УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин өнгөрсөн баасан гарагт 2008 оны долоон сарын нэгэнд амь үрэгдсэн хүмүүсийн ар гэр болон иргэдээс төр уучлалт гуйх тогтоолын төсөл өргөн барьсан ч хэлэлцэлгүй шууд унагасан юм. Тиймээс тэрбээр Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын дүгнэлт болон энэ хэргийг шийдэхэд эрх баригчид ямар саад учруулж байсныг он сартай нь өнөөдөр сэтгүүлчдэд дэлгэлээ. Дээрх тогтоолд хуулийг өөрсдөө цалгардуулж байгаа хууль, цагдаагийн байгууллагад шинэчлэл хийх талаар мөн оруулсан байжээ. Гурван жил болчихоод байхад иргэд ч гэлтгүй үймээний үеэр бэртэж гэмтсэн цагдаа нарын зарим нь төрөөс одоо хүртэл төлбөр авч чадаагүй байгаа аж. Энэ тогтоолын төслийг 2010 оны зургадугаар сараас хойш нийт 15 удаа УИХ-д өргөн барихаар оролдож байсан ч янз бүрийн шалтаг, шалтгаанаар хойшлуулсаар байсан аж. Өнгөрсөн хаврын чуулганы үеэр гэхэд үг, үсгийн найруулга дутуу байна гэсэн шалтгаанаар хэлэлцээгүй байна.
Тэрбээр “Энэ дөрвөн жилийн хугацаанд УИХ-ын чуулганд бараг үзэгдээгүй нэг нөхөр ганц суусан чуулган дээрээ хүний эрхийг хамгаалах гэсэн тогтоолыг шууд унагачихаж байгаа байхгүй юу. Д.Зоригт, Э.Мөнх-Очир нар шиг сайн аав, сайн дүүгийн нэрийг барьж, намын нэрний цаана нуугдсан арчаагүй хүмүүс хол явахгүй шүү. Хүний эрхийг хамгаалах тухай тогтоолын төслийг унагачихаад маасайтал инээгээд зогсож байгааг нь би хувьдаа ойлгохгүй байна” гэсэн юм.
Дээрх зурагт гарсан бууны сум нь долоон сарын нэгэнд иргэд рүү буудсан сум гэж хэргийн протоколд оржээ. Гэсэн ч энэ нь тухайн үед цагдаа нарын хэрэглэж байсан сум биш, сургуулилтын зориулалттай сум аж. Цагдаа нарыг энэ хэрэгт холбогдолгүй болгохын тулд “Эргэлзэж байвал буугаа сольж болно шүү” гэж удирдлагууд нь “халамжилж” байжээ. Яг тэр шөнө эрүүгийн цагдаагийн шуурхай бүлгийнхэн бууны хонгио гэх мэт эд мөрийн баримтуудыг цуглуулж, эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байжээ. Гэсэн ч дээрээс нь дарамтлан баримтуудыг хураан авч, шуурхай бүлгийнхнийг дуугүй байхыг хатуу сануулсан байна. Хонгиог шалгаж үзэхэд үймээнийг тараахаар явсан цагдаа нарын маршруттай яг таарч байсан тухай ч ярьсан гэв. Дарга нарынхаа энэ увайгүй үйлдэлд дургүйцсэн зарим нь олсон баримтуудаа прокурорт шилжүүлсэн аж. Энэ хэрэгт биеэр оролцож, холбогдсон нэгэн цагдаагийн мэдүүлгийг Х.Тэмүүжин гишүүн сэтгүүлчдэд үзүүлсэн юм.
Тэрбээр “Энэ дөрвөн жилийн хугацаанд УИХ-ын чуулганд бараг үзэгдээгүй нэг нөхөр ганц суусан чуулган дээрээ хүний эрхийг хамгаалах гэсэн тогтоолыг шууд унагачихаж байгаа байхгүй юу. Д.Зоригт, Э.Мөнх-Очир нар шиг сайн аав, сайн дүүгийн нэрийг барьж, намын нэрний цаана нуугдсан арчаагүй хүмүүс хол явахгүй шүү. Хүний эрхийг хамгаалах тухай тогтоолын төслийг унагачихаад маасайтал инээгээд зогсож байгааг нь би хувьдаа ойлгохгүй байна” гэсэн юм.
Сэтгүүлчид “Энэ тэмдэглэл үнэн, бодитой гэдгийг яаж батлах вэ?” гэж асуухад Х.Тэмүүжин гишүүн “Хэргийн гэрч шүүх хурлын танхимд л энэ тухай ярих эрхтэй. Өөрөө цагдаагийн байгууллагад ажилладаг, тэгээд ч манайд гэрчийг хамгаалах хөтөлбөр байдаггүй. Хүний амь, амьдралтай холбоотой болохоор болгоомжилж байгаа. Энэ бол Хүний эрхийн Үндэсний комисст ирсэн материал” гэсэн юм. Энэ тэмдэглэлд дурьдсан УБЗ 40-59 дугаартай машин нь хурандаа Батсүхийн машин гэж албан бус эх сурвалж хэлж байна. Х.Тэмүүжин гишүүн “Долоон сарын нэгний үймээний үеэр цагдаа нарт тушаал өгсөн дарга нар нь одоо хүртэл суудалдаа тухалсаар байгаа. Зарим нь Цагдаагийн академид дараагийн дагуулуудаа бэлтгээд сууж байна. Цаана нь арыг нь даадаг улс төрчид байгаа болохоор ингэж даварч байгаа юм. Энэ бүхний хариуцлагыг МАН-ын дарга С.Батболд, Ц.Нямдорж нараас нэхэх хэрэгтэй” гэв.
Б.Баяр
