Хууль зүй, дотоод хэргийн яамнаас Шинжлэх Ухааны Академитай хамтран "Монгол Улс дахь эрүүгийн бодлого: эдүгээгийн байдал, шийдвэрлэвэл зохих асуудал" сэдэвт олон улсын эрдэм шинжилгээний хэлэлцүүлэг зохион байгуулж буй. Энэхүү хэлэлцүүлгийн үр дүнд гаргасан зөвлөмжид Эрүүгийн хуулийг шинэчлэх бодит эрэлт хэрэгцээ үүссэн, хуулийн байгууллагуудын хамтын ажиллагаа, шинжлэх ухааны ба эрдэмтдийн оролцоо нэн шаардлагатай байгааг онцлон тэмдэглэжээ. Тухайлбал, 800 гаруй шүүгч, прокурор, мөрдөгч, өмгөөлөгч, хуульч эрдэмтдийн дунд хийсэн судалгаагаар 80 гаруй хувь нь Эрүүгийн хуулийг шинэчлэх шаардлагатай гэж үзжээ.
Манай улсын 2015 оны Эрүүгийн хуулийг 2017 оны долоодугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдсөнөөс хойш зургаан жилийн хугацаа өнгөрч байна. Төсөл байх үеэсээ нэлээдгүй шүүмжлэл дагуулсан энэ хуулийн үр нөлөөг шинжлэн судлах, шинэчлэлтийн зорилтыг тодорхойлох шаардлага буй болсон. Тэгвэл үүнтэй холбогдуулан Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар, академич С.Нарангэрэл нар хэлэлцүүлэгт илтгэл тавилаа.
Энэ үеэр Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар, Академич С.Нарангэрэл нартай Эрүүгийн хуулийн талаар цөөн хором ярилцлаа.
Х.Нямбаатар: Эрүүгийн хуулиар шинэ обектуудыг хамгаалах шаардлага гарсан
Тэрбээр "Нийгмийн хөгжлийн хурдацтай уялдаж, эрүүгийн хууль тогтоомжоор нийгмийн эд эс, харилцаанд оролцогчдын хамгаалалтуудыг тогтоодог. Өөрөөр хэлбэл, эрүүгийн хууль тогтоомж нийгэмд тэгш шударга амьдрах үндсэн хамгаалалтын баримт бичиг. Сүүлд батлагдсан эрүүгийн хууль 2015 онд батлагдаж, 2017 оноос мөрдөж эхэлсэн. Зургаан жилийн хугацаанд хэрэгжилтийн үр нөлөөнд яамнаас хэд хэдэн удаагийн судалгаа хийгдсэн.
Ялын бодлогод эерэг үр дүнгүүд гарсан. Үүний зэрэгцээ шинэ объектуудыг Эрүүгийн хуулиар хамгаалах шаардлага гарч байна.
Виртуал хөрөнгийн тухай эрүүгийн хуульд хамгаалалт тогтоох шаардлага байна. Мөн санхүүгийн зах зээлд үгсэн тохирч, үнэ ханшид өөрчлөлт оруулж байна. Иймд эрүүгийн хуульд тодорхой өөрчлөлтүүдийг системд оруулах эсэхийг эрдэмтэн судлаачид ярьж байна" гэв.
С.Нарангэрэл: Монгол Улс "эрүүгийн тоон хэрэг"-тэй тэмцэхэд хүч, нөөц боломжоо дайчлах шаардлагатай
Тэрбээр "Манай улс 600 гаруй хуулийг дагаж мөрдөж байна. Тэр хуулиуд дотроос Эрүүгийн хууль бол хамгийн хатуу чанга, хүний эрхийг хөнддөг хууль юм. Нөгөө талаараа нийгэмд хамгийн их хор уршиг учруулж буй гэмт явдлуудыг тогтоон барих, нийгмийн амар амгалан, үндэсний аюулгүй байдлыг хангахад чиглэгдсэн чухал хууль. 2015 онд уг хуулийг шинэчилсэн. 2017 оны долоодугаар сарын 1-нээс дагаж мөрдсөн. Зургаан жил өнгөрч байна. Өнөөдөр энэхүү эрдэм шинжилгээний хурлаар уг хуулийн хэрэгжилт ямар байгаа тухай хэлэлцэж байна.
800 гаруй шүүгч, прокурор, мөрдөгч, өмгөөлөгч, хуульч эрдэмтдийн дунд хийсэн судалгаагаар 80 гаруй хувь нь Эрүүгийн хуулийг шинэчлэх шаардлагатай гэж үзсэн. Энэ удаад эрдэмтдийн баг хүчээр Эрүүгийн хуулийн эх, үзэл баримтлалыг боловсруулъя.
Эрүүгийн хууль, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хууль, зөрчлийн хуулиудыг бүхэлд нь шинэчлэх ажлыг өнөөдөр эхлүүлж байна.
Өмнөх хуулиудыг боловсруулахад гадаадын хууль, шүүхийн жишгийн үндэс болгодог хуулиудаас хуулбар хийсэн. Гэтэл манай улсын эрхзүйн тогтолцоо бол Германы бичмэл хуулийг дээдэлдэг. Шүүхийн жишгийг бол ач холбогдол өгдөггүй ийм хууль байсныг өөрчилье. Үүнээс болоод хэрэглэхэд ойлгомжгүй байдал үүсдэг. Тухайлбал, ялимгүй жижиг хэрэгт хүнийг шоронд суулгачихдаг. Ялангуяа өөрийнхөө үзэл бодлыг илэрхийлсэн Монгол Улсын иргэд хэд нь шоронд сууж тарчилж байгааг та бид мэднэ. Гэтэл өнөөдөр нийгэмд өчнөөн хор уршиг учруулсан хэрэгтнүүд ял гэмгүй явж байна шүү дээ. Тэгэхээр энэ бүхэн бол эрүүгийн хуулийг зайлшгүй шинэчлэх шаардлагатайг харуулж байна.
Прокурорууд хоёр сая гаруй зөрчлийн хэрэгт хяналт тавьж байна. Уг нь тэд зөрчлийн хэргийг хянах биш эрүүгийн тоон хэрэгтэй тэмцэх хэрэгтэй.
Энэ асуудал руу Монгол Улс хүч, нөөц боломжоо хандуулах шаардлагатай болчхоод байна" гэв.
Мөн Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын урилгаар ХБНГУ-ын профессор Эрик Хилгендорф доктор хүрэлцэн ирж, "Постсоциалист орнуудын эрүүгийн эрх зүйн хөгжлийн үндсэн чиг хандлага" сэдвээр илтгэл тавив.
Энэхүү хэлэлцүүлэгт Улсын Их Хурлын зарим гишүүд, Ерөнхийлөгчийн хуулийн бодлогын зөвлөх, Улсын Дээд шүүхийн ерөнхий шүүгч болон Эрүүгийн хэргийн танхимын шүүгчид, Улсын ерөнхий прокурор болон хуулийн байгууллагын удирдлага, эрдэмтэд судлаачид оролцож санал бодлоо илэн далангүй илэрхийлэв.
Д.Батчулуун
