэй газар хөдөлж, газар дор 30 км байсан голомтод 11-12 балл хүрсэн байна. Ийм хүчтэй газар хөдлөлт хуурай газар ховор тохиолдох бөгөөд 80 км үргэлжилсэн уул нуруу өргөгдөж, хойш хөдөлснөөс 8,5 метр өргөгдсөн нь шинжлэх ухаанд баттай бүртгэгдсэн дээд хэмжээ юм. 10 метр өндөр чулуун давлагаа мэт бүтэц Торомхон гэдэг газар үүсэж, Бахар уулын орой хэсэг нурахдаа хоёр голын хөндийг хааснаар Оюу, Номин нуур бий болсон түүхтэй ажээ. Түүнчлэн газар 300 км уртаар хагарахад олон мал унаж үхсэнээс гадна хагархайн хоёр тал дээш доош зөрж, өргөгдсөн хэсэг өргөгдөөгүй дээрээ давж нөмрөн тогтох, газар хойш шилжсэн, атирсан, овойсон гээд содон үзэгдлүүд гарсан байдаг. Хууччуулын ярианд хэдэн зуун км үргэлжилсэн урт ангал үүссэн гэх нь ч бий.
Ямартай ч өнөөдрийг хүртэл хэврэг барилгууд дундаа хэтэрхий амгалан амьд яваадаа талархах хэрэгтэй шүү Улаанбаатарчууд аа. Шинээр баригдаж буй ихэнх барилгын чанарын үзүүлэлтэд 8.0 баллын газар хөдлөлтөд тэсвэртэй л гэдэг. Гэвч нэгхэн жилийн нар, салхинд цууралт, ховхролт үүсдэг ийм барилгууд тэсэж үлдэх нь юу л бол. Чин үнэнийг хэлэхэд хуучны угсармал байрнууд, "Долоон буудал"-ын Должин эмээгийн гэр л томоохон газар хөдлөлтийн гамшгийн дараа хэвэндээ байх вий дээ та минь ээ.
Л.Сайнаа